Inhoudsopgave. Overstagproject Oost Groningen On-orthodox & effectief

2. Inhoudsopgave Inleiding 3 Project Overstag in het kort 3 1.2 Situatie deelnemers bij afronding project 3 Evaluatie - Overstagproject Oost Groningen Geert Spieker oktober 2011 Overstagproject Oost Groningen Geert Spieker oktober 2011 Overstagproject Oost Groningen On-orthodox & effectief 1 3

Overstagproject Oost Groningen Geert Spieker oktober 2011 Medewerkers team Overstag 2

Colofon Inhoudsopgave Overstagproject Oost Groningen November 2011 Redactieadres Overstag Uitvoering Postbus 373 9700 AJ Groningen g.spieker@overstaguitvoering.nl Met medewerking van Actieplan Jeugdwerkloosheid Redactie Geert Spieker en Barsaum Can Ontwerp, lay-out en printwerk het ontwerpcentrum Groningen Inleiding...5 De Overstag-methodiek...5 Doelen...5 Doelgroep...7 Het programma...9 Resultaten... 13 Het Overstag-moment... 21 Effecten van Overstag... 25 Ten slotte... 27 Overstagproject Oost Groningen Geert Spieker oktober 2011 3

Overstagproject Oost Groningen Geert Spieker oktober 2011 Vandalisme kost de samenleving veel geld 4

Inleiding De Overstag-methodiek Jongeren die zorgen voor ernstige overlast en criminaliteit, bezorgen de maatschappij daarmee een gevoel van onveiligheid en jagen de gemeenschap op kosten. In de provincie Groningen vinden regelmatig incidenten plaats die zelfs de landelijke media halen. De jongeren die deze incidenten veroorzaken, zijn vaak slecht of niet in te passen in de huidige aanpak van veel re-integratiebedrijven. Deze richten zich vaak alleen op het aan het werk krijgen van de jongeren en ze hebben minder aandacht voor allerlei problemen die juist een rol spelen in het leven van de jongeren. We hebben te maken met een groep niet-willers en niet-kunners : er is vaak al veel geprobeerd om ze te laten participeren, maar iedere keer gaat het mis, loopt het traject weer averij op en vallen ze weer terug in de uitkering. Vaak hebben jongeren last van een meervoudige problematiek. Denk bijvoorbeeld aan (een combinatie van): Ernstig gebrek aan motivatie, Verstandelijke en psychische beperkingen, Problemen in de persoonlijke levenssfeer, Huisvestingsproblemen, Verslavingsproblemen, Gebrek aan sociale vaardigheden en Hoogoplopende schulden. Om deze groep van aller moeilijkste jongeren een kans te geven om het roer om te gooien, is er een aanpak nodig die instantie-overschrijdend, onorthodox, en compromisloos is, maar bovenal duidelijke taal spreekt. Geert Spieker heeft daarom namens Overstag Uitvoering de Overstag-methodiek ontwikkeld. In deze methodiek werkt een multidisciplinair team negen maanden lang, vierentwintig uur per dag, zeven dagen per week (bereikbaar) samen met alle benodigde instanties om jongeren terug naar school of aan het werk te krijgen. De jongeren worden op de huid gezeten en met drang en dwang geactiveerd. Goed gedrag wordt beloond, negatief gedrag wordt bestraft. Bij de problematiek van de jongeren worden de instanties gezocht om deze problemen op te helpen lossen. Volgens het principe Schoenmaker blijf bij je leest. We helpen ze hulpverleningsbereid te maken, we brengen de deelnemers zelfs naar de instellingen toe, maar de daadwerkelijke hulpverlening laten we aan de specialisten over. Doelen Het hoofddoel is om de jongere op weg te helpen naar het moment dat hij of zij kiest om overstag te gaan. Het besluit om iets van het leven te maken ligt immers bij hem of haar zelf. Om dit moment mogelijk te maken, stellen we als tweede doel om, zoveel mogelijk belemmeringen weg te nemen op verschillende leefgebieden. Belemmeringen die functioneren op school of op werk beperken. Als het lukt om deze twee doelen te bereiken, is het project eigenlijk grotendeels geslaagd. Als de jongere zelf kiest voor de toekomst, geldt een daadwerkelijke baan als kroon op het werk. Het derde doel is dus om te zorgen dat ze dagbesteding hebben in de vorm van werk, stage, opleiding of een vervolgtraject. Overstagproject Oost Groningen Geert Spieker oktober 2011 5

Overstagproject Oost Groningen Geert Spieker oktober 2011 De doelgroep en hun begeleiders 6

Doelgroep Jongeren die in aanmerking komen voor Overstag hebben een leeftijd van tussen de vijftien en de zevenentwintig jaar. Ze hebben een - of Wajong-uitkering of ze zijn nog leerplichtig. Gemeenten, klantmanagers en instellingen weten niet meer wat ze met deze jongeren aan moeten: ze willen niks. Er is geen contra-indicatie nodig, dus iedere moeilijke jongere tussen de 15 en 27 jaar kan aangemeld worden bij Overstag. Thuissituatie en dagbesteding Het merendeel van de jongeren heeft een ongezonde thuissituatie. Ze werken niet, hebben geen dagbesteding en ontvangen soms al jarenlang hun maandelijkse uitkering. De jongeren hebben over het algemeen geen schooldiploma dat gezien kan worden als startkwalificatie op de arbeidsmarkt. Sterker nog: een meerderheid heeft bij de start van het project Overstag geen goede thuissituatie. Politie- inzet op overlastgevende jongeren Overstagproject Oost Groningen Geert Spieker oktober 2011 Overlast De politie heeft vaak de handen vol aan deze jongeren voordat ze aan Overstag deelnemen. Deze jongeren zijn verantwoordelijk voor veel overlast of ze staan bekend om het plegen van criminele activiteiten. Ze vertonen agressief gedrag en een meerderheid heeft een strafblad, een aantal heeft al 1 of meerdere keren in de gevangenis doorgebracht. Zorg Het merendeel van de jongeren heeft een ongezonde thuissituatie. Ze werken niet, hebben geen dagbesteding en ontvangen soms al jarenlang hun maandelijkse uitkering. De jongeren hebben over het algemeen geen schooldiploma dat gezien kan worden als startkwalificatie op de arbeidsmarkt. Sterker nog: een meerderheid heeft bij de start van het project Overstag geen goede thuissituatie. 7

