16 november 2011 Deelname Hilversum in (boven)regionale samenwerkingsverbanden 1. Inleiding Als gemeente Hilversum werken we veel samen met andere overheden, op heel diverse onderwerpen en met heel diverse doelen. Sommige samenwerkingsverbanden zijn vooral praktisch van aard, gericht op het behalen van schaalvoordelen bij bijvoorbeeld inkoop, samenwerking op bedrijfsvoeringsonderwerpen, het verminderen van kwetsbaarheid van functies of het verhogen van kwaliteit door samenwerking. Andere verbanden zijn meer gericht op strategie, beleidsvoorbereiding of op gezamenlijke lobby. Meestal is sprake van vrijwillige samenwerking, soms is de samenwerking verplicht (bijvoorbeeld Veiligheidsregio, toekomstige Regionale Uitvoeringsdienst). In deze notitie wordt kort ingegaan op de samenwerking binnen de samenwerkingsverbanden van de Metropoolregio Amsterdam en de NV Utrecht, op de samenwerking binnen het Gewest Gooi en Vechtstreek en op de door Hilversum geïnitieerde samenwerking rondom het thema Mediavalley. De notitie is vooral toegespitst op de (boven)regionale samenwerking op het gebied van economie. 2. Metropoolregio Amsterdam (MRA) 2.1 MRA algemeen De Metropoolregio Amsterdam (MRA) is een informeel samenwerkingsverband van lokale en provinciale overheden in de noordvleugel van de Randstad. Onder de metropoolvlag maken de partners afspraken op het gebied van economie, verstedelijk, verkeer en vervoer, landschap en duurzaamheid. De bundeling van krachten zorgt voor betere afstemming, snellere besluitvorming en een krachtiger stem richting Den Haag. Dit alles voor een betere regio en versterking van de internationale concurrentiekracht. Het metropoolgebied heeft geen harde grens, het strekt zich globaal uit van IJmuiden tot Lelystad en van Purmerend tot de Haarlemmermeer. Belangrijk kenmerk van de metropoolregio is dat de samenwerking plaatsvindt op vrijwillige basis. Uiteindelijke besluitvorming vindt plaats in de Staten en Raden van de aangesloten gemeenten en provincies. Inhoudelijke basis vormt het Ontwikkelingsbeeld Noordvleugel 2040, dat in 2008 is opgesteld. Dit ontwikkelingsbeeld is in Hilversum bijvoorbeeld input voor de in voorbereiding zijnde structuurvisie. De samenwerking binnen de Metropoolregio kent drie pijlers met verschillende betrokkenen. Daarnaast speelt een aantal projecten door de pijlers heen, zoals de schaalsprong Almere. Het Platform Bereikbaarheid Metropoolregio Amsterdam (PBM) zorgt voor regionale overeenstemming rond zowel grote infrastructuurprojecten als ontwikkelingsstrategieën voor verkeer en vervoer op het niveau van de Metropoolregio. Hilversum heeft geen zitting in het platform, maar wordt vertegenwoordigd door de provincie Noord-Holland. Via het Provinciaal Verkeer- en Vervoersberaad (PVVB) waarin Hilversum wel zitting heeft, kan input worden geleverd. Ook het halfjaarlijkse overleg tussen de regio en het Rijk in het kader van het Meerjarenprogramma Infrastructuur en Transport (MIRT) wordt voor de regio primair voorbereid vanuit het PBM. Het Platform Regionale Economische Structuur (PRES) zet zich in voor het verbeteren van de economische kracht om de positie van de Metropoolregio Amsterdam in de Europese top van regionale economieën vast te houden en te versterken. Hilversum heeft zitting in dit platform, en vertegenwoordigt hierin ook de regio Gooi en Vechtstreek. De Bestuurlijke Kerngroep MRA (BKG) houdt zich bezig met het verbeteren van de ruimtelijke structuur in de Metropoolregio. Hieronder vallen ook de subpijlers Metropolitaan Landschap en Duurzaamheid en Klimaatbestendigheid. In de bestuurlijke kerngroep zijn ook het Platform Bereikbaarheid en het Platform- Economische Structuur vertegenwoordigd, waarmee de Bestuurlijke Kerngroep ook een verbindende functie heeft tussen de platforms. Hilversum is rechtstreeks vertegenwoordigd in de bestuurlijke kerngroep, en behartigt hier ook de belangen van de regio Gooi en Vechtstreek. 1
