Wethouder van Sociale Zaken, Werkgelegenheid en Economie Gemeente Den Haag Retouradres: Postbus 12600, 2500 DJ Den Haag De voorzitter van de Commissie Samenleving Uw brief van Uw kenmerk Ons kenmerk BSW/2012.132 RIS 250197 Doorkiesnummer 070 353 57 96 E-mailadres Aantal bijlagen Onderwerp Informatiebrief over Wet werken naar vermogen, Inkomen en recente ontwikkelingen Datum 14 juni 2012 Geachte voorzitter, Naar aanleiding van de toezeggingen in de Commissie Samenleving van 10 mei 2012 informeer ik u over de actuele (politieke) ontwikkelingen en de gevolgen daarvan voor de re-integratie van WWBgerechtigden. In deze brief komen aan de orde: 1. de gevolgen van de val van het kabinet Rutte voor de Wet werken naar vermogen; 2. de huishoudtoets en het herstel daarvan; 3. het ontsluiten van het gegevensbestand van uitkeringsgerechtigden voor werkgevers en 4. nieuwe fraudewetgeving en de aanpak daarvan per 2013. De toegezegde ontwikkelingen rond SW en SZW en het rapport van Price Waterhouse Coopers (PWC) over de effecten van de aanpak van de bestandsreductie worden beide, separaat en nog voor de zomer, naar de Commissie gezonden. Over de resultaten van de pilot invordering wordt de Commissie in september geïnformeerd. Tot slot volgt in het najaar van 2012, wanneer er meer duidelijkheid is over de (financiële) mogelijkheden voor gemeenten op het terrein van sociale zekerheid, nadere berichtgeving over de concrete invulling van re-integratie en de inzet van instrumenten (loonsuppletie, loondispensatie en werken met behoud van uitkering). Aan die invulling zullen tevens concrete voorstellen worden gekoppeld rond de uitvoering van motie Rapportages over effectiviteit (RIS 181649). 1. De gevolgen voor de Wet werken naar vermogen Geen doorgang Wet werken naar vermogen De val van het kabinet Rutte in april 2012 heeft tot gevolg gehad dat de behandeling van het wetsvoorstel Werken naar vermogen (Wwnv) door de Tweede Kamer is stopgezet. De vaste Tweede Kamercommissie van Sociale Zaken heeft in de procedurevergadering van 29 mei voorgesteld om de wet controversieel te verklaren. Inlichtingen bij Marina van der Maazen Postadres: Postbus 12600, 2500 DJ Den Haag Telefoon: 070-353 2651 Bezoekadres: Spui 70, Den Haag Fax: 070-353 2479 Internetadres: www.denhaag.nl
BSW/2012.132 2 Op het moment van dit schrijven is deze wet nog aanhangig (dat wil zeggen de Tweede en Eerste Kamers hebben nog niet gestemd), de verwachting is dat deze binnen afzienbare termijn controversieel wordt verklaard. In het Lente-Akkoord dat tot stand is gebracht door VVD, CDA, Groenlinks, D66 en CU zijn de bezuinigingen die waren gekoppeld aan de Wwnv voor 2013 teruggedraaid. De ombuigingen op het re-integratiebudget en voor ná 2013 op de WSW zijn overigens niet veranderd met de val van het kabinet. Geen loondispensatie Met het niet doorgang vinden van de Wwnv krijgen gemeenten niet de beschikking over het instrument loondispensatie. Dat betekent dat een salaris onder WML-uurloon en een aanvullende uitkering niet mogelijk wordt, waardoor gemeenten voor het plaatsen van werklozen bij werkgevers aangewezen blijven op het inzetten van onder meer loonkostensubsidies en de andere instrumenten uit het bestaande beleid. Op dit moment is onbekend hoe het (nieuw te vormen) kabinet met dit dossier zal omgaan. Dat betekent dat ook niet duidelijk is wat de gevolgen zullen zijn voor de Wajong, de WSW en de samenhang met de overige decentralisaties, de AWBZ en Jeugdzorg. Geen samenvoeging budgetten De gevolgen hiervan voor de gemeente voor 2013 zijn dat het WSW budget niet wordt toegevoegd aan het Participatiebudget en dat er in 2013 nog geen rijksmiddelen ter beschikking worden gesteld voor de herstructurering SW. Hierover wordt u zoals aangegeven apart geïnformeerd. Financiële gevolgen De financiële gevolgen van het niet doorgaan van de Wet werken naar vermogen zien er als volgt uit. Het Lente-akkoord vermeldt voor 2013 wegens het niet doorgaan van de WWNV als saldo een nadeel van 34 miljoen euro. Het ministerie SZW heeft dat bedrag desgevraagd als volgt toegelicht: de bezuiniging op de WSW van 90 miljoen (lagere tariefsvergoeding) vervalt, evenals 20 miljoen bezuiniging op de Wajong. Dit tekort van 110 miljoen wordt gedekt door een deel van de vrijval van het budget van 400 miljoen voor de herstructurering van de WSW (30 miljoen jaarschrijf 2013), UWV 46 miljoen en de 34 miljoen uit het Lente-akkoord. Voor de Haeghe Groep betekent dit voor 2013 dat de voorgenomen verlaging van de rijksbijdrage niet doorgaat echter ook, dat de bijdrage uit het herstructureringsfonds voor 2013 vervalt. De resterende 370 miljoen staat nog wel bij het ministerie op de begroting. 