Bijlage secundair onderwijs schooljaar 2016-2017
Inleiding De stad Kortrijk draagt duurzaamheid hoog in het vaandel. De stad neemt veel initiatieven rond duurzame ontwikkeling. Ook voor het onderwijs worden activiteiten opgezet en aangeboden. Deze acties worden in het duurzaamheidscharter gebundeld. Duurzame ontwikkeling? Duurzame ontwikkeling wordt gezien als een ontwikkeling die voorziet in de behoeften van de huidige generatie zonder daarbij de behoeften van de toekomstige generaties in gevaar te brengen. Er is genoeg voor altijd voor iedereen. Bij duurzame ontwikkeling is er sprake van een ideaal evenwicht tussen ecologische, economische en sociale belangen, zowel hier als elders in de wereld. Waarom duurzame ontwikkeling in het onderwijs? Duurzame ontwikkeling is een zaak van iedereen. Om tot goede oplossingen te komen is er een brede kijk nodig, gebaseerd op de nodige kennis, vaardigheden en attitudes. Duurzame ontwikkeling in het onderwijs legt geen extra last op de schouders van de leerkrachten of de scholen. Het is geen nieuw vak. Het gaat over een andere manier van kijken tegen wat u vandaag al doet. Het is een leidraad voor de lessen, schoolcultuur en de beslissingen in school. In het duurzaamheidscharter vind je activiteiten rond milieu, mobiliteit, gelijke onderwijskansen, mondiale vorming, preventie, participatie, De nadruk ligt op de samenhang van verschillende activiteiten. Door verschillende acties te combineren in vakoverschrijdende projecten of thema s kan je in de klas op een eenvoudige manier aan duurzame ontwikkeling werken. Thema-avonden Per schooljaar richt de stad minstens 1 thema-avond in. Op die manier peilt de stad naar de noden van de scholen. Tijdens deze thema-avonden zetten we ook inspirerende voorbeelden van scholen in de kijker. Het duurzaamheidscharter is een samenwerking tussen de stad Kortrijk en Politiezone Vlas. 2
1. Thema Duurzaamheid algemeen Organisaties en educatieve materialen 1.1 MOS De school werkt actief rond MOS of behaalt de Groene Vlag. MOS scholen kunnen beroep doen op het gratis aanbod van de provincie (themabundels, educatieve koffers, inhoudelijke ondersteuning). Partner: provincie West-Vlaanderen (contactpersoon: Marjolein.Hantson@west-vlaanderen.be) 1.2 Kleur bekennen Kleur Bekennen stimuleert, inspireert en ondersteunt leerkrachten om in de klas te werken rond verschillende invalshoeken van wereldburgerschap. Kleur Bekennen biedt: Advies en begeleiding op maat Educatief materiaal Financiële ondersteuning Gratis nascholingen Workshops & coaching Invalshoeken: duurzame ontwikkeling, vrede, democratie en burgerzin, diversiteit, mensenrechten, sociale rechtvaardigheid, onderlinge afhankelijkheid en opvoeden tot wereldburgers Contact: www.kleurbekennen.be, 051 26 50 51, kleurbekennen@west-vlaanderen.be 1.3 Aanbod bibliotheek In de Kortrijkse bib vind je educatieve pakketten rond afvalpreventie, voeding en milieu algemeen. Als leerkracht vraag je een groepskaart aan om gratis educatieve speelleermaterialen te ontlenen. Alle info: http://www.kortrijk.be/bibliotheek/jeugdeneducatie Vorming en netwerking 1.4 Vorming MOS voor leerkrachten De provincie heeft een interessant aanbod vormingen dat mooi aansluit bij het duurzaamheidscharter. Het vormingsaanbod vind je hier: http://www.west-vlaanderen.be/kwaliteit/leefomgeving/mos/mos-vormingen 1.5 Thema-avonden De stad richt minstens 1 keer per schooljaar een vorming, thema-avond, netwerkmoment of onderwijscafé in voor leerkrachten. Verschillende thema s uit het duurzaamheidscharter komen aan bod. 3
1.6 Nascholingsaanbod Kleur Bekennen Kleur Bekennen biedt een nascholingsaanbod aan met een waaier aan verschillende thema s. http://www.kleurbekennen.be/aan-de-slag-met-je-team/vast-nascholingsaanbod Overige 1.7 Oprichten en/of verderzetten duurzame werkgroep De school moedigt leerlingenparticipatie aan en richt hiervoor een milieuwerkgroep op. De werkgroep bestaat naast eventueel leerkrachten ook uit gemotiveerde leerlingen die bedenker/trekker zijn van diverse rond milieu en andere duurzaamheidsthema s. 1.8 Duurzaamheidsdag/week De school kan een duurzaamheidsdag/-week organiseren waarop alle klassen rond duurzaamheidsthema s werken. Een duurzaamheidsweek kan dienen als start of apotheose rond deze thema s binnen een schooljaar. 1.9 Deelname interactief spel Your City 2050 Your City 2050 is een interactief spel met als thema klimaat. Het doet jongeren stilstaan bij de gevolgen van hun handelingen. Het stadscentrum van Kortrijk vormt het spelbord. Meer info en boeken http://www.ew32.be/your-city-2050/ 4
