Deelsessie 13: Actualiteiten Wet gemeenschappelijke regelingen en Wet arhi. mr. drs. Hugo Doornhof, advocaat-partner AKD Amsterdam

Transcriptie

1 Deelsessie 13: Actualiteiten Wet gemeenschappelijke regelingen en Wet arhi mr. drs. Hugo Doornhof, advocaat-partner AKD Amsterdam

2 Wgr; opbouw Samenwerkingsvormen Wet gemeenschappelijke regeling De gemeenschappelijke regeling Gemeenschappelijk openbaar lichaam Eisen regeling Overdracht van bevoegdheden en mandaat Wgr-plus Herindeling en Wgr Herziening Wgr

3 Privaatrechtelijke weg Aandachtspunten: - delegatie alleen met wettelijke grondslag - college beslist altijd - geen voorhangprocedure begroting - geen automatische inlichtingen- en verantwoordingsplichten Tip: regel (statutair) hoe wordt gestuurd en verantwoording wordt afgelegd

4 Wet gemeenschappelijke regeling - Kader voor intergemeentelijke samenwerking langs publiekrechtelijke weg Gw: de wet geeft regels ter voorziening in zaken waarbij twee of meer openbare lichamen zijn betrokken

5 De gemeenschappelijke regeling Vrijwillig maar kan worden verplicht Publiekrechtelijke ovk Functionele samenwerking Verlengd lokaal bestuur Mogelijkheid bevoegdheden over te dragen Mogelijkheid dat 1. andere openbare lichamen deelnemen 2. andere rechtspersonen deelnemen. Let op!: Voorwaarde=machtiging bij KB

6 De gemeenschappelijke regeling (II) - Bij wijziging staat unanimiteit voorop - Verplichte medewerking aan uitvoering van GR-besluiten door deelnemers - Gemeentewet en Gemeentewet-oud van overeenkomstige toepassing - Toezending aan GS - Het college houdt een Wgr-register bij

7 Publiekrechtelijke vormen - regeling zonder meer - gemeenschappelijk openbaar lichaam (GOL) - gemeenschappelijk orgaan - centrumgemeente-constructie - Wetsvoorstel (dos.nr ): bedrijfsvoeringsorganisatie Soorten deelnemers: - raden - colleges - burgemeesters - gemengd Tip: laat raad expliciet toestemming geven voor collegedeel

8 Gemeenschappelijk openbaar lichaam - rechtspersoonlijkheid anders: gemeenschappelijk orgaan - monistische structuur Wetsvoorstel-> geen dualisering, wel eigen bevoegdheden DB - recht van raden zienswijze te geven op ontwerpbegroting. Wetsvoorstel: meer invloed raden op GOL-begroting

9 Algemeen bestuur - art. 33 lid 1 Wgr-> vergelijkbare verdeling van bevoegdheden tussen gemeentelijke bestuursorganen en GOL-bestuursorganen Tip: delegeer aan DB! - Wetsvoorstel-> overgedragen bevoegdheden komen toe aan het AB tenzij in de GR anders is bepaald. Delegatie mogelijk - raadsregeling of gemengde GR-> raadsleden of wethouders Let op!: uitsluiting raadsleden bij GR dus niet toegestaan

10 Algemeen bestuur (II) - Collegeregeling: colleges benoemen uit eigen midden (art. 13 lid 6) - Aantallen leden kunnen onderling verschillend zijn - Meervoudig stemrecht mogelijk - Gekwalificeerde meerderheid mogelijk - Raadsregeling-> leden verantwoording schuldig aan eigen raad (art. 16 lid 3). Overeenkomstige toepassing op collegeregeling (art. 18)

11 Algemeen bestuur (III) - collegeregeling-> leden verantwoording schuldig aan de raden van hun gemeente - Geheimhoudingsplicht kan worden opgelegd (art. 23)

12 Dagelijks bestuur - voeren van het dagelijks bestuur. Wetsvoorstel: bepaalde bestuursbevoegdheden bij het DB - DB bestaat uit Vz. en twee of meer andere leden door en uit AB aangewezen Tip: houd het klein - externe leden mogelijk mits zij niet de meerderheid gaan vormen (art. 14 lid 2) - leden kunnen worden ontslagen door AB - Wetsvoorstel: actieve info.plicht

13 Voorzitter - vz. van AB en DB - vertegenwoordiger GOL - vz. is verantwoording schuldig aan het AB Tip: leg ontslagmogelijkheid vast in de GR - Wetsvoorstel: ontslagbevoegdheid in art. 19a lid 3 Wgr(-nieuw)

