Rabobank Food & Agribusiness Research Thema-update: Suiker Augustus Afschaffing van EU suikerquotum kan bittere nasmaak opleveren Suikerinkopers zullen watertandend hebben gekeken naar wat de melkprijs deed na het opheffen van de EU melkquota vorig jaar april. Het afschaffen van het productiequotum op suiker over ruim een jaar is echter geen garantie voor een lage suikerprijs. Door het vervallen van de EU exportlimiet vindt Europese suiker straks makkelijker zijn weg naar de wereldmarkt. Om nare verrassingen te voorkomen doet ook de Nederlandse voedings- en drankindustrie er goed aan om onder andere langerlopende contracten en alternatieve zoetstoffen te overwegen. Over ruim een jaar verdwijnt het Europese productiequotum op suiker. Vooruitlopend op 1 oktober 17 is de Europese suikerprijs, die sinds 13 met ruim 4 procent daalde, de wereldmarktprijs genaderd en er recent zelfs onderdoor geschoten (zie figuur 1). De belangrijkste reden voor de prijsdaling is de toegenomen concurrentie tussen de suikerproducenten. Dat zal in het post-quotum tijdperk de nieuwe norm worden. Figuur 1: Europese suikerprijs t.o.v. de wereldmarktprijs 8 7 6 5 4 3 EUR/ton 1 EU quota prijs Wereldprijs (London nr 5) EU quota prijs (verwachting) Bloomberg, Europese Commissie, Rabobank, Augustus 1
De voorspelling van de Europese Commissie is dat de Europese suikerprijs zich de komende jaren zal stabiliseren net boven de EU referentieprijs 1 van EUR 44,4 per ton. Echter, deze prijsverwachting is gebaseerd op een aantal aannames ten aanzien van productie, export en de situatie op de wereldmarkt. Suikerafnemer moeten daarom oppassen dat zij zich niet rijk rekenen met deze marktliberalisering. EU-regels verdwijnen, maar niet helemaal De suikermarkt in de Europese Unie staat belangrijke wijzigingen te wachten (zie figuur 2). Op 1 oktober 17 wordt de marktregulering aangepast. De thans geldende productie- en exportlimieten zullen per die datum komen te vervallen. De generieke importrestricties en de afspraken tussen de EU en ontwikkelingslanden (EPA- en EBA-landen) blijven echter onveranderd van kracht. Op dit moment is zo n 8-85% van de suiker die in de EU in voedingsmiddelen verwerkt wordt afkomstig van Europese suikerbieten. Na het vervallen van het quotum zal dit percentage stijgen door hogere productie in de EU en afnemende importen. Waar de suikerproducenten mogelijkheden krijgen om zowel binnen als buiten de EU hun kring van afnemers te vergroten, worden suikerafnemers juist afhankelijker van de groeiende suikerleveranciers in de beet belt 2. Beet belt trekt markt naar zich toe De aanstaande veranderingen in het EU suikerregime betekenen naar verwachting dat vooral de efficiënte Europese suikerproducenten in de beet belt de productievolumes zullen opschroeven. Dit zal voornamelijk gebeuren door waar mogelijk de productiecampagne te verlengen. Vooral in Frankrijk liggen hier mogelijkheden, maar ook suikerproducenten in andere West-Europese landen zullen kansen zien om na 1 oktober volgend jaar hun productievolume te verhogen. 1 De referentieprijs van EUR 44,4 per ton witsuiker zal met name van belang zijn voor mogelijke marktinterventie in de vorm van steun voor particuliere opslag. 2 De beet belt is de groep landen waar suikerbietenteelt doorgaans optimaal is qua hectareopbrengst en waar thans zo n 75-8% van de Europese suiker wordt geproduceerd: Frankrijk, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk, Nederland, België en Polen. 3 De bietenteelt en suikerproductie in Oost- en Zuid-Europa zal naar verwachting niet volledig het veld ruimen dankzij het systeem van gekoppelde hectarebetalingen voor bietentelers. Dat systeem zal in ieder geval nog tot bestaan, wanneer de precieze toekomst hiervan zal worden beslecht onder het nieuwe Gemeenschappelijk Landbouwbeleid post-. De productiegroei in de beet belt en sterkere concurrentie onder suikerproducenten in de EU zullen ten koste gaan van de minder efficiënte spelers in Oost- en Zuid-Europa, zeker als de prijzen in de EU voor langere tijd rond de EUR 4 per ton blijven hangen. Door deze concentratie van productie zal de handel binnen de EU toenemen. De grotere onbalans tussen regionale vraag en aanbod zal effect hebben op de Europese suikerprijzen. De prijzen binnen de EU zullen naar verwachting verder uit elkaar komen te liggen. Waar de prijzen in West-Europa richting export-pariteit zullen bewegen en derhalve afhankelijker worden van de wereldmarkt, zal de prijs in Oost- en Zuid-Europa meer geleid worden door de beschikbaarheid van suiker binnen de regio 3. Figuur 2: Overzicht EU suikerregime per 1 oktober 17 Interne markt Afschaffen suikerquota Afschaffen isoglucosequota Afschaffen minimum bietenprijzen Contractuele afspraken telers/verwerkers ruwe suikerimporten witte suikerimporten Importen Bestaand beleid blijft Speciale voorwaarden voor ontwikkelingslanden Bilaterale handelsakkoorden (nultarief en EUR 98 p/t) Hoog tarief voor non-preferentiële importen (EUR 339-419 p/t) EU bietsuiker EU suikermarkt isoglucose Exporten Vervallen exportlimiet Bron: Europese Commissie, Rabobank, Augustus 2