2. Thema Afvalpreventie Doelstelling: De school beoogt het voorkomen van afval d.m.v. educatie, infrastructurele aanpassingen, schoolreglement e.d. Het afvalbeleid hanteert de principes van de ladder van Lansink. De verschillende trappen (van boven naar beneden) zijn: 1. Preventie, 2. Hergebruik, 3. Sorteren en recycleren, 4.Verbranden met energierecuperatie, 5. Storten 2.1 PMD-vrije school De school kiest ervoor om geen PMD te produceren. Automaten met blikjes zijn er niet of worden vervangen door automaten met retourflesjes. De leerlingen brengen geen brikjes mee, gebruik van waterkannen met kraantjeswater vormt een alternatief. Imog ontleent gratis herbruikbare bekers voor je afvalarm evenement. 2.2 Actie om herbruikbare verpakkingen te stimuleren De school stimuleert het gebruik van herbruikbare verpakkingen (brooddozen, drinkbussen). De school communiceert hierover en/of neemt dit op in het schoolreglement. Imog ontleent gratis herbruikbare bekers voor je afvalarm evenement. 2.3 Milieuvriendelijk aankoopbeleid De school houdt bij aankopen rekening met duurzaamheid en kiest waar mogelijk voor een milieuvriendelijk product. Voorbeelden: gerecycleerd of FSC papier aankopen, milieuvriendelijke schoonmaakproducten, milieuvriendelijke verven en ander knutselmateriaal, duurzame of geen gadgets, elektrische toestellen op stroom of werkend met herlaadbare batterijen. Bezoek m.b.t. afval VOORKOMEN, sorteren of verwerken De school brengt een educatief bezoek met als thema afval VOORKOMEN, sorteren of verwerken. Voorbeelden: Bedrijfsbezoek IMOG Harelbeke of IMOG Moen (met composteringsinstallatie), bedrijfsbezoek Galloo (metaalverwerking), Van Gansewinkel. 5
2.4 Vrijdag Kuisdag De school beperkt zwerfvuil in de schoolomgeving door 2-wekelijks een zwerfvuilactie te organiseren in de schoolomgeving. De actie Vrijdag Kuisdag richt zich tot jongeren uit de 2 de graad secundair onderwijs. Deze actie zorgt voor een nette omgeving en bevordert goed nabuurschap tussen de school en de bewoners. Als tegenprestatie levert de stad logistieke steun. We verwachten dat de school de schoolomgeving 2-wekelijks opruimt. Als de vrijdag niet past, kan voor een andere dag geopteerd worden. Info en aanvragen zwerfvuilacties: bouwen.milieu.wonen@kortrijk.be 2.5 Herbruikbare bekers Een schoolfeest of info-avond? Gebruik liever herbruikbare bekers i.p.v wegwerpbekers. De milieuimpact van de herbruikbare beker is veel kleiner. Je kan natuurlijk ook kiezen voor echte glazen. Imog ontleent gratis herbruikbare bekers voor je afvalarm evenement. 2.6 Duurzame schoolaankopen Plan je een aankoop kantoormateriaal, papier of kopieertoestel? Kies bij voorkeur de milieuvriendelijke optie. Info via gids voor duurzame aankopen: http://gidsvoorduurzameaankopen.be/nl 6
3. Thema Energie Doelstelling: Aandacht hebben voor het verbruik van energie en dat verbruik beperken, met participatie van de leerlingen. 3.1 Deelname Dikketruiendag De school neemt deel aan de Dikketruiendag georganiseerd door de Vlaamse Overheid. Dit schooljaar gaat de Dikketruiendag door op vrijdag 17 februari 2017. Scholen en overheden worden aangespoord om op die dag de verwarming een paar graden lager te zetten. Scholen zetten de Dikketruiendag extra kracht bij door er een (ludieke) activiteit rond te organiseren. Campagnemateriaal wordt gratis ter beschikking gesteld: http://www.lne.be/campagnes/dikketruiendag 3.2 Meten sluipverbruik van toestellen De school meet het sluipverbruik van elektrische toestellen. De stad Kortrijk heeft hiervoor energiemeters ter beschikking. Er kunnen verschillende toestellen vergeleken worden. Het maakt de leerlingen bewust dat elektrische toestellen, ook al staan ze uit, nog steeds energie kunnen verbruiken. 3.3 Energieverbruiken opvolgen De school volgt zijn energieverbruik op met participatie van de leerlingen en communiceert hierover. Of de school heeft een eigen energieboekhoudsysteem en communiceert hierover. De leerlingen noteren de meterstanden (gas, elektriciteit) op regelmatige tijdstippen. 7
3.4 Educatief bezoek De school maakt een educatieve uitstap met als thema energie. Voorbeelden thema energie: bezoek aan een windturbine (Evolis) of bezoek aan een lage energiewoning/passiefhuis. 3.5 Andere acties Voorbeelden van andere acties: Energie-actie door de leerlingen, overstappen op groene energie, structurele maatregelen nemen voor energiebesparing en hierover communiceren. 8
4. Thema Water Doelstelling: Aandacht hebben voor het verbruik van water en dat verbruik beperken, met participatie van de leerlingen. 4.1 Deelname Wereldwaterdag De school neemt deel aan de Wereldwaterdag georganiseerd door de Vlaamse Overheid. In 2017 gaat die door op woensdag 22 maart 2017. Scholen worden aangespoord om op die dag 6 kilometer te stappen, dit is de afstand die miljoenen mensen dagelijks afleggen om in de basisbehoefte drinkbaar water te kunnen voorzien. Alle info over de campagne: www.wereldwaterdagatschool.be Ondersteuning via Protos (contact: Tine.Mayeur@protos.ngo ) 4.2 Watereducatief bezoek De school maakt een educatieve uitstap met als thema water. Voorbeelden: Bezoek waterproductiecentrum in Kooigem of aan De Gavers in Stasegem (Harelbeke), bezoek waterreservoirs in Bellegem (aanbod VMW), Milieuboot (1 ste graad). 4.3 Meten en analyseren waterverbruik De school volgt zijn waterverbruik op met participatie van de leerlingen. De leerlingen analyseren het waterverbruik. 4.4 Andere acties Voorbeelden van andere acties: laboproject water kwaliteit analyseren, uitvoeren van structurele maatregelen en hierover communiceren, waterbesparende actie door de leerlingen. 9