Overstagproject Oost Groningen Geert Spieker oktober 2011 Het begin van een andere koers 8

Het programma Fase 3 Alle zeilen bijzetten Het succes van Overstag is te verklaren door een aantal elementen die gedurende het hele programma terugkomen: Afspraak is afspraak, duidelijke taal en regels; Het team is 7 dagen per week, 24 uur per dag bereikbaar voor deelnemers, politie, zorginstellingen en betrokkenen; Samenwerking met de specialisten en uitdrukkelijk niet op hun stoel gaan zitten; Een jager zorgt dat je op komt dagen, waar je ook moet zijn; Straf bij slecht gedrag, van een gele kaart tot afpakken van uitkering. Fase 1 Opgescheept worden De eerste fase bestaat uit kennis maken, afspraken maken en informatie verzamelen. Projectleider Geert Spieker gaat in gesprek met de opdrachtgever en de jongere. Er wordt duidelijk gemaakt wat Overstag inhoudt en wat er van de jongere verwacht wordt. Het dossier wordt overgedragen en Spieker maakt met de jongere een afspraak voor een intake bij de jongere thuis. Daar maakt de jongere kennis met zijn of haar toekomstige coach en er wordt een plan van aanpak gemaakt. Fase 2 In hetzelfde schuitje Door het gebrek aan dagbesteding zijn de jongeren niet gewend aan structuur en verplichtingen. In deze fase wordt de jongere weer geestelijk en lichamelijk geactiveerd. Daarnaast krijgt de jongere bagage om het leven later individueel op te kunnen pakken. De eerste weken wordt hij of zij twee dagen per week om 8:30 uur verwacht om structuur en regelmaat te helpen opbouwen. Twee dagdelen training om te kunnen functioneren in het dagelijks leven, Een dagdeel sport, bestaande uit kickboksen, voetbal of krachttraining, Een dagdeel bedrijfsbezoeken of workshops. De jager belt de jongeren ( s morgensvroeg) wakker, om hem of haar te helpen op tijd aanwezig te kunnen zijn. Wordt er niet opgenomen? Dan gaat de jager hem of haar uit bed halen. Is de jongere ziek? Dan gaat de jager mee naar de dokter. Na vijf weken gaat de jongere 1 dag in de week extra naar school of aan het werk. Tegelijkertijd worden alle knelpunten die de jongere meeneemt uit het verleden, in samenwerking met de coach zoveel mogelijk weggewerkt. Binnen zes maanden worden de activiteiten opgebouwd van twee naar vijf dagen in de week, zodat er een vast patroon (structuur&regelmaat) in kan slijten. Overstagproject Oost Groningen Geert Spieker oktober 2011 Deze fase bestaat uit de vuurdoop observatie : een driedaagse zeiltocht op de waddenzee. De coaches en de jongeren ontmoeten elkaar voor het eerst. De jongeren worden gedwongen om samen te werken, waardoor de groepsdynamiek duidelijk wordt. De jongeren leren elkaar en de coaches goed kennen, zodat er een band ontstaat. De driedaagse levert voor de coaches waardevolle informatie op voor het plan van aanpak. 9

Overstagproject Oost Groningen Geert Spieker oktober 2011 10 Training

Fase 4 Overstag gaan Een half jaar lang heeft de jongere deelgenomen aan trainingen in groepsverband. Daarnaast is er met zijn coach gewerkt aan het opruimen van belemmeringen. Op het moment dat de jongere er blijk van geeft zelfstandig vijf dagen in de week actief te kunnen functioneren in de maatschappij, is hij of zij overstag. Door de coach is er een proefplaatsing bij een werkgever geregeld en Overstag ondersteunt de jongere waar het kan om een vast contract te verdienen. Ook hier geldt: de jongere moet zich zelf bewijzen om een contract te verdienen. Fase 5 Verankeren Natuurlijk is de jongere er nog niet. Er moet voorkomen worden dat de hij of zij terugvalt in het oude gedrag. Dit maakt de nazorgfase misschien wel het belangrijkste onderdeel van Overstag. Tijdens de nazorgfase blijft de begeleider (coach) de jongere begeleiden op school of op het werk. De jager blijft actief: als de jongere s morgens de telefoon niet opneemt of niet op het werk verschijnt, gaat de jager hem of haar van huis ophalen. Dit blijven we doen tot en met maand negen. Overstagproject Oost Groningen Geert Spieker oktober 2011 Op koers blijven Als Overstag is afgesloten, heeft de jongere gekozen voor zijn of haar de toekomst. De jongere wordt overgedragen naar de instantie die ervoor kan zorgen dat hij of zij niet terugvalt. Deze organisaties kunnen de voortgang op de goede weg bestendigen en ervoor zorgen dat de jongere niet aan zijn of haar lot wordt overgelaten. Jongeren zorgen zelf voor het eten 11