Figuur 3: wereldwijde suikerproductie t.o.v. consumptie Overschot/tekort 1-1 15 1 5 Productie/consumptie Minder importen van buiten de EU Suikerimporten van buiten de EU zullen naar verwachting significant afnemen na 1 oktober 17. Door de toename van bietsuikerproductie binnen de EU zal er minder vraag zijn naar witte suiker van landen buiten de EU. De import van ruwe suiker voor gebruik als capaciteitsvulling voor de suikerfabrieken buiten de bietencampagne zal in de beet belt dalen. Full time suikerraffinaderijen zoals die in het Verenigd Koninkrijk, Portugal, Spanje en Italië zullen echter, bij gebrek aan alternatieven, in de markt blijven voor geïmporteerde ruwe suiker. De mogelijkheden voor suikergebruikers om te profiteren van lagere wereldmarktprijzen blijven gelijk aan de huidige situatie. De gebruikers zijn voornamelijk aangewezen op de interne EU markt, afgezien van de gelimiteerde mogelijkheden om te importeren onder preferentiële handelsakkoorden. - 7/8 8/9 9/1 1/11 11/12 12/13 13/ /15 15/ /17 Wereldsuikermarkt van grotere invloed op Europese markt De invloed van de wereldsuikermarkt op de Europese markt zal significant toenemen. Ontwikkelingen op de wereldsuikermarkt zullen op drie manieren meer invloed uitoefenen: Overschot/tekort (links) Productie (rechts) Consumptie (rechts) Bron: F.O. Licht, Rabobank, 1. de wereldmarkt bepaalt de attractiviteit van exporteren buiten de EU, 2. de wereldmarktprijs zal de exportpariteitprijs beïnvloeden, en 3. de wereldmarktprijs zal bepalen hoeveel suiker wordt geïmporteerd voor raffinage (ruwe suiker) dan wel directe consumptie (witte suiker). De afgelopen vijf seizoenen kende de wereldmarkt een overschot aan suiker. De markt is dit seizoen (15/) echter gedraaid naar een tekort (zie figuur 3). De wereldwijd hoge suikervoorraden verschaffen vooralsnog een plafond aan de opwaartse druk op prijzen, maar het voorziene tekort in /17 zou verdere impact op de wereldmarktprijs kunnen hebben. Het zijn dit soort ontwikkelingen die in het postquotum tijdperk van belang zullen zijn voor de Europese suikermarkt. Zeker van december tot april, de periode waarin EU suikerproducenten relatief veel suiker kunnen exporteren, zal de wereldmarktprijs direct een impact hebben op alle EU stakeholders. Suikerafnemers in kaart gebracht Nederlands suikergebruik per segment 15 Overige, 15% Patisserie, 5% Koek, 15% Non-food, 5% Huishoudelijk, 12% Snoepgoed, % Dranken, % Zuivel, 1% Slechts 12% van de geraffineerde suiker gaat rechtstreeks naar de Nederlandse consument. Ruim 8% van het suikeraanbod in Nederland wordt als ingrediënt in de voedingsen drankenindustrie gebruikt. Vooral producenten van frisdrank, koek en snoep zijn grootverbruikers, maar ook in de zuivel, de bakkerij en zelfs de conserven worden suikers toegevoegd. Bij sommige producenten kan suiker wel zo n 1 tot 15 procent van de grondstoffeninkoop uitmaken. Bittere pil voor suikerafnemers Op dit moment lijken de markt en de Europese Commissie uit te gaan van een droomscenario waarin het grotere aanbod van Europese suiker na 1 oktober 17 zal resulteren in een lage(re) Europese suikerprijs. Maar het loslaten van de Europese productie- en exportquota kan zich ook tegen de Europese suikerafnemers keren. Augustus 3
