Impact van vaccinatie op de epidemiologie van pneumokokken-, mazelen- en bofinfecties VVK Voorjaarsvergadering, 16 April 2016 Epidemiology van Infectieziekten Directie Volksgezondheid en Surveillance Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid, Brussel, Belgium Dr. Martine Sabbe Tine Grammens Amber Litzroth
Inhoud Pneumokokken Impact PCV? Serotypes? Mazelen Eliminatie? Risicogroepen? Bof Uitbraken?
Pneumokokken infecties Invasieve infecties (IPD) Mucosa infecties Lokale verspreiding aspiratie Mucosal infections otitis media sinusitis conjunctivitis pneumonie Bacteremie (53-64%)* Pneumokokken pneumonie (18-33%)* Meningitis (13-15%)* Sepsis (2%)* Andere: arthritis, cellulitis (2%)* * % of IPD Vergison A. et al. Pediatrics 2006, 188(3):e801 Poehling KA et al. JAMA 2008, 295(14):1668-74
Geconjugeerd pneumokokken vaccin (PCV) + 6A - 3? + 19A 1. Directe bescherming 2. Immunologische geheugen 3. Dragerschap 4. Indirecte bescherming CRM 197 : non-toxic cross reacting mutant of diphteria toxin NTHi: non-typable Haemophilus influenzae protein D / DT: diphteria toxoid / TT: tetanos toxoid
HGR advies nr 7783, 8193, 8687, 8813 (1) Theeten et al. Vaccinatiegraad bij jonge kinderen en adolescenten in Vlaanderen, 2012. Vlaams infectieziektebulletin 2013 2002 2004 2006 2007 2010 2011 2012 2015 2015 HGR advies PCV7 3+1 PCV7 beschikbaar in België HGR advies PCV7 2+1 (8w, 16w +12m) en catch-up tot 24 maand PCV7 Vaccinatieprogramma Vlaanderen & Wallonië HGR Advies PCV13 PCV13 Vaccinatieprogramma Vlaanderen & Wallonië Vaccinatiegraad Vlaanderen PCV 3 dosissen 96,5% (1) HGR advies PCV10 of PCV13 PCV 10 Vaccinatieprogramma Vlaanderen
Hoe impact opvolgen: gebruik van complementaire databronnen Hospitalisatie gegevens (Minimale Ziekenhuis Gegevens, FOD Volksgezondheid): - 2000-2013 - ICD-9 code: Pneumokokken pneumonie/pneumokokken meningitis - Coverage 100% PediSurv (WIV-ISP) en Nationaal Referentiecentrum S. pneumoniae (UZ Leuven) - Sinds 2006 (+ multicenter studie 2002-2003) - Cultuur of PCR S. pneumoniae steriele site (bacteriëmie, sepsis, meningitis, pneumokokken pneumonie, andere) Kinderartsen: klinische informatie, vaccinatie, outcome NRC: serotype, antibioticaresistentie - Ethisch comité Begeleidingscomité - Coverage 85%
Hospitalisatie gegevens: directe impact van PCV op pneumokokken pneumonie en meningitis (ICD-9) 120,0 PCV7 PCV13-86% (95%CI 75-92%) Incidence/100,000 100,0 80,0 60,0 40,0 20,0 0,0-50% (95%CI 29-65%) -73% (95%CI 48-85%) < 2 year 2-4 year
PediSurv: directe impact van PCV op invasieve pneumokokken infecties bij kinderen Incidence/100.000 180 160 140 120 100 80 60 40 PCV7-35% (95%CI 23-44%) PCV13-72% (95%CI 66-78%) PCV10 (VL) -58% (95%CI 27-62%) 20 0 < 2 year 2-4 year 5-15 year 2015: preliminaire data
Direct impact of PCV bij kinderen op IPD England & Wales -46% «Maximum benefit of PCV13 programme in children might already achieved» Waight et al. 2015. Lancet Infect Dis. 15:535-543
Kinderen < 2 jaar: PCV7 en PCV10/13 serotypes zijn verdwenen maar toename andere serotypes 140 120 100 PCV7 PCV13 PCV10/13 Incidence (cases/100,000) 80 60 40 20 0 PCV7 1** 3*** 5** 7F** 6A*** 19A*** Other non PCV13 2015: preliminaire data **PCV10 en PCV13/***PCV13
Invasieve pneumokokken infecties kinderen < 2 jaar 25 2015 2006 (n=206) 2015 (n=101) 20 15 41% PCV7 18% PCV10/13 28% PCV13 13% NVT 2% PCV10/13 4% PCV13 95% NVT NVT PCV10/13 PCV13 10 5 0 12F 10A 33F 38 15C 15A 23B 3 24 11A 16F 19A 22F 24B 24F 35B 35F 8 14 20 21 27 31 12A 15B 18A 19F 23A 24A 7C 9N
