Figuur 1: illustratie slokdarm

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Figuur 1: illustratie slokdarm"

Transcriptie

1 Slokdarmkanker U bent naar VU medisch centrum (VUmc) verwezen voor een operatie omdat er slokdarmkanker is geconstateerd. In deze folder vindt u informatie over slokdarmkanker, de oorzaken en risicofactoren en als laatste de behandeling van slokdarmkanker.

2 Slokdarmkanker Bij slokdarmkanker is er sprake van een kwaadaardige tumor in de slokdarm. In de medische wereld worden vaak de namen slokdarmcarcinoom en oesophaguscarcinoom gebruikt. De medische benaming voor de slokdarm is oesophagus. Carcinoom is een ander woord voor een kwaadaardige tumor of kanker. Er zijn verschillende soorten slokdarmkanker. Het soort is afhankelijk van het type weefsel waaruit de tumor ontstaat. De meest voorkomende soorten slokdarmkanker zijn: plaveiselcelcarcinoom Deze tumor ontstaat in plaveiselcellen. Dat zijn platte cellen die de bovenste laag van het slijmvlies in de slokdarm vormen. Plaveiselcelcarcinomen ontstaan meestal boven in de slokdarm. adenocarcinoom Deze tumor ontstaat in klierweefsel. Een adenocarcinoom ontstaat vrijwel altijd in het slijmvlies onder in de slokdarm. De meeste adenocarcinomen ontstaan uit een zogenaamde Barrett-slokdarm. Dit is een slokdarm waarvan het type weefsel verandert in klierweefsel. Figuur 1: illustratie slokdarm 2

3 Oorzaken en risicofactoren De precieze oorzaak van slokdarmkanker is onduidelijk. Verschillende factoren spelen een rol bij het ontstaan van deze vorm van kanker. Van een aantal factoren is bekend dat zij de kans op slokdarmkanker vergroten. Dit worden de risicofactoren genoemd. Risicofactoren die de kans op slokdarmkanker vergroten zijn: Roken en overmatig alcoholgebruik. Vooral de combinatie van deze twee factoren verhoogt de kans om slokdarmkanker te krijgen. Ongezonde en eenzijdige voeding. Het eten van weinig groenten en fruit lijkt de kans op slokdarmkanker te vergroten. Overgewicht. Regelmatig en langdurig last hebben van brandend maagzuur oftewel reflux. Dit is het terugstromen van maagzuur in de slokdarm. U vindt hieronder meer informatie over deze risicofactor. Brandend maagzuur en Barrett-slokdarm Als zure maaginhoud regelmatig en langdurig terugstroomt in uw slokdarm kan de slokdarm op den duur beschadigd raken. Dat komt doordat de slokdarm niet bestand is tegen het agressieve zoutzuur dat in maagsap zit. De maag kan hier tegen, want de maag heeft een dikke beschermende slijmvlieslaag die de maagwand tegen het zuur beschermt. De slokdarm heeft dit niet. Wanneer maagzuur vaak omhoog stroomt in uw slokdarm kan een slokdarmontsteking ontstaan. Door de ontsteking kan uw slokdarmweefsel op termijn veranderen. Dit heet een Barrett-slokdarm. Mensen met een Barrett-slokdarm hebben een verhoogde kans op slokdarmkanker. Onderzoeken Om te bekijken welke behandeling voor u het meest geschikt is, zullen er een aantal onderzoeken plaatsvinden: endo-echografie Er wordt een echografie van de slokdarm gemaakt om te bepalen hoe groot de tumor precies is. Een echografie is een beeldvormend onderzoek, waarbij gebruik gemaakt wordt van geluidsgolven. PET-CT scan Er wordt een PET-CT scan gemaakt om te bekijken of er uitzaaiingen in het lichaam zijn. 3

4 Over beide onderzoeken krijgt u meer informatie en voorlichting. In overleg met de arts worden de resultaten van de uitgevoerde onderzoeken en de behandelmogelijkheden besproken. Soms zijn aanvullende onderzoeken nodig om te komen tot een behandelplan. Behandeling van slokdarmkanker Met de uitslagen van de onderzoeken stelt de arts het stadium van uw ziekte vast. Dit stadium bepaalt voor een groot gedeelte welke behandeling u krijgt. Daarbij spelen ook persoonlijke factoren een rol. Hoe is uw lichamelijke conditie? En welke behandelingen wilt u zelf ondergaan? Afhankelijk van het stadium van uw ziekte krijgt u een: curatieve behandeling Een curatieve behandeling is een behandeling die gericht is op genezing. Bij slokdarmkanker is een curatieve behandeling mogelijk als de ziekte in een vroeg stadium ontdekt wordt en als u geen uitzaaiingen heeft. palliatieve behandeling Een palliatieve behandeling is bedoeld om de ziekte zo veel mogelijk af te remmen en uw gezondheidsklachten te verminderen. U krijgt een palliatieve behandeling als volledige genezing niet meer mogelijk is, doordat de ziekte te ver gevorderd is. Bijvoorbeeld als u uitzaaiingen heeft elders in het lichaam of als de tumor te groot is geworden. Operatie In overleg met de chirurg wordt bepaald of u voor een operatie in aanmerking komt. Voorafgaand aan de operatie krijgt u uitgebreide uitleg over het voorbereidende traject. Vaak houdt dit traject een behandeling met chemotherapie en radiotherapie in, dat als voorbereiding op de operatie plaatsvindt. Uit wetenschappelijk onderzoek is namelijk gebleken dat een behandeling met chemotherapie en radiotherapie voor de operatie verbeterde uitkomsten geeft. U zult daarom ook een afspraak hebben met de oncoloog en de radiotherapeut. Ook een goede conditie is belangrijk voordat u de operatie kunt ondergaan. Om u daarbij te ondersteunen wordt u in contact gebracht met een diëtist en een fysiotherapeut. Zij adviseren u over uw lichamelijke conditie. 4

