opleiding pe seh 2015 budgetteren trainer trainers@lindenhaeghe.nl Waarom is budgetteren noodzakelijk? Wat is het voordeel voor de klant? Wat is het voordeel voor jou als adviseur? Wat is jou opgevallen bij het invullen van het begrotingsformulier? Hoeveel tijd heeft het in beslag genomen? Onderscheidend? 1
Van zuiver inzicht naar exacte keuze Hetzelfde geldt voor deze training Communicatieve vaardigheid Hoe krijg ik mijn klant zover dat hij het begrotingsformulier invult? Toon aan wat hier voor jouw klant de meerwaarde van is. Werkmodellen in deze training Onderscheidend werken en meerwaarde tonen Het werken met CBI Casuïstiek Oplossingsgericht adviseren door middel van prioriteren en creatief denken 2
Praktische vaardigheden N = Looptijd Number of payments I/YR = Rente per jaar Intrest per year PV = Huidige waarde Present Value PMT = Betaling Payment FV = Toekomstige waarde Future Value Shift en beg/end toets Betaaltermijn Oefenvraag Dirk (45 jaar) en Petra (42 jaar) willen een woning aankopen. Dirk heeft een inkomen van 71.000 en Petra verdient 31.500. Ze willen stabiele maandlasten en zullen kiezen voor een annuïteitenhypotheek, looptijd 30 jaar en een rentevaste periode van 20 jaar met een rente van 3,9% Wat kunnen Dirk en Petra maximaal lenen? Houd rekening met een woonquote van 28,5% Antwoord Dirk (45 jaar) en Petra (42 jaar) willen een woning aankopen. Dirk heeft een inkomen van 71.000 en Petra verdient 31.500. Ze willen stabiele maandlasten en zullen kiezen voor een annuïteitenhypotheek, looptijd 30 jaar en een rentevaste periode van 20 jaar met een rente van 3,9% Wat kunnen Dirk en Petra maximaal lenen? Houd rekening met een woonquote van 28,5% 516.120,23 3
Uitwerking (102.500 x 28,5%) : 12 = 2.434,38 PMT = - 2.434,38 FV = 0 N = 360 I/YR = 3,9 PV = 516.120,23 Oefenvraag Dirk (45 jaar) en Petra (42 jaar) willen een woning aankopen. Dirk heeft een inkomen van 71.000 en Petra verdient 31.500. Ze willen stabiele maandlasten en zullen kiezen voor een annuïteitenhypotheek, looptijd 30 jaar en een rentevaste periode van 20 jaar met een rente van 3,9% Als ze deze 516.120 gaan lenen, wat zal de aftrekbare rente in het 1 e jaar zijn? Antwoord Dirk (45 jaar) en Petra (42 jaar) willen een woning aankopen. Dirk heeft een inkomen van 71.000 en Petra verdient 31.500. Ze willen stabiele maandlasten en zullen kiezen voor een annuïteitenhypotheek, looptijd 30 jaar en een rentevaste periode van 20 jaar met een rente van 3,9% Als ze deze 516.120 gaan lenen, wat zal de aftrekbare rente in het 1 e jaar zijn? 19.964,54 4
Uitwerking Aansluitend op vorige berekening: 1 INPUT 12 Shift FV (Amort) = PRIN = 9.247,96 (aflossing 1 e jaar) = INT = 19.964,54 (rente 1 e jaar) = BAL = 506.872.27 (restschuld) Oefenvraag Jasmijn (54 jaar) heeft zojuist een woning gekocht en gefinancierd. De annuïteitenhypotheek is uitgekomen op 319.650. Ze betaalt een rente van 3,8 % en de looptijd is 25 jaar. Gezien haar toekomst-plannen wil ze graag weten wat zij nog aan schuld heeft op AOW-gerechtigde leeftijd. Houd rekening met een AOWgerechtigde leeftijd van 67 jaar. Antwoord Jasmijn (54 jaar) heeft zojuist een woning gekocht en gefinancierd. De annuïteitenhypotheek is uitgekomen op 319.650. Ze betaalt een rente van 3,8 % en de looptijd is 25 jaar. Gezien haar toekomst-plannen wil ze graag weten wat zij nog aan schuld heeft op AOW-gerechtigde leeftijd. Houd rekening met een AOWgerechtigde leeftijd van 67 jaar. 190.810,88 5