Naar verwachting wordt de BKG binnenkort omgevormd tot een platform Ruimtelijke Ontwikkeling, waarbinnen meer dan nu het inhoudelijke debat centraal staat en de verbindende functie met de andere platforms vervalt. Deze verbindende functie wordt dan op andere wijze ingevuld. In de verschillende pijlers zijn ook ambtelijke overleggroepen en werkgroepen actief. De inzet van Hilversum daarin is zeer beperkt en richt zich grotendeels op de economische pijler, omdat deze voor Hilversum en de regio de grootste meerwaarde heeft. Buiten de economische pijler is de deelname vooral gericht op het op de hoogte blijven van ontwikkelingen, en het inbrengen en veiligstellen van de Hilversumse en regiobelangen, zoals het op de kaart zetten van Mediavalley, en verbetering van de (OV en weg)infrastructuur tussen Utrecht, Almere, Amersfoort. Het platform duurzaamheid maakt onderdeel uit van de MRA. In dat kader heeft de regio de ambitie ontwikkeld om in 2040 onafhankelijk van fossiele brandstoffen te zijn. Daarbij is ervan uitgegaan dat op die manier de energierekening betaalbaar blijft en de regionale economie minder kwetsbaar wordt voor prijsstijgingen op de internationale brandstoffenmarkt. Transitie richting energieneutraliteit stimuleert ook de regionale economie en lokt innovatie uit. De investeringen in hernieuwbare energieproductie en in energiebesparing leveren vraag naar arbeid op. In cijfers: tenminste 300.000 mensjaar aan eenmalige arbeid en 1300 permanente banen. De 3 miljard per jaar uitgespaarde uitgaven aan energiegebruik zullen grotendeels weer worden besteed in de regionale economie. Door af te stappen van fossiel energiegebruik levert de regio haar bijdrage aan het oplossen van het mondiale klimaatprobleem en geeft ook nog schonere lucht. Een en ander is inmiddels uitgewerkt in het rapport "MRA: route naar energieneutraliteit" (CE Delft, juni 2011). Inmiddels worden voorstellen voor de bestuurlijke kerngroep uitgewerkt (met name over de inzet van Groen Gas en Energiebesparing in de bebouwde omgeving). Hilversum maakt onderdeel uit van dit platform. Zie ook www.metropoolregioamsterdam.nl. 2.2 Economische samenwerking binnen de MRA Over de economische samenwerking binnen de MRA bent u via raadsinformatiebrief 2011-46 al uitgebreid geïnformeerd. Samenwerking in regionaal verband heeft tot doel de economische positie van Hilversumse speerpuntsectoren. Binnen de Metropoolregio Amsterdam neemt Hilversum actief deel in het Platform Regionaal Economische Structuur (PRES), met specifiek aandacht voor de ontwikkelingsmogelijkheden voor de mediasector. De Metropoolregio Amsterdam (MRA) richt zich in haar economische agenda op zeven clusters, waarvan de creatieve sector (en daarmee de mediasector) er één is. De regionale samenwerking in de regio groot-amsterdam (MRA) op economisch gebied is geïntensiveerd. Daarin speelt de eind 2010 opgerichte Economic Development Board Amsterdam (inmiddels: Amsterdam Economic Board) een essentiële rol. De Board bestaat uit bedrijven, kennisinstellingen en lokale overheden en adviseert