5 Fysiotherapie rondom de operatie bij slokdarmkanker Rondom de operatie bij slokdarmkanker is een behandeling van de fysiotherapeut belangrijk. Al voor de operatie wordt u hiervoor doorverwezen naar de fysiotherapeut. Hieronder vindt u meer informatie over de begeleiding. Voor de operatie Voor uw operatie heeft u contact met de fysiotherapeut om uw conditie naar een goed niveau te brengen. Dit is belangrijk als voorbereiding op de operatie en de opname in het ziekenhuis. Ook is een goede conditie belangrijk om complicaties na de operatie te verminderen. Hierdoor herstelt u sneller. De fysiotherapeut kijkt naar een aantal aspecten van uw conditie, zoals: uw loopafstand uw uithoudingsvermogen de kracht van uw ademspieren Afhankelijk van het resultaat van deze testen en uw persoonlijke situatie krijgt u van de fysiotherapeut instructies en adviezen. Uithoudingsvermogen verbeteren Als u voor de operatie ook chemo- of radiotherapie krijgt, geven wij u het advies om uw uithoudingsvermogen te verbeteren. Hiervoor raden wij u aan om dagelijks dertig minuten te wandelen. Samen met u kijken we naar een geschikte locatie (in uw directe woonomgeving). Ademspieren trainen De fysiotherapeut in VUmc geeft u instructies hoe u uw ademspieren het beste kunt trainen. De oefeningen die u hiervoor meekrijgt, doet u voornamelijk thuis. Een paar keer komt u voor controle naar de fysiotherapeut in VUmc. Indien nodig worden er ook ademhalingsoefeningen gedaan en krijgt u advies over uw leefstijl. Na de operatie Na de operatie krijgt u bezoek van de fysiotherapeut om u te helpen met ademhalingsoefeningen en mobiliseren. 5

6 Meer informatie Heeft u na het lezen van deze informatie vragen, dan kunt u contact opnemen met de afdeling revalidatiegeneeskunde (sectie fysiotherapie) van VUmc. Voedingsbegeleiding rondom de operatie bij slokdarmkanker Voeding is een belangrijk onderdeel van zorg voor uw lichaam. De operatie bij slokdarmkanker heeft veel consequenties voor uw voeding en eetpatroon. Goede voeding kan echter uw conditie op peil houden of verbeteren. Hierdoor herstelt u sneller. Voedingsbegeleiding Een diëtist van VUmc begeleidt u voor en na de operatie met uw voeding en stelt samen met u een persoonlijk voedingsplan samen. De diëtist zorgt ervoor dat u voeding krijgt met voldoende vitamines en mineralen. Bij de begeleiding zal de diëtist uiteraard rekening houden met uw persoonlijke eetgewoontes en de op dat moment bestaande gezondheidsklachten. Hieronder vindt u meer informatie over begeleiding. Begeleiding voor de operatie Voorafgaand aan de operatie helpt de diëtist u om uw eetpatroon en voedingstoestand in kaart te brengen en te verbeteren. Een goede voedingstoestand is belangrijk zodat u na uw operatie snel herstelt. Ook is het belangrijk dat u voldoende spiermassa heeft. Na uw operatie heeft uw lichaam namelijk grote behoefte aan eiwit, dat gehaald wordt uit uw spieren. De diëtist geeft u voedingsadviezen waarmee u het eiwitgehalte in uw voeding kunt verhogen. Ook zal de diëtist uw spierkracht en spiermassa regelmatig meten. De eiwitrijke voeding en voldoende beweging (onder begeleiding van de fysiotherapeut) zorgt voor een goede spiermassa. Door chemo- en/of radiotherapie voor en/of na de operatie kan uw eetlust afnemen en uw smaak veranderen. Toch is het belangrijk dat u juist dan voldoende eiwit en energie binnenkrijgt. De diëtist zal u daarbij helpen. Begeleiding na de operatie Bij de slokdarmoperatie krijgt u de eerste dagen voeding toegediend via een sonde in de darm. Dit wordt een voedingssonde genoemd. Als het gedurende uw herstelperiode niet lukt om voldoende voeding binnen te 6

7 krijgen, dan wordt u ook (bij)gevoed via een voedingssonde. Na de operatie begeleidt de diëtist u bij veranderingen in uw eetpatroon die veroorzaakt zijn door de operatie aan het maag-darmkanaal. Een eiwitrijke voeding blijft belangrijk tijdens het herstellen van de operatie. Ook dan geldt: eiwitrijke voeding en beweging helpen u om aan te sterken. Tijdens uw behandeling wordt u over het algemeen begeleid door meerdere diëtisten: een diëtist van de afdeling chirurgie en een diëtist van de afdeling oncologie. Meer informatie Heeft u na het lezen van deze informatie vragen, dan kunt u contact opnemen met de sectie diëtetiek & voedingswetenschappen van VUmc. Begeleiding en aanvullende informatie U wordt gedurende de hele behandeling begeleid door een verpleegkundig specialist. Deze is opgeleid om een aantal taken van de arts over te nemen en werkt nauw samen met de arts. De verpleegkundig specialist is uw aanspreekpunt voor uw behandeling en bij haar kunt u terecht voor aanvullende informatie, ondersteuning en overige vragen. Contactgegevens: Nel de Vries, verpleegkundig specialist, bellen naar het algemene nummer van VUmc (020) en vragen naar het tracernummer slokdarm@vumc.nl 7

8 VU medisch centrum juli

SLOKDARMKANKER 25-10-2010

SLOKDARMKANKER 25-10-2010 SLOKDARMKANKER 25-10-2010 Bij slokdarmkanker is er sprake van een kwaadaardige tumor in de slokdarm. In de medische wereld worden vaak de namen slokdarmcarcinoom en oesofaguscarcinoom gebruikt. De medische

Nadere informatie

Slokdarmkanker. Supplement informatiewijzer oncologie

Slokdarmkanker. Supplement informatiewijzer oncologie Supplement informatiewijzer oncologie Slokdarmkanker Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Algemene informatie over de slokdarm en slokdarmkanker 3. Het stellen van de diagnose 4. Behandeling van slokdarmkanker

Nadere informatie

Radiotherapie Medische Oncologie Chemoradiotherapie gevolgd door chirurgie bij slokdarmkanker

Radiotherapie Medische Oncologie Chemoradiotherapie gevolgd door chirurgie bij slokdarmkanker Radiotherapie Medische Oncologie Chemoradiotherapie gevolgd door chirurgie bij slokdarmkanker Uitwendige bestraling van slokdarmkanker in combinatie met chemotherapie, voorafgaand aan een operatie van