14 Bestuurscommissie - in GR kan deze mogelijkheid worden opgenomen Tip: overweeg dat te doen - instelling met het oog op de behartiging van bepaalde belangen - toestemming nodig van deelnemende raden - overdracht bevoegdheden AB en DB mogelijk

15 Bedrijfsvoeringsorganisatie - lichte samenwerkingsvorm - collegeregeling - rechtspersoonlijkheid - alleen voor taken van bedrijfsmatige aard. Echter: Ook zou de uitvoering van bepaalde taken onder het bereik van de BVO gebracht kunnen worden, wanneer dergelijke taken naar hun aard geen of weinig bestuurlijke aansturing en controle vragen [ ]

16 Enkele eisen GR - vermelding belangen - bepalingen over wijziging, opheffing, toetreding en uittreding Tip: leg bevoegdheid tot eenzijdige uittreding vast (met uittreedsom) - informatie- en verantwoordingsplichten - kwaliteitsnormen?

17 Overdracht van bevoegdheden - weergave van de overgedragen bevoegdheden in GR uitz.: GR bepaalt dat via afzonderlijke delegatiebesluiten bevoegdheden worden overgedragen Tip: beschrijf bevoegdheden nauwkeurig in GR

18 Overdracht van bevoegdheden (II) - Alleen tav belangen waarvoor GR is getroffen - Alleen tav gebied waarvoor GR is getroffen - Als aan de besturen van de aan de regeling deelnemende gemeenten toekomen (CRvB 7 augustus 2007, JB 2007/199) - Overdragende orgaan kan beleidsregels stellen

19 Overdracht van bevoegdheden (III) Uitz.: - andere belastingen heffen dan een aantal limitatief genoemd - bevoegdheden waarvan de aard zich verzet Geen ongelimiteerde vrijheid om in de GR te bepalen welke bevoegdheden door welk orgaan worden uitgeoefend; evt. wettelijke regeling gaat voor (vgl. ABRS 12 september 2000, AB 2001, 106 m.nt. NV)

20 Centrumregeling Soorten: - enkelvoudig - meervoudig Let op!: geen delegatie, alleen mandaat mogelijk Tip: regel (statutair) hoe wordt gestuurd en verantwoording wordt afgelegd

21 Mandaat - Hoeft niet in GR - Niet-ondergeschikt-> instemming GOL-bestuursorgaan - Geen mandaat om besluiten op bezwaar te nemen

22 Herindeling en Wgr - GR s tussen bestuursorganen van fuserende gemeenten vervallen van rechtswege - GR s tussen bestuursorganen van gemeenten waarvan grondgebied grotendeels tot dezelfde gem. gaat behoren-> bij herindelingsregeling kan worden bepaald dat zij van rechtswege vervallen - Overige GR s: ongewijzigd

23 Wet arhi; opbouw Gemeentelijke herindeling Beleidskader Voorbereiding door gemeentebesturen, provinciebesturen en de Minister Rechtsbescherming Financieel toezicht Rechtskracht voorschriften Overgang rechten en verplichtingen Slot

24 Gemeentelijke herindeling - Inwonertal van tenminste één van de betrokken gemeenten neemt met 10% of meer toe of af - Bij wet = herindelingsregeling - Via herindelingsadvies: advies aan de Minister - Datum herindeling: 1 januari van het jaar volgende op het tijdstip van de inwerkingtreding van de herindelingswet - Ad hoc-wettelijke voorzieningen voor verkiezingen en (verlenging) zittingsduur raden

25 Gemeentelijke herindeling (II) Mogelijkheden voor voorbereiding: - Door provincies: Een herindelingsadvies met betrekking tot een wijziging van de gemeentelijke indeling wordt door provinciale staten vastgesteld (artikel 4 lid 1) - Door gemeenten: Een herindelingsadvies met betrekking tot een wijziging van de gemeentelijke indeling kan door de raden van de betrokken gemeenten worden vastgesteld (artikel 4 lid 2). GS mogen wel zienswijze geven (artikel 5 lid 4) - Door de Minister

26 Beleidskader Criteria: a. Draagvlak: lokaal bestuurlijk, regionaal en maatschappelijk: - Gemeenten als eerste aan zet. Echter: Provincies kunnen het initiatief nemen ; - logboek over wijze burgers en organisaties zijn betrokken b. Interne samenhang/dorps- en kernenbeleid

27 Beleidskader (II) c. Bestuurskracht d. Evenwichtige regionale verhoudingen e. Duurzaamheid

28 Voorbereiding door gemeenten PG: verdient voorkeur. Vorige Beleidskader: in beginsel enige mogelijkheid Als GS of de Minister hebben meegedeeld dat wijziging van de gemeentegrenzen worden voorbereid, mag gemeentebestuur geen voorbereidingen treffen (art. 5 lid 5)