Overstagproject Oost Groningen Geert Spieker oktober 2011 Evaluatie - Overstagproject Oost Groningen Geert Spieker oktober 2011 12

Resultaten Het Overstag project is een initiatief dat voort is gekomen uit het Actieplan Jeugdwerkloosheid en de werkpleinen en gemeenten in Oost-Groningen. Sinds 1 maart 2010 hebben drie groepen het traject doorlopen. Groep 4 draait op dit moment, dus daar is in absolute aantallen nog weinig over te zeggen. De verbeterpunten uit de eerste drie trajecten worden hier echter in meegenomen en de ervaringen tot op heden zijn positief te noemen. Hier worden de resultaten gepresenteerd van de eerste drie groepen. De jongeren zijn afkomstig uit de gemeenten Oldambt, Stadskanaal, Veendam en de Pekela s. Situatie bij de start van het project (input) Overstagproject Oost Groningen Geert Spieker oktober 2011 In totaal zijn er 37 jongeren aangemeld voor de eerste drie groepen van Overstag, waarvan er uiteindelijk 32 hebben deelgenomen. Van de vijf die niet hebben deelgenomen, hebben 2 hun uitkeringen opgezegd en hadden de volgende dag een baan. De overige drie hebben tijdens het overdrachtsgesprek hun uitkering opgezegd, zij woonden alle drie nog thuis bij hun ouders. Jongeren moeten werken om vooruit te komen 13

Overstagproject Oost Groningen Geert Spieker oktober 2011 Evaluatie - Overstagproject Oost Groningen Geert Spieker oktober 2011 Een groot deel komt in aanraking met de politie 14

Situatie deelnemers bij start project stop te zetten en 2 van hen zijn direct aan het werk te gaan. De overige 3 zijn niet aan het werk gegaan. Deze drie waren thuiswonend. Stadskanaal stop te zetten Stadskanaal en 2 van hen zijn direct aan het werk te gaan. De overige 3 zijn niet aan het werk gegaan. Deze drie waren thuiswonend. Leef- In- School- Dag- Huisvesting: Overlast/ Straf- Bajes- Agressief Verslaving: Stoor- OVS- Stadskanaal tijd: Komen diploma: besteding: Goed Slecht crimineel: blad: gezeten: gedrag: Alc Drugs nissen: traject: Groep.1 1. Leef- In- 19 School- Dag- Huisvesting: Overlast/ Straf- Bajes- Agressief Verslaving: Stoor- OVS- 2. tijd: 22 Komen diploma: besteding: Goed Slecht crimineel: blad: gezeten: gedrag: Alc Drugs nissen: traject: Groep.1 3. 20 1. 4. 19 21 GEEN? 2. 22 3. Groep.2 20 4. 5. 21 19 GEEN? 6. 23 OVERLAST? Groep.2 7. 18 5. 8. 19 19 6. 23 OVERLAST? 7. 18 Groep.3 8. 9. 19 20 10. 24 Groep.3 11. 9. 12. 20 22 10. 13. 24 11. 12. 22 Oldambt 13. Oldambt Leef- In- School- Dag- Huisvesting: Overlast/ Straf- Bajes- Agressief Verslaving: Stoor- OVS- Oldambt tijd: komen: diploma: besteding: Goed Slecht crimineel: blad: gezeten: gedrag: Alc Drugs nissen: traject: Groep.1 Leef- In- School- Dag- Huisvesting: Overlast/ Straf- Bajes- Agressief Verslaving: Stoor- OVS- 1. 18? tijd: komen: diploma: besteding: Goed Slecht crimineel: blad: gezeten: gedrag: Alc Drugs nissen: traject: 2. 19? Groep.1 1. 18 Groep.2? 2. 3. 19 24? 4. 29 WWB? Groep.2 5. 22 3. 6. 24 22? 4. 7. 29 25 WWB? 5. 8. 22 6. 22? 7. 25 Groep.3 8. 9. 22? 10. 21? Groep.3 11. 24? 9. 22? 12. 25? 10. 21? 11. 24? 12. 25? 4 Veendam - Pekela Veendam - Pekela Leef- In- School- Dag- Huisvesting: Overlast/ Straf- Bajes- Agressief Verslaving: Stoor- OVStijd: komen: diploma: besteding: Veendam - Pekela Goed Slecht crimineel: blad: gezeten: gedrag: Alc Drugs nissen: traject: Groep.1 1. 19 Leef- In- School- Dag- Huisvesting: Overlast/ Straf- Bajes- Agressief Verslaving: Stoor- OVS- 2. 18 DIVERS tijd: komen: diploma: besteding: Goed Slecht crimineel: blad: gezeten: gedrag: Alc Drugs nissen: E traject: Groep.1 3. 26? 1. 19 2. Groep.2 18 DIVERS 4. 25 E 3. 5. 26 19 GEEN? 6. 18? Groep.2 4. 25 Groep.3 5. 7. 19 25 GEEN 6. 8. 18 19 GEEN? 9. 24? Groep.3 10. 20 7. 11. 25 23? 8. 12. 19 19 GEEN OVERLAST 9. 24? 10. 20 Hieronder worden de totale resultaten van de deelnemende gemeenten gepresenteerd. 11. 23? 12. 19 OVERLAST Totaal Aangemeld 37 Hadden een uitkering 32 Hieronder worden de totale resultaten van de deelnemende gemeenten gepresenteerd. Hadden GEEN uitkering 5 Waaronder minderjarig 1 Totaal Totaal Aangemeld 37 37 Hadden een uitkering 32 Hadden GEEN uitkering 5 Totaal Aangemeld 37 Waaronder minderjarig 1 Uitkering opgezegd tijdens de Overdracht Totaal 37 Direct na overdracht een 'Betaalde Baan' 1 WLA aanbod geweigerd 1 Totaal Niet meer Aangemeld bereikbaar 37 1 Uitkering Totaal over opgezegd voor Traject tijdens de Overdracht 331 Direct na overdracht een 'Betaalde Baan' 1 WLA aanbod geweigerd 1 Totaal gestart met OVS 33 Niet meer bereikbaar 1 Traject en uitkering beëindigd door niet meewerken 4 Totaal over voor Traject 33 Traject en uitkering beëindigd door Detentie 1 Traject beëindigd door overdracht naar Lentis & VNN 4 Totaal gestart Traject afgerond met OVS 24 33 Traject en uitkering beëindigd door niet meewerken 4 Traject en uitkering beëindigd door Detentie 1 Traject beëindigd door overdracht naar Lentis & VNN 4 Totaal Traject afgerond 24 Hieronder worden de totale resultaten van de deelnemende gemeenten gepresenteerd. 5 Overstagproject Oost Groningen Geert Spieker oktober 2011 4 5 15