Nadere informatie

Chirurgie. Algemene informatie voor patiënten met slokdarmkanker

Chirurgie. Algemene informatie voor patiënten met slokdarmkanker Chirurgie Algemene informatie voor patiënten met slokdarmkanker Chirurgie Inleiding Na verschillende onderzoeken is bij u slokdarmkanker vastgesteld. Uw medisch specialist heeft u doorverwezen naar de

Nadere informatie

DE SLOKDARM DE SLOKDARM

DE SLOKDARM DE SLOKDARM DE SLOKDARM DE SLOKDARM De slokdarm (oesofagus) is een onderdeel van het spijsverteringskanaal. Het grootste deel van de slokdarm ligt in de borstholte. De slokdarm loopt ongeveer midden door de borstholte

Nadere informatie

Adviezen bij reflux. bij kinderen

Adviezen bij reflux. bij kinderen Adviezen bij reflux bij kinderen Inleiding Uw kind heeft waarschijnlijk last van reflux. In deze folder leest u meer over deze aandoening en wat u kunt doen zodat uw kind er zo min mogelijk last van heeft.

Nadere informatie

Inleiding In deze folder leest u meer over de diagnose maagkanker, de onderzoeken en de behandelmogelijkheden.

Inleiding In deze folder leest u meer over de diagnose maagkanker, de onderzoeken en de behandelmogelijkheden. MAAGKANKER 17852 Inleiding In deze folder leest u meer over de diagnose maagkanker, de onderzoeken en de behandelmogelijkheden. Maagkanker is een kwaadaardige tumor in de maag, het wordt ook wel maagcarcinoom

Nadere informatie

behandelingen-bij-borstkanker/

behandelingen-bij-borstkanker/ https://www.isala.nl/patientenfolders/6682-borstkanker-pid-h3- behandelingen-bij-borstkanker/ Borstkanker (PID): H3 Behandelingen bij borstkanker Als borstkanker is vastgesteld, bespreekt een team van

Nadere informatie

p a t i ë n t e n i n f o r m a t i e 2

p a t i ë n t e n i n f o r m a t i e 2 Barrett-slokdarm Uw behandeld arts heeft bij u de diagnose Barrett-slokdarm gesteld. In deze brochure vindt u informatie over de aandoening en krijgt u enkele tips om de klachten te verminderen. Gezonde

Nadere informatie

Maagkanker. Supplement informatiewijzer oncologie

Maagkanker. Supplement informatiewijzer oncologie Supplement informatiewijzer oncologie Maagkanker Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Het stellen van de diagnose 3. Behandeling van maagkanker 4. Behandeling gericht op genezing 5. Palliatieve behandeling 6.

Nadere informatie

POLIKLINIEK COLONCARE DIKKE DARMKANKER

POLIKLINIEK COLONCARE DIKKE DARMKANKER POLIKLINIEK COLONCARE DIKKE DARMKANKER 17511 Inleiding Als bij het darmonderzoek een afwijking verdacht voor darmkanker bij u wordt geconstateerd, wordt u doorverwezen naar de polikliniek Coloncare. De

Nadere informatie

Zorgprogramma. Slokdarmkanker

Zorgprogramma. Slokdarmkanker Zorgprogramma Slokdarmkanker Iedereen die te horen krijgt dat de kans groot is dat hij slokdarmkanker heeft, schrikt en wil zo snel mogelijk zekerheid hebben of hij daadwerkelijk kanker heeft en welke

Nadere informatie

Maag-, Darm- en Leverziekten. Barrett-slokdarm.

Maag-, Darm- en Leverziekten. Barrett-slokdarm. Maag-, Darm- en Leverziekten Barrett-slokdarm www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl MDL023 / Barrett-slokdarm / 20-03-2014 2 Barrett-slokdarm Uw

Nadere informatie

Invasief blaascarcinoom

Invasief blaascarcinoom Invasief blaascarcinoom U bent patiënt bij de afdeling urologie van VU medisch centrum (VUmc). VU medisch centrum is een universitair medisch centrum waar medisch specialisten worden opgeleid. Zij doen

Nadere informatie

Maatschap Chirurgie / Afdeling Fysiotherapie. Nazorg en oefeningen na een borstamputatie

Maatschap Chirurgie / Afdeling Fysiotherapie. Nazorg en oefeningen na een borstamputatie Maatschap Chirurgie / Afdeling Fysiotherapie Nazorg en oefeningen na een borstamputatie Algemeen U bent kort geleden geopereerd aan uw borst in verband met borstkanker. In deze folder informeren we u over

Nadere informatie

Radiotherapie Medische Oncologie Curatieve chemoradiotherapie

Radiotherapie Medische Oncologie Curatieve chemoradiotherapie Radiotherapie Medische Oncologie Curatieve chemoradiotherapie Uitwendige bestraling van slokdarmkanker in combinatie met chemotherapie Radiotherapie Medische Oncologie Inleiding Na verschillende onderzoeken

Nadere informatie

Kanker in het hoofd-halsgebied

Kanker in het hoofd-halsgebied Kanker in het hoofd-halsgebied Afdeling Keel- Neus- en Oorheelkunde Deze patiënteninformatie map is eigendom van: Naam: Adres: Postcode: Plaats: Telefoon: 10-2015-6094 Geachte... U heeft een bezoek gebracht

Nadere informatie

Middenrifbreuk (hernia diafragmatica en hernia hiatus)

Middenrifbreuk (hernia diafragmatica en hernia hiatus) Middenrifbreuk (hernia diafragmatica en hernia hiatus) Inleiding Deze folder geeft u informatie over de middenrifbreuk (hernia diafragmatica) en de mogelijke behandeling. Het is goed u te realiseren dat

Nadere informatie

Maag-, Darm- en Leverziekten Barrett slokdarm

Maag-, Darm- en Leverziekten Barrett slokdarm Maag-, Darm- en Leverziekten Barrett slokdarm Aandoening van de slokdarm Maag-, Darm- en Leverziekten Inleiding U heeft een aandoening aan uw slokdarm. U bent daarom verwezen naar de polikliniek Maag-,

Nadere informatie

Verdenking dikke darmkanker Behandeltraject

Verdenking dikke darmkanker Behandeltraject Verdenking dikke darmkanker Behandeltraject Máxima Oncologisch Centrum Máxima Oncologisch Centrum Er is bij u een darmonderzoek verricht waarbij een afwijking is gevonden en waarbij gedacht wordt aan darmkanker.