Kinderen (tot 18 jaar) met verhoogd risico Huidige aanbeveling PCV13? Leeftijd van de patient PCV13 PPV23 2-12 maanden 3 dosissen: interval 6-8 weken 1 booster na leeftijd 12 maanden 12 maanden tot 5 jaar + Gevaccineerd (PCV7 2+1 of PCV13 2 doissen voor leeftijd 12 maanden) Na volledige PCV: 1 dosis na leeftijd 24 maanden 1 booster PCV13 Na volledige PCV: 1 dosis na leeftijd 24 maanden minstens 8 weken na laatste PCVdosis < 5 jaar 90% NVT 4% PCV10 6% PCV13 12 maanden tot 5 jaar + Geen of onvolledige vaccinatie 2 dosissen PCV13: interval 8 weken Na volledige PCV: 1 dosis na leeftijd 24 maanden minstens 8 weken na laatste PCVdosis > 5 jaar 1 dosis PCV13 (tot 18 jaar) 1 dosis minstens 8 weken na laatste PCV-dosis 5-18 jaar 70% NVT 28% PCV10 2% PCV13 Zie HGR 8757 (verhoogd risico IPD kinderen)
Klinische presentatie van invasieve pneumokken is veranderd bij kinderen < 2 jaar Vergelijking 2014 vs pre-pcv7 (2006): Bacteremie: 72% Pneumokokken pneumonie (54% ; ns) Pneumokokken meningitis: 72% Incidence per 100,000 140 120 100 80 60 40 20 PCV7 PCV13 13 0 2002-2003 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 occult bacteraemia < 2y pneumococcal pneumonia < 2y pneumococcal meningitis
Pneumokokken meningitis PCV-era (< 2 jaar) 2015: Mediane leeftijd10 maand (range 0-21 mo) Serotypes 2015 allemaal NVT 10A(6x) - 12F(4x) - 33F(3x)- 11A -15C -16F -18A 20-22F - 27-38 Aantal gevallen 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 6 4 40 33 4 4 2 1 1 7 22 24 25 18 20 21 1 8 8 2002 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 14 Pneumokokken meningitis overleden 2015: preliminaire data CID DOI: 10.1093/cid/civ368
Conclusies: impact PCV 86% hospitalisaties pneumokokken pneumonie/meningitis 72% incidentie invasieve pneumokokken infecties 99% vaccin serotypes: bij <2 jaar Andere serotypes (12F, 10A, 33F, 38 ) & pneumokokken meningitis? Toekomst: serotype onafhankelijke vaccins Intussen: Blijven vaccineren met PCV Surveillance Flexibiliteit in vaccinatieprogramma
Mazelen infectie Mucosal infections 7 14 dagen Symptomen Koorts Rhinitis, conjuncitivitis, Koplik spots Maculopapulaire rash Complicaties Otitis Media (10%) Pneumonie (1-6%) Diarree (8%) Acute Encephalitis (1/1000) Subacute Sclerosing Panencephalitis (SSPE) (1/100.000) Overlijden (1-10/10.000)
Labo bevestiging > Overleg Arts infectieziektebestrijding Sample type Serum Analysis Time sampling Shipment Conservation IgM and IgG IgM 7-28 days after start rash 7-28 days after start rash As soon as possible As soon as possible (within 7 days in lab) Oral Fluid (OF) PCR (virusdetection) Genotyping Max. 7 days after start rash Max. 5 days after start rash As soon as possible (within 7 days in lab) As soon as possible At 2-5 C until sending samples Naso PCR (virusdetection) Genotyping Max. 7 days after start rash Max. 5 days after start rash As soon as possible As soon as possible 17 Hutse V et al. 2010, Int J Infect Dis doi: 10.1016 https://nrchm.wiv-isp.be
Mazelen eliminatie doelstelling WHO Eurpa Geen endemische transmissie van het virus Import van een geval: secundaire verspreiding stopt spontaan, zonder interventie. - Vaccinatiegraad > 95% MBR1 en MBR2 - < 1 geval/miljoen inwoners (< 11 gevallen België en <6 gevallen Vlaanderen)