Overstagproject Oost Groningen Geert Spieker oktober 2011 Drugs- en alcoholgebruik is extreem hoog 16

Leeftijd Vanuit het groepsproject is de leeftijdsgrens van 27 jaar gehanteerd (conform wet ). Dit heeft met name te maken met het groepsproces, dat moeilijker tot stand komt wanneer er onder de deelnemers te veel leeftijdsverschil is. Inkomen De meeste jongeren hebben een uitkering. Een aantal van hen (3 personen) had om onbekende redenen geen uitkering of was het tijdelijk kwijt geraakt. Een jongere had een WWB uitkering. Schooldiploma Er zijn slechts 6 jongeren die beschikken over een schooldiploma, dat gezien kan worden als een startkwalificatie. Dagbesteding Geen van de jongeren heeft bij aanvang een vorm van zinvolle dagbesteding. Huisvesting 11 van de 37 jongeren blijken over een goede huisvesting te beschikken. De situatie van de overige jongeren is zorgwekkend. De huisvesting is een belangrijk onderdeel dat in orde moet zijn, wil de ontwikkeling dat door overstag wordt ingezet goed kunnen beklijven. Dit signaal heeft Overstaguitvoering formeel neergelegd bij de bestuurders van de gemeentelijke opdrachtgevers (zie ook hoofdstuk 2.4 punt 2) Strafblad 25 jongeren blijken een strafblad te hebben. Het is niet duidelijk voor welke zaken zij een strafblad hebben gekregen. Gevangenis 11 jongeren hebben voor criminele activiteiten in de gevangenis gezeten. Het is onduidelijke voor hoe lang zij in de gevangenis hebben gezeten. Agressief gedrag 24 jongeren maken zich schuldig aan agressief gedrag. Alcohol / Drugs 19 van de 37 jongeren drinken alcohol. 22 jongeren gebruiken drugs (vooral Speed). Onder deze jongeren gebruiken 18 jongeren zowel alcohol als drugs. Stoornissen Veel van deze jongeren zijn niet gediagnosticeerd, waardoor veel stoornissen niet officieel zijn vastgesteld. Onder deze groep zijn er 8 jongeren waar een stoornis officieel is vastgesteld. Overstagproject Oost Groningen Geert Spieker oktober 2011 Overlast / Crimineel 25 jongeren zijn bij de politie in beeld en zijn (mede) verantwoordelijk voor overlast of zijn bekend om het plegen van criminele activiteiten. 17