Nadere informatie

Leeswijzer volume oesophaguscardia resecties Publicatie: Leeswijzers. 1. Volume oesophaguscardiaresecties

Leeswijzer volume oesophaguscardia resecties Publicatie: Leeswijzers. 1. Volume oesophaguscardiaresecties Leeswijzer volume oesophaguscardia resecties Publicatie: Leeswijzers 1. Volume oesophaguscardiaresecties 2. Externe verantwoording In het kader van de Kwaliteitswet Zorginstellingen leggen zorginstellingen

Nadere informatie

Net de diagnose gekregen

Net de diagnose gekregen Net de diagnose gekregen Vragen die u kunt stellen Hieronder vindt u een lijst met vragen die in verschillende stadia van het onderzoek, de behandeling en de verzorging van patiënten van pas komen. Deze

Nadere informatie

Chirurgie. Operatie van een tumor in uw slokdarm

Chirurgie. Operatie van een tumor in uw slokdarm Chirurgie Operatie van een tumor in uw slokdarm Chirurgie U heeft een tumor in uw slokdarm. Tijdens het multidisciplinaire overleg is besproken hoe u het best behandeld kunt worden. Dit is vastgelegd

Nadere informatie

Blijf bewegen tijdens kanker

Blijf bewegen tijdens kanker Fysiotherapie Blijf bewegen tijdens kanker www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Waarom is bewegen belangrijk?... 3 Persoonlijke doelen... 3 Bewegen tijdens uw opname... 4 Algemene adviezen... 4 Wist u dat......

Nadere informatie

Darmkanker, fase van controle

Darmkanker, fase van controle Supplement informatiewijzer oncologie Darmkanker, fase van controle Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Controle na de operatie 3. Controle bij de stomaverpleegkundige 4. Controle bij de internist-oncoloog /

Nadere informatie

informatie over uw zorgpad borstkanker

informatie over uw zorgpad borstkanker informatie over uw zorgpad borstkanker Oncologisch Centrum Amsterdam Oncologisch Centrum Amsterdam is het grootste oncologisch samenwerkingsverband van Amsterdam, een initiatief van BovenIJ ziekenhuis,

Nadere informatie

Belangrijkste punten van deze folder:

Belangrijkste punten van deze folder: Longkanker: wat nu? HMC (Haaglanden Medisch Centrum) en het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) werken intensief samen binnen het Universitair Kankercentrum Leiden - Den Haag (UKC). De belangrijkste

Nadere informatie

Risicofactoren Niet erfelijke factoren: Erfelijke factoren:

Risicofactoren Niet erfelijke factoren: Erfelijke factoren: Zoals bij alle soorten kanker, is er bij borstkanker sprake van cellen met een ontregelde celdeling. Door deze ontregeling kunnen cellen zich ongeremd vermenigvuldigen en uitgroeien tot een tumor. Deze

Nadere informatie

Borstkanker. Borstcentrum Máxima is gevestigd op locatie Eindhoven

Borstkanker. Borstcentrum Máxima is gevestigd op locatie Eindhoven Borstkanker Borstcentrum Máxima is gevestigd op locatie Eindhoven Borstkanker is de meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen. Vóór het dertigste jaar is borstkanker zeldzaam, maar met het stijgen

Nadere informatie

Borstsparende behandeling

Borstsparende behandeling Borstsparende behandeling Chirurgie Beter voor elkaar Algemeen U heeft van de chirurg en/ of nurse practitioner een schokkend bericht gekregen: u heeft borstkanker. Er komt veel op u af en er zullen ongetwijfeld

Nadere informatie

Barrett-slokdarm. onderzoek en behandeling

Barrett-slokdarm. onderzoek en behandeling Barrett-slokdarm onderzoek en behandeling Wat is een Barrett-slokdarm? Een Barrett-slokdarm is een aandoening van het onderste deel van de slokdarm waarbij het slijmvlies (de bekleding van de slokdarm)

Nadere informatie

Patiënteninformatiedossier (PID) COLONCARE. onderdeel. Operatie volgens ERAS. COLONCARE Operatie volgens ERAS

Patiënteninformatiedossier (PID) COLONCARE. onderdeel. Operatie volgens ERAS. COLONCARE Operatie volgens ERAS Patiënteninformatiedossier (PID) COLONCARE onderdeel Operatie volgens ERAS COLONCARE Operatie volgens ERAS Inhoudsopgave Algemeen... 3... 3 Vóór de operatie... 4 Dag van operatie... 4 Na de operatie...

Nadere informatie

Een operatie bij uitzaaiingen in de wervelkolom

Een operatie bij uitzaaiingen in de wervelkolom Een operatie bij uitzaaiingen in de wervelkolom Informatie voor patiënten F1087-3510 november 2013 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus 411,

Nadere informatie

GOEDE VOEDING, GEZOND LEVEN, SNELLER GENEZEN INFORMATIE VOOR PATIËNTEN DIE EEN OPERATIE ONDERGAAN

GOEDE VOEDING, GEZOND LEVEN, SNELLER GENEZEN INFORMATIE VOOR PATIËNTEN DIE EEN OPERATIE ONDERGAAN GOEDE VOEDING, GEZOND LEVEN, SNELLER GENEZEN INFORMATIE VOOR PATIËNTEN DIE EEN OPERATIE ONDERGAAN FRANCISCUS VLIETLAND Inleiding Voeding doet meer dan u denkt! Goede voeding is van levensbelang om gezond

Nadere informatie

De indicatoren over borstkanker, die in kader van het VIP²-project worden opgevolgd zijn:

De indicatoren over borstkanker, die in kader van het VIP²-project worden opgevolgd zijn: Indicatoren VIP²-project Oncologie In België is, net als in Europa, borstkanker de meest voorkomende oorzaak van overlijden door kanker bij vrouwen (20,6 % van alle overlijdens ingevolge kanker). In 2009