5. Thema Natuur Doelstelling: De leerlingen in contact brengen met de natuur met de nodige aandacht en respect voor de ecologische natuurwaarde. 5.1 Natuurbeheer in Kortrijks groengebied De school voert kleine beheerswerken uit in een Kortrijks natuurgebied. Doelstelling: de leerlingen leren een Kortrijks natuurgebied kennen en leren wat ecologisch natuurbeheer inhoudt. De beheerswerken houden vooral het afvoeren van maaisel in. Er wordt niet met kettingzagen of ander risicovol materiaal gewerkt. We vragen dat de school de werken uitvoert gedurende minimaal 1 lesuur. We vragen dat de begeleidende leerkracht de klas voorbereidt op het thema ecologisch natuurbeheer. Mogelijke natuurgebieden waar beheerswerken kunnen plaatsvinden: stadsgroen Marionetten bij Hof te Coucx Kortrijk, t Schrijverke in Marke, Kleiputten Kortrijk. Info en aanvragen: bouwen.milieu.wonen@kortrijk.be, minimaal 1 maand op voorhand. 5.2 Vorming natuur voor leerkrachten De school vaardigt een leerkracht af voor een vorming natuur. Het aanbod vind je hier: http://www.westvlaanderen.be/kwaliteit/leefomgeving/bezoekerscentra/paginas/vormingleerkrachten.aspx 5.3 Andere acties Voorbeelden van andere acties: Project natuur op school, pesticidenvrije school i.s.m. Velt. 10
6. Thema Duurzame voeding Doelstelling: de school heeft aandacht voor de principes van duurzame voeding (bio, lokale landbouw, seizoensgebonden fruit en groenten) met participatie van de leerlingen. 6.1 Donderdag Veggiedag Donderdag Veggiedag is een campagne die stimuleert om tenminste één keer per week vegetarisch te eten. Eén dag in de week zonder vlees of vis, maar mét veel groenten en fruit. Donderdag Veggiedag is een campagne van EVA vzw, de organisatie die het brede publiek informeert over vegetarische voeding. Info: http://www.donderdagveggiedag.be/scholen Kookworkshop 'Kook het Voort' Festivalwraps, ketchupcurry, een brooddoos zonder dieren,... Dit zijn maar enkele voorbeelden van de gerechtjes die men leert maken tijdens een workshop Kook het Voort. Na een korte inleiding over de voordelen van vleesvermindering kunnen de leerlingen in groepjes zelf een gerecht klaarmaken. Koken met bekende en minder bekende ingrediënten en samen proeven en ervaren hoe lekker veggie is, is de kern van deze workshop. Na afloop krijgt iedereen een leuke receptenbundel mee zodat er ook thuis nog voort gekookt kan worden. Duur: 2 lesuren Groepsgrootte: max 20 Benodigd materiaal: basis kookmateriaal Normale kostprijs: 200 euro Voor Kortrijkse scholen is deze workshop gratis. (Zolang het budget strekt.) Meer info en boekingen: melanie@evavzw.be 6.2 Educatief bezoek Mogelijke thema s: bio, lokale landbouw, seizoensgebonden groenten en fruit. Voorbeelden: - Het Klokhuis in Sint-Denijs: eigen fruit wordt ter plaatse geperst en gebotteld, milieuvriendelijke productiemethode. Geïntegreerde teelt. Rondleiding op maat van de klas. - Bezoek aan een bioboerderij bv. De Feniks in Avelgem (www.vzwfeniks.be), t Goed ter Heule in Lauwe of de Heerlijkheid van Heule. 6.3 Bio- of ecologisch geteelde voeding op school De school biedt 1 of meerdere bio- of ecologisch geteelde producten (lokaal of seizoensgebonden) aan leerlingen en/of leerkrachten aan tijdens schoolactiviteiten of in de leraarskamer. 6.4 Fair Trade@School Kortrijk is een Fair Trade Gemeente. Ook scholen spelen hierin een belangrijke rol. De school kan volgende initiatieven nemen rond Fair Trade: Educatieve acties: De Week van de Fair Trade (begin oktober) of de Internationale dag van de Fair Trade (half mei) zijn ideale momenten om eerlijke handel in school in de kijker te zetten. Een publieksactie met alle leerlingen, een Fair Trade sneukelkar, een eerlijk ontbijt, Alles is mogelijk. 11
De school biedt producten van eerlijke handel aan en communiceert hierover. bvb. eerlijke koffie in de leraarskamer, fruitsap op sportdag of in drankautomaten, Fairtrade wijn op schoolrecepties, Meer info www.fairtradegemeenten.be Oxfam Wereldwinkel Kortrijk (056 22 32 44, kortrijk@oww.be) 6.5 Andere acties Voorbeeld van andere acties: thema Voedselkilometers. 12
7 Thema Duurzame mobiliteit Doelstelling: De leerlingen en leerkrachten laten kennis maken met de verschillende vervoerswijzen en hoe je de gevolgen voor het milieu kan beperken. Hierbij geldt het STOP principe. Je verkiest Stappen of Trappen, daarna Openbaar vervoer of (car)pooling. ALGEMEEN 7.1 Schoolvervoerplan De school kan een update van hun schoolvervoerplan maken. Deze update bevat best een overzicht van de vervoerswijze waarop de kinderen en leerkrachten naar school komen en de belangrijkste knelpunt voor veilig schoolverkeer om de school. Deze update dient digitaal bezorgd te worden aan de directie Mobiliteit en Infrastructuur. Om de scholen hierbij te ondersteunen biedt de Vlaamse Stichting Verkeerskunde het project Moving Forward aan: Surf naar www.movingforward.be voor meer informatie. Ook info van Slimme Mobiele Scholen kan dienen voor de opmaak van een schoolvervoersplan. 