AFM Consumentenmonitor Najaar 2011 Hypotheken December 2011
Leeswijzer 2 Voor u ziet u de rapportage van de Consumentenmonitor, uitgevoerd in het najaar van 2011. Het betreft hier het deelonderwerp hypotheken. Hier wordt onder andere stilgestaan bij het afsluitproces en oriëntatie van hypotheken en het verlopen van de rentevaste periode. Er wordt in deze rapportage twee groepen onderscheiden: personen die recentelijk een hypotheek hebben afgesloten (groep 1), en personen waarvan de rentevaste periode van hun hypotheek recentelijk is verlopen (groep 2). De weergegeven resultaten van deel a, c, d en e betreft alleen de eerste groep. Deel b en e betreft ofwel de groep die recentelijk een hypotheek heeft afgesloten (al dan niet wegens het verlopen van de rentevaste periode), of de groep personen waarvan de rentevaste periode van hun hypotheek is verlopen (en al dan een nieuwe hypotheek hebben gesloten). Het komt ook voor dat beide groepen in het resultaat zijn verwerkt. Per dia is dan ook aangegeven welke groep(en) als basis dienen voor het weergegeven resultaat. Daar waar mogelijk is een vergelijking gemaakt met voorgaande metingen van de Consumentenmonitor Alle beschreven verschillen tussen AFM segmentatie (kijk voor meer informatie in de bijlage), leeftijdsgroepen, opleidings- en inkomensniveau die zijn beschreven, zijn significant.
Inhoudsopgave 3 1 Management Summary 2 Onderzoeksresultaten in detail 2a 2b 2c 2d 2e Hypotheeksituaties en -vormen Verlopen rentevaste periode Oriëntatie Afsluiten (Hypotheek)adviseur 3 Onderzoeks-verantwoording
1 Management Summary
Management Summary -1- Hypotheeksituaties en -vormen Bij ruim een derde van de personen die het afgelopen half jaar een hypotheek hebben afgesloten, gaat het om het oversluiten van de hypotheek. Dit aantal is gedaald ten opzichte van een half jaar geleden. Men kiest minder vaak voor een (deels) aflossingsvrije hypotheek. Een bankspaarhypotheek wordt het vaakst door starters gekozen. Was er een half jaar geleden nog een groot duidelijk verschil in het percentage dat een aflossingsvrije hypotheek kiest en het percentage dat voor een bankspaarhypotheek gaat, dit verschil is dit najaar kleiner geworden. Hoewel men minder vaak kiest voor een aflossingsvrije hypotheek vergeleken met een half jaar geleden, geeft men nog steeds de voorkeur voor een hypotheek met lage maandlasten waarbij een schuld overblijft ten opzichte van een hypotheek waarbij de maandlasten hoger zijn en er wordt afgelost. Het percentage starters dat gelijk of meer leent dan de waarde van het huis is gestegen. Verlopen rentevaste periode Ruim de helft van de hypotheekbezitters waarvan de rentevaste periode verloopt, wordt uiterlijk 2 maanden voor het verlopen van deze periode geïnformeerd. Het prolongatievoorstel valt in een derde van de gevallen tegen. Tevens krijgt een derde geen informatie over de totstandkoming van het prolongatievoorstel. Het grootste deel besluit de hypotheek te verlengen. Indien men voor een andere hypotheekaanbieder kiest is dit vooral vanwege de hoogte van de rente of op advies van een financieel adviseur. Afsluiten Net als de voorgaande jaren sluit ruim acht op de tien de hypotheek tijdens een persoonlijk gesprek af. De bank is nog steeds het belangrijkste afsluitkanaal voor een hypotheek, maar wordt op de voet gevolgd door de assurantietussenpersoon.