bedrijven, kennisinstellingen en lokale overheden op het vlak van regionaaleconomische ontwikkeling en daarvoor benodigde fysieke en kennisinvesteringen. De invloed van dit samenwerkingsverband groeit: ze bundelt investeringspotentieel voor het bedrijfsleven in de regio. Door deze rol is de AEB steeds serieuzere gesprekspartner voor provincie en Rijk op het terrein van regionaaleconomische ontwikkeling. Het PRES en de AEB bestaan op dit moment naast elkaar, met een eigen rol. Het PRES bundelt de overheidskrachten, mede vanuit de democratische legitimatie, terwijl de AEB overheid en economische partners bij elkaar brengt voor het uitzetten van strategische lijnen en voor de realisatie van concrete investeringen ten bate van het regionale bedrijfsleven. 3. Noordvleugel Utrecht (NV Utrecht) Ook de samenwerking in de Noordvleugel Utrecht is vormgegeven als een vrijwillige bestuurlijke samenwerking op het gebied van ruimtelijke ordening, verkeer en vervoer en economische ontwikkeling. Het samenwerkingsverband bestaat uit zeven overheden: de provincie Utrecht, de gemeenten Utrecht, Amersfoort, Hilversum en het Bestuur Regio Utrecht, de Regio Amersfoort en het Gewest Gooi en 2
Vechtstreek. Zowel Hilversum als het Gewest zijn bestuurlijk vertegenwoordigd in het bestuurlijk overleg (BOT-overleg). In 2009 hebben de NV Utrecht-partijen de Ontwikkelingsvisie Noordvleugel Utrecht 2015-2030 uitgebracht. Met deze visie wilden de partners vanuit een gemeenschappelijk belang meewerken aan de ontwikkeling van de (Noordvleugel van de) Randstad en zo bijdragen aan een versterking van de positie van de Randstad in Europa. Ook deze visie is als basis gebruikt bij het opstellen van de Hilversumse structuurvisie. Op het moment zijn er weinig activiteiten binnen dit samenwerkingsverband. De inzet van Hilversum in de NV Utrecht is op dit moment zowel ambtelijk als bestuurlijk zeer beperkt. Zie ook www.nvutrecht.nl. 4. Gewest Gooi en Vechtstreek 4.1 Gewest algemeen Binnen het Gewest Gooi en Vechtstreek wordt door de 9 regiogemeenten samengewerkt op de taakvelden ruimtelijke ordening, verkeer, vervoer, wonen, welzijn, zorg, milieubeheer, gezondheidszorg, economie, werk, natuur, landschap, cultuurhistorie. De Gewestelijke Afvalstoffendienst (GAD), de Gewestelijke Gezondheids Dienst (GGD) en de Regionale Ambulance Voorziening (RAV) voeren een aantal specifieke uitvoerende taken uit voor de gemeenten. Daarnaast is sprake van een regionale inkoopsamenwerking. In de gewestelijke portefeuillehoudersoverleggen komen de vakwethouders van de verschillende gemeenten bijeen. Afhankelijk van de onderwerpen adviseren de portefeuillehoudersoverleggen het Algemeen Bestuur of leggen zij adviezen en voorstellen voor aan de raden van de deelnemende gemeenten. Er zijn portefeuillehoudersoverleggen op het gebied van ruimtelijke ordening, verkeer en vervoer, milieubeheer, wonen welzijn zorg, economie en werk, gezondheidszorg, algemene zaken. Actuele onderwerpen zijn onder andere: ruimtelijke ordening, verkeer en vervoer: afstemming gemeentelijke structuurvisies, tracékeuze 380 kv-verbinding bij Almere, schaalsprong Almere / Oosterwold, aanpak problematiek vrachtverkeer; milieu: voorbereiding samenwerking in Regionale Uitvoeringsdienst, externe veiligheid; wonen, welzijn, zorg: WMO-visie en WMO uitvoeringsprogramma voor de regio, decentralisaties Jeugdzorg, AWBZ, Wet werken naar vermogen, regionaal actieprogramma wonen, convenant woonruimteverdeling; economie en werk: regionale