7.2 Gemachtigd opzichter aan de schoolpoort Als school kan je ouders, leerkrachten, vrijwilligers aanmoedigen een opleiding tot gemachtigd opzichter te volgen en hen te laten participeren in een beurtrol om de taak van gemachtigd opzichter te verzekeren aan de schoolpoort. Zorg ook dat deze personen voor hun taak verzekerd zijn via de schoolverzekering en voorzie ook het nodige veiligheidsmateriaal (bordje + kledij). 7.3 Educatie verkeersreglementering (theorie) De school geeft theoretische verkeerseducatie aan de leerlingen met blijvende aandacht gedurende gans het schooljaar. Als school kunt u hiervoor gratis gebruik maken van de verkeerskoffers of een zelf gekozen methode hanteren. De verkeerskoffers zijn samengesteld met allerlei verkeerseducatief materiaal. Er steken handleidingen, boekjes, video s, spelletjes, posters, werkboekjes, in. De koffers kunnen ontleend worden gedurende een ganse week, mits 25 waarborg per koffer. Verkeerskoffer 2: eerste graad secundair onderwijs Verkeerskoffer 3: tweede en derde graad secundair onderwijs Te doen school bij gebruik verkeerskoffers: Ten minste 1 maand vooraf reserveren bij het team Milieu. Verkeerskoffers afhalen op maandag vm en terugbezorgen op vrijdag vm bij team Milieu. ACTIES DIE HET STAPPEN OF TRAPPEN STIMULEREN 7.4 Pooling in het kader van schooluitstappen Ga je op stap met de klas, dan hoeft de verplaatsing misschien niet altijd met een bus of de wagen van bereidwillige (groot)ouders. Misschien kan het met de fiets of te voet. De stad stelt hiervoor gratis fietsen ter beschikking, via Mobiel vzw, aan scholen waar niet alle jongeren zelf een fiets hebben. De 13
directie Mobiliteit en Infrastructuur kan de school ondersteunen bij het uitstippelen van een veilige fietsroute op het grondgebied van de stad Kortrijk. Te doen school: Als er fietsen nodig zijn: uw aanvraag sturen met doel en aantal naar de directie Mobiliteit en Infrastructuur. De veiligste weg uitstippelen voor de verplaatsing 7.5 Fietsherstelcursus De school kan een fietsherstelcursus aanvragen. De lesgevers zijn mensen van Mobiel vzw en komen de les geven in de school of de klas kan zich hiervoor verplaatsen naar het herstelatelier van vzw Mobiel. Te doen school: Ten minste 1 maand vooraf reserveren bij het team Milieu. Te doen stad: Het team Milieu neemt contact met Mobiel vzw voor het geven van de lessen. 7.6 Fietsdiefstalpreventie Heel wat leerlingen komen met de fiets naar school. Om hen beter te wapenen tegen mogelijke fietsdieven labelen gemeenschapswachten de fietsen van de leerlingen. Periode waarin de stad de actie aanbiedt: oktober t.e.m. mei. Te doen school: Schriftelijk aanvragen van de actie bij de cel preventie, één maand voor de activiteit. Laten ondertekenen van de éénzijdige verklaring, door de ouders/voogd, indien zij de fiets van hun zoon/dochter willen laten labelen. 7.7 Controle van de technische uitrusting van de fiets Met een goed uitgeruste fiets op weg gaan en gezien worden in het verkeer verkleint het risico op het betrokken raken bij een verkeersongeval. Daarom organiseert het de cel preventie technische controles van de fietsuitrusting op vraag van de school. Tijdens de donkere maanden wordt er extra aandacht besteed aan het effectief gebruik van de fietsverlichting. De school kan zelf een nacontrole organiseren of deze laten doen door de cel preventie. Periode waarin de stad de actie aanbiedt: oktober t.e.m. mei. Te doen school: Schriftelijk aanvragen van de controleactie, de (eventuele) nacontrole bij de cel preventie, één maand voor de activiteit. Te doen stad: De cel preventie controleert de fietsen. De cel preventie verzorgt, indien de school dit wenst, een nacontrole. 14
Het labelen van fietsen in het kader van diefstalpreventie en de technische controle van de fietsuitrusting kunnen samen of apart aangevraagd worden. 7.9 Mobiel fietsbehendigheidsparcours Het fietsbehendigheidsparcours bestaat uit een rechte plank, een wip, kegels, schijfjes en een coördinatietest. Bij het behendigheidsparcours kan een handleiding, een evaluatieformulier en een rapport geleverd worden. Het mobiel fietsbehendigheidsparcours kan gratis ontleend worden voor de duur van een ganse week. Te doen school: Ten minste 1 maand vooraf reserveren bij het team Milieu. Zelf de lessen organiseren rondom het thema behendig fietsen. Te doen stad: Het fietsbehendigheidsparcours opstellen op maandagvoormiddag. Het fietsbehendigheidsparcours opbreken op vrijdagnamiddag. 