2. De huishoudtoets en het herstel daarvan Op 29 mei 2012 heeft het demissionaire kabinet het wetsvoorstel Wet afschaffing huishoudinkomenstoets aan de Tweede Kamer aangeboden. Deze afschaffing is een afspraak tussen de partijen van het Lente- Akkoord. Voorgenomen wordt om deze wet in een spoedprocedure te behandelen, zodat voor het zomerreces de besluitvorming is afgerond. Dit wetsvoorstel herstelt de situatie van de WWB van voor 2012 door het laten verdwijnen van het begrip huishoudinkomen. In Den Haag heeft de dienst SZW vanaf 26 april de werkzaamheden met betrekking tot de herbeoordeling van het zittende bestand WWB op het huishoudinkomen opgeschort en inmiddels ook gestopt op grond van dit wetsvoorstel. Het wetsvoorstel herstelt de uitkering voor diegenen, die in 2012 op grond van het huishoudinkomen een uitkering hebben toegekend gekregen en regelt een overgangstermijn voor diegenen die in 2012 op grond van het huishoudinkomen geen uitkering hebben aangevraagd. Verder zal door de afschaffing een overgangsrecht tot 1 januari 2013 worden gecreëerd voor de groep die door afschaffing van de huishoudtoets te maken krijgt met een inkomensachteruitgang. Voor de uitvoerende dienst SZW heeft één en ander de nodige gevolgen. Medewerkers hebben de voorbereidingen getroffen om het huishoudinkomen in te voeren en hebben daarover ook hun cliënten geïnformeerd. Met de cliëntenraad en cliëntorganisaties is veel overleg gevoerd. Er zijn kostbare aanpassingen gedaan in het automatiseringssysteem.
BSW/2012.132 3 De kosten van alle voorbereidingen en aanpassingen liggen voor Den Haag tussen de 8 ton en één miljoen euro. Conform het wetsvoorstel is de dienst nu bezig met herstel en met een communicatieplan om betrokken Haagse burgers te informeren over de afschaffing van het huishoudinkomen. Ten aanzien van deze kosten heeft het Rijk nog geen compensatievoorstel gedaan. Ik ben van mening dat het Rijk deze kosten moet vergoeden. Een ander gevolg is dat de gemeentelijke verordeningen op grond van de afschaffing van het huishoudinkomen weer technisch aangepast moeten worden. Ik verwacht deze wijzigingen in de tweede helft van dit jaar aan de Raad aan te kunnen bieden. 3. Het ontsluiten van het gegevensbestand van uitkeringsgerechtigden voor werkgevers De Commissie Samenleving heeft mij gevraagd de mogelijkheden van matching te onderzoeken, waarbij klantdossiers worden gekoppeld aan bijvoorbeeld banenmarkt gegevens. Op dit moment is het werkzoekendenbestand in Den Haag niet (geautomatiseerd) toegankelijk voor werkgevers, om zelf actief op zoek kunnen gaan naar geschikte kandidaten voor hun vacatures. Er wordt in G4 verband gewerkt aan het tot stand brengen van een goed matchingssysteem van werkzoekenden en vacatures (werkgevers). Daarbij wordt niet alleen gekeken naar wat er op de markt beschikbaar is, maar ook het huidige in gebruik zijnde registratie systeem, waarin de re-integratieactiviteiten van WWB-ers worden vastgelegd, wordt bezien op mogelijkheden voor toepassing van matching. Daarnaast wordt onderzocht of het systeem van het UWV (beter) geschikt (te maken) is. Momenteel heeft het UWV applicaties beschikbaar om op basis van competenties een match uit te voeren van vacature naar kandidaat. Werkgevers kunnen nu al zoeken naar geschikte matches in het bestand van werkzoekenden via www.werk.nl en omgekeerd kunnen werkzoekenden vacatures inzien en daarop reageren. Via deze website is echter slechts ongeveer 40 procent van de vacatures beschikbaar. En alleen werkzoekenden die zelf een CV op werk.nl hebben aangemaakt kunnen worden gematcht. Hieronder nog een nadere toelichting rond matching. Matching werkzoekenden en vacatures Gemeenten streven, mede onder druk van de omvangrijke bezuiniging, naar een hoger rendement bij het aan werk helpen van werkzoekenden. In de gemeente Den Haag wil ik het rendement omhoog brengen door de beschikbare middelen zo effectief en efficiënt mogelijk in te zetten. Zoals ik al eerder heb aangegeven zal de vraag van werkgevers meer centraal komen te staan. Werkgevers zijn de partners bij uitstek om uitstroom uit de bijstand te bevorderen (RIS 248017). Het zorgen voor een goede en actuele match van informatie van werkzoekenden en de arbeidsmarkt is daarbij een van de belangrijke instrumenten. Het gaat daarbij om een aantal processen: 1. Van vacatures naar werkzoekende (met dienstverlening) Werkgeversservicepunt (de gemeente) neemt vacatures van de werkgever in ontvangst, zoekt geschikte kandidaten en zorgt voor het feitelijke matchen 2. Van werkzoekende naar vacatures (met dienstverlening) Werkzoekenden melden zich en krijgen van de gemeente ondersteuning bij het vinden van vacatures, worden geïntroduceerd bij werkgevers en solliciteren op basis van CV 3. Van vacatures naar werkzoekende (zonder dienstverlening) Een werkgever met vacatures of werk, zoekt in een database, maakt contact met werkzoekenden en de matching vindt plaats. De bovengenoemde processen zijn complex en stellen hoge eisen aan medewerkers, ICT en kunnen alleen goed werken indien zij actueel zijn.