Nadere informatie

Ondervoeding bij kanker

Ondervoeding bij kanker Ondervoeding bij kanker Wat mag u verwachten van de zorg bij ondervoeding? Wat kunt u zelf doen om ondervoeding te voorkomen of tegen te gaan? WAAR KUNT U INFORMATIE EN STEUN VINDEN? Vrijwilligers bij

Nadere informatie

Kanker in het hoofd-halsgebied

Kanker in het hoofd-halsgebied Kanker in het hoofd-halsgebied Afdeling Mond-, Kaak-, Aangezichtschirurgie Deze patiënteninformatie map is eigendom van: Naam: Adres: Postcode: Plaats: Telefoon: 09-2015-6212 Geachte... U heeft een bezoek

Nadere informatie

8.1 Intra Operatieve Radiotherapie (IORT) bij borstkanker

8.1 Intra Operatieve Radiotherapie (IORT) bij borstkanker 8.1 Intra Operatieve Radiotherapie (IORT) bij borstkanker Van uw arts heeft u te horen gekregen dat u in aanmerking komt voor Intra Operatieve Radiotherapie (IORT). In dit hoofdstuk leggen we u in het

Nadere informatie

Chemotherapie voorafgaand aan de borstoperatie

Chemotherapie voorafgaand aan de borstoperatie Chemotherapie voorafgaand aan de borstoperatie Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding U heeft samen met de chirurg of verpleegkundig specialist gekozen om de behandeling

Nadere informatie

Behandeling Kanker aan een spijsverteringsorgaan (anus, darm, lever, alvleesklier, maag en slokdarm)

Behandeling Kanker aan een spijsverteringsorgaan (anus, darm, lever, alvleesklier, maag en slokdarm) Behandeling Kanker aan een spijsverteringsorgaan (anus, darm, lever, alvleesklier, maag en slokdarm) Polikliniek Oncologie Telefoon 020 510 8880 Route 06 Oncologisch Centrum Amsterdam Oncologisch Centrum

Nadere informatie

9.1 Chemotherapie na een operatie bij borstkanker

9.1 Chemotherapie na een operatie bij borstkanker 9.1 Chemotherapie na een operatie bij borstkanker Uw behandelend chirurg heeft in overleg met u en de internist-oncoloog (internist gespecialiseerd in de behandeling van kanker), besloten om na uw operatie

Nadere informatie

Ondervoeding bij kanker

Ondervoeding bij kanker Ondervoeding bij kanker Wat mag u verwachten van de zorg bij ondervoeding? Wat kunt u zelf doen om ondervoeding te voorkomen of tegen te gaan? Deze brochure is de patiëntenversie van de multidisciplinaire

Nadere informatie

Kanker aan een spijsverteringsorgaan

Kanker aan een spijsverteringsorgaan Oncologisch Centrum Amsterdam Kanker aan een spijsverteringsorgaan Zorgpad U bent vanwege kanker aan een spijsverteringsorgaan onder behandeling in het BovenIJ ziekenhuis, OLVG Oost of OLVG West, samen

Nadere informatie

Chirurgie. Borstamputatie. Afdeling: Onderwerp:

Chirurgie. Borstamputatie. Afdeling: Onderwerp: Afdeling: Onderwerp: Chirurgie Operatieve behandeling borstkanker Algemeen U heeft van de chirurg en/ of nurse practitioner een schokkend bericht gekregen: u heeft borstkanker. Er komt veel op u af en

Nadere informatie

zorgpad kanker aan het spijsverteringskanaal

zorgpad kanker aan het spijsverteringskanaal zorgpad kanker aan het spijsverteringskanaal U bent onder behandeling bij het Oncologisch centrum Amsterdam in het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis (OLVG), het Sint Lucas Andreas ziekenhuis (SLAZ) of het BovenIJ

Nadere informatie

Zorgpad darmkanker. Beste patiënt

Zorgpad darmkanker. Beste patiënt Zorgpad darmkanker Beste patiënt Er werd bij u een tumor in de darmen ontdekt. Om u de best mogelijke zorg te bieden, wordt u opgenomen in het zorgpad darmkanker. Een zorgpad is een wetenschappelijk onderbouwde

Nadere informatie

St. Anna Borstzorg (mammapoli)

St. Anna Borstzorg (mammapoli) St. Anna Borstzorg (mammapoli) Uw huisarts heeft u doorverwezen naar St. Anna Borstzorg (mammapoli), van het St. Anna Ziekenhuis. In deze folder geven wij u meer informatie over de werkwijze binnen St.

Nadere informatie

Borstkanker. Borstcentrum Máxima locatie Eindhoven

Borstkanker. Borstcentrum Máxima locatie Eindhoven Borstkanker Borstcentrum Máxima locatie Eindhoven Borstkanker is de meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen. Vóór het dertigste jaar is borstkanker zeldzaam, maar met het stijgen van de leeftijd

Nadere informatie

Aandeel van patiënten met invasieve borstkanker waarbij een ER, PR en/of HER2 statusbepaling werd uitgevoerd vóór enige systemische behandeling

Aandeel van patiënten met invasieve borstkanker waarbij een ER, PR en/of HER2 statusbepaling werd uitgevoerd vóór enige systemische behandeling Status bepaling: 99,4% Aandeel van patiënten met invasieve borstkanker waarbij een ER, PR en/of HER2 statusbepaling werd uitgevoerd vóór enige systemische behandeling Vóór het starten van de behandeling

Nadere informatie

Maagklachten. Informatie voor patiënten. Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl

Maagklachten. Informatie voor patiënten. Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl Maagklachten Informatie voor patiënten F0909-2150 december 2012 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus 411, 2260 AK Leidschendam 070 357 44

Nadere informatie

DERMATOLOGIE/CHIRURGIE

DERMATOLOGIE/CHIRURGIE Zorgpad: Melanoom Algemene informatie U bent door uw huisarts verwezen naar de dermatoloog op verdenking van huidkanker (melanoom). Indien u al onder behandeling bent bij de chirurg, komt u bij de chirurg

Nadere informatie

mammaprint adviezen hernia-operatie borstkanker ZorgSaam

mammaprint adviezen hernia-operatie borstkanker ZorgSaam mammaprint adviezen na een bij hernia-operatie borstkanker ZorgSaam 1 2 Mammaprint Deze folder geeft u informatie over de Mammaprint, een laboratoriumtest die kan worden ingezet bij de behandeling van

Nadere informatie

Behandelwijzer kwaadaardige poliepen.