7.10 Educatie veilig stappen of trappen (praktisch) De doelstelling is jonge voetgangers en fietsers leren hoe ze zich veilig in het verkeer kunnen begeven. Ze leren verkeren in het echte alledaagse verkeer en ze leren rekening houden met andere weggebruikers. Om de scholen hierbij te ondersteunen biedt de stad volgende aan: a. verkeerseducatieve routes (vero s) Een verkeerseducatieve route confronteert jongeren met de verkeersrealiteit. Er is 1 Vero voor het secundair onderwijs uitgewerkt. Deze route kan met de fiets gedaan worden. Bij deze Vero hoort ook een educatief pakket met een handleiding voor de leerkracht, een CD met een powerpointrpresentatie en oefenfiches voor de leerlingen b. Praktische fietsproef De jongeren leggen met de fiets individueel een gemarkeerde route af waarlangs controleurs staan opgesteld, die de voorbij fietsende leerlingen beoordelen. De route wordt in de school vooraf besproken en ondersteund door een powerpoint presentatie. Scholen die dit wensen kunnen een beroep doen op Mobiel VZW voor de organisatie van deze fietsproef. c. Veilig fietsen, een feest?! Veilig fietsen een feest?! is een interactief project, voor de eerste graad van het secundair onderwijs, waarbij de kennis van het verkeersreglement als het fietsgedrag in de praktijk afgetoetst wordt. De leerlingen krijgen een film te zien waarbij vijf personages, al fietsend, elk via een eigen weg naar een verjaardagsfeest fietsen. Tijdens hun tocht stellen ze correct als foutief fietsgedrag. Elk groepje volgt een personage en beschrijft zowel het foutief als correct fietsgedrag. Na het bekijken van de film wordt er een klassikale personagebespreking gehouden. Periode waarin we dit interactief project aanbieden: oktober t.e.m. mei. Te doen school: Schriftelijk aanvragen van de actie bij de cel preventie, één maand voor de activiteit. Voorzien van een projectiescherm, een projector en een flap-over. 15
Te doen stad: De cel preventie voert het project uit. Om de scholen hierbij te ondersteunen biedt de PZ Vlas volgende aan: Je kan als school bv. een presentatie uitwerken aan de hand van foto s in de omgeving waarbij je de jongeren wijst op de gevaren op de specifieke locaties en met hen bespreekt hoe zij zich daar verkeersveilig kunnen gedragen. Scholen die dit wensen kunnen een beroep doen op de PZ Vlas voor ondersteuning bij het uitwerken en het geven van deze les. Zij kunnen dan zelf op pad gaan om deze situaties in te oefenen. ACTIES OPENBAAR VERVOER 7.11 Openbaar vervoer De lijn: Voor de 2 de graad van het secundair onderwijs bestaat een educatief pakket waarbij medewerkers van De Lijn en jongeren samen aan de slag gaan. De bedoeling van dit pakket is dat de leerlingen leren respectvol omgaan met het openbaar vervoer en met elkaar. Je kan kiezen uit verschillende trajecten: zelf aan de slag gaan met e-trammelant, of medewerkers van De Lijn naar school laten komen met de trammelantbus (2 lesuren voor het korte traject of 2 dagen voor het lange traject) Info: https://www.delijn.be/nl/overdelijn/organisatie/educatief/trammelant/ Contactpersoon West-Vlaanderen: Thomas Brulez 059/56 52 68 Tip: voor uitstappen gerelateerd aan milieu, vraag je gratis de MOS Poppelepee aan. Info: http://www.lne.be/doelgroepen/onderwijs/mos/onderwijsniveau/basis/gratis-met-de-lijn De NMBS: Plan je een klasuitstap met de trein; dan geniet je vanaf 15 personen van voordelige tarieven voor groepsreizen of kan je gebruik maken van de B-dagtrips voor schoolgroepen. Wie met de trein naar school gaat, kan een Schooltreinkaart aanvragen aan een voordeeltarief. Info: www.belgianrail.be/nl/vervoersbewijzen/treinkaarten/schooltreinkaart.aspx VEILIG OP WEG Doelstelling: Leerlingen leren wat het betekent om zich op een veilige manier in het verkeer te begeven. Wie kiest voor een duurzame verplaatsing, zorgt automatisch voor een veiligere omgeving. 7.12 Word de meest verkeersveilige school van West-Vlaanderen In het schooljaar 2016-2017 wordt voor de tweede keer de wedstrijd Word de meest verkeersveilige school van West-Vlaanderen georganiseerd door de VZW Verkeersveilig West- Vlaanderen. De wedstrijd bestaat uit een fotowedstrijd, een online verkeersquiz en een deelname aan het project Fietsen is cool maar met een veilige fiets wat veronderstelt dat er in de periode van 1 oktober 2016 tot 15 november 2016 preventieve fietscontroles gebeuren in de school. Naast de award van Meest verkeersveilige school van West-Vlaanderen is er ook een schoolreis en een werkingskrediet te winnen. Er is één winnende school bij de basisscholen en één winnende school onder de secundaire scholen. 16
Meer info op www.verkeersveiligwestvlaanderen.be/word-de-meest-verkeerveilige-school-vanwest-vlaanderen.be 7.13 Campagne zichtbaarheid in het verkeer De school stimuleert haar leerlingen zichtbaar te zijn in het verkeer. Op welke manier staat de school uiteraard vrij: een verplichting in het schoolreglement, een klaswedstrijd, een ludieke campagne, een zichtbare week. De school kan bij het team Milieu fluohesjes aankopen tegen 1,5 per hesje. Deze kunnen dan geschonken, verhuurd of doorverkocht worden aan de leerlingen. Let wel: de verhuur- of verkoopprijs mag niet hoger zijn dan 1,5. De hesjes zijn verkrijgbaar in 3 maten: medium, large en X-large. Zij kunnen na afspraak afgehaald worden bij het team Milieu. 17