Management Summary -2- Oriëntatie Een persoonlijk gesprek is nog steeds veruit de belangrijkste manier van oriënteren op hypotheken. Adviesgesprekken bij de bank worden echter minder vaak gevoerd. Adviesgevoeligen besteden beduidend meer tijd aan gesprekken met adviseurs dan gemaksgeoriënteerden. Het komt vaker voor dat men (een) adviesgesprek(ken) heeft bij één partij in plaats van bij meerdere partijen (81% t.o.v. 61% in voorjaar 2011). Het gemiddeld aantal partijen waar men adviesgesprekken mee voert is het laatste half jaar gedaald van 1, naar 1,1. Als men zich oriënteert voor het afsluiten van een hypotheek via internet, zijn websites van banken en verzekeraars de belangrijkste internetbron. Naast gesprekken met adviseurs, besteed men gemiddeld nog 7 uur aan het zelf informatie zoeken. 6 Hypotheekadviseur Fixed fee en provisie zijn de meest voorkomende beloningsvormen bij een hypotheekadvies. Assurantietussenpersonen worden het vaakst beloond door middel van een vast bedrag, terwijl bij banken de beloning voor het advies veelal is verwerkt in de totale kosten van de hypotheek. Daarnaast denkt men dat het advies gratis is. In één op de zes gevallen geeft de adviseur niet aan hoe hij voor het hypotheekadvies wordt beloond. Met de (assurantie)tussenpersoon wordt in een kwart van de gevallen onderhandeld over de kosten voor advies, vaak met resultaat
2 Onderzoeksresultaten in detail 2a 2b 2c 2d 2e Hypotheeksituaties en -vormen Verlopen rentevaste periode Oriëntatie Afsluiten (Hypotheek)adviseur
2a Hypotheeksituaties en -vormen
De meeste hypotheeksluiters hebben de hypotheek overgesloten 9 Oversluiter 34 Starter 26 Doorstromer 20 Verbouwer Herintreder 3 Overig 6 0 1 20 2 30 3 40 Starters zijn voornamelijk personen onder de 34 jaar. In de categorie verbouwer vallen relatief veel personen tussen de 4 en 4 jaar. Welk situatie had betrekking op uw situatie bij het afsluiten/ oversluiten/bijsluiten van uw hypotheek? Basis: alle recente sluiters hypotheek N = 374
Het aantal oversluiters is gedaald ten opzichte van het voorjaar 4 40 39 3 30 2 20 26 24 21 20 30 2 22 32 29 20 34 2 17 34 26 26 20 18 1 14 13 7 3 0 Voorjaar 2009 Najaar 2009 Voorjaar 20 Najaar 20 Voorjaar 2011 Najaar 2011 Starter Doorstromer Herintreder Oversluiter Financiering verbouwing De categorie herintreders (personen die zijn verhuisd van een huurwoning naar een koopwoning, maar al eerder een koopwoning hebben gehad) is sinds het voorjaar van 2011 opgenomen in de vragenlijst. Welk situatie had betrekking op uw situatie bij het afsluiten/ oversluiten/bijsluiten van uw hypotheek? Basis: alle recente sluiters hypotheek N = 374
Men kiest minder vaak voor een (deels) aflossingsvrije hypotheek 11 70 60 62 64 61 60 6 6 0 40 30 20 30 9 7 33 3 31 27 22 23 22 24 1 17 16 11 7 4 4 6 4 3 4 0 Voorjaar 2009 Najaar 2009 Voorjaar 20 Najaar 20 Voorjaar 2011 Najaar 2011 Aflossingsvrije hypotheek Bankspaarhypotheek Een andere hypotheekvorm Spaarhypotheek Beleggingshypotheek Weet ik niet Banksparen vertoont na een gestagneerde groei in het voorjaar van 2011, in het najaar weer een duidelijke groei. Personen met een hoog opleidingsniveau kiezen relatief vaker voor een bankspaarhypotheek dan personen met een lagere opleiding. Van de ouderen van jaar en ouder kiest drie op de vier personen voor een (deels) aflossingsvrije hypotheek. Kunt u aangeven wat voor hypotheekvorm u recent heeft afgesloten? (meer antwoorden mogelijk) Basis: alle recente sluiters hypotheek N = 374
Bankspaarhypotheek onder starters vaak het grootste onderdeel 12 Totaal 36 17 2 11 6 N=374 Starter 12 26 48 3 N=99 Doorstromer 36 13 2 11 11 N=76 Herintreder 1 8 1 23 31 8 N=13 Oversluiter 46 17 14 13 6 N=126 Verbouwer 8 8 11 18 0 N=38 0% % 20% 30% 40% 0% 60% 70% 80% 90% 0% Aflossingsvrije hypotheek Spaarhypotheek Bankspaarhypotheek Andere vorm Onderdelen even groot Weet niet Hypotheken die worden overgesloten, of hypotheken die zijn afgesloten ten behoeve van een verbouwing bestaan vaak voor het grootste deel uit een aflossingsvrije hypotheek. Aangezien jonge hypotheeksluiters (onder de 3 jaar) voornamelijk starters zijn, is het vanzelfsprekend dat in deze leeftijdscategorie veelal een bankspaarhypotheek wordt afgesloten. Welk onderdeel maakt het grootste deel uit van het hypotheekbedrag? Basis: alle recente sluiters hypotheek N = 374