Uitwerking FV = 0 N = 300 I/YR = 3,8 PV = 319.650 PMT = -1.652,13 Positie bepalen voor berekening: 13 jaar x 12 maanden = 156 maanden 156 INPUT en daarna SHIFT AMORT In beeld eerst aflossing, dan rente en daarna de restschuld = 190.810,88 Meerwaarde Waaruit blijkt jouw waarde en kun jij je creativiteit laten zien? Twee voorbeelden: Vraag 1: Manon en Alwin hebben een woning gekocht. De lening die ze willen afsluiten bedraagt 250.000. Ze besluiten om de rente voor 30 jaar vast te zetten tegen 5%. Ze weten dat er maandelijks afgelost moet worden om van de renteaftrek gebruik te kunnen maken. Ze willen graag een netto gelijkblijvende maandlast. Wat zou jij adviseren? 6
Een menghypotheek Rekening houdende met een IB-tarief van 42% Annuïtair deel van 145.477 Lineair deel van 104.523 Bij deze verhouding is de afwijking van de gemiddelde netto maandlast het kleinst. Resultaat Looptijd Netto maandlast Netto annuïteit maandlast menghyp. 1 907,00 1.067,00 5 935,00 1.049,00 10 980,00 1.033,00 15 1.037,00 1.025,00 20 1.111,00 1.025,00 30 1.327,00 1.066,00 Totaal 385.183,00 374.217,00 Vraag 2: Mirjam en Sjaak kopen hun eerste eigen woning aan. Beiden hebben nu nog een fulltime dienstverband. Na verwachting is er een kinderwens over 10 jaar en willen dan beiden minder gaan werken. Ze willen eveneens nu een netto gelijkblijvende maandlast, die na 10 jaar lager wordt en dan netto gelijkblijvend is tot einde looptijd. Wat zou jij adviseren? 7
Een menghypotheek Rekening houdende met een IB-tarief van 42% Annuïtair deel van 102.080, looptijd 30 jaar Annuïtair deel van 16.000, looptijd 10 jaar Lineair deel van 73.920, looptijd 30 jaar Lineair deel van 8.000, looptijd 10 jaar Bij deze verhouding is de afwijking van de gemiddelde netto maandlast het kleinst. Resultaat Looptijd Netto maandlast 1 978,00 5 968,00 10 964,00 11 726,00 15 721,00 20 722,00 25 730,00 30 750,00 Werken met NBI/CBI Aandachtspunten: Auto van de zaak in jaaropgave Heffingskortingen Kindregelingen 8
Oefenvraag Per 1 januari 2015 is er voor een nabestaande met kinderen jonger dan 18 jaar geen recht meer op een verhoogde uitkering uit hoofde van de Anw. Deze is nu gelijk voor nabestaanden zonder kinderen. Voor nabestaanden met kinderen is er nu wel een extra vergoeding via een andere regeling. In welke regeling is dit geregeld? a) Persoonsgebonden budget b) Kindgebonden budget c) Dit is nu geregeld via de wezenuitkering van de Anw Antwoord Per 1 januari 2015 is er voor een nabestaande met kinderen jonger dan 18 jaar geen recht meer op een verhoogde uitkering uit hoofde van de Anw. Deze is nu gelijk voor nabestaanden zonder kinderen. Voor nabestaanden met kinderen is er nu wel een extra vergoeding via een andere regeling. In welke regeling is dit geregeld? a) Persoonsgebonden budget b) Kindgebonden budget c) Dit is nu geregeld via de wezenuitkering van de Anw Kindregelingen De vier kindregelingen die ouders financieel ondersteunen zijn: Kinderbijslag Kindgebonden budget Kinderopvangtoeslag Inkomensafhankelijke combinatiekorting 9
Afgeschaft per 2015 Ouderschapsverlofkorting Aftrek levensonderhoud voor kinderen Alleenstaande ouderkorting Aanvulling op het minimuminkomen voor alleenstaande ouders Tegemoetkoming in de onderwijsbijdrage en schoolkosten Tegemoetkoming ouders met thuiswonende gehandicapte kinderen Advies uitwerken met CBI Hoe fijn is het om exact te weten wat er maandelijks gebeurt met alle inkomsten en uitgaven? Wat kun je als klant nog beter doen wanneer je dit inzichtelijk maakt? Individuele opdracht Maak voor Guido en Anke een uitwerking o.b.v. het Consumptief Besteedbaar Inkomen van hun huidige situatie. Geef nog geen invulling aan de aanvullende wensen! 10