BSW/2012.132 4 Wat willen we? De beschikbaarheid van slechts 40 procent vacatures in het huidige UWV systeem vinden we als G4 ontoereikend en we willen dat percentage sterk vergroten. Ook moeten de functionaliteiten niet alleen beschikbaar zijn voor de werkgevers, maar ook voor de accountmanagers die de werkzoekenden bemiddelen naar werk. Een goed matchingssysteem voor de G4 wordt binnen afzienbare termijn verwacht, mogelijk zelfs voor het eind van dit jaar. Intussen zitten we in Den Haag niet stil. Er is al gesproken met verschillende commerciële bedrijven en hun producten en programma s worden nader onderzocht. Den Haag heeft al diverse werkbezoeken gebracht (in Groningen en Amsterdam), om de programma s van deze marktpartijen in de praktijk te zien werken. 4. Nieuwe wetgeving rond de aanpak van fraude per 2013 Eén van de wetsvoorstellen die door de Tweede Kamer niet controversieel verklaard is, is het wetsvoorstel Aanscherping handhaving en sanctiebeleid SZW-wetgeving. Dit wetsvoorstel komt voort uit de standpunten dat fraude niet mag lonen en dat fraude het sociale stelsel ondermijnt. Ook leeft de gedachte dat fraude door harder te straffen bestreden kan worden. Behandeling van het wetsvoorstel moet nog plaatsvinden. De belangrijkste kenmerken van dit wetsvoorstel zijn: invoeren van een bestuurlijke boete bij fraude, gekoppeld aan het benadelingsbedrag, en bij recidive wordt deze boete verhoogd; het buitenwerking stellen van de beslagvrije voet bij het innen van deze boete, waardoor een situatie kan ontstaan dat een uitkeringsgerechtigde materieel geen inkomen heeft gedurende drie maanden; fraudevorderingen mogen niet worden meegenomen bij schuldhulpverlening; de aangiftegrens wordt verhoogd naar 50.000 euro; de beoogde invoeringsdatum is 1 januari 2013. Het Rijk denkt voor de WWB een besparing te realiseren van 52 miljoen euro en houdt rekening met 3,8 miljoen aan uitvoeringskosten bij gemeenten. Als deze wet wordt aangenomen dan heeft dit gevolgen voor de gemeente Den Haag en haar burgers. Mede in VNG-verband hebben gemeenten het Rijk laten weten welke (uitvoeringstechnische) bezwaren bestaan tegen dit wetsvoorstel, in het bijzonder voor mensen die zijn aangewezen op een uitkering op het sociaal minimum. Het uitgangspunt dat fraude niet mag lonen wordt door iedereen gedeeld. Toch zijn er bezwaren tegen het wetsvoorstel: het voorstel gaat ten koste van de gemeentelijke WWB-beleidsvrijheid en gemeenten kunnen geen rekening houden met specifieke individuele omstandigheden van de fraudeur; de vooronderstelde besparing van 52 miljoen is niet realistisch; er wordt geen rekening gehouden met de praktijk van inning van fraudevorderingen en de doelgroep die uit de gemeentelijke administratie verdwijnt (vertrokken, onbekend waarheen); door het verhogen van de aangiftegrens moeten gemeenten meer werk verrichten, terwijl er vanuit het Rijk slechts beperkte middelen voor beschikbaar worden gesteld; het buitenwerking stellen van de beslagvrije voet zal leiden tot ongewenste maatschappelijke situaties. Het gevolg van deze wet zal zijn dat de dienst SZW geconfronteerd wordt met een taak- en lastenuitbreiding.
BSW/2012.132 5 Er zal door de Raad na besluitvorming over deze wet een nieuwe gemeentelijke fraudeverordening moeten worden vastgesteld. Voorstel voor deze nieuwe verordening verwacht ik in het laatste kwartaal van 2012 te kunnen aanbieden. Ik hoop u met deze brief voldoende te hebben geïnformeerd. Met vriendelijke groet, de wethouder van Sociale Zaken, Werkgelegenheid en Economie, H.P.M. Kool