7.14 De dode hoek Elk jaar komen een twaalftal fietsers om het leven omdat ze in de dode hoek staan. De slachtoffers zijn meestal jonge fietsers. Het is belangrijk dat jonge fietsers weten wat de dode hoek is en hoe ze zelf een dodehoekongeval kunnen voorkomen. Geef zelf les over de dode hoek van de vrachtwagen of vraag de PZ Vlas voor het geven van de les. 7.14 Booster Rondpunt ontwikkelde een lespakket bestaande uit een DVD met de film Booster en kant-en klare lespakketten voor 4 lessen om leerlingen te laten stil staan bij hun gedrag in het verkeer en de gevolgen van een verkeersongeval. Het lesmateriaal is ontwikkeld voor jongeren uit de 1e en de 2e graad van het secundair onderwijs. Meer info https://rondpunt.be/verkeerspreventie/booster/ Het lespakket is gratis aan te vragen, je betaalt enkel 7 euro verzendingskosten 7.15 Verkeersgetuigen Verkeersslachtoffers of nabestaanden getuigen over het ongeval en de gevolgen die dit heeft voor het verdere leven. De doelgroep is 16-18 jarige jongeren in klasverband. Er is ook een lespakket samengesteld voor een voor- of nabespreking in de klas. Meer info: https://rondpunt.be/verkeerspreventie/getuigen-onderweg/ Een getuigenis wordt best een maand op voorhand aangevraagd en kost 75 euro. 7.16 Veilig met de bromfiets Bromfietscontrole De school kan op een voor de leerlingen onaangekondigd moment een bromfietscontrole laten doorgaan op school door de PZ VLAS. Hierbij worden de bromfietsen waarmee de leerlingen naar school gekomen zijn onderworpen aan een technische controle en een controle van de snelheid. Deze bromfietscontrole kan je aanvragen via VKR.Verkeerspreventie@pzvlas.be 7.17 Veilig met de wagen a. Rijbewijs op school Dankzij RIJBEWIJS OP SCHOOL kunnen elk jaar vele jongeren het theoretische rijbewijs B behalen en tegelijk een vorming krijgen over verantwoorde mobiliteit zoals bepaald in de verschillende eindtermen. Te doen school: Inschrijven via www.rijbewijsopschool.be. b. Defensief rijden De DVD 'Beheers je verkeer' biedt een kant en klaar pakket om met jongeren te werken rond verkeersongevallen en hun oorzaken. Het doel is jongeren bewust te laten worden van de risico's waar je als bestuurder in het verkeer mee geconfronteerd wordt en hen te laten nadenken over hoe je zelf kan anticiperen op deze risico's om ongevallen te vermijden. Het educatief pakket kan ontleend worden via VKR.Verkeerspreventie@pzvlas.be. Het pakket is geschikt voor de derde (of vierde) graad van het secundair onderwijs. 18
Sensibiliseren rond correct parkeer- en / of snelheidsgedrag Moedig als school de ouders aan correct te parkeren in de schoolomgeving. 7.18 Correct parkeren stimuleren en wild parkeren aanpakken De cel preventie organiseert acties om het wild parkeren in de schoolomgeving te bannen en correct parkeren te stimuleren. In samenwerking met de school gaan we op zoek hoe we dit het best aanpakken. We ontwikkelen m.a.w. een actie op maat van de school. Een medewerker van de cel preventie komt de actie voorbereiden tijdens een overleg op school. Te doen school: De actie wordt tijdens een voorbereidende vergadering met de directie en leerkrachten uitgestippeld. De actie gebeurt in de schoolomgeving, in samenwerking met de leerkrachten. De actie kan mee gedragen worden door gemeenschapswachten van de cel preventie. Te doen stad: De stad iemand van de cel preventie - begeleidt de voorbereidende vergadering. De gemeenschapswachten van de cel preventie helpen mee om de actie uit te voeren. Aanvragen dienen te gebeuren ten laatste 2 maand voor de start van de eigenlijke actie door te mailen naar: koen.verhaege@kortrijk.be of bellen naar de cel preventie 056/27.73.00 8 Thema Sociaal vaardige leerlingen Doelstelling: Versterken van de leerlingen in het omgaan met problemen. Sociale vaardigheden zijn vaardigheden die je in staat stellen goed met je medemens te kunnen omgaan. Dankzij sociale vaardigheden ben je effectiever in je eigen omgeving, kan je prettiger samenwerken, en je persoonlijke netwerk motiveren voor duurzame projecten waar opnieuw meer mensen aan kunnen bijdragen. In dit hoofdstuk vind je acties die hieraan op één of andere manier tegemoet komen. 8.1 Verspreiden PEP (ROT)- kaarten De PEP- kaart is voor alle jongeren die zich wel eens rot voelen. Dankzij de kaart weten jongeren waar zij, op elk moment van de dag, om hulp kunnen vragen. De school haalt de kaarten op in het stadhuis en verdeelt die aan de hand van de handleiding. Die verdeling waarbij wat uitleg wordt gegeven over de kaart duurt maximum 10 minuten en kan door elke gemotiveerde leerkracht worden gegeven. Van de volgende organisaties werden de gegevens opgenomen: teleonthaal, awel, JAC, geestelijke gezondheid vlaanderen, zelfmoordlijn, druglijn, 1712 (geweld), discriminatie, allesoverseks/sensoa en de onderwijskiezer. Meer info: drugspreventie@kortrijk.be 8.2 Anti-pestproject 19