Behandelwijzer kwaadaardige poliepen. Behandelwijzer kwaadaardige poliepen www.nwz.nl Inhoud 1 Waarom deze behandelwijzer? 3 2 Het behandelteam 4 3 Een kwaadaardige poliep in de darmen 5 4 Controles 8 5 Registratie van kanker 9 6 Meer informatie,

Nadere informatie

UMCG Centrum voor Revalidatie locatie Beatrixoord Revalideren voor en na uw hartoperatie

UMCG Centrum voor Revalidatie locatie Beatrixoord Revalideren voor en na uw hartoperatie UMCG Centrum voor Revalidatie locatie Beatrixoord Revalideren voor en na uw hartoperatie Zo fit mogelijk voor de operatie, optimaal herstel na de operatie UMCG Centrum voor Revalidatie locatie Beatrixoord

Nadere informatie

Deze patiënteninformatie is eigendom van: Naam: Adres: Postcode: Woonplaats: Telefoon:

Deze patiënteninformatie is eigendom van: Naam: Adres: Postcode: Woonplaats: Telefoon: Deze patiënteninformatie is eigendom van: Naam: Adres: Postcode: Woonplaats: Telefoon: Inhoudsopgave: 1. Inleiding 2. Belangrijke namen en telefoonnummers 3. Wat is kanker (algemeen) 4. Behandeling van

Nadere informatie

Brandend maagzuur (reflux) klachten

Brandend maagzuur (reflux) klachten Brandend maagzuur (reflux) klachten Wat is brandend maagzuur? Met brandend maagzuur of zuurbranden wordt het te vaak terugstromen van zure maaginhoud in de slokdarm bedoeld. Het medische woord voor dit

Nadere informatie

Mediastinitis Radboud universitair medisch centrum

Mediastinitis Radboud universitair medisch centrum Mediastinitis U hebt enige tijd geleden een openhart operatie ondergaan. Helaas is bij u een complicatie opgetreden genaamd mediastinitis. Een mediastinitis is een ontsteking van het borstbeen en de daarachterliggende

Nadere informatie

informatie over uw zorgpad borstkanker

informatie over uw zorgpad borstkanker informatie over uw zorgpad borstkanker Oncologisch Centrum Amsterdam Oncologisch Centrum Amsterdam is het grootste oncologisch samenwerkingsverband van Amsterdam, een initiatief van BovenIJ ziekenhuis,

Nadere informatie

Behandelwijzer dikke darmkanker

Behandelwijzer dikke darmkanker Behandelwijzer dikke darmkanker mca.nl Inhoudsopgave 1. Waarom deze behandelwijzer? 3 2. Het colorectaal team 3 3. Een kwaadaardige afwijking in de dikke darm 3 4. Wie kunt u bellen met vragen en/of klachten?

Nadere informatie

Het okselkliertoilet

Het okselkliertoilet Afdeling: Onderwerp: Chirurgie 1 Inleiding Borstkanker verspreidt zich doorgaans het eerst naar de lymfeklieren in de oksel (okselklieren). Vanuit deze klieren kan borstkanker zich verder in het lichaam

Nadere informatie

Chirurgie. Slokdarmkanker. Persoonlijke Informatie Map. www.catharinaziekenhuis.nl

Chirurgie. Slokdarmkanker. Persoonlijke Informatie Map. www.catharinaziekenhuis.nl Chirurgie Slokdarmkanker Persoonlijke Informatie Map www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl PIM300 / Slokdarmkanker / 15-10-2014 2 Deze Persoonlijke

Nadere informatie

De slokdarm. Behandeling van slokdarmkanker

De slokdarm. Behandeling van slokdarmkanker Slokdarmresectie met buismaagreconstructie bij slokdarmkanker Deze folder geeft u informatie over de operatieve behandeling van slokdarmkanker: de slokdarmresectie met buismaagreconstructie. Algemene informatie

Nadere informatie

Chirurgie. Operatie voor borstkanker

Chirurgie. Operatie voor borstkanker Chirurgie Operatie voor borstkanker 1 Inleiding Wanneer u deze folder ontvangt heeft u zojuist een gesprek met de chirurg/ verpleegkundig specialist gehad. Uit onderzoeken is gebleken dat u borstkanker

Nadere informatie

Revalideren voor en na uw hartoperatie Zo fit mogelijk voor de operatie, optimaal herstel na de operatie

Revalideren voor en na uw hartoperatie Zo fit mogelijk voor de operatie, optimaal herstel na de operatie Centrum voor Revalidatie Thoraxcentrum Revalideren voor en na uw hartoperatie Zo fit mogelijk voor de operatie, optimaal herstel na de operatie U ondergaat binnenkort een hartoperatie. U kunt ervoor kiezen

Nadere informatie

Patiënteninformatiedossier (PID) PROSTAATKANKER. onderdeel RADIOTHERAPIE. Radiotherapie

Patiënteninformatiedossier (PID) PROSTAATKANKER. onderdeel RADIOTHERAPIE. Radiotherapie Patiënteninformatiedossier (PID) PROSTAATKANKER onderdeel RADIOTHERAPIE PROSTAATKANKER INHOUD Wat is radiotherapie eigenlijk?...3 Uitwendige bestraling...3 Inwendige bestraling...5 Gang van zaken...7 Eerste

Nadere informatie

Behandelwijzer endeldarmkanker

Behandelwijzer endeldarmkanker Behandelwijzer endeldarmkanker mca.nl Inhoudsopgave 1. Waarom deze behandelwijzer? 3 2. Het colorectaal team 4 3. Een kwaadaardige afwijking in de endeldarm 5 4. Wie kunt u bellen met vragen en/of klachten?