Overstagproject Oost Groningen Geert Spieker oktober 2011 18

Aan de slag Overstag is vanaf nul opgezet met een heel specifiek doel voor een hele specifieke doelgroep. Het slagen van Overstag heeft deels te maken met goede samenwerking tussen alle partijen die betrokken zijn bij het weer laten participeren van een zeer moeilijke jongere. Daarom hebben we vanaf het begin getracht om elke stap af te stemmen met alle betrokken partijen rond de jongere. Op bestuurlijk en ambtelijk niveau hadden we te maken met de gemeenten en het actieplan. Op uitvoeringsniveau hebben we constant contact gehouden met werkpleinen, politie, Verslavingszorg Noord Nederland (VNN), crisisopvang, welzijnsinstellingen enzovoorts. De toenemende betrokkenheid van alle partijen heeft bijgedragen aan de resultaten die zijn bereikt. Maatwerk Niet elke jongere past in het profiel van Overstag: er is een aantal mensen dat voor aanvang van het project heeft besloten om zijn/haar uitkering op te zeggen. Jongeren die wel in het profiel van Overstag passen, maar niet in de groepsgerichte aanpak, kunnen terecht in een speciaal ontwikkeld individueel traject van Overstag. Op deze manier kan iedere jongere maatwerk geboden worden. Eigenlijk is Overstag voor iedere jongere een maatwerktraject. Sommige onderdelen kunnen op groepsniveau worden opgepakt, maar iedere jongere krijgt toch specifieke aandacht. Het is zaak om belemmeringen zo snel mogelijk weg te nemen, hierin wordt intensief samengewerkt met vele partners op diverse vlakken. Met De Haan Advocaten wordt samengewerkt om te voorkomen dat.. zaken uit het verleden een jongere belemmeren in de toekomst, Er zijn korte lijnen met de zorgstructuur, zoals de William Schrikker. Groep, reclassering en leerplichtambtenaren, Regelmatig contact met de politie is essentieel bij jongeren die nei-. gen naar overlast of criminaliteit. Resultaten (output) Ten opzichte van de situatie voor Overstag, is er op het moment van overdracht bij 23 van de 37 deelnemers een vorm van participatie bereikt. De meeste jongeren hebben nu een betaalde baan. Bij 29 van de 37 is de -uitkering beëindigd. Interessant bij-effect is, dat er zorgmijders zichtbaar zijn geworden voor de zorginstellingen. Vier jongeren zijn toegeleid naar professionele hulpverlening, hiervan waren er twee zo ernstig verslaafd dat ze eerst opgenomen moesten worden door VNN. Vier jongeren zijn door de coaches/jager betrapt op fraude, dit heeft geleid tot directe beëindiging van hun uitkering. 1 jongere is in detentie terecht gekomen, omdat hij een hoogbejaarde vrouw op straat heeft overvallen. Overstagproject Oost Groningen Geert Spieker oktober 2011 Huisvesting is een probleem dat vaak terugkomt, omdat instellingen. die dit zouden moeten opvangen contra-indicaties hanteren, dit wordt opgepakt met deelnemende gemeenten en betrokken instellingen, Verslavingszorg Noord Nederland is een partner waar intensief mee wordt samengewerkt om belemmeringen bij jongeren weg te nemen, 19

Overstagproject Oost Groningen Geert Spieker oktober 2011 Evaluatie - Overstagproject Oost Groningen Geert Spieker oktober 2011 20

Het Overstag-moment Een niet-willer ontpopt Een Overstag-moment is de seconde dat een jongere besluit te kiezen voor zijn of haar toekomst je eigen verantwoordelijkheid is. De Overstag-methode helpt om het moment te bewerkstelligen, om een duwtje in de rug te geven, maar de jongere moet het zelf doen. Hier twee voorbeelden van Overstag-momenten. Vertrouwen geven Deze jongere zoekt de fout altijd buiten zichzelf. Hij wordt bedreigd, er worden regelmatig spullen bij hem uit de tuin gestolen en tussen twee huisbezoeken is er niets aan de staat van zijn woning veranderd. Zelfs de post ligt nog op dezelfde plek. Hij is ontslagen bij zijn vorige werkgever, omdat hij een drankprobleem had, altijd te laat kwam en altijd smoesjes had. Hij heeft flinke schulden. Hij heeft weinig inbreng in de groep. Een jongen van achttien die inactief, depressief en en verveeld is. Hij is totaal weggezakt in het nietsdoen, voelt zich een buitenbeentje in zijn gemeente en ziet het volkomen negatief in. Tijdens het contact, gedurende Overstag, kwamen zijn wensen en dromen naar boven. Hij is creatief, alternatief en vrij filosofisch ingesteld. Hij wil eigenlijk grafisch ontwerper worden, maar hij heeft geen idee hoe hij dat zou moeten worden. Overstag heeft hem met veel moeite op de vooropleiding voor de opleiding grafisch ontwerpen gekregen. Nu straalt hij. Hij haalt uitdaging uit zijn opleiding. Zijn zelfverzekerdheid groeit, hij is verliefd en hij is verhuisd naar Groningen. Hij stroomt per 1 november uit zijn uitkering, want dan krijgt hij studiefinanciering. Overstagproject Oost Groningen Geert Spieker oktober 2011 Cliënt is naar bewindvoering toegeleid en krijgt wekelijks 40,-. Op een keer komt hij met grote ogen een training binnen lopen: Toen ik mijn weekgeld net op ging halen op het gemeentehuis, zat er 4.000,- in mijn enveloppe in plaats van 40,-. Ik heb gelijk gezegd dat dit teveel was. Uiteraard werd dit uitgebreid besproken met de groep: hij was het middelpunt van de belangstelling. Door dit voorval werd hij losser en durfde hij vaker aan te geven waar hij mee zat. Tijdens een huisbezoek gaf hij aan dat hij graag weer bij zijn oude baas aan de slag zou willen. Overstag heeft contact opgenomen met zijn ex-werkgever en hem een brief overhandigd waarin de jongere aangaf wat zijn problematiek was en dat hij graag drie maanden op proef terug zou willen komen. Op dit moment werkt deze cliënt drie weken zonder problemen bij zijn oude werkgever. Hij is gemotiveerd, verzint geen smoesjes en hij heeft zijn alcoholgebruik onder controle. Projectleider Geert Spieker 21

Overstagproject Oost Groningen Geert Spieker oktober 2011 Ook drop-outs vanuit de leerplicht zaten in Overstag 22