Hoe de school dit thema aanpakt, maakt niet uit. De school kan hiervoor zelf dingen op touw zetten of kan hierbij een beroep doen op een bestaand aanbod. 1. RE::PEST (voor de eerste en tweede graad van het secundair onderwijs). RE::PEST is een educatief project dat het pesten in het secundair onderwijs wil aanpakken. RE::PEST bestaat uit 4 onderdelen: - een handleiding, is een hulpmiddel voor schoolpersoneel dat samen met leerlingen wil werken aan een veilige leefomgeving; - de vorming voor leerkrachten bereidt leerkrachten voor om van start te gaan met het lessenpakket; - de website: www.howest.be/repest is een omvangrijke bron van aanvullende informatie en - de gids voor ouders bevat informatie over de problematiek van het pesten. RE::PEST staat voor het vormen van leerkrachten, het ter beschikking stellen van een lessenpakket, the whole school approach en het game. Te doen school: RE::PEST wil iedereen in school betrekken bij het aanpakken van pestgedrag. Daarom vraagt de projectleider dat de volledige school zich engageert om mee te werken aan de aanpak van pestgedrag en het mee creëren van een veilige, aangename schoolsfeer en omgeving. Ten minste 2 maanden op voorhand aanvragen, via mail bij de cel preventie - koen.verhaege@kortrijk.be of bellen naar de cel preventie 056/27.73.00 De kostprijs voor de vorming van leerkrachten is 3 keer 75. De school dient dit te betalen. Het overige aanbod is gratis. Te doen stad: De stad legt de contacten met de projectleider van het totaalproject RE::PEST. 2. De theatervoorstelling Pesten 2.0 (voor de tweede en derde graad van het secundair onderwijs) Pesten 2.0 is een theaterproductie van DEEZillusie vzw, bedoeld voor leerlingen van de 2 de en 3 de graad van het secundair onderwijs. Pesten 2.0 is een verhaal waarin meisjespesten en cyberpesten centraal staan. Naast deze productie is er ook een educatieve map voorhanden waarin educatieve lessen en spelen voorhanden zijn. 20
Partner: theatergezelschap DEEZillusie vzw Periode waarin we de actie aanbieden: september t.e.m. mei 15. Te doen school: De theaterproductie aanvragen via de cel preventie, ten minste 2 maanden op voorhand, via mail bij de cel preventie - koen.verhaege@kortrijk.be of bellen naar de cel preventie 056/27.73.00 De school geeft enkele voorkeurdata op en het aantal leerlingen die de voorstelling zullen bijwonen. De school betaalt 50% van de totaalfactuur. Te doen stad: De stad betaalt 50% van de totaalfactuur en zorgt indien nodig voor een speellocatie. 8.3 Aanpak van spijbelaars. Sinds het schooljaar 2013-2014 pakt de cel preventie i.s.m. diverse partners spijbelen aan. Concreet: een secundaire school meldt de onwettige afwezigheid van een leerling. Op basis van de aangeleverde info gaat de preventieambtenaar naar het huis van de spijbelaar en informeert er de ouders over de gevolgen die verdere onwettige afwezigheid kunnen hebben. De ouders krijgen tevens een brief van de school waarin het spijbelen aangekaart wordt. Indien de ouders niet thuis zijn wordt de brief achtergelaten. Te doen school: - de aanmelding moet gaan over een leerling uit Kortrijk (en de deelgemeenten); - de aanmelding dient bij voorkeur te gebeuren voor leerlingen uit de 1 ste en 2 de graad van het Kortrijks secundair onderwijs en de aanmelding moet gaan over een leerling die maximaal 5 halve dagen ongewettigd afwezig is. De aanmelding van spijbelaars kan gebeuren door iedere Kortrijkse secundaire school. De aangemelde leerling dient evenwel uit Kortrijk of de deelgemeenten te komen. Wanneer aanvragen: de actie heeft plaats tijdens het lopende schooljaar. Te doen stad: de cel preventie gaat langs bij de spijbelaar en zijn ouders, heeft een gesprek over het spijbelprobleem en laat een brief achter van de school waarin de lln. aangemaand wordt om niet te spijbelen. Aanmeldingen gebeuren bij: de cel preventie, 056 27 73 00 of koen.verhaege@kortrijk.be 8.4 Politioneel aanspreekpunt jeugdcriminaliteit voor de scholen Het aanspreekpunt vervult een scharnierfunctie tussen de schoolgemeenschappen enerzijds en de lokale politie anderzijds. Bij hoogdringendheid neemt de school contact op via het noodnummer 101. Meer info betreffende meldingen van scholen aan het aanspreekpunt vindt u terug op de website www.pzvlas.be diensten - aanspreekpunt scholen Voor alle niet-dringende meldingen contacteert de school het aanspreekpunt scholen: Isabelle Degraeve - Teamchef Sociale dienst /Aanspreekpunt scholen - PZ Vlas - Baliestraat 3 Marke Tel. 056/271144 meldpuntscholen@pzvlas.be Melding problematisch spijbelen via: www.pzvlas.be E-loket meldingen problematisch spijbelen 21
9 Thema Mondiaal en intercultureel leren Doelstelling: De school werkt op een positieve manier rond diversiteit in de eigen samenleving. De school heeft aandacht voor mondiale thema s in het lesaanbod (ontwikkelingseducatie). De school kan hiervoor zelf initiatieven op touw zetten of kan hierbij een beroep doen op een bestaand aanbod. 9.1 Interculturele wandeling/fietstocht In Kortrijk is een diversiteit aan culturen aanwezig. Met deze interculturele wandeling/fietstocht geven we scholen de kans hiermee op een ontspannende en laagdrempelige manier kennis te maken. Met een gids bezoeken we een aantal winkels in de Zwevegemsestraat, het Onthaalbureau Inburgering en een aantal opbouwprojecten. Tijdens de tocht komen getuigenissen van Kortrijkzanen met interculturele roots aan bod. Praktisch: o o o o o Vorm: wandeling of fietstocht (fiets zelf meebrengen of huren (Mobiel vzw Veemarkt)) Duur: Wandeling: 2u; Fietstocht: 3u Maximum 20 pers./gids Aanvraagmogelijkheden: elke dag van de week; zowel voor- als namiddag Prijs: -Wandeling: 55 (2u)/gids; Fietstocht: 82,5 (3u)/gids -Thee (indien gewenst): 1/p. Meer informatie en reservatie: Leiaarde - www.leiaardekortrijk.be - Marlies Geldof kristin.keller@vzwbik.be, 0474 72 57 91. 