29 Voorbereiding door gemeenten (II) Herindelingsontwerp: - Ontwerp van herindelingsadvies of herindelingsregeling - Wordt aan GS gestuurd - B en W leggen het herindelingsontwerp 8 wk. ter inzage en een ieder kan een zienswijze kenbaar maken aan B en W

30 Voorbereiding door gemeenten (III) De raden stellen het herindelingsadvies vast GS zenden het herindelingsadvies met hun zienswijze naar de Minister Binnen 4 mnd. zendt de Minister het voorstel aan de ministerraad (artikel 5 lid 6)

31 Voorbereidingen door provincies Als de Minister heeft meegedeeld dat hij wijziging van de gemeentegrenzen voorbereidt, mogen GS geen voorbereidingen treffen (art. 10) Artikel 8: B en W van de betrokken gemeenten worden in de gelegenheid gesteld tot overleg

32 Voorbereidingen door provincies (II) Artikel 8-overleg: Open karakter Maximaal 6 maanden Kan uit veschillende onderdelen bestaan (vgl. H. Doornhof, De voorbereiding van een gemeentelijke herindeling, Gst. 2009, 7313).

33 Voorbereidingen door provincies (III) Uiterlijk na 3 mnd.: vaststelling herindelingsontwerp door GS. Wordt met verslag van het overleg aan de gemeenteraden en de Minister gezonden Binnen 2 wk. na ontvangst: B en W leggen het herindelingsontwerp 8 wk. ter inzage en een ieder kan een zienswijze kenbaar maken aan B en W Gemeenteraden kunnen tot uiterlijk 3 mnd. na ontvangst hun zienswijze kenbaar maken aan GS

34 Voorbereidingen door provincies (IV) Uiterlijk na 4 mnd.: vaststelling van het herindelingsadvies door PS en verzending aan de Minister. Binnen 4 mnd. zendt de Minister het voorstel aan de ministerraad (art. 11)

35 Voorbereidingen door de Minister Als bij voorbereidingen door de provincie: - De Minister treedt in de plaats van GS - GS worden ook in de gelegenheid gesteld tot overleg - Bij grenscorrectie met wijziging provinciegrens: ook GS van de betrokken provincies kunnen zienswijze kenbaar maken

36 Rechtsbescherming Bestuursrechter niet bevoegd Herindelingswet-> geen toetsing door de civiele rechter vanwege art. 120 Gw. (vgl. HR 19 november 1999, AB 2000, 387 m.nt. Th.G. Drupsteen en Vzr. Rb. Utrecht, JG m.nt. H. Doornhof)

37 Financieel toezicht Blijkens herindelingsontwerp of herindelingsadvies komt een gemeente in aanmerking te worden opgeheven-> door GS aangewezen besluiten van de raad en B en W behoeven de goedkeuring van GS (art. 21) Alleen besluiten met financiële consequenties Weigering goedkeuring wegens strijd met het financieel belang van nieuwe gemeente

38 Rechtskracht voorschriften en uitoefening bevoegdheden Voor het overgaande gebied geldende voorschriften blijven 2 jr. geldig (art. 28) Uitgezonderde besluiten: - Besluiten tot instelling van gemeentelijke commissies: vervallen direct - Belastingverordeningen: vervallen direct

39 Rechtskracht voorschriften en uitoefening bevoegdheden (II) - Structuurvisies, bestemmingsplannen, beheersverordeningen, exploitatieplannen, etc.: worden geacht te zijn vastgesteld door het bevoegd gezag van de gemeente waaraan het gebied is toegevoegd - Rvo s voor de raad en b en w: de in de herindelingswet aangewezen rvo s gelden

40 Overgang rechten en verplichtingen Art. 44: op de datum van herindeling gaan alle rechten en plichten gaan over op de gemeente waaraan het gebied wordt toegevoegd zonder dat daarvoor een nadere akte nodig is. Ook rechtsgedingen worden voortgezet door de andere gemeente Lid 4: GS schrijven overgang van registergoederen in in de openbare registers

41 Overgang rechten en verplichtingen (II) Herindeling heeft geen consequenties voor - Gebiedsindeling van bedrijven die voorzien in drinkwater, elektriciteit en gas (art. 45) - Het gebied waarbinnen al benoemde notarissen hun ambtsbediening uitoefenen (art. 76)

42 Slot Cruciale rol gemeentejuristen in verband met vereiste juridische zorgvuldigheid! Bijv.: * Formulering gedelegeerde bevoegdheden in GR * Overlegverplichting bij herindeling

43 Vragen? Bel of mail gerust: hdoornhof@akd.nl