FEEDBACK I HUISARTS- OPLEIDING INLEIDING. Versie maart Docentendeel

Transcriptie

1 FEEDBACK I INLEIDING Versie maart 2001 Docentendeel HUISARTS- OPLEIDING 1

2 Algemene gegevens Dit onderwijsprogramma is ontwikkeld door de staf van de afdeling Huisartsopleiding van de Vrije Universiteit ten behoeve van de huisartsopleiding aan de VU. De Curriculum Commissie van de afdeling heeft uiteindelijk de ontwerp tekst vastgesteld. Nadere informatie kan verkregen worden bij de onderstaande personen die de ontwerptekst hebben samengesteld. Dit programma wordt aangeboden aan het Samenwerkings Verband Universitaire Huisartsopleidingen in Utrecht voor centrale archivering in de Centrale Onderwijs Bank. In geval anderen dan de Huisartsopleidingen, van dit programma gebruik willen maken of, indien de uitgave voor andere doeleinden of in een ander verband wordt gebruikt, geldt het volgende: Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het hoofd van de afdeling huisartsopleiding van de Vrije Universiteit. Programmamaker(s): Eddy Reynders en Ruud van den Berg Trefwoorden: ICPC : LHK : Datum en naam laatste wijzigingen: 22 Maart 2001, Ruud van den Berg Contactpersoon: Ruud van den Berg Telefoon: Huisartsopleiding VU Medisch Centrum Overschiestraat XK Amsterdam 2

3 INHOUDSOPGAVE INLEIDING AANVANGSNIVEAU EN DOELSTELLINGEN Aanvangsniveau Doelstellingen METHODIEK ORGANISATIE Voorbereiding deelnemers Tijdschema LITERATUUR Verplichte literatuur Facultatieve literatuur DOCENTINSTRUCTIE Inhoud HAIO-deel Voorbereiding docent Docentinstructie VOORBEREIDING SECRETARIAAT SAMENVATTING FEEDBACK I... 8 BIJLAGE 1 FEEDBACK GEVEN KRIJGEN IN DE HUISARTSOPLEIDING... 9 BIJLAGE 2A FEEDBACK GEVEN BIJLAGE 2B FEEDBACK ONTVANGEN BIJLAGE 3A CHECKLIST FEEDBACK GEVEN (HAIO - VERSIE) BIJLAGE 3A CHECKLIST FEEDBACK GEVEN (HAO - VERSIE) BIJLAGE 3B CHECKLIST FEEDBACK ONTVANGEN (HAIO VERSIE) BIJLAGE 3B CHECKLIST FEEDBACK ONTVANGEN (HAO-VERSIE)

4 INLEIDING Dit is het eerste programma van een serie onderwijsprogramma s over communicatie die in het eerste jaar van de huisartsopleiding worden aangeboden. In dit korte programma wordt een introductie gegeven op het geven en ontvangen van feedback. Feedback is de eerste en meest basale voorwaarde voor leren. Dat geld zowel voor feedback op het medisch-technisch handelen van de HAIO, als voor feedback op zijn persoonlijk functioneren. Beide aspecten zullen in de opleiding dan ook vaak en nadrukkelijk aan bod komen. Feedback stelt de HAIO in staat te kijken waar zijn sterke en zwakke punten liggen en daaruit voortvloeiend vast te stellen op welke punten hij veranderingen wil aanbrengen. Voor artsen is feedback geven en ontvangen niet altijd makkelijk. Artsen zijn veelal opgeleid in een traditie waarin zij zelfstandig moeten beslissen. Elkaar bekritiseren is daarin geen gemeengoed. En als het al gebeurt, komt het vaak hard aan. Dat zal deels komen omdat de feedbackgever niet erg bekwaam is in het geven van feedback, deels ook omdat het niet altijd even makkelijk is om feedback - zeker als het kritiek betreft - binnen te laten. Feedback geven is een vaardigheid die de huisarts (in opleiding) moet beheersen. Hij geeft het regelmatig aan patiënten, medewerkers en in de toekomst ook collega's met wie hij moet samenwerken. In dit programma wordt het begrip feedback nader toegelicht en worden de regels voor het geven en ontvangen van feeback besproken. In latere programma s zal het accent meer liggen op het zelf toepassen van deze regels. 1 AANVANGSNIVEAU EN DOELSTELLINGEN 1.1 Aanvangsniveau De HAIO heeft tijdens de huidige opleiding nog geen ervaring opgedaan in het reflecteren over feedback. Wel heeft hij er mogelijk in de praktijk al mee te maken gehad, bijvoorbeeld in relatie tot de opleider of tot patiënten 1.2 Doelstellingen 1. De HAIO kan de waarde aangeven van feedback in zijn opleiding. 2. De HAIO kan de feedbackregels beschrijven. 3. De HAIO kan aangeven welke feedbackregels hem moeilijk makkelijk afgaan. 2 METHODIEK Een introductie op het thema feedback. Het in subgroepen uitwisselen van ervaringen met de feedbackregels 3 ORGANISATIE 3.1 Voorbereiding deelnemers Bijlage 1 lezen (Feedback geven krijgen in de huisartsenopleiding) van Marion Schmitz. Bijlage 2A lezen (Feedback geven) Bijlage 2B lezen (Feedback ontvangen) Een leergesprek voeren met de opleider over de feedbackregels. Dit gesprek vindt plaats aan de hand van de bijlagen 3A en 3B. Beide bijlagen zitten er dubbel in: één exemplaar voor de HAIO en één voor de HAO. De procedure is alsvolgt: 1. HAIO en HAO vullen beiden los van elkaar bijlage 3A en 3B in. 2. HAIO en HAO bespreken samen de overeenkomsten en verschillen 3. HAIO en HAO maken afspraken over de manier waarop ze omgaan met feedback, rekening houdend met de gesignaleerde overeenkomsten en verschillen. 4