Het verschil in percentage dat een aflossingsvrije hypotheek kiest en het percentage dat voor een bankspaarhypotheek gaat, wordt kleiner 13 60 0 40 1 4 40 44 47 36 30 20 0 27 26 2 21 20 17 17 17 16 11 11 9 7 8 8 8 9 6 6 4 4 6 7 6 6 4 4 3 2 4 2 1 2 Voorjaar 2009 Najaar 2009 Voorjaar 20 Najaar 20 Voorjaar 2011 Najaar 2011 Aflossingsvrije hypotheek Bankspaarhypotheek Andere hypotheekvorm Weet ik niet Spaarhypotheek Beleggingshypotheek De onderdelen zijn even groot Het lijkt alsof men zich steeds beter van de risico s van een aflossingsvrije hypotheek bewust is, aangezien deze hypotheekvorm minder vaak wordt afgesloten. Ook kan het feit dat sinds 1 augustus 2011 een hypotheek maximaal 0% aflossingvrij mag zijn, de daling verklaren. Het aandeel overige hypotheekvormen, zoals de spaarhypotheek en beleggingshypotheek, is vrijwel gelijk gebleven. Welk onderdeel maakt het grootste deel uit van het hypotheekbedrag? Basis: alle recente sluiters hypotheek N = 374
Toch is van de groep die een (deels) aflossingsvrije hypotheek bezit, ruim een kwart in het bezit van een volledig aflossingsvrije hypotheek 14 30 28 2 23 20 20 20 1 9 0 < 2% 2% - 0% 0% - 7% 7% - 0% Weet niet/wil niet zeggen Gemiddeld is het aflossingsvrije deel van de hypotheek 60%. Hoeveel procent is het aflossingsvrije deel van uw totale hypotheek? Basis: alle recente sluiters van een (deels) aflossingsvrije hypotheek N = 211
Voorkeur voor gedeeltelijk aflossingsvrije hypotheek neemt toe 1 Totaal Najaar Voorjaar 7 64 43 36 Starter Najaar Voorjaar 0 3 0 47 Doorstromer Najaar Voorjaar 62 67 38 33 Herintreder Najaar Voorjaar 4 46 4 Oversluiter Najaar Voorjaar 62 74 38 26 Verbouwer Najaar Voorjaar 2 66 48 34 0% % 20% 30% 40% 0% 60% 70% 80% 90% 0% Een hypotheek met lage maandlasten waarbij aan het einde van de looptijd een schuld overblijft Een hypotheek met hogere maandlasten waarbij aan het einde van de looptijd de hypotheekschuld is afgelost Vooral onder oversluiters is de voorkeur voor lage maandlasten, waarbij een schuld overblijft aan het einde van de looptijd van de hypotheek, toegenomen. Vooral personen boven de jaar en personen met een laag opleidingsniveau kiezen eerder voor een aflossingsvrije hypotheek. Stel dat u opnieuw moet kiezen, naar welke van de twee situaties gaat uw voorkeur uit? Basis: alle recente sluiters hypotheek N = 374
11% van de hypotheeksluiters geeft exact de juiste kenmerken vam een aflossingsvrije hypotheek aan. 16 Aan het einde van looptijd mogelijke restschuld Geen vermogensopbouw Rente over volledige lening betaald tijdens looptijd Hypotheek hoeft niet te worden afgelost* 46 47 47 47 48 4 7 6 3 4 2 4 2 Fiscaal voordeel is niet maximaal Geen van bovenstaande kenmerken van toepassing Weet ik niet 1 3 3 3 8 7 12 18 0 20 30 40 0 60 70 Najaar 2011 Voorjaar 2011 Najaar 20 Voorjaar 20 * Categorie toegevoegd in voorjaar 2011 29% noemt in ieder geval de juiste kenmerken, maar ook eventueel andere niet-juiste kenmerken. 83% noemt minimaal 1 van de juiste kenmerken van een aflossingsvrije hypotheek. In het voorjaar van 2011 was dit percentage 79%. Hoogopgeleiden kunnen significant vaker de drie juiste kenmerken van een aflossingsvrije hypotheek aangeven. Ruim 4 op de hypotheeksluiters is zich er niet van bewust dat bij het eind van de looptijd van de aflossingsvrije hypotheek een restschuld mogelijk is. Welke van de genoemde kenmerken zijn volgens u van toepassing op een aflossingsvrije hypotheek? Basis: alle recente sluiters hypotheek N = 374
Weinig verschil in kennis over een aflossingsvrije hypotheek tussen personen die deze vorm wel of niet bezitten 17 Aan het einde van looptijd mogelijke restschuld 6 9 Geen vermogensopbouw 4 Rente over volledige lening betaald tijdens looptijd 1 7 Fiscaal voordeel is niet maximaal 8 14 De hypotheek hoeft niet te worden afgelost 48 47 Geen van bovenstaande kenmerken van toepassing 0 3 Weet ik niet 9 13 0 20 30 40 0 60 70 Wel aflossingsvrije hypotheek(component) Geen aflossingsvrije hypotheek(component) N=211 N=163 7% van de personen die geen aflossingsvrije hypotheek(component) bezitten kennen toch minimaal 1 kenmerk van dit type hypotheek, terwijl dit percentage voor personen die wel over een dergelijke hypotheek beschikken 86% is. Welke van de genoemde kenmerken zijn volgens u van toepassing op een aflossingsvrije hypotheek? Basis: alle recente sluiters hypotheek N = 374