detailhandelsvisie, regionale economische agenda, innovatieve verbindingen; gezondheidszorg: bezuinigingen GGD, samenwerking Flevoland, visie regionale preventieve jeugdzorg; algemene zaken: herijking van de gewestelijke samenwerking. Zie ook: www.gewestgooienvechtstreek.nl. 4.2 Innovatieve verbindingen Toelichting izovator, ilocator, itrovator en immovator Het programma Innovatieve Verbindingen is gestart in 2009. In de loop van 2009 e.v. zijn 2 nieuwe innovatieplatforms en een regionale ontwikkelingsmaatschappij werklocaties tot stand gekomen. Het betreft izovator (zorg), itrovator (toerisme) en ilocator (werklocaties). Deze organisaties werken, samen met immovator (media), aan de stimulering van de regionale economie. In de organisatie werken overheden (gewestgemeenten en provincie Noord-Holland), bedrijfsleven en kennisinstellingen nauw samen aan, veelal crosssectorale projecten en activiteiten. De organisaties kenmerken zich door een compact bestuur, waarin ondernemers uit de regio deelnemen en een breder samengestelde participantenraad met adviesrol, waarin, naast ondernemers ook kennisinstellingen en vertegenwoordigers vanuit het regionale portefeuillehoudersoverleg economie en werk plaatsnemen. 3
Per platform volgt hieronder een korte (en niet limitatieve) opsomming van de plannen/projecten voor 2012 e.v. In de meeste gevallen betreft het meerjarige projecten, waarvan de realisatie al in de voorgaande jaren gestart is. In veel gevallen gaat het om cross-sectorale projecten, waarbij meerdere platforms betrokken zijn. Aanvullend op de genoemde projecten organiseert ieder platform nog een beperkt aantal netwerkbijeenkomsten, met als doel kennisuitwisseling en vergroting van het netwerk/de deelnemers aan projecten. De platforms werken aan een toename van de private financiering van de organisatie en de projecten, met als einddoel financiële zelfstandigheid na 2015. izovator: Realisatie projecten op het gebied van zorg & ICT, zorg en multimedia, zorg en toerisme, welzijn en wellness, leisure, healing environment, sport en bewegen en WWZ. Bestendigen van het netwerk en positie als kenniscentrum zorg, o.m. door de organisatie van Cross Care Cafés en leergangen/masterclasses. Bestendiging positie op het gebied van Applied Health Gaming (AHG). Dit zijn toegepaste games op het gebied van zorg & preventie, waar de gamesector zich nog verder in kan ontwikkelen (verdiencapaciteit regio door ruime vertegenwoordiging game-bedrijven, die op dit vlak nog hun markt kunnen uitbreiden) en waardoor mensen langer gezond thuis kunnen blijven wonen. Project AHG wordt gerealiseerd i.s.m. de overige innovatieplatforms. Realiseren van projecten waarbij de patiënt en behandeling centraal staan (door afstemming met patiënten- en consumentenorganisaties). Voorbeelden hiervan zijn projecten onder de noemer Zorg Dichtbij (bijv. beeldbellen vanuit huis door cliënten naar woonzorgcentrum). Verbetering digitale uitwisseling tussen zorginstellingen in de regio met Tergooi ziekenhuizen als trekker (project POINT). Het realiseren van sociale innovaties op het gebied van arbeidsbesparingen; duurzame inzet personeel in zorg & welzijn en verbetering bedrijfsvoering (om zo de problematiek van de dubbele vergrijzing en personeelstekorten aan te pakken en de toegankelijkheid van de zorg te vergroten). Vergroting van het aantal betalende participanten (nu 12 bedrijven uit de zorgsector, die elk (gemiddeld) 10.000 /jaar aan de basisorganisatie betalen en ook financieel