Nadere informatie

Hersentumorcentrum Amsterdam

Hersentumorcentrum Amsterdam Cancer Center Amsterdam Locatie VUmc Hersentumorcentrum Amsterdam De polikliniek 2 Amsterdam UMC Cancer Center Amsterdam Inleiding Neuro-oncologie is het specialisme dat zich concentreert op ziekten van

Nadere informatie

Functionele dyspepsie

Functionele dyspepsie Functionele dyspepsie Maag-, darm- en leverziekten Beter voor elkaar 2 Van uw MDL-arts heeft u te horen gekregen dat u een (functionele) dyspepsie heeft. Om te begrijpen wat deze term precies inhoud en

Nadere informatie

Samenvatting van dr. J.J. Koornstra (maag-darm-leverarts) en prof. dr. R.M.W.Hofstra

Samenvatting van dr. J.J. Koornstra (maag-darm-leverarts) en prof. dr. R.M.W.Hofstra Medische Publieksacademie UMCG Thema: Dikkedarmkanker Samenvatting van dr. J.J. Koornstra (maag-darm-leverarts) en prof. dr. R.M.W.Hofstra (moleculair geneticus). Dikkedarmkanker is één van de meest voorkomende

Nadere informatie

BEWEGEN BIJ KANKER 17041

BEWEGEN BIJ KANKER 17041 BEWEGEN BIJ KANKER 17041 Inleiding De ziekte kanker, maar ook de behandeling, zoals chemotherapie, operatie, bestraling en hormonale therapie, kunnen aanleiding geven tot langdurige vermoeidheid en conditieverlies.

Nadere informatie

9.1 Chemotherapie voorafgaand aan de operatie bij borstkanker

9.1 Chemotherapie voorafgaand aan de operatie bij borstkanker 9.1 Chemotherapie voorafgaand aan de operatie bij borstkanker Uw behandelend chirurg heeft na overleg met de internist-oncoloog (internist gespecialiseerd in de behandeling van kanker) en in overleg met

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Chirurgie Nazorg na de behandeling van dikke darmkanker

Patiënteninformatie. Chirurgie Nazorg na de behandeling van dikke darmkanker Patiënteninformatie Chirurgie Nazorg na de behandeling van dikke darmkanker Inleiding Deze folder informeert u over de manier waarop u onder controle blijft na uw chirurgische behandeling voor dikke darmkanker

Nadere informatie

Blaaskanker, informatie over behandeling Urologie

Blaaskanker, informatie over behandeling Urologie Blaaskanker, informatie over behandeling Urologie Beter voor elkaar 2 In Nederland wordt per jaar in totaal bij ongeveer 5.200 mensen blaaskanker vastgesteld. Daarvan hebben circa 2.600 mensen een spierinvasief

Nadere informatie

Slikproblemen Logopedie & diëtetiek.

Slikproblemen Logopedie & diëtetiek. Slikproblemen Logopedie & diëtetiek www.nwz.nl Inhoud Slikken 3 Slikproblemen 3 Symptomen van verslikken 4 Risico s 4 Onderzoek en behandeling 5 Voeding 5 Adviezen 6 Meer informatie 7 Uw vragen 7 2 Tijdens

Nadere informatie

H.307216.0714. Waar kunt u terecht als u kanker heeft

H.307216.0714. Waar kunt u terecht als u kanker heeft H.307216.0714 Waar kunt u terecht als u kanker heeft Inleiding Bij u is kanker geconstateerd. Tijdens of na uw ziekte kunt u te maken krijgen met situaties waar u geen raad mee weet, ook wanneer de behandeling

Nadere informatie

Onderzoek naar een borstafwijking

Onderzoek naar een borstafwijking Onderzoek naar een borstafwijking Inleiding Uw huisarts heeft u verwezen naar de Ommelander Ziekenhuis Groep (OZG) in verband met een afwijking in uw borst. Het kan ook zijn dat u via het bevolkingsonderzoek

Nadere informatie

Wachtdienstregeling Bel 148 GEZONDHEIDS TIP : EET BEWUSTER. Verbouwing APOTHEEK SOMA

Wachtdienstregeling Bel 148 GEZONDHEIDS TIP : EET BEWUSTER. Verbouwing APOTHEEK SOMA GEZONDHEIDS TIP : EET BEWUSTER Gedachtenloos eten voor tv of computer kan leiden tot dwangmatig te veel voedselinname. Hoe eet je bewuster? Voordat je begint met eten, adem je enkele keren diep in en uit.

Nadere informatie

ENDOSCOPIE. Barrett-slokdarm ONDERZOEK

ENDOSCOPIE. Barrett-slokdarm ONDERZOEK ENDOSCOPIE Barrett-slokdarm ONDERZOEK Barrett-slokdarm De slokdarm is aan de binnenkant bekleed met slijmvlies. Bij u is dit slijmvlies veranderd, doordat er regelmatig maagzuur in uw slokdarm omhoog komt.

Nadere informatie

Waar kunt u terecht als u kanker hebt?

Waar kunt u terecht als u kanker hebt? Wilhelmina Ziekenhuis Assen Vertrouwd en dichtbij Informatie voor patiënten Waar kunt u terecht als u kanker hebt? z Er is kanker bij u geconstateerd. Als gevolg van uw ziekte kunt u te maken krijgen met

Nadere informatie

Ondersteunende zorg voor mensen met kanker

Ondersteunende zorg voor mensen met kanker Ondersteunende zorg voor mensen met kanker Máxima Oncologisch Centrum (MOC) Inleiding Als u van uw behandelend arts te horen krijgt dat u kanker heeft, krijgen u en uw naasten veel informatie en emoties

Nadere informatie

Chirurgie / mammacare

Chirurgie / mammacare Afdeling: Onderwerp: Chirurgie / mammacare Algemeen U heeft van de chirurg en/ of nurse practitioner een schokkend bericht gekregen: u heeft borstkanker. Er komt veel op u af en er zullen ongetwijfeld

Nadere informatie

Borstverwijdering bij borstkanker

Borstverwijdering bij borstkanker Chirurgie Borstverwijdering bij borstkanker www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Hoe ontstaat kanker?... 3 De opname... 4 Voorbereiding op de operatie... 4 De operatie... 4 Na de operatie... 5 Drains... 5