1985 1995 1999 2005 2008 2009 2012 MBR 1 (nu op 12 maand) MBR 2 (10 jaar) Vaccinatiegraad Vlaanderen MBR1 83% (1) Vaccinatiegraad Vlaanderen MBR1 94% en MBR2 84% (1) Vaccinatiegraad Vlaanderen MBR1 97% en MBR2 91% (1) Mazelen: verplichte melding Vlaanderen Vaccinatiegraad Vlaanderen MBR1 97% en MBR2 93% (1) (1) Theeten et al. Vaccinatiegraad bij jonge kinderen en adolescenten in Vlaanderen, 2012. Vlaams infectieziektebulletin 2013 (4)
Hoe impact opvolgen: gebruik van complementaire databronnen Huisartsenpeilpraktijken (WIV-ISP): - 1982-1999 - Klinische beeld (+/- laboratorium diagnose) PediSurv (WIV-ISP) - Sinds 2003 - Klinische beeld (+/- laboratorium diagnose +/- epilink) Nationaal Referentiecentrum Mazelen en Rubella (WIV-ISP) - Sinds 2006 - Laboratorium diagnose Verplichte meldingen - Sinds 2009 - Klinische beeld + laboratorium diagnose of epilink
Directe impact van Mazelen vaccinatie 900 MBR1 6 5 Incidence of measles /100 000 800 700 600 500 400 300 200 100-99% MBR2 4 3 2 1 0 2011 2012 2013 2014 2015 0 Huisartsenpeilpraktijken Verplichte Meldingen PediSurv Nationaal ReferentieCentrum mazelen
Mazelen Uitbraken in Europa: wie zijn de risicogroepen? (2014-2016) Duitsland: vluchtelingen kamp: 4 gevallen ; Berlijn: > 700 gevallen (1 overlijden, 18m baby; migranten Bosnia/Herzegovina) UK, Wales: school: 7 gevallen Tsjechië: 270 gevallen (start in hospitaal, incl gezondheidswerkers) België, Antwerpen (2014): kinderdagverblijf: 33 gevallen Frankrijk, Calais (2016): vluchtelingen, gezondheidswerkers <12 maand 20 en 45 jaar Source: ECDC Measles & Rubella monitoring Report, 2016 Presentation 22 Status of Measles and Rubella in EU/EEA countries by Dr Lucia Pastore Celentano, Joint meeting in Copenhagen, March 2015
Conclusies: impact mazelenvaccinatie 99% incidentie mazelen sinds vaccinatie! Maar nog geen eliminatie bereikt Risicogroepen: - Jonge kinderen < 12 maand - Volwassenen 20-45 jaar - Gezondheidswerkers - Vluchtelingen - Anti-vaccinatie? Intussen: Hoge vaccinatiegraad nodig voor MBR1 en MBR2 Vermoeden van mazelen > arts infectieziektenbestrijding: diagnose & maatregelen
Bof infectie Symptomen Asymptomatisch (20-30%) Koorts Parotitis (30-40%) Symptomen Koorts Rhinitis, conjuncitivitis, Koplik spots Maculopapulaire rash Complicaties Meningitis (1-10%) Encephalitis (0,1%) Doofheid (1/20,000) Epididymo-orchitis (15-30%) Oophoritis (5%) Pancreatitis (2-5%)
1981 1985 1995 1999 2005 2008 2012 Bofvaccinatie gedeeltelijk terugbetaald jongens MBR 1 (nu 12 maand) MBR 2 (10 jaar) Vaccinatiegraad Vlaanderen MBR1 83% (1) Vaccinatiegraad Vlaanderen MBR1 94% en MBR2 84% (1) Vaccinatiegraad Vlaanderen MBR1 97% en MBR2 91% (1) Vaccinatiegraad Vlaanderen MBR1 97% en MBR2 93% (1) (1) Theeten et al. Vaccinatiegraad bij jonge kinderen en adolescenten in Vlaanderen, 2012. Vlaams infectieziektebulletin 2013 (4)
Hoe impact opvolgen: gebruik van complementaire databronnen Huisartsenpeilpraktijken (WIV-ISP): - 1982-2000 - Klinische beeld (+/- laboratorium diagnose) PediSurv (WIV-ISP) - Sinds 2003 - Klinische beeld (+/- laboratorium diagnose +/- epilink) Verplichte meldingen - Tijdelijke meldingsplicht in Vlaanderen juni 2012- okt 2013 - Klinische beeld +/- laboratorium diagnose of epilink Nationaal Referentiecentrum Bof (WIV-ISP) - Sinds 2013 - Laboratorium diagnose Netwerk van peillaboratoria (WIV-ISP) - Sinds 2012 - Laboratorium diagnose