Onderwerp Partner 1 Partner 2 Totaal Kas Inkomsten in Box 1: Salaris 67.500,00 13.000,00 80.500,00 Bijtelling auto van de zaak 9.000,00 AOW uitkering Pensioen Lijfrente A.O. uitkering W.W. uitkering ANW uitkering Ontvangen partneralimentatie Inkomsten uit eigen woning: Eigenwoningforfait (0,75% WOZ) 2.625,00 af: rente eigenwoningschuld -14.320,00-14.320,00 Overige aftrekposten: Lijfrente-/ a.o. premie Persoonsgebonden aftrekken Belastbaar Inkomen uit werk en woning 64.805,00 13.000,00 Schijven (2015): 36,50% van max. 19.822 AOW+, 18,60% 7.235,00 4.745,00-11.980,00 42,00% van ( 33.589-19.822) AOW+, 24,10% 5.782,00-5.782,00 42,00% van ( 57.585-33.589) 10.078,00-10.078,00 52,00% van meer dan 57.585 3.754,00-3.754,00 Totaal belasting te betalen box 1 26.849,00 Bij: correctie beperkte renteaftrek 1% 143,00-143,00 Inkomsten in Box 3: Saldi spaar-/beleggingsrekening 1/1 25.000,00 Saldo groenbeleggingen 1/1 Waarde overige vermogen 1/1 Vrijstelling (21.330 per pers.) -42.660,00 Vrijstelling groenbeleggingen (56.928 per pers.) Rendementsgrondslag - Belastbaar inkomen (4%) Te betalen belastingen box 3 (30%) - Bij: heffingskortingen Algemene heffingskorting 1.342,00 2.203,00 3.545,00 Arbeidskorting 1.151,00 948,00 2.099,00 Inkomensafhankelijke combinatiekorting 1.359,00 1.359,00 Heffingskorting groene beleggingen Kindregelingen (kinderopvangtoeslag) 5.736,00 5.736,00 Overige inkomsten en uitgaven: Kinderbijslag 1532,00 Aflossing hypotheek -6.928,00 Orv premies -180,00 Diversen: Totaal vaste lasten -20.052,00 Totaal reserveringsuitgaven -14.160,00 Totaal huishoudelijke uitgaven -7.200,00 NBI/CBI 194,00 =============== Wensen en doelstellingen Klanten hebben wensen en doelstellingen Op korte en/of lange termijn Prioriteren! Maar hoe dan? Hoe bereik je deze wensen? Vermogensopbouw en/of verzekeren 11
Sparen of beleggen? Klanten hebben wensen en doelstellingen. Ook op lange termijn. Met welke rendementen en producten werken jullie dan? Beleggingshorizon Subjectieve tijdsduur Korte horizon Minder tijd om eventuele verliezen goed te maken Minder risicovol beleggen of sparen Lange horizon Meer tijd om eventuele verliezen goed te maken Risicovoller beleggen Sparen Zekerheid Geschikt voor vermogensopbouw op korte termijn Laag risico Bescherming door depositogarantiestelsel Laag rendement Gemiddeld rendement vanaf 1900 2012 (bron CBS) 12
Sparen Gemiddeld rendement in Nederland vanaf 1900 2012 ligt op 3,6% Echter de inflatie over deze periode ligt op 3,0% Gemiddelde spaarrente over laatste 20 jaar slechts 2,8% met een inflatie over dezelfde periode van 2,2% Hierbij is nog rekening gehouden met de vermogensrendementsheffing (1,2%) Beleggen Geschikt voor vermogensopbouw op lange termijn (hoe lang?) Geen absolute zekerheid, kans op lager bedrag dan je inleg Hoger risico Hoger rendement Aandelen, obligaties, vastgoed, etc. Gemiddeld rendement op aandelen en obligaties vanaf 1900 2012 (bron CBS) Beleggen Gemiddeld rendement op aandelen in Nederland vanaf 1900 2012 ligt op 7,9% Gemiddeld rendement op obligaties in Nederland vanaf 1900 2012 ligt op 4,5% Echter ook hier ligt de inflatie over deze periode op 3,0% AEX vanaf 1983 (zie sheet) AEX sheet van de laatste 10 jaar Hierbij is nog rekening gehouden met de vermogensrendementsheffing (1,2%) 13
Indexbeleggen ETF (Exchange Trade Fund) Doel: zo nauwkeurig mogelijk volgen van een onderliggende beursindex Voorbeelden: Think AEX UCITS ETF Vanguard FTSE Europe ETF ishares MSCI ishares S&P 500 Voordelen van indexbeleggen Eenvoudig en begrijpelijk Lage kosten Veel spreiding Zeer transparant Keert ook nog dividend uit Advies en Nazorg? Voor het advies van deze beleggingsfondsen kunt u ook altijd een specialist inschakelen. Ook doorverwijzen hoort bij de taken van een professioneel adviseur En ook hier geldt dat regelmatige nazorg en updategesprekken met uw klant een must is en ook kansen biedt! 14