Hypotheken worden niet significant vaker met NHG afgesloten ten opzichte van een half jaar geleden 18 Najaar 2011 Totaal 74 21 Voorjaar 2011 Totaal 70 2 4 Najaar 2011 Starter 88 2 Voorjaar 2011 Starter 79 17 4 Najaar 2011 Doorstromer 7 34 9 Voorjaar 2011 Doorstromer 7 37 0% % 20% 30% 40% 0% 60% 70% 80% 90% 0% De hypotheek voor de woning is met NHG afgesloten De hypotheek voor de woning is zonder NHG afgesloten Weet ik niet Het zijn voornamelijk starters die hun hypotheek met Nationale Hypotheek Garantie sluiten. In de groep doorstromer is dit aandeel kleiner. De groep ambitieuzen sluit minder vaak de hypotheek met NHG vergeleken met het totaal. Dit geldt ook voor personen van jaar en ouder en personen met een hoog inkomen. Heeft u uw woning met of zonder NHG afgesloten? Basis: recente sluiters hypotheek met een nieuwe woning N=188 (2011) / 181 (20)
2b Verlopen rentevaste periode
Oversluiten van de hypotheek gebeurt in twee derde van de gevallen vanwege het verlopen van de rentevaste periode 20 3 6 Ja Nee Bij een derde van de personen die de hypotheek oversluit, is het verlopen van de rentevaste periode niet de reden. Heeft u uw hypotheek overgesloten omdat uw rentevaste periode was verlopen? Basis: recente oversluiters hypotheek (groep 1) N = 126
Type oversluiting na het verlopen van de rentevaste periode varieert 21 21 37 Ik heb mijn oorspronkelijke hypotheek verlengd Ik heb een andere hypotheekvorm bij dezelfde aanbieder 21 Ik heb dezelfde hypotheekvorm bij een andere aanbieder Ik heb een andere hypotheekvorm bij een andere aanbieder 22 Personen met een hoog inkomen kiezen er minder vaak voor om de oorspronkelijke hypotheek te verlengen. Welke situatie is op u van toepassing bij het oversluiten van uw hypotheek? Basis: recente oversluiters hypotheek wegens verlopen rentevaste periode (groep 1) N = 82
Het grootste deel van de hypotheekbezitters waarvan de rentevaste periode verloopt besluit de hypotheek te verlengen 22 Ik heb mijn hypotheek verlengd 71 Ik heb een andere hypotheekvorm bij dezelfde aanbieder 11 Ik heb een andere hypotheekvorm bij een andere aanbieder 6 Ik heb (nog) geen keuze gemaakt 6 Ik heb dezelfde hypotheekvorm bij een andere aanbieder 1 Mijn hypotheek is afgelost 0 Ik heb iets anders gekozen 0 20 30 40 0 60 70 80 Vrijwel niemand kiest ervoor om over te stappen naar een andere aanbieder met dezelfde hypotheekvorm, zodra de rentevaste periode verloopt. Welke keuze heeft u gemaakt na het verlopen van de rentevaste periode? Basis: bezitters hypotheek waarvan rentevaste periode is verlopen (groep 2) N=133
Bij het nieuw sluiten of verlengen van de hypotheek wegens het verlopen van de rentevaste periode wordt veelal gekozen voor dezelfde aanbieder 23 22 79 Nieuwe/zelfde hypotheek gesloten bij dezelfde aanbieder Hypotheek overgesloten naar andere aanbieder Van de personen die de hypotheek heeft overgesloten naar een andere aanbieder, is bijna een kwart niet geïnformeerd over het verlopen van de rentevaste periode. Gekozen voor dezelfde of andere aanbieder? BASIS: Personen van wie de rentevaste periode recentelijk is verlopen en een (nieuwe of dezelfde) hypotheek bij dezelfde of een andere aanbieder hebben gesloten (groep 1 en 2) N=200
De hoogte van de rente en het advies van een financieel adviseur zijn de belangrijkste redenen om over te stappen naar een andere hypotheekverstrekker 24 Hoogte van rente (duur) 37 Werd mij geadviseerd door een financieel adviseur 3 Wat ik wilde kon deze maatschappij niet bieden 7 Slechte klachtenafhandeling Kreeg een aantrekkelijk aanbod van een andere maatschappij Slechte service Ik kreeg een aantrekkelijk aanbod van een andere partij 2 2 Andere reden Weet ik niet 2 0 1 20 2 30 3 40 De dienstverlening, zoals een slechte klachtenafhandeling of een slechte service, is slechts in 7% van de gevallen de belangrijkste reden van overstappen naar een andere aanbieder. Wat is de belangrijkste reden dat u naar een andere aanbieder bent overgestapt? Basis: recente oversluiters hypotheek naar andere aanbieder na aflopen rentevaste periode (groep 1 en 2) N = 43
