Sociale fraude Topics september 2016 1
Overzicht 1. Loonoptimalisatie: overuren 2. Sociale inspectie A. Selectiecriteria B. Bevoegdheden C. Actiemogelijkheden D. Sancties 3. Risico s van sociale fraude 1. Zwartwerk 2. Niet aangegeven deeltijdse arbeid 4. Aansprakelijkheid voor sociale schulden van aannemers 2
1. Loonoptimalisatie: overuren (1) Toepassingsgebied Werkgevers onderworpen aan de cao-wet: Privésector Vzw s Erkende uitzendkantoren & bepaalde autonome overheidsbedrijven (Proximus, Bpost, HR Rail, Infrabel, NMBS) Niet: openbare sector, ambassades, internationale organisaties Werknemers: Onderworpen aan arbeidswet én Behoren tot de profitsector en onderworpen aan geheel van socialezekerheidsstelsels Niet: leidinggevenden, wn s met vertrouwenspost, handelsvertegenwoordiger, huisarbeiders, personen werkend in familieonderneming 3
1. Loonoptimalisatie: overuren (2) Voorwaarde Overuren waarvoor het wettelijk verschuldigd overloon van toepassing is 20% (bouw) 50% (maandag zaterdag) 100% (zondag/feestdag/vervangingsdag) Ook: overuren omgezet in inhaalrust Overuren boven bepaalde grens: 9u per dag 38u of 40u per week Lagere arbeidsduur vastgesteld bij cao 4
1. Loonoptimalisatie: overuren (3) Beperkte hoeveelheid overuren per jaar 130 overuren per jaar en per werknemer Verhoging in sommige sectoren Bouw: 180 overuren (voor werven met aanwezigheidsregistratiesysteem) Horeca: 360 overuren Vrijstelling doorstorting BV voor WG Overurentoeslag van 20%: 32,19% van het brutoloon dat als basis dient voor berekening van het overloon Overuren toeslag van 50% of 100%: 41,25% 5
1. Loonoptimalisatie: overuren (4) Vermindering BV voor WN Overurentoeslag van 20%: vermindering t.b.v. 66,81% Overurentoeslag van 50% of 100%: vermindrering t.b.v. 57,75% Wettelijk overloon van toepassing op de gepresteerde overuren % vrijstelling doorstorting bedrijfsvoorheffing - werkgever % vermindering bedrijfsvoorheffing - werknemer 20% 32,19% 66,81% 50% of 100% 41,25% 57,75% 6
1. Loonoptimalisatie: overuren (5) Voorbeeld Werknemer A heeft een bruto bezoldiging van 3.200,00 euro zonder overuren (zie linker kolom). Werknemer B daarentegen verdient ook 3.200 bruto (zie rechter kolom), met dat verschil dat in deze 3.200 euro reeds 10 overuren à 150% vervat zijn (+/- bruto uurloon van 18,825 euro). Beiden zijn gehuwd, hun vrouw heeft inkomsten en zij hebben geen kinderen ten laste. 7
1. Loonoptimalisatie: overuren (6) WN A zonder vermindering WN B met vermindering Bruto 3.200 3.200 RSZ-bijdragen -418,24-418,24 Belastbaar 2.781,76 2.781,76 Bedrijfsvoorheffing (BV) Vermindering overuren ((57,75% x (10u x 18,825 )) - 801,15-801,15 / 108,71 Bijz.soc.zek. bijdrage -9,30-9,30 Netto 1.971,31 2.080,02 Zonder vrijstelling Met vrijstelling Ingehouden BV 801,15 692,44 Vrijstelling doorstorting BV ((41,25% x (10 u x 18,825 )) / -77,65 BV door te storten 801,15 614,79 8