Oefenvraag Om zijn grote droom te verwezenlijken wil Mika (36 jaar) een aanzienlijk vermogen opbouwen. Hij verwacht dat een kapitaal van 125.000 toereikend moet zijn. Hij wil dit geld graag op zijn 60 e beschikbaar hebben. Hoeveel moet Mika maandelijks inleggen om zijn doel te bereiken? Houd rekening met een gemiddeld rendement van 5,8 % Antwoord Om zijn grote droom te verwezenlijken wil Mika (36 jaar) een aanzienlijk vermogen opbouwen. Hij verwacht dat een kapitaal van 125.000 toereikend moet zijn. Hij wil dit geld graag op zijn 60 e beschikbaar hebben. Hoeveel moet Mika maandelijks inleggen om zijn doel te bereiken? Houd rekening met een gemiddeld rendement van 5,8 % 199,79 Uitwerking Instelling calculator controleren op maandelijkse storting vooraf! FV = 125.000 N = 288 I/YR = 5,8 PV = 0 PMT = 199,79 15
Oefenvraag Een klant heeft kort geleden een erfrenteverzekering afgesloten. Jij wil hier een alternatief voor uitrekenen o.b.v. een overlijdensrisicoverzekering. Het betreft een uitkering van 786 die aan het begin van de maand moet worden uitgekeerd, gedurende 29 jaar. Deze uitkering moet per direct in kunnen gaan. Welk bedrag moet er worden verzekerd? Houd rekening met een gemiddeld rendement van 2,5 % Antwoord Een klant heeft kort geleden een erfrenteverzekering afgesloten. Jij wil hier een alternatief voor uitrekenen o.b.v. een overlijdensrisicoverzekering. Het betreft een uitkering van 786 die aan het begin van de maand moet worden uitgekeerd, gedurende 29 jaar. Deze uitkering moet per direct in kunnen gaan. Welk bedrag moet er worden verzekerd? Houd rekening met een gemiddeld rendement van 2,5 % 194.821,20 Uitwerking PMT = 786 FV = 0 N = 348 I/YR = 2,5 PV = 194.821,20 16
Begrotingsformulier Hoe lees ik deze bedragen? Een voorbeeld: Ongeveer 60% van de inkomsten moeten opgaan aan vaste lasten, kleding en voedsel; Ongeveer 10% leg je apart voor je pensioen (misschien gebeurt dit al via de werkgever, controleer dus het loonstrookje); Ongeveer 10% moet apart gelegd worden voor de onregelmatige uitgaven, zoals die nieuwe wasmachine of die nieuwe televisie; Nog zo'n 10% moet je apart leggen als spaargeld, dit is voor als het eens financieel minder gaat; De laatste 10% is voor plezier. Bijvoorbeeld uit eten, iets leuks kopen, naar de bioscoop. Oplossinggericht budgetteren Mogelijkheden geven tot besparingen en/of inkomensvergrotende mogelijkheden waardoor wensen wel allemaal kunnen worden ingevuld. Leuk om te geven en om te krijgen! 17
Nieuwe opdracht (zet op papier!) Maak voor Guido en Anke een uitwerking o.b.v. het Consumptief Besteedbaar Inkomen van hun inkomensrisico s. Houd hierbij rekening dat de wens van Anke en Guido omtrent de studie van de kinderen wel stand moet houden. De kinderopvangtoeslag na overlijden van Guido is 7.104 en het kindgebonden budget is 2.904 De kinderopvangtoeslag bij arbeidsongeschiktheid van Guido is 8.028 Bepaal met elkaar wat er op het begrotingsformulier zal wijzigen en houd rekening met deze wijzigingen in het CBI Inkomensscenario s Groep 1: Overlijden Guido Groep 2: Arbeidsongeschiktheid Guido (80-100% niet duurzaam) Groep 3: Werkloosheid Guido Groep 4: Situatie op 67 jaar (rekening houdend met de wens om eerder te stoppen met werken) Groep 5: Overlijden Anke Uitwerkingen CBI (presentatie) Wat is het maandelijks netto verschil tussen de huidige situatie en de nieuwe situatie? Welke oplossing(en) gaan jullie adviseren? Wat hebben jullie aangepast in het begrotingsformulier? 18
Advies in een continu proces Hoe nu verder na het advies? Welke ideeën hebben jullie hierover? Hoe vul je dit in? Wat krijgt de klant dan? Wat mogen ze hiervoor betalen? Praktisch Zinvolle sites om te bezoeken: www.wijzeringeldzaken.nl www.nibud.nl www.berekenuwrecht.nl www.mijnoverheid.nl Wat als je. 19
Wat als je. Feedback Voor u is het belangrijk te weten, hoe de klant u heeft ervaren Voor ons is het belangrijk te weten, hoe u deze training heeft ervaren Laat het ons weten in de evaluatie! 20
bedankt voor uw aandacht 21