Ruim de helft wordt uiterlijk 2 maanden voor het verlopen van de rentevaste periode geïnformeerd 2 30 2 26 20 19 19 16 1 8 7 0 Meer dan 3 maanden voor het verlopen 3 maanden voor het verlopen 2 maanden voor het verlopen 1 maand voor het verlopen Minder dan 1 maand voor het verlopen Ik ben niet geïnformeerd Weet ik niet (meer) 7% geeft aan door de maatschappij niet te zijn geïnformeerd over het verlopen van de rentevaste periode. Binnen deze groep heeft merendeel ( van de 12 respondenten) de hypotheek overgesloten naar een andere aanbieder. Hoe lang van tevoren bent u geïnformeerd over het verlopen van de rentevaste periode van uw hypotheek? Basis: Bezitters/oversluiters hypotheek waarbij rentevaste periode is verlopen (groep 1 en 2) N = 21
De hypotheekrente is het belangrijkste motief om over te stappen naar een andere hypotheek aanbieder 26 De nieuwe hypotheekrente vergeleken met huidige aanbieder 64 De kosten van overstappen naar een andere aanbieder 20 De dienstverlening van de huidige aanbieder 11 Beoordeling van andere aanbieders 0 Andere informatie 6 0 20 30 40 0 60 70 Vooral personen met een laag opleidingniveau hechten veel waarde aan de hypotheekrente als zij een keuze maken om wel of niet over te stappen van hypotheekverstrekker. De dienstverlening is voor slechts 1 op de hypotheekbezitters de belangrijkste reden om te kiezen voor de huidige of een nieuwe hypotheekverstrekker. Welke informatie is voor u het meest van belang om een keuze te maken voor dezelfde of een andere aanbieder. Basis: Bezitters hypotheek waarvan rentevaste periode is verlopen (groep 2) N = 133
Het prolongatievoorstel valt voor ruim één op de drie personen tegen 27 60 4 0 40 3 30 20 9 2 0 Het aanbod voldeed niet aan mijn verwachting Het aanbod kwam overeen met mijn verwachtingen Het aanbod was boven verwachting Ik heb geen verlengingsvoorstel ontvangen Voor ruim de helft van de consumenten komt het aanbod overeen met de verwachtingen. Bijna 1 op de heeft geen prolongatievoorstel ontvangen. In welke mate was u tevreden over het eerste verlengingsvoorstel van uw aanbieder? Basis: bezitters/oversluiters hypotheek waarbij rentevaste periode is verlopen (groep 1 en 2) N = 20
Één op de drie krijgt geen informatie over de totstandkoming van het prolongatievoorstel 28 Ja, deze informatie was opgenomen in het verlengingsvoorstel 49 Ja, in het verlengingsvoorstel werd verwezen naar de website 4 Ja, dit is toegelicht in een telefoon- of adviesgesprek 1 Nee 32 0 20 30 40 0 60 Bij bijna de helft van degenen die een prolongatievoorstel hebben ontvangen, is wel informatie toegevoegd over de totstandkoming van dit voorstel. Heeft u bij het verlengingsvoorstel informatie/uitleg/toelichting gekregen over de manier van totstandkoming? Basis: bezitters/oversluiters hypotheek die een prolongatievoorstel hebben gekregen (groep 1 en 2) N = 186
Bij de nieuwe hypotheek wordt eerder een korting gegeven dan bij de oude hypotheek 29 Korting bij oorspronkelijke hypotheek Korting omdat ik een betaalrekening heb bij dezelfde aanbieder Korting voor het afsluiten van een verzekering naast de hypotheek Korting voor het akkoord gaan met uitgeklede voorwaarden 1 Andere korting Ik heb geen korting gekregen 63 Weet ik niet (meer) 1 Korting bij nieuw afgesloten hypotheek Korting omdat ik een betaalrekening heb bij dezelfde aanbieder 14 Korting voor het afsluiten van een verzekering naast de hypotheek Korting voor het akkoord gaan met uitgeklede voorwaarden 2 Andere korting 13 Ik heb geen korting gekregen 62 Weet ik niet (meer) 0 20 30 40 0 60 70 De resultaten in deze grafiek betreft personen waarvan de rentevaste periode van hun hypotheek is verlopen. Personen met een hoog opleidingsniveau krijgen zowel bij de oude periode als de nieuwe periode eerder korting omdat zij een betaalrekening hebben bij dezelfde aanbieder. Respectievelijk 62% en 63% krijgt geen korting op de oude of nieuwe renteperiode van de hypotheek. Andere kortingen die worden genoemd zijn onder andere personeelskorting en werkgeverskorting. Welke korting(en) heeft u bij de oude en bij de nieuwe periode gekregen? Basis: bezitters hypotheek waarvan rentevaste periode is verlopen (groep 2) N = 133
2c Oriëntatie