Directe impact van Bof vaccinatie Consultation incidence/100 000 800 MBR1 700-95% 600 500 400 300 MBR2 200 100 0 ** 1 0,9 0,8 0,7 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 0 Vaccination coverage MMR1 Year Consultation incidence mumps Vaccination coverage MMR1 Huisartsenpeilpraktijken **geen surveillance
België 2011-2013: Jongvolwassenen (20-24 jaar) tweemaal gevaccineerd nauwe sociale contacten (studentenpopulatie) Ook wereldwijd in dezelfde populaties, bvb: Canada en Verenigde Staten sinds 2005 Nederland in 2009-2013 Verenigd Koninkrijk sinds 2004
Seroprevalentiestudie bof op 3252 reststalen (2013-2014) Doel: 1. Identificeren van leeftijdsgroepen vatbaar voor infectie 2. Bepalen van risicofactoren voor vatbaarheid Extra informatie voor het sturen van vaccinatierichtlijnen
Prevalentie van bof IgG seronegativiteit per leeftijd, 2013-2014, België. Doelgroep MMR Prevalentie van seronegativiteit (in %) 70 65 60 55 50 45 40 35 30 25 20 15 10 MMR-1 MMR-2 Natuurlijke infectie 5 0 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-73 75-79 >=80 Leeftijd Doelgroep voor 2 MBR dosissen (12-28 jaar): prevalentie seronegativiteit per jaar stijging in leeftijd: OR 1.03 (1-1,05)
Seroprevalentie studie 1. Beide vaccinatiemomenten leiden tot een belangrijke daling in de proportie vatbare individuen 2. Na het tweede MBR vaccin stijgt het aantal vatbare individuen in de populatie opnieuw, onduidelijk of dit komt door: Waning immunity Lagere vaccinatiegraad hogere leeftijden Combinatie 3. Ook in 1-9 jarigen zien we een verhoogde vatbaarheid, maar uitbraken enkel in 20-30 jarigen Meer asymptomatische infecties bij jongeren? Meer heterogene sociale contacten bij jongeren? Verschillen in cellulaire immuniteit?
Conclusies: impact bofvaccinatie 95% incidentie bof sinds vaccinatie! Maar uitbraken bij gevaccineerde jongvolwassenen - Waning immunity - Lagere vaccinatiegraad: accumulatie vatbare personen Intussen: Hoge vaccinatiegraad nodig voor MBR1 en MBR2 Betere surveillance mogelijk? Beter vaccin mogelijk?
Besluit: impact vaccinatie in België Prevaccinatie Postvaccinatie 156/100.000 824/100.000 678/100.000 Impact PCV? Serotypes? Risicogroepen? 43/100.000 0,42/100.000 33/100.000 % daling -72% -99% -95%
Besluit: uitdagingen Serotype vervanging Nieuwe vaccins? Eliminatie Risicogroepen Surveillance Dalende immuniteit
Hartelijk dank! Alle kinderartsen en huisartsen die gevallen rapporteren Alle laboratoria voor het doorsturen van stalen naar het referentielabo Nationaal Referentielabo S. Pneumoniae UZ Leuven (J. Verhaegen) Nationaal Referentielabo Mazelen en Rubella (V. Hutse) Netwerk van peillaboratoria PediSurv Comité /Seroprevalentiestudie Wetenschappelijk Comité Vlaamse Vereniging voor Kindergeneeskunde (VVK) Belgische Vereniging voor Kindergeneeskunde (BVK) Belgian Pediatric Infectious Diseases Group (BPIDG) Agentschap Zorg & Gezondheid, DG Santé FWB, GGC Brussel Hoofdstad WIV-ISP collega s: Tine Grammens, Amber Litzroth, Elise Mendes da Costa
Invasieve pneumokokken infecties kinderen < 2 jaar 25 2015 2006 (n=206) 2015 (n=101) 60 50 2006 20 15 41% PCV7 18% PCV10/13 28% PCV13 13% NVT 2% PCV10/13 4% PCV13 95% NVT 40 10 NVT PCV7 30 5 PCV10/13 PCV13 20 10 0 12F 10A 33F 38 15C 15A 23B 3 24 11A 16F 19A 22F 24B 24F 35B 35F 8 14 20 21 27 31 12A 15B 18A 19F 23A 24A 7C 9N 0 19A 14 6B 7F 19F 1 5 23F 6A 10A 18C 4 9V 33F 15B 15C 19NT 22F 38 11A 12 12F 15 15A 24B 27 3 34 39 9A