Als de wereldwijde suikerproductie de komende jaren opnieuw achterblijft bij de groei van de vraag zou die droom zomaar kunnen omslaan in een nachtmerrie voor Europese suikerafnemers (zie figuur 4). Waar het doemscenario een jaar geleden misschien nog wat vergezocht leek, geeft de huidige lage EU suikerprijs ten opzichte van de wereldmarktprijs genoeg aanleiding om toch met dit scenario rekening te houden. Dat de euro zwak staat ten opzichte van de Amerikaanse dollar maakt de wereldmarktprijs ook relatief aantrekkelijker. Het schrappen van de export- en productielimieten betekent dat Europese suikerproducenten vanaf oktober volgend jaar volop kunnen profiteren van zo n hogere wereldmarktprijs. Zij kunnen straks kiezen waar ze hun suiker gaan verkopen: binnen Europa of juist daarbuiten. Daarnaast maakt een hogere wereldmarktprijs de Europese markt minder aantrekkelijk voor EBA en EPA exporteurs, zodat er ook langs de importkant minder suiker naar de Europese Unie komt. Meer export én minder import betekent dat er binnen Europa regionale suikertekorten kunnen ontstaan. Fysieke tekorten zullen zich in de beet belt zelf, en dus zeker in Nederland, waarschijnlijk niet voordoen. De vraag van buiten de beet belt kan de prijzen evenwel flink opstuwen. Meer concurrentie en een grotere afhankelijkheid van de wereldmarkt hoeven dus niet per se goed uit te pakken. Een gewaarschuwd afnemer telt voor twee De beste remedie tegen een nachtmerrie is tijdig ontwaken. Suikerafnemers hoeven op 1 oktober 17 niet overgeleverd te zijn aan de grillen van de markt. Zij kunnen nu al verschillende strategieën implementeren om het risico van prijsverhogingen terug te dringen en/of hun afhankelijkheid van Europese suikerproducenten te reduceren. Hedging en lange(re)termijncontracten lijken de meest voor de hand liggende manieren voor suikerafnemers om toekomstige volumes op een acceptabel prijsniveau vast te leggen. Het vergroten van de opslagcapaciteit voor suiker om in te kunnen spelen op prijsvolatiliteit gaat voor de meeste spelers wellicht iets te ver, maar behoort ook nog tot de mogelijkheden. Daarnaast is het niet nodig op één paard te wedden. Wellicht kunnen isoglucose of andere alternatieve zoetstoffen (op termijn) suiker als grondstof vervangen. Dit is het moment om daar werk van te maken of in ieder geval de mogelijkheden te verkennen. Figuur 4: Overzicht EU suikerregime per 1 oktober 17 Droomscenario Nachtmerrie scenario miljoen ton 24,5 1, 2, 1, 19,4,6 miljoen ton,5,2 19,9 2,2 3,5 Witte-suikerimport Witte-suikerimport Bron: Rabobank, Augustus 4
Ook op leveranciersniveau kan het zinvol zijn de kansen te spreiden. Als suikerproducenten in de beet belt meer gaan produceren biedt dat ook mogelijkheden voor afnemers om zaken te doen met concurrenten van de vaste leverancier. En als de volumes zich niet lenen om op te splitsen over verschillende leveranciers dan is samenwerking op het gebied van inkoop met andere afnemers wellicht het overwegen waard. "Expect the unexpected" De algemene verwachting dat het afschaffen van het EU suikerquotum volgend jaar oktober onverdeeld positief zal uitpakken voor suikerafnemers blijkt iets te optimistisch. Nederlandse afnemers zullen er rekening mee moeten houden dat er bij een hoge wereldsuikerprijs regionale tekorten in de Europese Unie kunnen ontstaan die hun suikerprijs flink kunnen opdrijven. Het goede nieuws is dat suikerafnemers niet tot oktober 17 hoeven te wachten om zich tegen dit risico te wapenen. Rabobank s visie op de wereldmarktprijs voor suiker (ACMR Agri Commodities Monthly July ) Rabobank heeft recent haar verwachtingen met betrekking tot de ICE #11 suikerprijs voor de korte termijn verder naar boven geschroefd. Door problemen en vertragingen in de Aziatische en Braziliaanse suikeroogsten lijkt seizoen 15/ af te stevenen op een aanzienlijk tekort. Ook voor volgend seizoen wordt een aanhoudend wereldwijd suikertekort verwacht omdat de Braziliaanse suikerproductie mogelijk aan zijn maximale capaciteit zit. De grote long positie van niet-commerciële partijen en de lastig in te schatten 17/-oogsten in India zouden op termijn voor een licht dempend effect op de ICE #11 prijs kunnen zorgen. 24 USc /lb Contactgegevens Food & Agribusiness Research and Advisory 12 Ruud Schers Analist F&A 3-712 82 Ruud.Schers@rabobank.com Sebastiaan Schreijen Senior Analist F&A Nederland 3-712 3831 Sebastiaan.Schreijen@rabobank.com 1 Bron: Bloomberg, Rabobank ICE nr 11 suiker Vorige voorspelling Huidige voorspelling Meediscussiëren? Ga naar Rabobank Foodzone op LinkedIn. Augustus 5 Deze publicatie is een uitgave van Rabobank. De in deze publicatie gepresenteerde visie is gebaseerd op gegevens uit door ons betrouwbaar geachte bronnen die worden genoemd in de bronvermelding. Deze bronnen zijn op zorgvuldige wijze in onze analyse verwerkt. Rabobank aanvaardt echter geen enkele aansprakelijkheid voor het geval dat de in deze publicatie neergelegde gegevens of prognoses onjuistheden bevatten noch voor eventuele (zet-)fouten en onvolledigheden. Het betreft algemene informatie die aan veranderingen onderhevig is. Aan de verstrekte informatie kunnen geen rechten worden ontleend.