Beheersten oriënteren zich beduidend vaker online 31 Persoonlijk gesprek Internet Schriftelijk Telefonisch Tv of radio Op andere wijze Niet geïnformeerd Weet ik niet 1 0 1 0 1 0 1 0 1 0 1 9 9 6 7 9 7 3 7 4 7 7 1 1 19 21 33 32 47 79 88 90 88 87 0 20 30 40 0 60 70 80 90 0 Totaal Beheersten Ambitieuzen Adviesgevoeligen Gemaksgeorienteerden Gemaksgeoriënteerde laten zich relatief minder vaak informeren door een persoonlijk gesprek. Jonge sluiters van een hypotheek (onder de 3 jaar) laten zich relatief vaak via het internet informeren voordat zij de hypotheek afsluiten. Dezelfde trend is zichtbaar bij personen met een hoog opleidingsniveau. Deze groep laat zich tevens relatief vaak telefonisch informeren. Een persoonlijk gesprek blijft veruit de belangrijkste manier van oriënteren op hypotheken. Indien men één meest belangrijke informatiebron moet aanduiden, kiest 80% voor een persoonlijk gesprek, op ruime afstand gevolgd door websites van banken en verzekeraars met 3%. Op welke manier(en) heeft u zich laten informeren voordat u deze hypotheek heeft afgesloten? Basis: alle recente sluiters hypotheek N = 374
Gebruik van vergelijkingssites bij oriëntatie stijgt dit najaar 32 Via sites van banken of verzekeraars 72 74 74 87 Via vergelijkingssites 48 49 4 62 Via de site van een tussenpersoon 13 23 24 26 Via de site van een hypotheekwinkel 37 38 34 36 Via de site van VEH, Consumentenbond of Nibud* 2 2 2 30 Weet ik niet meer 2 1 1 4 0 20 30 40 0 60 70 80 90 0 Najaar 2011 Voorjaar 2011 Najaar 20 Voorjaar 20 N=12 N=118 N=92 N=6 * In najaar 2011 site van Consumentenbond en Nibud aan antwoordcategorie toegevoegd Sites van banken en verzekeraars blijft de belangrijkste internetbron van informatie in het oriëntatieproces voor het afsluiten van een hypotheek. Jongeren weten de websites van Vereniging Eigen Huis (VEH), Consumentenbond of Nibud vaker te vinden dan oudere hypotheekoriënteerders. Via welke website(s) heeft u zich laten informeren? Basis: alle hypotheeksluiters die zich via internet hebben georiënteerd N = 12
Men heeft dit najaar bij minder partijen adviesgesprekken 33 Adviseur/medewerker van de bank 39 2 63 Adviseur/medewerker van een hypotheekketen 29 38 43 Assurantietussenpersoon 39 40 47 Adviseur/medewerker van de verzekeringsmaatschappij 6 11 13 0 20 30 40 0 60 70 Najaar 2011: WEL adviesgesprek gehad Voorjaar 2011: WEL adviesgesprek gehad Najaar 20: WEL adviesgesprek gehad In het najaar van 2011 komt het vaker voor dat men adviesgesprekken heeft bij één partij in plaats van bij meerdere partijen (81% t.o.v. 61% in voorjaar 2011). Het gemiddeld aantal partijen waar men adviesgesprekken mee voert is het laatste half jaar gedaald van 1, naar 1,1. De assurantietussenpersoon is de enige partij waarbij het aantal gesprekken niet is gedaald. Jongeren (2-34 jaar) kiezen relatief vaak voor een hypotheekketen, terwijl ouderen (+) juist vaker een adviesgesprek voeren met een adviseur van de bank. Kunt u per kanaal aangeven of u hier een adviesgesprek heeft gehad? Basis: alle recente sluiters van een hypotheek N = 374
Gemiddeld besteedt men 7 uur aan gesprekken met adviseur(s) om een keuze te maken voor de soort hypotheek en de aanbieder 34 Gemiddeld aantal uren Totaal 19 33 23 16 11 6,9 Adviesgevoeligen 21 37 17 14 7,4 Beheersten 12 30 29 19 7,0 Ambitieuzen 31 29 17 20 3,6 Gemaksgeorienteerden 40 40 3,4 0% % 20% 30% 40% 0% 60% 70% 80% 90% 0% 1 a 2 uur 3 a 4 uur tot 8 uur 8 tot 12 uur 12 uur of meer Adviesgevoeligen besteden beduidend meer tijd aan gesprekken met adviseurs dan gemaksgeoriënteerden Hypotheeksluiters boven de 4 jaar besteden relatief vaak maar 1 a 2 uur aan gesprekken met adviseurs voordat zij een goede keuze kunnen maken voor de soort hypotheek en de aanbieder. Personen met een laag inkomen besteden relatief vaker 12 uur of meer aan adviesgesprekken. Aantal uren gesprekken met adviseur(s) Basis: recente sluiters hypotheek die een persoonlijk gesprek met adviseur hebben gehad N = 320
Gemiddeld besteedt men 7 uur aan het zelf informatie zoeken, naast de gesprekken met adviseur(s) 3 Gemiddeld aantal uren Totaal 47 14 13 12 1 7,0 Beheersten 30 17 14 1 24,3 Ambitieuzen 1 17 11 11 9 6,0 Adviesgevoeligen 63 12 9 6 3,8 Gemaksgeorienteerden 60 20 20 2,3 0% % 20% 30% 40% 0% 60% 70% 80% 90% 0% 1 a 2 uur 3 a 4 uur tot 8 uur 8 tot 12 uur 12 uur of meer Bijna de helft besteedt slechts 1 a 2 uur aan zelf informatie zoeken. Beheersten besteden het meeste tijd aan het zoeken naar informatie over hypotheken. Gemaksgeoriënteerden besteden hier gemiddeld slechts 2,3 uur aan. Aantal uren zelf informatie zoeken naast gesprekken met adviseur(s) Basis: recente sluiters hypotheek die een persoonlijk gesprek met adviseur hebben gehad N = 320