deelnemen in projecten). Namens de deelnemende organisaties een multiplier realiseren door deelname in relevante subsidieprogramma s. Zie ook www.izovator.nl. itrovator: Realiseren projecten binnen een zgn. Cross Mediaal Uitgeefsysteem; dit systeem is erop gericht om toeristische informatie beter en in een groter verspreidingsgebied te verspreiden, o.m. door betere benutting database VVV Nederland. Doel: vergroting markt en bevordering nieuwe bezoeken en herhaalbezoeken aan de regio. Uitwerken Routebureau 2.0 door de voortzetting van diverse projecten reeds gestart in 2010 (o.m. Layar app voor watersportrecreatie; QR codes fietsknooppunten; uitbreiding, bundeling en presentatie routes via print en routeyou.com, ca. 25.000 bezoekers per dag!). Realiseren projecten op het gebied van Toerisme en preventie, zorg en herstel. Ook dit is een groeimarkt voor de regio, zowel door de mooie natuurlijke omgeving, als door de demografische factoren (vergrijzing). Dit alles i.s.m. izovator. Cultureel & Erfgoedprogramma i.s.m. Oneindig Noord-Holland. Project Bijzonder overnachten (i.s.m. ilocator). Doel: beter informeren over de bijzondere overnachtingsmogelijkheden in de regio. Ontwikkelen en verspreiden van alle nieuwe producten i.s.m. het Regionaal Bureau voor Toerisme Gooi & Vecht. Vergroten van de private bijdragen door bijdrage aan het partnerplan (samenwerking met RBT Gooi & Vecht). 4
Betrekken gemeente Stichtse Vecht bij itrovator en RBT vanwege de logische toeristische samenhang van dit gebied (NB: een raadsvoorstel hiertoe wordt in Stichtse Vecht medio november besproken. Bij een positief besluit zal deze gemeente voor ca. 25.000,- in 2012 participeren). Zie ook www.itrovator.nl. ilocator: Monitoren eigendom en gebruik panden/leegstand, transacties, plannen en projecten door gebruik te maken van WOZ en LISA bestanden en informatie B&WT gemeenten en overige stakeholders (o.m. makelaars, ondernemers(verenigingen), etc). Uitrol van deze digitale Ruimtemonitor over de gehele regio. Na formele werklocaties ook solitaire locaties hierin betrekken. Doel: goede, up-todate (beleids)informatie gemeenten (gratis) en commerciële partijen (tegen betaling). Monitoren vraag naar ruimte op werkgebieden door toepassing ruimtemonitor (bevragen ondernemers uit de regio), marktonderzoeken en bespreking met stakeholders. Deze ruimtemonitor zal in 2012 op een andere manier uitgevoerd worden (instrument enquête is achterhaald). Doel: vraag beter in kaart brengen voor nieuwe terreinen en herstructureringsprojecten. Ontsluiten van de informatie, al dan niet tegen betaling door derden (bijv. via matchmakingsconcept). Ontwikkelen van een rol als kenniscentrum rondom allerhande huisvestingsvraagstukken van het regionale bedrijfsleven; idem voor rol als vraagbaak voor overheden inzake vraagstukken als Het nieuwe werken (HNW), verruiming mogelijkheden bedrijfsvoering aan huis en hulp bij regionale afstemming relevante wetgeving. Uitrollen ervaringen op grond van de pilot Verzakelijking Weesp-Noord, waarbij met publieke en private partners concrete afspraken over de rollen in een herstructureringsopgave worden gedefinieerd en contractueel vastgelegd. Betrokkenheid bij acquisitie namens gewestgemeenten. Stimuleren Keurmerk Veilig Ondernemen (KVO)-trajecten op alle bedrijventerreinen in de regio t.b.v. een duurzaam effect van de herstructurering. Actieve betrokkenheid bij de ontwikkeling en invulling van de nieuwe locaties in de regio (Crailo en Blaricummermeent). Vergroten