5 3.2 Tijdschema Tijdschema Programma per onderdeel Tijdsduur Opwarmertje 15 min Inleiding 25 min Feedbackregels 40 min Evaluatie 10 min min. 4 LITERATUUR 4.1 Verplichte literatuur Lezen bijlage 1 (Feedback geven krijgen in de huisartsenopleiding) van Marion Schmitz Lezen: bijlage 2A (Feedback geven) Lezen: bijlage 2B (Feedback ontvangen) 4.2 Facultatieve literatuur Wouda Jan e.a. Medische Communicatie. Gespreksvaardigheden voor de arts. Uitg. De Tijdstroom, Utrecht Hoofdstuk 2.4 Terugkoppeling. Hoofdstuk 2.10 Feedback in de onderwijssituatie. Hoofdstuk 8.7 Herkennen van heftige emoties. Hoofdstuk 10.4 Kritiek geven en kritiek krijgen. 5

6 5 DOCENTINSTRUCTIE 5.1 Inhoud HAIO-deel Inleiding, hoofdstuk 1 tm 4 en alle bijlagen. 5.2 Voorbereiding docent Literatuur lezen Ruim van tevoren (bijvoorbeeld tijdens de evaluatie planning) aankondigen dat de HAIO een leergesprek met zijn HAO moet voeren waarin bijlagen 3A en 3B worden bespoken wijzen (dit leergesprek is materiaal voor de terugkomdag nabesproken) 5.3 Docentinstructie Opwarmertje (15 min) 1. Zeg het volgende tegen de groep: Kijk eens even naar mij of naar mijn mede groepsbegeleider en schrijf op papier wat je ziet. Je hebt daarvoor één minuut. 2. Vraag daarna wat iedereen heeft opgeschreven en zet het op het bord. Maak daarbij 3 kolommen - Één voor de objectieve observaties ( je hebt één rode en één witte sok aan) - Één voor de interpretaties ( Je hebt slecht geslapen ) - Één voor de gevoelens die er verstopt zitten ( Je hebt een leuke trui aan ). 3. Leg het verschil tussen deze drie uit. Concludeer dat in de objectieve observatie vrijwel altijd een interpretatie zit en dat deze vaak een gevoelskleur heeft. Observaties zijn dus zelden neutraal en objectief. 4. Trek de volgende conclusie: je komt altijd op een bepaalde manier over op andere mensen. Soms weet je dat, soms niet. Je kunt het ook niet altijd weten, omdat de ander altijd iets toevoegt aan je gedrag, namelijk zijn eigen interpretatie en gevoelens. En die heb je uiteraard niet in de hand. Omdat die ander wel op die interpretaties en gevoelens reageert, is het zaak om die van de ander te weten. Daarom is het goed om regelmatig feedback van de ander te krijgen. Op die manier kunnen misverstanden uit de weg worden geruimd en kan de afstemming op elkaars gedrag beter plaatsvinden. 5. Vraag of de HAIO s dit verschijnsel herkennen. Bijvoorbeeld:: Hebben jullie het wel eens meegemaakt dat je heel anders over kwam dan je dacht? Hebben jullie het wel eens meegemaakt dat je gedrag onbedoeld bepaalde gevoelens bij de ander opriep die je helemaal niet kon plaatsen? Hebben jullie het wel eens meegemaakt dat anderen jouw gedrag interpreteerden op een manier die niets met de objectieve feiten te maken had? Wat vond je daar van? Merk je dat je dat soort dingen zelf ook wel eens doet? Kun je daar voorbeelden van geven? Inleiding (25 min) 1. Vraag of er vragen zijn over de literatuur van bijlage 1 (Feedback geven krijgen in de huisartsenopleiding). Licht er enkele dingen uit, c.q. voeg er het volgende aan toe: Feedback stelt je in staat informatie over jezelf te verkrijgen Daarmee kun je voor jezelf beoordelen wat je ermee wilt Dit zal in de rest van dit blok (en de opleiding) nog vaak gebeuren. Feedback kun je van verschillende mensen krijgen: HAO, mede HAIO s, groepsbegeleiders, patienten, collega s (bijvoorbeeld praktijkassistente), etc. Feedback kan betrekking hebben op verschillende zaken. Een heel grof onderscheid is het volgende: - Feedback over medisch - technische zaken. Daarbij wordt je gedrag vaak vergeleken met normen of standaarden (bijvoorbeeld: je HAO geeft je feedback over een bepaalde vaardigheid door je gedrag te vergelijken met de richtlijnen die de standaard voorschrijft). Deze vorm van feedback zal vooral in de praktijk in het contact met je HAO vorm krijgen 6