Men is beduidend meer uren gaan besteden aan het zelf informatie zoeken ten opzichte van een jaar geleden Gemiddeld aantal uren gesprekken met adviseurs 8.0 7.0 6.0.0 4.0 3.0 2.0 1.0 0.0 6.9.8.7 7.4 7.0 7.0 Totaal Adviesgevoeligen Beheersten Ambitieuzen Gemaksgeorienteerden..6 2.8 3.4 36 Gemiddeld aantal uren zelf informatie zoeken (naast gesprekken met adviseurs) 12.0.0 8.0 6.0 4.0 2.0 4.4 7.0 2.7 3.8 8.2.3 4.4 6.0 1.8 2.3 0.0 Totaal Adviesgevoeligen Beheersten Ambitieuzen Gemaksgeorienteerden Najaar 20 Najaar 2011 Het gemiddeld aantal uren dat men besteedt aan gesprekken met adviseurs om een goede keuze voor de soort hypotheek en de aanbieder te kunnen maken, is licht gestegen. Dit geldt echter vrijwel alleen voor adviesgevoeligen. Aantal uren gesprekken met adviseurs en zelf informatie zoeken Basis: recente sluiters hypotheek die een persoonlijk gesprek met adviseur hebben gehad N = 320 (2011) / 307 (20)
2d Afsluiten
Ruim acht op de tien hypotheeksluiters sluit de hypotheek tijdens een persoonlijk gesprek af 38 Totaal 82 8 4 3 3 N=374 Starter 91 2 2 3 2 N=99 Doorstromer 88 4 4 3 1 N=76 Herintreder 78 13 3 3 2 N=126 Oversluiter 71 8 11 11 N=38 Verbouwer 8 1 N=13 0% % 20% 30% 40% 0% 60% 70% 80% 90% 0% Door middel van een persoonlijk gesprek Via de post Telefonisch Via internet Op andere wijze Weet niet Starters kiezen er relatief vaak voor om de hypotheek via een persoonlijk gesprek af te sluiten. Schadeverzekeringen worden al steeds vaker direct via internet gesloten. Bij een complexer product als de hypotheek blijft deze ontwikkeling achter. Wel zien we dat oversluiters al in één op de tien gevallen voor het oversluiten via internet kiezen. Op welke wijze heeft u uw hypotheek afgesloten? Basis: alle recente sluiters hypotheek N = 374
Er zijn geen significante verschillen in het kanaal waar men de hypotheek afsluit, vergeleken met het voorjaar van 2011 39 0 4 44 40 3 30 38 37 31 38 31 37 3 2 20 18 18 22 19 1 0 3 4 3 2 3 2 2 3 1 2 2 Voorjaar 20 Najaar 20 Voorjaar 2011 Najaar 2011 Bank Assurantietussenpersoon Hypotheekketen Verzekeringsmaatschappij Ander kanaal Weet ik niet De bank is nog steeds het belangrijkste afsluitkanaal voor een hypotheek, maar wordt op de voet gevolgd door de assurantietussenpersoon. Een hypotheek afsluiten via een verzekeringsmaatschappij komt slechts in % van de gevallen voor. Jongeren onder de 3 jaar sluiten hun hypotheek relatief vaak af via een hypotheekketen, terwijl ouderen boven de jaar relatief vaak via de bank een hypotheek afsluiten. Bij wie of via welk kanaal heeft u deze hypotheek afgesloten? Basis: alle recente sluiters hypotheek N = 374
2e (Hypotheek)adviseur
6% van de assurantietussenpersonen geeft niet aan op welke wijze hij wordt beloond. Dit geldt ook voor hypotheekketens. 41 De adviseur heeft dit mondeling aangegeven 18 22 2 De adviseur heeft een schriftelijk document meegegeven 8 13 22 De adviseur heeft een schriftelijk document toegestuurd 4 3 12 De adviseur heeft dit zowel mondeling als schriftelijk aangegeven 1 40 47 De adviseur heeft dit niet aangegeven 6 6 33 Weet ik niet 7 14 0 1 20 2 30 3 40 4 0 (Assurantie)tussenpersoon Hypotheekketen Direct (bank+verzekeraar) N=130 N=72 N=16 Er zijn geen significante verschillen ten opzichte van de meting van voorjaar 2011. Heeft de (hypotheek)adviseur aangegeven op welke manier hij voor zijn diensten wordt beloond? Basis: alle recente sluiters hypotheek N = 374
Fixed fee en provisie zijn de meest voorkomende beloningsmethoden bij hypotheekadvies. Bijna een kwart denk dat het advies van de bank gratis is 42 Fixed fee 4 3 43 Provisie 14 26 36 Het advies is gratis 7 8 23 Op uurbasis 0 1 6 Provisie, maar de adviseur betaalt een deel terug 0 0 1 Prijs advies is verwerkt in totale kosten hypotheek 0 0 27 Op andere manier 3 7 9 Ik weet niet hoe mijn adviseur beloond wordt 9 18 22 0 1 20 2 30 3 40 4 0 (Assurantie)tussenpersoon Hypotheekketen Bank N=130 N=72 N=137 Tussenpersonen worden relatief vaak beloond door middel van een vast bedrag. Bij banken daarentegen is de beloning voor het advies vaak verwerkt in de totale kosten van de hypotheek of denkt men dat het gratis is. Respectievelijk 9%, 18% en 22% van de klanten weet niet hoe de tussenpersoon, de hypotheekketen, of de bank voor het advies wordt beloond. Hoe wordt uw hypotheekadviseur volgens u beloond? Basis: alle recente sluiters hypotheek die bij betreffende kanaal hebben afgesloten