private bijdragen door financiële betrokkenheid in projecten (bijv. pilot verzakelijking Weesp Noord) en in afname producten en diensten (verkoop gegevens uit Ruimtemonitor). Versterken belang regio bij provincie en Rijk (verdeling herstructureringsgelden). Realiseren aanvragen voor herstructureringssubsidies (o.m. HIRB) i.s.m. gemeenten. Zie ook www.ilocator-gooienvechtstreek.com. immovator: immovator wordt niet rechtstreeks gefinancierd vanuit het programma Innovatieve Verbindingen. Wel levert de gemeente Hilversum een jaarlijkse bijdrage, evenals een aantal andere gemeenten buiten de regio Gooi en Vechtstreek en vele private partijen. De expertise van immovator wordt door de andere innovatieplatforms ingehuurd voor projecten waar dit relevant is. Voorbeelden hiervan zijn projecten Zorg Dichtbij, gericht op het realiseren van digitale mogelijkheden om burgers langer thuis te laten wonen, en projecten in het kader van Applied Health Gaming. Zie ook www.immovator.nl. 5. Mediavalley Door meer samen te werken in plaats van tegen te werken kunnen overheden het innovatieklimaat voor creatieve bedrijven versterken. Zo kan investeringsvolume voor grote innovatieprojecten ontstaan en kunnen kruisverbanden worden gelegd in de brede mediasector (audiovisuele industrie, printmedia, gaming, reclame en marketing). Deze bestuurlijke samenwerking wordt door Hilversum opgezet onder de vlag van Media Valley. Hilversum zet hier bewust op in: de mediasector is een bedrijfstak binnen de 5
creatieve sector met een bovengemiddeld groeipotentieel en een sterk multipliereffect naar de overige delen van de creatieve sector. Media Valley is geen doel op zich maar een manier om kennis, kapitaal en netwerken te koppelen gericht op versterking van de economische positie van de brede mediasector. De eerste verkenning, via een bestuurlijke werkconferentie, van het concept MediaValley leverde veel positieve feedback op. Deelnemers aan deze conferentie - bestuurders van kennisinstellingen en overheden, vertegenwoordigers van bedrijfsleven - zien de noodzaak van samenwerking en zien kansen voor samenwerking in het gebied Utrecht-Almere-Hilversum-Amsterdam. Gezamenlijk kan namelijk worden gewerkt aan investeringsprogramma s op het gebied van onderwijs, ontwikkeling van technologie en onderzoek en innovatie. De overheid wordt een centrale want onpartijdige rol toegedicht. Vanwege de grote betekenis van de mediasector voor de lokale economie heeft Hilversum zich bereid verklaard hier ambtelijke capaciteit voor vrij te maken. Ook andere partners hebben hun medewerking toegezegd, waaronder innovatieplatform immovator. Het regionale krachtenveld is omvangrijk en complex, zeker in relatie tot beschikbare innovatiebudgetten op rijksniveau (bv topsectorenbeleid) en op Europees niveau (bv Digital Agenda for Europe). Het benutten van deze kansen vraagt om een forse gezamenlijke inspanning. Essentieel in het concept Media Valley is de samenwerking tussen bedrijven en onderwijs en onderzoek. Mediabedrijven zijn nu sterk in productontwikkeling en vermarkting. De samenwerking met onderzoeksinstellingen, die input leveren voor fundamentele vernieuwing, moet daarentegen beter worden ontwikkeld. Daarbij gaat het bijvoorbeeld om samenwerking met (technische) universiteiten, maar ook met onderzoeksinstellingen zoals TNO en Beeld en Geluid. Samenwerking en eventueel een gemeenschappelijke onderzoekslocatie in Hilversum zou een belangrijke ondersteuning zijn voor het mediabedrijfsleven. 6