HUISARTS EN TOEGENOMEN MONDIGHEID Versie januari 2000 Docentendeel HUISARTS- OPLEIDING
Algemene gegevens Dit onderwijsprogramma is ontwikkeld door de staf van de afdeling Huisartsopleiding van de Vrije Universiteit ten behoeve van de huisartsopleiding aan de VU. De stuurgroep HAIO-onderwijs van de afdeling heeft uiteindelijk de ontwerptekst vastgesteld. Nadere informatie kan verkregen worden bij de onderstaande personen die de ontwerptekst hebben samengesteld. De gegevens van dit programma worden aangeboden aan het Samenwerkings Verband Universitaire Huisartsopleidingen in Utrecht voor centrale archivering in de Centrale Onderwijs Bank. In geval anderen dan de Huisartsopleidingen van dit programma gebruik willen maken of, indien de uitgave voor andere doeleinden of in een ander verband wordt gebruikt, geldt het volgende: Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het hoofd van de afdeling huisartsopleiding van de Vrije Universiteit. Programmamaker(s): G.K.Kimsma en P.L.Schoonheim Trefwoorden : ICPC : LHK : Datum en naam laatste wijzigingen:14 januari 2000, Piet Schoonheim Contactpersoon : G.K.Kimsma Telefoon : 020-4448209 en 075-6354511 Huisartsopleiding Afdeling HVSG Vrije Universiteit Overschiestraat 180 1062 XK Amsterdam 2000 Huisartsopleiding VUmc 2
INHOUDSOPGAVE INLEIDING... 4 1 AANVANGSNIVEAU EN DOELSTELLINGEN... 4 1.1 Aanvangsniveau... 4 1.2 Doelstellingen... 4 2 METHODIEK... 4 3 ORGANISATIE... 5 3.1 Voorbereiding deelnemers... 5 3.2 Tijdschema... 5 4 LITERATUUR... 5 4.1 Facultatieve literatuur... 5 5 DOCENTINSTRUCTIE PER PROGRAMMA-ONDERDEEL EN VOORBEREIDING DOCENT... 6 5.1 Inhoud HAIO-deel... 6 5.2 Voorbereiding docent... 6 5.3 Docentinstructie... 6 6 VOORBEREIDING SECRETARIAAT... 6 6.1 Materiaal... 6 7 SAMENVATTING HUISARTS EN TOEGENOMEN MONDIGHEID... 6 BIJLAGE 1 CASUS BESCHRIJVING... 7 2000 Huisartsopleiding VUmc 3
INLEIDING In dit korte programma ligt het accent op het uitdiepen van de vraag wat toegenomen mondigheid betekent voor de praktijk van de huisarts. Enerzijds is toegenomen mondigheid een gegeven waar huisartsen mee worden geconfronteerd, anderzijds is toegenomen mondigheid een uitdaging voor huisartsen om er functioneel mee om te gaan. Voor een functionele omgang dient men als huisarts (in opleiding) zich ook bewust te zijn of te worden van de eigen attitude ten opzichte van dit maatschappelijk verschijnsel, dat zich op verschillende plaatsen en verschillende momenten toont. Het programma wil niet meer zijn dat een inventarisatie van de plaatsen waar men met toegenomen mondigheid wordt geconfronteerd, ten einde bewustwording van situaties en confrontaties te stimuleren. Daarnaast is het tweede element een reflectie op de eigen attitude ten opzichte van dit verschijnsel. In de derde plaats wordt met dit programma beoogt dat men zich in een onderling gesprek bezint op en oefent met functionele reacties op toegenomen mondigheid. 1 AANVANGSNIVEAU EN DOELSTELLINGEN 1.1 Aanvangsniveau Het aanvangsniveau is de opleiding tot basisarts en enige maanden ervaring in zowel een praktijk als op andere plaatsen in de gezondheidszorg. 1.2 Doelstellingen Algemene doelstellingen Het verkrijgen van zicht op hetgeen toegenomen mondigheid bij patiënten en cliënten als maatschappelijk fenomeen betekent voor de dagelijkse praktijk en voor beleid en beheer in de gezondheidszorg. Concrete doelstellingen 1. Het kunnen benoemen van situaties waar men met toegenomen mondigheid van patiënten wordt geconfronteerd. 2. Het kunnen beschrijven van conflicten of dilemma s die door toegenomen mondigheid bij patiënten kunnen ontstaan. 3. Het kunnen beschrijven van uitgangspunten die potentiële conflicten door toegenomen mondigheid kunnen voorkomen. 2 METHODIEK Dit programma heeft een onderwijstijd van 90 minuten. In deze korte tijd kunnen alleen dankzij een strakke regie de doelstellingen worden gerealiseerd. Door middel van de volgende stappen kan die realisatie plaatsvinden. 