Situatie deelnemers bij 1.2 Situatie deelnemers bij afronding afronding project Hieronder 1.2 Situatie volgen deelnemers per gemeente bij de afronding resultaten project die behaald zijn met de jongeren uit de verschillende gemeenten. Hieronder Stadskanaal volgen per gemeente de resultaten die behaald zijn met de jongeren uit de verschillende gemeenten. STADSKANAAL Groep 1 Uitkering STADSKANAAL Uitkering Resultaat Opdracht Nu, inkomsten Hoe 1 Groep 1 Beëindigd Uitstroom Participeert Gesubsieerde Baan Bij Kringloop winkel 2 Uitkering Beëindigd Uitkering Resultaat Uitstroom Participeert Opdracht Bet. Nu, inkomsten Baan Nu Hoe Electromonteur 13 Beëindigd Uitstroom Participeert Gesubsieerde Baan Bij Docuwerk Kringloop winkel 42 Beëindigd Uitstroom Participeert Bet. Baan Nu Steigerbouwer Electromonteur 3 Groep 2 Beëindigd Uitstroom Participeert Gesubsieerde Baan Bij Docuwerk 54 Beëindigd Uitstroom Participeert Studiefinanciering Bet. Baan Opleiding Nu Steigerbouwer school 6 Groep 2 Nog Individueel OVS Participeert Nog, uitkering Bij het koophuis/winschoten 7 5 Beëindigd Beëindigd Uitstroom Uitstroom Participeert Participeert WAJONG Studiefinanciering Bij Opleiding Wedeka school 8 6 Beëindigd Nog Individueel Uitstroom OVS Participeert Participeert WAJONG Nog, uitkering Bij Bij Wedeka het koophuis/winschoten 7 Groep 3 Beëindigd Uitstroom Participeert WAJONG Bij Wedeka 98 Beëindigd Nu Uitstroom individueel Participeert Nog Bezig WAJONG Participeert Bij Wedeka vanaf week 43 10 Groep 3 Nog Participeert Participeert Met behoud uitkering Stage als jongerenwerker 11 9 Beëindigd Nu individueel GEEN Niet Nog mogelijk Bezig Geen WAJONG Uitkering Participeert opgezegd vanaf week 43 12 10 Beëindigd Nog Participeert GEEN Niet Participeert mogelijk Weer Met behoud ''!!! uitkering Gemeente Stage als jongerenwerker weer gedaan?? 13 11 Beëindigd Beëindigd Uitstroom GEEN Niet Participeert mogelijk Bet. Geen Baan?? Uitkering opgezegd 12 Beëindigd GEEN Niet mogelijk Weer ''!!! Gemeente weer gedaan?? 13 Beëindigd Uitstroom Participeert Bet. Baan?? OLDAMBT Oldambt Groep 1 OLDAMBT Uitkering Uitkering Resultaat Opdracht Nu, inkomsten Hoe 1 Groep 1 Beëindigd Uitstroom Participeert Bet. Baan Nu, bij Heat protec isoleerder. 2 Uitkering Beëindigd Uitkering Resultaat Uitstroom Participeert Opdracht Bet. Nu, inkomsten Baan Nu, Hoe Steigerbouwer 1 Groep 2 Beëindigd Uitstroom Participeert Bet. Baan Nu, bij Heat protec isoleerder. 32 Beëindigd Uitstroom Participeert Bet. Baan Nu, Steigerbouwer bij Mark bv als Lasser. 4 Groep 2 Beëindigd Betrapt op Door OVS! GEEN Betrapt op Fraude door OVS! 3 Beëindigd Uitstroom fraude Participeert Bet. Baan Nu, bij Mark bv als Lasser. 5 4 Beëindigd Beëindigd Uitstroom Betrapt op Participeert Door OVS! Bet. Baan GEEN Nu, bij Phillips als proces opp. Betrapt op Fraude door OVS! 6 Beëindigd In fraude Detentie Mislukt 2,5 jaar /Geen Overval op bejaarde vrouw!! 5 7 Beëindigd Nog Toegeleid Uitstroom naar Hulpverlening Participeert Bet. Nog Baan Nu, In behandeling bij Phillips als bij proces Lentis&VNN opp. 6 8 Beëindigd Beëindigd In Betrapt Detentie op Door Mislukt OVS! 2,5 GEEN jaar /Geen Overval Betrapt op op Fraude bejaarde door vrouw!! OVS! 7 Nog Toegeleid fraude naar Hulpverlening Nog In behandeling bij Lentis&VNN 8 groep 3 Beëindigd Betrapt op Door OVS! GEEN Betrapt op Fraude door OVS! 9 Nog Toegeleid fraude naar Hulpverlening Nog In behandeling bij Lentis. 10 groep 3 Beëindigd Uitstroom Participeert Bet. Baan Werkt nu als Schilder 9 11 Nog Nog individueel Toegeleid naar OVS Hulpverlening Participeert Nog Nog In Leerwerktraject behandeling bij Synergon Lentis. 10 12 Beëindigd Beëindigd Uitstroom Uitstroom Participeert Participeert Bet. Bet. Baan Baan Werkt Werkt nu nu als bij Synergon Schilder 11 Nog individueel OVS Participeert Nog Leerwerktraject Synergon 12 Beëindigd Uitstroom Participeert Bet. Baan Werkt nu bij Synergon Veendam-Pekela Veendam - Pekela groep 1 Veendam-Pekela Uitkering Uitkering Resultaat Opdracht Nu, inkomsten Hoe groep 1 1 Geen Beëindigd Verhuist/Overdr Participeert GEEN Bij Kringloopwinkel Assen! Uitkering Uitkering Resultaat acht Opdracht Nu, inkomsten Hoe 12 Leerplicht Geen Beëindigd GEEN Verhuist/Overdr Uitstroom Participeert Participeert GEEN WAJONG Bij Kringloopwinkel Bij de Parralelweg Assen! 4 dagen! 3 Beëindigd 2 Leerplicht GEEN acht Betrapt op Door OVS. GEEN Uitstroom Participeert WAJONG fraude Betrapt op fraude! Bij de Parralelweg 4 dagen! 3 Beëindigd Betrapt op Door OVS. GEEN Betrapt op fraude! groep 2 fraude 4 groep 2 Beëindigd Uitstroom Participeert Bet. Baan Als Autospuiter 45 GEEN Beëindigd Uitstroom Uitstroom Participeert Niet Bet. Baan Geen Als Autospuiter Weigeren 5 6 GEEN GEEN Beëindigd Beëindigd Uitstroom Heeft WLA Niet niet Geen Geen Weigeren?? 6 GEEN Beëindigd Heeft geweigerd WLA niet Geen?? groep 3 groep 3 geweigerd 7 7 Beëindigd Beëindigd Uitstroom Participeert Bet. Baan Uitstroom Participeert Bet. Baan Als Matroos op schip Als Matroos op schip 88 Beëindigd Beëindigd Uitstroom Uitstroom Participeert Participeert WAJONG WAJONG Bij Novatrade, Bij horren. Novatrade, horren. 9 Beëindigd Beëindigd Uitstroom Uitstroom Participeert Participeert Bet. Baan Bet. Baan Via Randstad Via als Randstad lasser als lasser 10 Nog Nog Toegeleid Toegeleid naar naar Hulpverlening Hulpverlening Nog Nog Opname bij Opname VNN/verslaving. bij VNN/verslaving. 11 Beëindigd Toegeleid Toegeleid naar naar Hulpverlening Hulpverlening GEEN GEEN Opname bij Opname VNN/verslaving. bij VNN/verslaving. 12 12 GEEN GEEN Beëindigd Beëindigd Toegeleid Toegeleid naar naar Beg wonen Beg wonen Elker Elker Uitkering opgezegd Uitkering opgezegd Hieronder worden Hieronder de worden de resultaten totale in resultaten resultaten totalen gepresenteerd. in totalen van gepresenteerd. de deelnemende gemeenten gepresenteerd. Totaal Aangemeld 37 Hebben Totaal GEEN Aangemeld uitkering meer 31 37 Bij 23 jongeren is na het project Hebben nog GEEN een uitkering meer 6 31 Overstag een vorm van participatie Totaal Hebben nog een uitkering 37 6 bereikt. De meeste van de jongeren Totaal 37 Diversen hebben een betaalde baan. Bij 29 Verhuisd uit betrokken gemeente 11 van 37 is de uitkering beëindigd. Diversen Overgedragen naar Begeleid Wonen 6 Na Verhuisd OVS groepstraject uit betrokken verder gemeente Individueel bij RADAR 7 11 Overgedragen naar Begeleid Wonen 6 Na OVS groepstraject verder Individueel bij RADAR 7 Er zijn 4 jongeren toegeleid naar Totaal Meegedaan met het OVS Traject 33 Participeren 23 70% de hulpverlening, waarvan 2 zijn Geen Totaal Uitkering Meegedaan meer met het OVS Traject 10 30% 33 opgenomen bij de verslavingzorg. Totaal Participeren 33 23 70% Bij deze jongeren was de problematiek Geen Uitkering meer 10 zo ernstig dat zij eerst 30% Totaal Aangemeld - Huidig inkomen 37 Totaal 33 opgenomen moesten worden door Geen Inkomen meer 9 Geen Inkomen meer - In Detentie 1 de verslavingszorg. 4 jongeren zijn Geen Totaal Inkomen Aangemeld meer - In - Huidig opname inkomen 'Hoog Hullen' 1 37 betrapt op fraude, waarbij de uitkering Wajong Geen Inkomen uitkering meer 5 9 per direct is beëindigd. 1 Geen uitkering Inkomen meer - In Detentie 6 1 jongere is in detentie terecht gekomen, omdat hij een hoogbejaarde Studiefinanciering Geen Inkomen meer - In opname 'Hoog Hullen' 1 1 Betaalde Baan 12 Wajong uitkering 5 Gesubsieerde Baan 2 vrouw heeft overvallen. uitkering 6 Totaal 37 Studiefinanciering 1 Betaalde Baan 12 Gesubsieerde Baan 2 Totaal 8 37 Overstagproject Oost Groningen Geert Spieker oktober 2011 23