Nadere informatie

Operatie bij borstkanker. Behandeling. Borstsparende operatie

Operatie bij borstkanker. Behandeling. Borstsparende operatie Operatie bij borstkanker Er is bij u borstkanker vastgesteld. De diagnose borstkanker brengt veel emoties en onzekerheden met zich mee. Deze informatie is bedoeld als algemene voorlichting. Mogelijk hebt

Nadere informatie

Dikke darm kanker is een veelvoorkomende vorm van kanker. Enkele feiten op een rij:

Dikke darm kanker is een veelvoorkomende vorm van kanker. Enkele feiten op een rij: COLOgen-Test Dikke darmkanker Prof Dr. B. Weber Laboratoires Réunis Risico s in kaart De COLOgen test biedt u de mogelijkheid uw persoonlijk risico en predispositie op dikke darmkanker te bepalen. In deze

Nadere informatie

Borstsparende operatie bij borstkanker

Borstsparende operatie bij borstkanker Chirurgie Borstsparende operatie bij borstkanker www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Hoe ontstaat kanker?... 3 Voorbereiding op de operatie... 4 De opname... 4 De operatie... 4 Na de operatie... 5 Mogelijke

Nadere informatie

The Symphony triple A study

The Symphony triple A study Patiënten informatie en toestemmingsverklaring The Symphony triple A study USING SYMPHONY AS AN ADJUNCT TO HISTOPATHOLOGIC PARAMETERS WHEN THE DOCTOR IS AMBIVALENT ABOUT THE ADMINISTRATION AND TYPE OF

Nadere informatie

KWALITEITSINDICATOREN BORSTKANKER AZ KLINA

KWALITEITSINDICATOREN BORSTKANKER AZ KLINA KWALITEITSINDICATOREN BORSTKANKER AZ KLINA AZ Klina legt hierbij de resultaten voor van de tweede kwaliteitsmeting van onze borstkankerzorg. Deze resultaten werden in januari 2015 meegedeeld door het Kankerregister

Nadere informatie

Operatie dikke darm kanker

Operatie dikke darm kanker Operatie dikke darm kanker Inleiding Deze folder geeft u algemene informatie over diverse soorten operaties aan de dikke darm. Het is goed u te realiseren dat voor u persoonlijk de situatie anders kan

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Longkanker

Patiënteninformatie. Longkanker Patiënteninformatie Longkanker Inhoudsopgave Pagina Wat is longkanker? 4 Onderzoek en diagnose 4 De meest voorkomende onderzoeken. 5 Behandeling 7 De meest voorkomende behandelmethoden 8 Revalidatie 9

Nadere informatie

Behandelwijzer Endeldarmkanker.

Behandelwijzer Endeldarmkanker. Behandelwijzer Endeldarmkanker www.nwz.nl Inhoud 1. Waarom deze behandelwijzer? 3 2. Het colorectaal team 4 3. Een kwaadaardige afwijking in de endeldarm 5 4. Wie kunt u bellen met vragen en/of klachten?

Nadere informatie

Operatie bij slokdarmkanker (oesofaguscarcinoom en cardiacarcinoom) Maatschap Chirurgie Maatschap Maag-, Darm- en Leverartsen IJsselland Ziekenhuis

Operatie bij slokdarmkanker (oesofaguscarcinoom en cardiacarcinoom) Maatschap Chirurgie Maatschap Maag-, Darm- en Leverartsen IJsselland Ziekenhuis Operatie bij slokdarmkanker (oesofaguscarcinoom en cardiacarcinoom) Maatschap Chirurgie Maatschap Maag-, Darm- en Leverartsen IJsselland Ziekenhuis Inhoudsopgave Inleiding 2 1. Slokdarm en slokdarmkanker

Nadere informatie

Maagzuur Oorzaken Maagzweer en maaginfectie Wat is een maagzweer en/of maaginfectie?

Maagzuur Oorzaken Maagzweer en maaginfectie Wat is een maagzweer en/of maaginfectie? Maagklachten U heeft maagklachten door een maagzweer, maaginfectie of brandend maagzuur. Vanuit medisch oogpunt zijn deze klachten gelukkig meestal niet ernstig. In deze folder vindt u uitleg over deze

Nadere informatie

Informatie voor thuis na een longoperatie

Informatie voor thuis na een longoperatie Informatie voor thuis na een longoperatie Wanneer naar huis? U bent opgenomen (geweest) voor een longoperatie op afdeling C1. Als alles voorspoedig verloopt kunt u bij een kijkoperatie meestal tussen

Nadere informatie

Behandelwijzer Endeldarmkanker.

Behandelwijzer Endeldarmkanker. Behandelwijzer Endeldarmkanker www.nwz.nl Inhoud 1. Waarom deze behandelwijzer? 3 2. Het colorectaal team 4 3. Een kwaadaardige afwijking in de endeldarm 5 4. Wie kunt u bellen met vragen en/of klachten?

Nadere informatie

Kanker in het Hoofd-Halsgebied

Kanker in het Hoofd-Halsgebied Inleiding Kwaadaardige gezwellen (=tumoren) die zich voordoen binnen het werkgebied van de kaakchirurg worden gerekend tot de zogenaamde hoofd- halstumoren. Kwaadaardige gezwellen in het hoofd- halsgebied

Nadere informatie

Een operatie voor het verwijderen van de blaas

Een operatie voor het verwijderen van de blaas Binnenkort wordt u opgenomen in het MCL voor het verwijderen van uw blaas en het aanleggen van een urinestoma. Meestal wordt dit gedaan volgens de zogenaamde Brickermethode. In deze brochure kunt u lezen

Nadere informatie

Borstkanker - zorgpad

Borstkanker - zorgpad Oncologisch Centrum Amsterdam Borstkanker - zorgpad U bent vanwege borstkanker onder behandeling in het BovenIJ ziekenhuis, OLVG Oost of OLVG West, samen Oncologisch Centrum Amsterdam. Uw arts heeft met

Nadere informatie

Okselklierverwijdering (-dissectie) bij borstkanker

Okselklierverwijdering (-dissectie) bij borstkanker Okselklierverwijdering (-dissectie) bij borstkanker Uw chirurg heeft met u besproken dat binnenkort bij u een okselklierverwijdering plaatsvindt (ook wel okselklierdissectie of okselkliertoilet genoemd).

Nadere informatie