1. Een voorgesprek met de huisartsopleider omtrent diens ervaringen met toegenomen mondigheid en diens waardering van dit maatschappelijk fenomeen. Duur van dit voorgesprek ongeveer een uur. 2. Een groepsgesprek op de terugkomdag bestaande uit de volgende fasen: a. Een inventarisatie met de groepsleden omtrent de plaatsen waar men met toegenomen mondigheid wordt geconfronteerd. b. Een inventarisatie van de gevoelens die toegenomen mondigheid bij de huisartsen en de huisartsen-in-opleiding heeft opgeroepen. c. Het bespreken van de conflicten die door de opstelling van patiënt en maatschappij kunnen ontstaan. d. Het bespreken van strategieën om toegenomen mondigheid te kanaliseren op een functionele wijze. 2000 Huisartsopleiding VUmc 4
3 ORGANISATIE 3.1 Voorbereiding deelnemers 1. Het agenderen van een voorgesprek met de HAO. 2. Het lezen van een casus 3.2 Tijdschema Tijdschema Programma Tijdsduur 0 20 1. inventarisatie locaties van toegenomen mondigheid 20 40 2. inventarisatie gevoelens rond toegenomen mondigheid 20 min. 20 min. 40 50 3. mogelijke conflicten 10 min. 50 70 4. strategie bespreking 20 min. 70 90 5. casus bespreking 20 min. 4 LITERATUUR 4.1 Facultatieve literatuur WGBO, Wet klachtrecht Cliëntensector 2000 Huisartsopleiding VUmc 5
5 DOCENTINSTRUCTIE PER PROGRAMMA-ONDERDEEL EN VOORBEREIDING DOCENT 5.1 Inhoud HAIO-deel Inleiding, hoofdstuk 1 tot en met 4. 5.2 Voorbereiding docent Reflectie op mogelijke plaatsen waar men toegenomen mondigheid kan tegen komen: in de contacten met patiënten, in de WGBO als rechten op informatie, inzage en weigering van behandeling en in het klachtrecht. 5.3 Docentinstructie.. 6 VOORBEREIDING SECRETARIAAT 6.1 Materiaal Geen. 7 SAMENVATTING HUISARTS EN TOEGENOMEN MONDIGHEID Het programma toegenomen mondigheid beoogt een verdieping van de kennis van de plaatsen waar men als (huis)arts dit fenomeen kan tegenkomen en het zich bezinnen op de voor (huis)artsen meest gewenste professionele opstelling in het omgaan hiermee. Door middel van de volgende stappen kan die realisatie plaatsvinden. 1. Een voorgesprek met de huisartsopleider omtrent diens ervaringen met toegenomen mondigheid en diens waardering van dit maatschappelijk fenomeen. Duur van dit voorgesprek ongeveer een uur. 2. Een groepsgesprek op de terugkomdag bestaande uit de volgende fasen: Een inventarisatie met de groepsleden omtrent de plaatsen waar men met toegenomen mondigheid wordt geconfronteerd. Een inventarisatie van de gevoelens die toegenomen mondigheid bij de huisartsen en de huisartsen-in-opleiding heeft opgeroepen. Het bespreken van de conflicten die door de opstelling van patiënt en maatschappij kunnen ontstaan. Het bespreken van strategieën om toegenomen mondigheid te kanaliseren op een functionele wijze. 2000 Huisartsopleiding VUmc 6
BIJLAGE 1 CASUS BESCHRIJVING Op het spreekuur verschijnt een 42-jarige vrouw met als klacht duizeligheid en het verzoek haar zo snel mogelijk te verwijzen voor nader onderzoek in het ziekenhuis. Haar komst is al aangekondigd door een assistente die vertelt een onprettig telefoongesprek te hebben gevoerd met deze vrouw, omdat zij perse vandaag nog bij de dokter wilde komen. Tijdens het consult wordt een opvallende positieve horizontale nystagmus vastgesteld. Oorspiegelen levert geen afwijking op. Onder verdenking van mogelijk een centraal proces wordt zij verwezen naar een neuroloog. Deze stelt geen verdachte afwijkingen vast en stelt voor een evenwichtsonderzoek uit te voeren, dat ook door een KNO-arts kan worden verricht. De uitslag kan dan na het onderzoek bekend worden in een volgend poliklinisch consult, over ongeveer een dag of veertien. De dag na het consult met de neuroloog meldt de echtgenoot zich namens zijn vrouw met het verzoek om sneller de uitslag te vernemen. Als reden voor dit verzoek wordt de angst van zijn vrouw vermeld voor een hersentumor. Haar duizeligheid, zo stelt haar echtgenoot, is ook erger geworden. Zij heeft bovendien last van moeheid, zij transpireert veel, heeft het afwisselend warm en koud en loodzware armen en benen. Het is dus niet zomaar dat hij zich ermee bemoeit. 2000 Huisartsopleiding VUmc 7