Provisie als beloningsvorm daalt, waardoor fixed fee nu de meest toegepaste beloningsvorm onder hypotheekadviseurs (ATP/hypotheekketens) is 43 70 60 9 0 47 40 30 2 39 34 42 39 39 31 20 1 0 Najaar 2009 Voorjaar 20 Najaar 20 Voorjaar 2011 Najaar 2011 Op basis van provisie Fixed fee Beloning door een vooraf afgesproken bedrag is het afgelopen half jaar echter niet gestegen. Hoe wordt uw hypotheekadviseur volgens u beloond? Basis: alle recente sluiters hypotheek die bij betreffende kanaal hebben afgesloten
Één op de vijf onderhandelt over de kosten van hypotheekadvies 44 Totaal 14 6 7 N=374 (Assurantie)tussenpersoon 18 7 72 4 N=130 Hypotheekketen 7 7 82 4 N=72 Bank 1 4 77 N=137 0% 20% 40% 60% 80% 0% Ja, ik heb onderhandeld, met resultaat Ja, ik heb onderhandeld, maar zonder resultaat Nee, ik heb niet onderhandeld Weet ik niet Met de (assurantie)tussenpersoon wordt relatief vaak onderhandeld over de kosten voor advies, terwijl dit bij hypotheekketens minder vaak wordt gedaan. Onderhandelen met een hypotheekketen heeft relatief weinig resultaat, vergeleken met de tussenpersoon en bank. Er zijn geen significante verschillen gevonden ten opzichte van de vorige meting. Heeft u onderhandeld over de kosten voor hypotheekadvies? Basis: alle recente sluiters hypotheek N = 374
4 3 Onderzoeksverantwoording en steekproefoverzicht
Onderzoeksverantwoording 46 Doel: in kaart brengen van ontwikkelingen in het financiële keuzegedrag van de Nederlandse financiële consument. Veldwerkperiode: 2 oktober t/m 14 november 2011. Doelgroep: de Nederlandse bevolking (18+), waarbij een oversampling gehanteerd wordt van mensen die in de periode mei 2011 tot en met oktober 2011 een hypotheek hebben afgesloten en personen waarbij de rentevastperiode van hun hypotheek is verlopen Weging: De respondenten die niet onder één van bovenstaande doelgroepen vallen, worden herwogen naar een afspiegeling van de Nederlandse bevolking. Deze groep is gewogen naar geslacht, leeftijd, opleiding en district. Methode: online onderzoek, vooraf is het volledige panel gescreend om de juiste groepen consumenten voor dit onderzoek te kunnen benaderen. Steekproefomvang: De netto steekproef bevat 374 recente sluiters van een hypotheek en 133 respondenten waarbij de rentevastperiode van hun hypotheek recent is verlopen en 460 respondenten die representatief zijn voor de Nederlandse bevolking van 18 jaar en ouder. Rapportage: de weergegeven resultaten zijn gebaseerd op representatief Nederland. Indien er significante verschillen bestaan tussen de specifieke doelgroepen en totaal Nederland wordt dit aangegeven. Belangrijk in het onderzoek zijn de vier soorten financieel beslissers, uitgelegd op de volgende slide.
Consumentensegmentatie In de rapportage, komen termen voor verschillende typen financieel beslissers voor. De AFM onderzocht in een eerder stadium hoe Nederlanders financiële beslissingen nemen en concludeerde dat mensen van elkaar verschillen in de manier waarop deze beslissingen genomen worden. Er zijn 4 typen, welke hieronder worden beschreven. 47 Beheersten verzamelen veel informatie over het financieel product dat zij willen aanschaffen. Zij overwegen veel alternatieven, gaan door tot zij het juiste product hebben gevonden en nemen uiteindelijk zelf de beslissing, zonder financieel adviseur. Ambitieuzen proberen graag nieuwe producten uit en mijden risico s hierbij niet. Zij hebben luxe en rendement als drijfveer voor hun besluiten en steken een gemiddelde hoeveelheid tijd in hun keuzeproces. Adviesgevoeligen laten hun beslissingen over aan anderen. Zij vertrouwen adviseurs blindelings. Zij zijn niet geïnteresseerd in financiële producten en zijn niet perse op zoek naar het ideale product. Gemaksgeoriënteerden stoppen weinig tijd in het bestuderen van financiële producten en vermijden hierbij risico s. Zij hebben weinig vertrouwen in financieel adviseurs en kiezen vaak voor standaard producten. Voor meer informatie of om zelf te testen wat voor type financieel beslisser u bent, kunt u terecht op www.afm.nl/besliswijzer
Steekproefoverzicht: Leeftijd, opleiding en inkomen huishouden 48 24 jaar en jonger 2-34 jaar 3-44 jaar 4-4 jaar jaar en ouder 18 19 28 30 Opleidingsniveau: Laag Opleidingsniveau: Midden Opleidingsniveau: hoog 1 42 44 Inkomen HH: Laag Inkomen HH: Midden Inkomen HH: Hoog Inkomen HH: Onbekend 7 18 34 38 0 1 20 2 30 3 40 4 0 Steekproefverdeling Hypotheeksluiters N = 374