2. Sociale inspectie - A. Selectiecriteria (1) Op basis waarvan voert SI sociale controles uit? 1. Risicoanalyse op basis van statistische gegevens en gegevensuitwisseling tussen verschillende diensten (data!) = mathematische berekening van het frauderisico controle bij ondernemingen die hoog scoren (nl. potentiële fraudeurs) RVA: datamining op gebied van misbruik m.b.t. tijdelijke werkloosheid & frauduleuze dienstencheque-ondernemingen SI: datamining op vlak van zwartwerk (vooral bouw, schoonmaak, metaal & horeca) & frauduleuze onderaanneming in bouw en schoonmaak RSZ: datamining via gespecialiseerde cel TADT 9
2. Sociale inspectie - A. Selectiecriteria (2) Op basis waarvan voert SI sociale controles uit? 2. Gerichte controles in fraudegevoelige sectoren; a) Controles in 2014 10
2. Sociale inspectie - A. Selectiecriteria (3) Op basis waarvan voert SI sociale controles uit? 2. Gerichte controles in fraudegevoelige sectoren; b) Doelstellingen vooropgesteld in 2015 M.b.t. zwartwerk: 9935 geplande controles in 2015 Bouwsector: 2400 controles Horeca: 1800 controles Schoonmaak: 200 controles M.b.t. schijnzelfstandigen, schijnwerknemers, valse OA Minimum 500 controles 11
2. Sociale inspectie - A. Selectiecriteria(4) Op basis waarvan voert SI sociale controles uit? 3. Klachten Meldpunt voor een Eerlijke Concurrentie voor: Oneerlijke concurrentie / sociale dumping; verloning / arbeidsduur / jaarlijkse vakantie; zwartwerk; Geen aangifte bij samenwonen / verhuizen; Fraude kinderbijslag Geen anonieme melding! SI hebben geheimhoudingsplicht (tenzij toestemming) Sinds lancering op 5/10/2015 t.e.m. 29/02/2016: 3.047 meldingen 12
2. Sociale inspectie - B. Bevoegdheden sociale inspecteurs (1) Algemene bevoegdheden (1) 1. Toegang tot de arbeidsplaats a) Zowel dag & nacht b) Zonder voorafgaande verwittiging c) Arbeidsplaatsen of andere plaatsen onderworpen aan toezicht of waarvan een redelijk vermoeden bestaat dat er personen tewerkgesteld zijn 2. Toegang tot bewoonde ruimten enkel wanneer: a) Inspecteurs ter plaatse zijn voor vaststelling op heterdaad b) Op verzoek of met toestemming van persoon die genot van de ruimte heeft (schriftelijk & voorafgaand aan betreding van de ruimte) c) Oproep vanuit de bewoonde plaats d) Brand & overstroming e) In het bezit van machtiging tot visitatie van de OR 13
2. Sociale inspectie - B. Bevoegdheden sociale inspecteurs (2) Algemene bevoegdheden (2) 3. Inlichtingen inwinnen Inspecteurs kunnen overgaan tot elk onderzoek, elke controle, elk verhoor en alle inlichtingen inwinnen die zij nodig achten 4. Personen identificeren a) Alle personen die zich op arbeidsplaatsen bevinden b) én iedereen waarvan zij identificatie nodig achten voor uitoefening van het toezicht c) Adhv officiële documenten en niet officiële documenten 5. Verhoor van personen a) Iedere persoon waarvan ze verhoor noodzakelijk achten b) Over elk feit waarvan kennisnamen nuttig is voor het toezicht op de naleving van de wet c) Individueel of samen, eventueel in bijzijn van getuigen d) Quid bijstand van advocaat bij verhoor? 14
