Intergemeentelijke Samenwerking Kunst of kunde? Ruurd Palstra MSc VNG
Vereniging van Nederlandse Gemeenten Inhoud presentatie
Bijdrage Slim Samenwerken Dag Hugo Doornhof advocaat AKD Amsterdam 28 januari 2014
De gemeenschappelijke regeling Publiekrechtelijke overeenkomst Soorten deelnemers: raden, colleges, burgemeesters en gemengd Functionele samenwerking Mogelijkheid bevoegdheden over te dragen Bij wijziging staat unanimiteit voorop 4
Gemeenschappelijk openbaar lichaam Rechtspersoonlijkheid anders: gemeenschappelijk orgaan Recht van raden zienswijze te geven op ontwerpbegroting. Wetsvoorstel: meer invloed raden op GOL-begroting Monistische structuur Wetsvoorstel-> geen dualisering, wel eigen bevoegdheden DB 5
Organen Algemeen bestuur Art. 33 lid 1 Wgr-> vergelijkbare verdeling van bevoegdheden tussen gemeentelijke bestuursorganen en GOL-bestuursorganen Tip: delegeer aan DB! Wetsvoorstel-> overgedragen bevoegdheden komen toe aan het AB tenzij in de GR anders is bepaald Raadsregeling of gemengde GR-> raadsleden of wethouders Aantallen leden kunnen onderling verschillend zijn Leden verantwoording schuldig aan eigen raad (art. 16 lid 3) of college (art. 18) Collegeregeling-> leden verantwoording schuldig aan de raden van hun gemeente 6
Organen (II) Dagelijks bestuur voeren van het dagelijks bestuur. Wetsvoorstel: bepaalde bestuursbevoegdheden bij het DB DB bestaat uit Vz. en twee of meer andere leden door en uit AB aangewezen Tip: houd het klein externe leden mogelijk mits zij niet de meerderheid gaan vormen (art. 14 lid 2) leden kunnen worden ontslagen door AB 7
Organen (III) Voorzitter vertegenwoordiger GOL verantwoording schuldig aan het AB Tip: leg ontslagmogelijkheid vast in de GR Wetsvoorstel: ontslagbevoegdheid Bestuurscommissie in GR kan mogelijkheid worden opgenomen Tip: overweeg dat te doen overdracht bevoegdheden AB en DB mogelijk toestemming nodig van deelnemende raden 8
Enkele eisen GR Bepalingen over wijziging, opheffing, toetreding en uittreding Tip: leg bevoegdheid tot eenzijdige uittreding vast (met uittreedsom) Overgedragen bevoegdheden. Uitz.: GR bepaalt dat via afzonderlijke delegatiebesluiten bevoegdheden worden overgedragen Tip: beschrijf bevoegdheden nauwkeurig in GR Tip: neem bepalingen op over voorbereiding van taakuitoefening door het GOL Tip: neem informatie- en verantwoordingsplichten op 9
Sturing en belangenbehartiging Rob de Greef Juridisch organisatieadviseur Docent/onderzoeker staats- en bestuursrecht 28 januari 2014
Verbonden partij een privaatrechtelijke of publiekrechtelijke organisatie waarin de gemeente [ ] een bestuurlijk en een financieel belang heeft Artikel 1 Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) Zie uitgebreid: NTB 2012/6 11
Wettelijke verantwoordelijkheden Gemeenteraad College B&W Eigenaarsvergadering Verbonden Partij Bestuur Verbonden partij 12
Vormgeving verbonden partij Raad Raad College College Eigenaarsvergadering Ambtelijk advies Bestuur Organisatie Verbonden Partij 13
Stemrecht eigenaren Stemrecht in algemeen bestuur / algemene (leden)vergadering / algemene vergadering (van aandeelhouders) Iedere eigenaar in beginsel (bestuurlijk) vertegenwoordigd Het lid vertegenwoordigt primair de belangen van de gemeente (eigen mandaat vs. ruggespraak) Controle door College B&W (en indirect door raad) 14
Bestuur Dagelijks bestuur / (Raad van) Bestuur Belang van de verbonden partij staat voorop (vgl. art. 2:129 lid 5 en art. 2:239 lid 5 BW) In beginsel zelfstandige positie Benoeming door eigenaarsvergadering (of evt. raad van commissarissen) Controle door eigenaarsvergadering (en evt. raad van commissarissen) Inlichtingenplicht aan eigenaarsvergadering (art. 2:107 lid 2 en art. 2:217 lid 2 BW) 15
