In gesprek over kinderwens en zwangerschap Beleven en begeleiden van kinderwens bij personen met een verstandelijke beperking Katleen Alen
Voorstelling Fara Vrouwen (meisjes), koppels en gezinnen: door kinderwens/zwangerschap geconfronteerd met moeilijke beslissing: Ongepland, nog een tiener, afwijking vastgesteld bij het ongeboren kind, én ook afweging kinderwens Ondersteunen bij het vormen van een besluit (beslissingsproces) Ondersteunen bij het verwerken van een keuze (verwerkingsproces) Ook hun relationele omgeving, zoals ouders, én professionals die hen omringen
REFLECTIE Ik/Mijn kind/mijn cliënt kan een kind opvoeden
REFLECTIE Ik/mijn kind/mijn cliënt praat over mijn/zijn/haar kinderwens
Waarom willen mensen met een beperking kinderen? // Waarom wil(de) jij kinderen?
Ideaalbeeld
Wat zeggen mensen met een beperking zelf? Ik kan evenveel als mijn broer/zus, buur, Ik vind zo n babietje zo zacht en lief, leuk om iets van mezelf te hebben, iets om van te houden dat me graag ziet, Ik wil mijn kinderen een beter leven geven dan dat ikzelf had Ik wil dat mijn vriend(innet)je/ouders geven Ik wil voelen hoe het is om zwanger te zijn
Waarom willen mensen kinderen? ~ Sociale rol van ouderschap Handicap geeft lage status, ouderschap verhoogt status én geeft boost aan zelfbeeld. Verlangen om te geven => Hoe kunnen mensen met een beperking geven? Hoe kunnen ouders/hulpverleners hiervoor erkenning geven?
Kinderwens bespreekbaar stellen Waarom zou jij dat doen? X Als ouder Als persoon met een kinderwens Als professional Hoe pak je dat aan?
Kinderwens bespreekbaar stellen Waarom zou jij dat doen? Omdat je kind/cliënt ook met vragen zit (niet altijd openlijk) - ongeacht leeftijd, geslacht, relatievorm of woonvorm denken bijna alle mensen met een beperking aan het al dan niet hebben van kinderen Omdat je kind de mening van ouders belangrijker vindt dan de mening van professionele begeleiders
Kinderwens bespreekbaar stellen Waarom zou jij dat doen? Als ouder Omdat je zodoende de kans geeft tot gesprek over uitstel (voorbereiding steun) of afstel (alternatieven) Omdat je de kans neemt om een eventuele kinderwens vroeg genoeg bespreekbaar te stellen en je daarmee je bereidheid om ook later steun te vragen en te accepteren vergroot
Kinderwens bespreekbaar stellen: hoe pak je dit aan? Inzetten op beschermende factoren: (Onderzoek Samenspel van factoren ) Ouderfactoren: Bereidheid hulp en steun te aanvaarden Acceptatie van de eigen handicap Gezins- en maatschappelijke factoren: Sterk familiaal en sociaal netwerk (betrokken en bereikbaar) Erkenning en waardering
Hoe pak je dit aan? M.a.w. hoe zorg je dat je kind/cliënt weet waarvoor hij/zij kiest, wat hem/haar te wachten staat? Welke steun dan nodig is? Of nog: hoe zorg je ervoor dat hij/zij (vaker) om hulp durft te vragen en advies/ondersteuning kan accepteren?
Kinderwens bespreekbaar stellen: hoe doe je dat? Let op signalen: aandacht voor bolle buiken van anderen, babykleertjes, blij naar baby s of kleine kinderen kijken, speel in op situaties, bijvoorbeeld zwangerschap van zus/vriendin, Neem het onderwerp mee in praten over de toekomst (opleiding, werk, wonen, financiën, vrije tijd, relaties, )
Toekomst (waarden) al dan niet met kinderen?
Hoofd versus Hart
Kinderwens bespreekbaar stellen: hoe doe je dat? Laat de wens er gewoon zijn zodat je kind haar/zijn verhaal kan doen Stel open vragen: Wat maakt dat je een kindje zou willen? Van waaruit wil je dat zo graag? Vraag desnoods tijd om te exploreren: Zouden we kunnen afspreken dat we samen de nodige tijd nemen om uit te zoeken of het goed zou zijn om zwanger te worden of toch beter niet? En moest je dan nog zwanger willen worden, wat er dan allemaal in orde moet zijn om zo goed als mogelijk voorbereid te zijn?
Kinderwens bespreekbaar stellen: hoe doe je dat? Zeg eerlijk wat jij ervan denkt en erbij voelt, bijvoorbeeld mijn hoofd zegt en mijn hart zegt Spreek vanuit je eigen perspectief én ook vanuit het perspectief van je kleinkind, perspectief van de partner, Weet ook dat zwangerschapswens/kinderwens niet noodzakelijk hetzelfde is als wens tot ouderschap!