2. Sociale inspectie - B. Bevoegdheden sociale inspecteurs (3) Algemene bevoegdheden (3) 6. Alle informatiedragers opvragen die: a) Zich op arbeidsplaats bevinden of op een andere plaats onderworpen aan het toezicht b) Hetzij sociale gegevens bevatten, hetzij andere gegevens die ogv wetgeving opgemaakt, bijgehouden of bewaard moet worden Ook toegang tot die informatiedragers (fysiek/elektronisch) Evt. opsporing en onderzoek naar informatiedragers indien WG ze niet vrijwillig voorlegt of WG niet bereikbaar is Maar moet vereist zijn in kader van het onderzoek (gevaar van verdwijning of wijziging nav controle of voor welzijn van de werknemers) Sociaal inspecteurs kunnen: Kopieën nemen van de informatiedragers of van de gegevens die zij bevatten; Informatiedragers in beslag nemen of verzegelen (alsook andere roerende/onroerende goederen) Vertaling eisen 7. Stalen nemen van bewerkte of afgewerkte goederen 15
2. Sociale inspectie - B. Bevoegdheden sociale inspecteurs (4) Algemene bevoegdheden (4) 8. Beeldmateriaal maken a) Sociaal inspecteurs kunnen vaststellingen doen door zélf beeldmateriaal te maken of beeldmateriaal van derden te gebruiken b) In bewoonde ruimten: machtiging OR noodzakelijk (tenzij evt. inbreuken ivm het welzijn van de werknemers en risico op arbeidsongeval) 9. Maatregelen bevelen: a) Documenten aanplakken b) Documenten met sociale gegevens van persoonlijke aard door instellingen van sociale zekerheid laten afgeven aan rechthebbenden of sociale gegevens laten verbeteren. c) Sociale inspecteurs kunnen zelf documenten opstellen en overhandigen 10. Vordering tot staken instellen a) Rechtbank stelt evt. inbreuk vast en beveelt de staking ervan 16
Sociaal inspecteurs kunnen: 2. Sociale inspectie - C. Actiemogelijkheden (1) Advies geven Waarschuwing geven Periode om te regulariseren toestaan Proces-Verbaal opstellen 17
Niv. 2. Sociale inspectie - D. Sancties administratieve boetes Opdecieme n Geldboete 1 10 100 2 25 250 3 50 500 4 300 3.000 Geldboete 60 600 150 1.500 300 3.000 1.800 18.000 Minimum 24 60 120 720 X # WN s Maximum 60.000 150.000 300.000 1.800.000 Verzacht. Omstandigh. 18
Niv. 1 2. Sociale inspectie - D. Sancties strafrechtelijke boetes Opdecieme n Geldboete 2 50 500 3 100 1.000 4 600 6.000 Geldboete 300 3.000 600 6.000 3.600 36.000 X # WN s Maximum 300.000 600.000 3.600.000 19
Definitie 3. Risico s van sociale fraude A. Zwartwerk (1) = niet-aangegeven arbeid Geen werkgevers- en werknemersbijdragen Gevolgen A. Voor werknemer: a) Geen bescherming/rechten (loon, ontslagvergoeding, aangepaste kledij, pauzes, ) b) Geen recht op sociale zekerheid (bij ziekte, ongeval, pensioen, ) B. Voor werkgever a) Retroactieve betaling RSZ/BV b) Administratieve sanctie c) Strafrechtelijke sanctie (boete/gevangenisstraf) 20
3. Risico s van sociale fraude A. Zwartwerk (2) Retroactieve betaling RSZ Werkgeversbijdragen: 35% Werknemersbijdragen: 13,07% Bijdrageopslag: 10% Nalatigheidsintrest: 7%/jaar WG kan werknemersbijdragen NIET terugvorderen van de WN! Sanctie van niveau 4 (Soc. Sw.) voor werkgever, lasthebber of aangestelde: een gevangenisstraf van zes maanden tot drie jaar en/of; een strafrechtelijke geldboete van 3600 tot 36000 x aantal betrokken WN s hetzij een administratieve geldboete van 1800 tot 18000 x aantal betrokken WN s D + eventueel exploitatieverbod (1m 3j) of bedrijfssluiting 21
3. Risico s van sociale fraude A. Zwartwerk (3) 22