Effecten van Overstag Overstag gaat onorthodox te werk. Deze methode zorgt voor het verwachte effect op deze specifieke groep jongeren. Ze hebben een maatwerkaanpak nodig en vooral grenzen om in de samenleving niet buiten de boot te vallen, is deels meetbaar. Hieronder zullen we door de resultaten van de eerste drie groepen Overstag te interpreteren een inzicht proberen te geven in het rendement van het project op verschillende niveaus. Beleidsniveau Overstag neemt gemeenten en instellingen tijdelijk de zorg over de allermoeilijkste jongeren uit handen. Deze jongeren ontvangen soms al jarenlang maandelijks een uitkering, die uit het budget van de gemeente moet komen. Jongeren die bij hun ouders wonen zien een uitkering niet zelden als zakgeld. Uitvoeringsniveau De reclassering ziet positieve effecten, omdat minder jongeren dreigen terug te keren in de gevangenis, GGZ en VNN hebben cliënten op kunnen vangen waarvan ze niet wisten dat ze bestonden, De crisisopvang wordt ontlast. Samenlevingsniveau Participerende jongeren leveren op. Ze zijn actief op de arbeidsmarkt: ze zijn productief. Ze hebben het zelfvertrouwen om als individu te handelen naar wat goed voor hen voelt. Ze zijn een voorbeeld voor de mensen in hun omgeving. Een groot deel van de deelnemers aan Overstag zorgt niet meer voor overlast, vandalisme en (criminaliteit). We mogen aannemen dat het gevoel van onveiligheid onder de medebewoners in de gemeenten afneemt. De meeste jongeren geven aan dat ze Overstag een nuttig project hebben gevonden. Een aantal van hen verleent medewerking aan interviews en de ontwikkelingen van filmmateriaal over hun Overstagmoment. Overstagproject Oost Groningen Geert Spieker oktober 2011 Doordat Overstaguitvoering met Overstag verschillende partijen dichter bij elkaar heeft gebracht, ontstaat het effect dat de som der delen groter is dan de afzonderlijke delen bij elkaar. In het begin moesten verschillende instellingen wennen aan de dynamiek van het project, maar ze zijn het gaan waarderen. Er zijn nu korte lijnen en dat levert snel resultaat op. Werkpleinen worden ontlast van een inactieve groep die onevenredig veel tijd opslokt, De politie heeft aangegeven een aanzienlijk deel van de deelnemers. aan Overstag niet meer terug te zien onder overlastgevers, 25