Kinderwens bespreekbaar stellen: hoe doe je dat? Maak duidelijk dat het echt nodig is om goed na te denken over zo n enorme stap. Normaliseer: ook jij denkt eerst goed na en overlegt met anderen over grote levensbelangrijke beslissingen. En dat je wikken en wegen het beste kunt doen met meerdere personen: wie is belangrijk voor je? met wie wil/kan je er nog over praten? Hoe denkt je vriend(in)/(schoon)ouders erover?
Kinderwens bespreekbaar stellen: hoe doe je dat? Spreek je bezorgdheid eerlijk uit. Vertel dat je hem/haar wilt beschermen voor teleurstelling en wat moeilijk zal worden. En dat je ook samen zoeken wil naar hoe hij/zij iets kan betekenen voor kinderen (of zorg geven)? Geef experimenteerruimte (huisdier, meter-/peterschap, vrijwilligerswerk met kinderen, )
www.meerdanliefde.nl -> thema kinderwens
Kinderwens bespreekbaar stellen Nuanceer de roze wolk Ik hoor dat je graag een goede mama wil zijn. Wat is er volgens jou/jullie allemaal nodig om een goede mama/papa te kunnen zijn? Wat denk je dat je graag zal doen en goed lopen zal? Wat denk je dat je nog zou moeten leren? Eventueel per leeftijdsfase: baby én ouder kind Op wie zou je kunnen rekenen om je te helpen?
Broze wolk met grijze druppels
Overloop concrete scenario s: Hoe zou je dag er dan uitzien? Praat over taken en verantwoordelijkheden van het ouderschap: Opstaan als je baby huilt, de was doen, eten koken, helpen met huiswerk, Kinderen krijgen is een grote verantwoordelijkheid en daar moet je een heleboel voor leren Wees duidelijk: Dit kan je (nog) niet of alleen met hulp.
Hulpmiddelen: real care babydoll https://youtu.be/uqjqysssbf8 Ontleenbaar bij Fara, Huis van het Kind te Leuven
Hulpmiddelen Pictografisch materiaal: Kind in Beeld Kinderboeken rond zwangerschap Boek van Vonx in ontwikkeling (2017)
Zwanger wat nu?
Zwangerschapskeuze bespreekbaar stellen
Aandacht voor rouw
Rouw bespreekbaar maken Schaduwrouw Miskende, verborgen of stille rouw ~ Ik wil mijn kind sparen owv ongewilde kinderloosheid, abortus, adoptie, ouderschap vanop afstand: vrijwillige of gedwongen pleegplaatsing Wat zegt jouw hoofd tgo het hart van je kind? Erken dat hij/zij iets moest loslaten dat waardevol voor hem/haar was. Ook al koos hij/zij er uiteindelijk zelf voor, dan nog kan en mag hij/zij het er moeilijk mee hebben kan ambivalente gevoelens en verwarde gedachten oproepen Help hem/haar over eigen emoties en gedachten te communiceren (niet per se sociaal wenselijke)
Rouw (Vreemde) reactie begrijpen als rouwreactie Werken met beelden: uit boek, eigen foto s, zelf laten tekenen of samen collage maken Samen spreken = troostgevend en normaliserend
Symboliek en rituelen Vergeet-mij-nietje Kindje-op-moeders-schoot
Belang van rituelen 35
Rouw bespreekbaar maken - hulpmiddelen Dixit-kaarten Beeldenboek Achter de rouw (Vonx) In de zee van mama s buik (Leen van den Bergh)
Farafoon: 016 38 69 50 Faramail: vragen@faranet.be Farachat: ma-woe-vrij-namiddag
Bronnen en inspiratie Toolkit Kinderen, waar kies ik voor? : http://www.asvz.nl/ http://www.meerdanliefde.nl/themas/kinderwens/ Nederlandse website voor mensen met een beperking met o.a. getuigenissen over kinderwens en items praten over kinderwens en praten over kinderen. Projecten geselecteerd i.k.v. oproep van de Koning Boudewijnstichting over Kinderwens en ouderschap van personen met een verstandelijke beperking. Wat is goede begeleiding? http://www.kbsfrb.be/grants.aspx?callid=313578&year=201 5&langtype=2067
Bronnen en inspiratie Samenspel van factoren. Inventariserend onderzoek naar de ouderschapscompetenties van mensen met een verstandelijke handicap (De Vries, Willems, Isarin en Reinders, Universiteit Amsterdam, 2005) Kinderwens en ouderschap bij ouders met een verstandelijke beperking (Baert M. en Raeymaekers J., Garant, 2009) Mond vol tanden. Relaties, seksualiteit en handicap: ouders nemen het op (VMG Inclusie Vlaanderen en Gezin en Handicap, 2011)
Bronnen en inspiratie Samenvatting rond onderzoeken Wat werkt bij licht verstandelijk beperkte ouders? http://www.nji.nl/nl/databanken/databank-watwerkt/onderwerpen/wat-werkt-bij-lichtverstandelijk-beperkte-ouders S. Sergeant en S. De Buysere, Achter de rouw. Afscheid en rouw bij mensen met een verstandelijke beperking in J. Maes & H. Modderman (red.), Handboek Rouw, Rouwbegeleiding en Rouwtherapie. Tussen presentie en interventie. Witsand Uitgevers (2010)