Kanker in het hoofd-halsgebied Afdeling Mond-, Kaak-, Aangezichtschirurgie Deze patiënteninformatie map is eigendom van: Naam: Adres: Postcode: Plaats: Telefoon: 09-2015-6212
Geachte... U heeft een bezoek gebracht aan de polikliniek Mond- Kaak- en Aangezichtschirurgie van het Radboudumc. Om u zo goed mogelijk voor te bereiden op de komende periode ontvangt u dit informatieboek. In dit boek is informatie opgenomen die voor u van belang is tijdens uw bezoeken aan de polikliniek en ander afdelingen. Als u de medewerkers die betrokken zijn bij uw behandeling de gelegenheid biedt het boek in te zien kunnen zij zien welke voorlichting reeds verstrekt is en deze, eventueel, aanvullen. Op deze manier kan voorkomen worden dat bepaalde informatie vergeten wordt.
Inhoudsopgave 1. Verklarende woordenlijst 2. Algemene informatie 3. Wat is kanker? 4. Afspraken overzicht 5. Relevante websites 6. Pagina voor aantekeningen 7. Radiotherapie 8. Medische Oncologie 9. Folders 1
1. Verklarende woordenlijst Diëtist Dit is een deskundige op het gebied van voeding en dieet. KNO-arts / hoofd-halschirurg Dit is een KNO-arts die gespecialiseerd is in de chirurgische behandeling van hoofd-halskanker. Logopedist Dit is een deskundige op het gebied van stem en slikken. Maatschappelijk werker Dit is een psycho-sociale hulpverlener die u kan helpen in het leren omgaan met uw ziekte en het oplossen van problemen op materieel gebied, bijvoorbeeld kosten naar aanleiding van ziekte en behandeling. Medisch oncoloog Dit is een arts die gespecialiseerd is in de behandeling van kanker met behulp van medicijnen. Mondhygiëniste Dit is een deskundige op het gebied van mondverzorging. Mond-, kaak- en aangezichts chirurg / Hoofd-halschirurg Dit is een mond-, kaak- en aangezichtschirurg die gespecialiseerd is in de behandeling van hoofd-hals kanker. 2
Oncologieverpleegkundige Dit is een verpleegkundige die gespecialiseerd is in de verpleging van mensen met kanker. Wanneer u vragen heeft kunt u bij haar/hem terecht. Ook wanneer u thuis nog vragen of advies nodig heeft kunt u telefonisch contact opnemen. Het telefoonnummer vindt u bij de algemene informatie in dit boekje. Radioloog Dit is een arts die gespecialiseerd is in het onderzoek en beoordelen van patiënten met behulp van bijvoorbeeld beeldvormende technieken (CT, MRI, longfoto). Radiotherapeut Dit is een arts die gespecialiseerd is in de behandeling van kanker door middel van bestraling. Verpleegkundig consulent Dit is een verpleegkundige die zich bezig houdt met het verbeteren van de kwaliteit van de diagnose, behandeling en nazorg. Daarnaast kan zij ingeschakeld worden bij de verpleging en begeleiding van patiënten die veel of ingewikkelde zorg nodig hebben. Hoofd-hals werkgroep Deze werkgroep word gevormd door artsen en verpleegkundigen die betrokken zijn bij de behandeling van patienten met kanker in het hoofd-hals gebied. In deze werkgroep worden patienten met hoofdhals kanker besproken om een behandelplan op te stellen. 3
2. Algemene informatie Namen van medewerkers Behandelend Mond- Kaak- en Aangezichtschirurg (MKA) oncoloog KNO-arts oncoloog Radiotherapeut Medisch oncoloog Oncologie verpleegkundige polikliniek MKA Verpleegkundig specialist Diëtiste Telefoonnummers Receptie polikliniek MKA 024-361 38 01 (afspraken) Verpleegkundige polikliniek 024-361 37 83 Verpleegkundige klinische afdeling 024-361 37 03 Opnamesecretariaat MKA 024-361 73 18 (dinsdag- en donderdagochtend tussen 9.00 en 12.00 uur) 4
Adressen Bezoekadres Polikliniek Mond-Kaak- en Aangezichtschirurgie Hoofdingang Geert Grooteplein-Zuid 10, route 562 6525 GA Nijmegen Radboudumc Geert Grooteplein-Zuid 14, route 562 6525 GA Nijmegen Postadres Radboudumc 562 Polikliniek MKA Postbus 9101 6500 HB Nijmegen 5
3. Wat is kanker? Cellen zijn de bouwstenen van ons lichaam. Ons lichaam bestaat uit miljarden cellen. Als cellen verouderen of beschadigd raken, moeten deze worden vervangen. Ons lichaam maakt daarom steeds nieuwe cellen. Nieuwe cellen ontstaan doordat een cel zich deelt. Bij deze celdeling ontstaan uit één cel twee nieuwe cellen, die zich op hun beurt weer delen. Soms komt het voor dat de celdeling onbeperkt doorgaat en is er sprake van ongecontroleerde groei. Op den duur ontstaat dan een gezwel (ook wel tumor genoemd). Er zijn twee soorten gezwellen: goedaardige en kwaadaardige. Bij een kwaadaardig gezwel (kanker) is er sprake van ongecontroleerde groei van cellen waarbij er schade aan omliggende weefsels of organen kan worden aangericht. Kankercellen kunnen losraken van een tumor en zich via de lymfebanen en/of bloedbaan in het lichaam verspreiden, dit proces heet uitzaaien. De uitgezaaide kankercellen kunnen op de plaats waar zij terechtkomen uitgroeien tot nieuwe tumoren. Behandeling Er zijn verschillende manieren om kanker te behandelen. Deze behandeling heeft twee belangrijke doelen: Het bestrijden van de tumor en eventuele lymfklier uitzaaiingen (metastasen) in de buurt. Het voorkomen van uitzaaiingen op afstand, bijvoorbeeld in longen, lever, botten. 6