9.2 Interlevensbeschouwelijke wandeling In Kortrijk is een diversiteit aan culturen aanwezig. Dit brengt een diversiteit aan religies en levensbeschouwingen met zich mee. Met deze interlevensbeschouwelijke wandeling willen we scholen de kans geven hiermee op een ontspannende en laagdrempelige manier kennis te maken. De tocht doorkruist de Sint-Janswijk waar drie religies vertegenwoordigd zijn. We bezoeken de moskee, orthodoxe kerk en Lourdesgrot met katholieke kerk. Op elke plaats leren we bij over de belangrijkste principes, verschillen en gelijkenissen, van deze religies. Daarnaast schetst de gids ook een totaalbeeld van alle aanwezige religies en levensbeschouwingen in Kortrijk. Tijdens de wandeling is er aandacht voor de Kortrijkse geschiedenis van deze religies en wordt ook een totaalbeeld van de aanwezige religies en levensbeschouwingen in Kortrijk geschetst. Praktisch Duur: 2u Doelgroep: secundair onderwijs (begeleider noodzakelijk) Maximum 20 pers./gids Aanvraagmogelijkheden: Enkel tijdens voormiddagen en niet op vrijdag! Prijs: 55 (2u)/ gids Meer informatie en resevatie: Leiaarde - Marlies Geldof - www.leiaardekortrijk.be - kristin.keller@vzwbik.be, 0474 72 57 91. Te doen school: Reservatie en verplaatsing naar startpunt. 22
9.3 Aanbod interculturele workshops en ontmoetingen Ben je op zoek naar iemand die wil getuigen over zijn/haar migratie naar België? Zoek je een interessante invulling voor een themadag/activiteit? Wil je graag met je groep/klas werken rond het thema samenleven in diversiteit? Zoek je als bestuurslid of leerkracht ondersteuning om met het thema interculturaliteit aan de slag te gaan? Meer informatie bij Leiaarde - Marlies - www.leiaardekortrijk.be, kristin.keller@vzwbik.be, 0474 72 57 91 9.4 Oudercommunicatie De school maakt, in het kader van een duidelijke communicatie met haar ouders, gebruik van ondersteunende instrumenten als het pictogrammenwoordenboek en/of de Sociaal Tolkendienst. De school biedt het pictogrammenwoordenboek aan alle gezinsoudsten uit de school en passen de pictogrammen toe in hun schriftelijke communicatie Meer informatie: onderwijs@kortrijk.be. 9.5 Deelname aan Zuiddag Tijdens Zuiddag, op donderdag 20 oktober, kruipen scholieren tussen 15 en 20 jaar voor één dag in de kleren van beroepskrachten. Als kleuterjuf of rector aan de universiteit, als burgemeester of als radiopresentator. Alles kan. Het loon dat ze ontvangen die dag gaat naar een jongerenproject van KIYO. Samen met haar partnerorganisatie PAMEN in Brazilië gaan ze de strijd aan met armoede, onrecht en ongelijkheid. In de voorstad van Rio de Janeiro hebben ze een project opgezet om maatschappelijk kwetsbare jongeren van de jardim Gramachofavela de grootste openluchtvuilnisbelt van Zuid- Amerika - kansen te bieden om op te komen voor hun recht op onderwijs en participatie. Leerlingen vanaf het 4 de middelbaar kunnen deelnemen aan Zuiddag. Ook de stad Kortrijk biedt een aantal jobs aan. Alle info www.zuiddag.be. 9.6 Deelname aan de actiedag Santé@school (11.11.11). Zo evident Santé! voor ons klinkt, zo onbereikbaar is een goede gezondheid voor 1,3 miljard mensen wereldwijd. Ze hebben geen dokter, apotheker of ziekenhuis in de buurt, laat staan dat ze die kunnen betalen. Dat is onrechtvaardig. Gezondheidszorg is een mensenrecht. Op 28 oktober 2016 roept 11.11.11 alle scholen in Vlaanderen op om deel te nemen aan de actiedag Santé@school voor betaalbare en toegankelijke gezondheidszorg voor iedereen. Organiseer met je klas/school een Santé-moment. Serveer drankjes en zeg met z n allen Santé of Gezondheid! op een goede gezondheidszorg in het Zuiden. Registreer je actie op www.11.be/santé. Klik hier voor meer info. 9.7 Andere acties 23
De school kan ook zelf andere acties voeren om te werken rond mondiale vorming. Er zijn heel wat organisaties NGO s (Broederlijke Delen, Vredeseilanden, Amnesty International, ) of lokale organisaties met een eigen mondiaal aanbod. Wie inhoudelijke en financiële ondersteuning wenst rond mondiale thema s, kan terecht bij Kleur Bekennen (www.kleurbekennen.be). Wist je dat je ook in de Kortrijkse bib terecht kan voor diverse educatieve materialen rond mondiale thema s. 24
Contactpersonen Liesbeth Vanderschaeve Duurzaamheid directie Ruimtelijke en Economische Stadsontwikkeling Grote Markt 54 8500 Kortrijk tel: 056 27 82 42 Liesbeth.Vanderschaeve@kortrijk.be Koen Verhaege Preventieambtenaar en gemeenschapswachtcoördinator directie Mens en Samenleving Grote Markt 54 8500 Kortrijk tel: 056 27 73 02 Koen.Verhaege@kortrijk.be Katrien Verkest Verkeerspreventie en educatie Politiezone Vlas Baliestraat 3 8510 Marke tel: 056 27 11 84 Katrien.Verkest@pzvlas.be Björn Van Hamme Flankerend onderwijsbeleid directie Mens en Samenleving Grote Markt 54 8500 Kortrijk tel: 056 27 72 92 Björn.Vanhamme@kortrijk.be On-line reserveren voor openbaar domein, nadars, via www. Kortrijk.be\organiseren 25