Eigenaarsvergadering Hoogste orgaan dat alle belangen afweegt en andere organen controleert Inlichtingen- en verantwoordingsverplichting bestuur (art. 2:48, art. 2:107 lid 2 en art. 2:217 lid 2 BW resp. art. 16 lid 2 Wgr; art. 19a Wgr-nieuw) Inlichtingenverplichting raad van commissarissen (art. 2:57 lid 8, art. 2:107 lid 2 en art. 2:217 lid 2 BW) Inlichtingen- en verantwoordingsplicht evt. bestuurscommissie (art. 25 lid 5 onder f Wgr) NB. Het informatierecht komt bij privaatrechtelijke rechtspersonen toe aan het orgaan (HR 9 juli 2010, LJN BM0976 (ASMI)), terwijl het bij publiekrechtelijke rechtspersonen toekomt aan het lid. 16
Inbreng bestuurders Bestuur mag inbreng in eigenaarsvergadering doen vanuit belang verbonden partij (art. 2:38, art. 2:117 lid 4 resp. art. 2:227 lid 7 BW) ook bij besluitvorming buiten de vergadering om (vgl. art. 2:40 lid 2, art. 2:224 lid 2, art. 2:225, art. 2:226 lid 3 en art. 2:238 lid 2 BW) 17
Samenhang belangen Bestuur Verbonden Partij / RvC Belang verbonden partij voorop, maar wel rekening houden met belangen van deelnemers Eigenaarsvergadering Belang deelnemer voorop, maar rekening houden met belangen verbonden partij en belangen van andere deelnemers Belangenafweging Belang deelnemer voorop Bepalen stemgedrag Gemeente 18
Vereniging van Nederlandse Gemeenten Casus 1 - Een aantal omliggende gemeenten en uw gemeente zijn bezig met een haalbaarheidsstudie voor samenwerking op het gebied van wegbeheer. In het recente verleden is er namelijk een aantal keren behoorlijk wat misgegaan met het wegbeheer, waarbij bleek dat de kwaliteit te wensen overliet. Uit de studie komt naar voren dat de samenwerking kan bijdragen aan verbetering van de kwaliteit van het wegbeheer, maar vooral ook dat het efficiënter kan. Anders gezegd: meer kwaliteit voor minder geld. De samenwerking ziet puur op uitvoerende taken, er gaan geen beleidstaken over. Er wordt voorgesteld een gemeenschappelijke regeling te treffen, waarbij een gemeenschappelijk openbaar lichaam wordt ingesteld. Uw college van burgemeester en wethouders staat nu voor de keuze om al dan geen samenwerking aan te gaan. De gemeenteraad staat er in meerderheid positief tegenover maar wil graag weten hoe de governance (lees: sturingsrelaties) precies worden vormgegeven.
Vereniging van Nederlandse Gemeenten Casus 2 De wegbeheersamenwerking is gestart en inmiddels aan de slag. De directeur van het samenwerkingsverband laat inmiddels doorschemeren dat de beschikbaar gestelde budgetten niet geheel toereikend zijn voor de beoogde kwaliteitsverbetering. Hij stelt dan ook voor de bijdragen van de deelnemers omhoog bij te stellen. De bijdragen stijgen daarmee structureel met 10%. Het dagelijks bestuur van het samenwerkingsverband staat in meerderheid achter dit voorstel van de directeur. Het is nu aan het algemeen bestuur van het samenwerkingsverband te beslissen over de begroting. Binnen de raad van uw gemeente ontstaat hierover discussie. Het zijn immers crisistijden en er moet reeds bezuinigd worden. Een budgetoverschrijding bij het samenwerkingsverband zal dan ook nopen tot extra bezuinigingen of belastingverhoging. De gemeenteraad wenst dan ook niet dat de samenwerking duurder wordt. De directeur moet het doel maar zien te bereiken met dezelfde middelen. De samenwerking is anders pas op zeer lange tijd rendabel.