De volgende behandelingen kunnen toegepast worden: Een chirurgische behandeling: behandeling door middel van een operatie. Radiotherapie: behandeling van kanker met bestraling. Chemotherapie: behandeling van kanker met medicijnen (cytostatica). Een combinatie van deze behandelingen. De keuze van de behandeling is afhankelijk van een aantal factoren, waaronder het soort kanker en het stadium waarin de ziekte zich bevindt. Daarnaast wordt rekening gehouden met uw leeftijd en algehele conditie en mogelijke (nadelige) gevolgen van de behandeling. Roken en alcoholgebruik Belangrijke oorzaken voor het ontstaan van kanker in het hoofd-halsgebied zijn roken en overmatig alcoholgebruik (meer dan 2 glazen per dag). Daarom krijgt u een uitdrukkelijk advies te stoppen met roken en met het drinken van alcohol. Wanneer u tijdens en na de behandeling met roken en alcoholgebruik blijft doorgaan, is de kans dat u weer kanker krijgt groter. Voor eventuele hulp en begeleiding tijdens het stoppen verwijzen wij u naar uw huisarts. Voor vragen en informatie kunt u terecht bij de verpleegkundige op onze polikliniek. 7
4. Mogelijke onderzoeken Datum Tijd Folder Route Dinsdag van eerste bezoek MKA-chirurg 562 Oncologie vpk 562 Radiotherapeut 875 Medisch fotograaf 373 KNO arts 383 Screenings spreekuur 562 Diëtiste 562 Afdelingsarts 562 1ste donderdag daarna Mondfunctie onderzoek 562 Anesthesiologie 363 Echo hals 780 X-thorax (longfoto ) 681 CT/MRI scan 780 2de donderdag daarna I-CAT 324 Uitslagenspreekuur 562 8
5. Relevante websites www.kwfkankerbestrijding.nl www.nwhht.nl www.herstelenbalans.nl www.taborhuis.nl www.kankerwiehelpt.nl 9
6. Noteer hier uw vragen
7. Radiotherapie Het hoofd-halsteam heeft u verwezen naar de radiotherapeut voor een bestralingsbehandeling. Een radiotherapeut is een arts die gespecialiseerd is in de behandeling van kanker door middel van bestraling. Bij uw eerste bezoek wordt niet meteen begonnen met de behandeling. Er zijn allerlei voorbereidingen nodig. Eerst zal de radiotherapeut de voorgeschiedenis en de klachten met u doornemen en een lichamelijk onderzoek verrichten. Hij of zij zal de behandeling en de te verwachten bijwerkingen en effecten met u bespreken. Ook zal de radiotherapeut uitleggen hoeveel bestralingen nodig zijn. Vervolgens zullen de voorbereidingen van de bestraling plaatsvinden. Bij hoofd halskanker omvat dit meestal een masker en een CT-scan. Soms wordt een hulpmiddel in de mond gemaakt om bijvoorbeeld de tong opzij te duwen, zodat deze minder bestraald wordt. Een en ander is altijd afhankelijk van de plaats en uitbreiding van de tumor en kan per patiënt verschillen. Deze eerste afspraak neemt ongeveer 3 tot 4 uur in beslag. Als de voorbereidingen zijn gedaan, zullen de radiotherapeutisch laboranten samen met de radiotherapeut en de klinisch fysicus (natuurkundige met speciale kennis van bestralingen) een bestralingsplan maken. Voor iedere patiënt wordt een individueel plan gemaakt. Het maken van zo n bestralingsplan kan erg ingewikkeld zijn en soms zelfs een week in beslag nemen. Wanneer het bestralingsplan klaar is, en goedgekeurd door de radiotherapeut en klinisch fysicus, wordt dit nog eens in het radiotherapeutisch team besproken om zeker te zijn dat niets over het hoofd is 11
gezien. Als ook het team akkoord is met het bestralingsplan, kan de behandeling van start gaan. Al met al zit er één tot twee weken tijd tussen het eerste gesprek en de eerste bestraling. Voor meer informatie verwijzen wij u naar het boekje van de radiotherapie wat u van ons, of van de betreffende afdeling ontvangen heeft. Er is op de afdeling Radiotherapie een voorlichtingsfilm die u kunt bekijken. Op de polikliniek Radiotherapie kunnen de verpleegkundigen u tijdens uw behandeling ondersteunen en adviseren. Bezoekadres Afdeling Radiotherapie Ingang oost Geert Grooteplein 32 Of via de hoofdingang, route 875 Telefoonnumer 024-361 45 05 E-mail adres verpleegkudigen: RTHERVerpleegkundigen@umcn.nl 12