Knelpunten Door het opzetten en uitvoeren van Overstag, zijn er ook knelpunten gevonden. Door deze knelpunten op te lossen, zou de methodiek van Overstag nog effectiever zijn. We noemen de volgende: De huisvestingsproblematiek van jongeren is groot. Instellingen die. jongeren zouden moeten opvangen, hanteren contra-indicaties, waardoor plaatsen bijna onmogelijk wordt. Overstaguitvoering heeft de ervaringen hiermee gebundeld en bij deelnemende gemeenten neergelegd. Inmiddels wordt het probleem erkend en is men druk bezig met het oplossen ervan. De contacten met de politie zijn vanaf het begin af aan goed geweest, omdat er in elke gemeente een contactfunctionaris was. Door een reorganisatie bij de politie is hierin verandering gekomen, nieuwe relaties moeten opnieuw worden opgebouwd. Jongeren worden tijdens Overstag nog weleens geconfronteerd met. strafbare feiten die zij in het verleden hebben begaan. Overstagui voering is een samenwerkingsverband met De Haan advocaten aangegaan om zaken uit het verleden te laten uitzoeken, zodat deze. zo min mogelijk invloed te laten hebben op hun de toekomst. Overstagproject Oost Groningen Geert Spieker oktober 2011 Na afloop van de 9 maanden Overstag worden de jongeren overgedragen aan lokale instellingen. De samenwerking op dit punt is niet altijd even opbouwend. Dit onderdeel moet extra aandacht krijgen, omdat iemand immers een oogje in het zeil moet houden om dreigende terugval tijdig te voorkomen. 26

Ten slotte Team Overstag Overstag is ontwikkeld en gedeeltelijk gefinancieerd vanuit het Actieplan Jeugdwerkloosheid. (Overstag)De formule voldoet ruimschoots aan de opdracht dat 50% weer participeert. Veel meer deelnemers dan verwacht zijn uit de uitkering en participeren nu weer. Het Overstagprogramma is te vergelijken met een one stop shop. Een loket waar men terecht kan voor het wegnemen van alle belemmeringen om jongeren te laten participeren. Overstag helpt bij reïntegratie én activering, bij verslavingszorg én jobcoaching, bij huisvesting én (her)opvoeding. De jongeren uit de eerste vier groepen van Overstag, komen vooral uit de -uitkering. Deze jongeren met meervoudige problematiek zijn ook te vinden in de Wajong, bij de leerplicht en onder ex-gedetineerden. De Overstagmethode zou ook op deze jongeren kunnen worden toegepast, met als resultaat dat ze zichzelf, hun omgeving en de maatschappij niet kosten, maar opleveren. Overstag Uitvoering is een een middelgroot bureau dat zich richt op jongeren en openbare orde vraagstukken en vooral actief is voor gemeenten. Kern van het Overstagteam wordt gevormd door Geert Spieker, hij is tevens een van de managers van Overstaguitvoering Noord Nederland. Overigens is hij ook de bedenker van het supportersproject van FC Groningen, waarbij hij ook verbinding legt tussen de supporters en de burgemeester. Verder was hij afgelopen jaar een van de projectleiders van een groot straatcoachingsproject gericht op de Marokkaanse jongeren die zorgden voor veel Overlast in Nijmegen en coördineert hij verschillende feesten die tijdens de afgelopen Oudejaarsnachten hebben plaats gevonden in de stad Groningen, dit is bedoeld om vernielingen en rellen door jongeren tegen te gaan, dit is in opdracht van de Gemeente Groningen. Het Overstag Team telt verder ervaren, door de wol geverfde professionals met werkervaring in o.a. de verslavingszorg, randgroepenjongerenwerk, onderwijs, reintergratiecoaches, horecabeveiligers en jobcoaches. Onze medewerkers hebben de afgelopen jaren hun sporen verdiend in diverse projecten in de provincie Groningen. Overstagproject Oost Groningen Geert Spieker oktober 2011 Ook Overstag? Bedenker en projectleider Geert Spieker heeft een veelzijdige ervaring als ervaringsdeskundige, gemeenteraadslid en als projectleider randgroepjongerenwerk in verschillende gemeenten. Zijn kennis en toegevoegde waarde liggen vooral in de combinatie van professionaliteit en zijn impact en als rolmodel op de echt moeilijke groepen. Hij komt graag bij u langs om met u van gedachten te wisselen over de Overstag-aanpak. 27