3. Risico s van sociale fraude A. Deeltijdse arbeid buiten rooster (1) Formaliteit WG bij deeltijdse arbeid: Bekendmaking van de deeltijdse uurroosters Afwijkingen op uurrooster registreren Dubbel weerlegbaar vermoeden in het voordeel van RSZ Vermoeden van voltijdse tewerkstelling WN indien: WG formaliteiten niet heeft nageleefd of; WN aan het werk is buiten uurrooster zonder correcte registratie Weerlegbaar: WG dient te bewijzen dat WN s deeltijds tewerk gesteld zijn. Sanctie: RSZ bijdragen op voltijds loon 23
4. Aansprakelijkheid voor sociale schulden van aannemers (1) Inhoudingsplicht en hoofdelijke aansprakelijkheid voor sociale schulden (1) Sectoren/activiteiten? 30bis RSZ-wet 30ter RSZ-wet Werken in onroerende staat (incl. schoonmaak) - Bewaking en/of toezichtsdiensten (KB 17.7.2013) - Vleessector (KB 22.10.2013) Wie: Opdrachtgevers, aannemers, onderaannemers 24
4. Aansprakelijkheid voor sociale schulden van aannemers (2) Inhoudingsplicht en hoofdelijke aansprakelijkheid voor sociale schulden (2) 1) Inhoudingsplicht Indien op het moment van betaling van de factuur sociale schulden 35% inhouden en doorstorten hoofdelijke aansprakelijkheid Niet van toepassing op betalingen aan een niet in België gevestigde WG op voorwaarde dat: Geen sociale schulden in België Alle werknemers in het bezit van een geldig A1 detacheringsbewijs 25
4. Aansprakelijkheid voor sociale schulden van aannemers (3) Inhoudingsplicht en hoofdelijke aansprakelijkheid voor sociale schulden (3) 2) Hoofdelijke aansprakelijkheid Drie voorwaarden: Op het ogenblik van de sluiting van de OVK heeft de OA sociale schulden (m.a.w. is onderworpen aan inhoudingsplicht) Ook op het ogenblik van de betaling van de factuur door de medecontractant heeft de OA sociale schulden (m.a.w. is onderworpen aan inhoudingsplicht) De medecontractant laat na om de inhouding toe te passen op de factuur en deze door te storten aan de RSZ 26
4. Aansprakelijkheid voor sociale schulden van aannemers (4) Inhoudingsplicht en hoofdelijke aansprakelijkheid voor sociale schulden (4) OVK afgesloten met OG/AN AN/OA Toestand op het ogenblik van afsluiting OVK Toestand op het ogenblik van de betaling van de factuur Inhouding Sanctie Geen SS Geen SS Neen - Geen SS SS 35% 35% bijslag SS Geen SS Neen - SS SS 35% HA + 35% bijslag 27
4. Aansprakelijkheid voor sociale schulden van aannemers (5) Een aannemer heeft een RSZ-achterstand van 75.000,-. Een accountant laat voor 50.000,- verbouwingen doen aan de veranda, keuken en kantoorruimte van zijn woning waar hij ook kantoor houdt. Hij doet geen inhoudingen op de facturen van de aannemer, die hij integraal betaalt. 28
4. Aansprakelijkheid voor sociale schulden van aannemers (6) RSZ-achterstand aannemer 75000 Facturen aannemer 50000 inhoudingsplicht OG 17500 inhouding OG 0 Verplichting OG ==> RSZ doorstorting inhouding 17500 admin. Sanctie 17500 hoofdelijke aansprakelijkheid 50000 totaal OG ==> RSZ 85000 totale kost OG 135000 29
4. Aansprakelijkheid voor sociale schulden van aannemers (7) Inhoudingsplicht en hoofdelijke aansprakelijkheid voor sociale schulden AP Contractuele afspraken Uiterlijk bij afsluiten OVK zekerheid hebben over SS Op moment betalen facturen steeds nagaan SS A1-verklaringen (buitenlandse OA) Inhoudingen doen wanneer verplicht 30
31