7 - Feedback over je persoonlijk functioneren. Daarbij gaat het om de observaties, interpretaties en gevoelens die de ander bij je heeft, dus de manier waarop je op hem over komt. Hiervoor kun je goed gebruik maken van je mede HAIO s en de groepsbegeleiders. 2. Relateer dit onderscheid aan het opwarmertje: bij medisch-technische zaken gaat het meer om min of meer objectieve dingen, bij het persoonlijk functioneren gaat het om de interpretaties en het gevoel van de ander. Dat laatste is dus altijd subjectief. Dat betekent echter iet at daar niets objectiefs in zit. Als de hele groep vindt dat je zus of zo bent, dan is dat toch een behoorlijk objectief gegeven. Feedbackregels (40 minuten) 1. Maak subgroepen van 3 personen. 2. Geef hen de volgende instructies Bespreek de bijlagen 3A en 3B die jullie samen met je HAO hebben ingevuld. Mogelijke vragen zijn: - Hoe heb je de bijlagen ingevuld? - Kun je enkele voorbeelden geven bij de antwoorden die je hebt gegeven? - Wat vinden jullie moeilijker: feedback geven of ontvangen? - Maakt het daarbij uit of het gaat om positieve feedback (complimenten geven) of negatieve feedback (kritiek geven) - Weken jouw antwoorden sterk af van die van je opleider? - Welke afspraken hebben jullie gemaakt? Bevraag elkaar en reageer op elkaar 3. Inventariseer plenair de ervaringen uit de verschillende groepjes. Eventuele richtvragen zouden kunnen zijn: Wat kwam eruit? Welke van de feedbackregels bleken makkelijk? Welke moeilijk? Wat was het verschil tussen positieve feedback (complimenten geven) en negatieve feedback (kritiek)? Hoe zat het met geven en ontvangen? Kunnen jullie enkele treffende voorbeelden geven waarin een of meer van deze feedbackregels worden geillustreerd? Wat vinden jullie van deze feedbackregels? Zijn er regels die je overbodig vindt? Zijn er enkele die je zou toevoegen? Wat lijkt je moeilijk bij de toepassing van deze regels? Evaluatie (10 minuten) 1. Evalueer het programma: wat vonden jullie van deze manier van werken? 2. Spreek af hoe en wanneer de HAIO s die het huiswerk niet hebben gedaan dat alsnog inhalen, en wanneer ze daarover berichten. Bespreek op de terugkomdag met de HAO's of dat gelukt is. 3. Leg uit dat in het vervolg op dit programma (feedback II) concreet geoefend zal worden in het geven en ontvangen van feedback. 7

8 6 VOORBEREIDING SECRETARIAAT Geen. 7 SAMENVATTING FEEDBACK I Het doel van dit programma is om de HAIO te introduceren in het geven en ontvangen van feedback. Het belang daarvoor voor de huisarts wordt aan de orde gesteld, zodat de HAIO de waarde ervan tijdens de opleiding kan zien. De gebruikte methode is: Het lezen van een korte inleiding over feedback in de huisartsenpraktijk Het lezen van feedbackregels, het bespreken daarvan met de HAO en het maken van afspraken met hen. Het uitwisselen van ervaringen en nagaan of er voldoende afspraken met HAO's zijn gemaakt. 8

9 BIJLAGE 1 FEEDBACK GEVEN KRIJGEN IN DE HUISARTSOPLEIDING Marion Schmitz We bespreken eerst de betekenis van het begrip 'feedback' in algemene zin (A) en werken daarna de betekenis ervan voor de huisartsenopleiding uit (B). A. Het begrip "feedback" in algemene zin Het woord "feedback" betekent terugkoppeling: teruggeven hoe iets overgekomen is. Feedback kan zowel een positieve als een negatieve lading hebben: iemand heeft iets goed gedaan en dat wil je hem laten weten of iemand heeft iets gedaan waar je het niet mee eens bent, waar je kritiek op hebt. Kritiek wordt vaak gezien als het geven van negatieve feedback. In dit stuk zullen we het hebben over feedback in beide betekenissen. Feedback komt in de volgende vormen voor: 1. Feedback als onderdeel van het communicatieproces in een gesprek Feedback vindt continue plaats tijdens een gesprek en in de interactie tussen mensen. Het heeft tot doel de communicatie effectiever te doen verlopen. Een spreker (zender) brengt een boodschap over naar een luisteraar (ontvanger). De ontvanger beantwoordt de zender, hij koppelt daarmee terug wat hij ontvangen heeft. Deze terugkoppeling heet feedback. De terugkoppeling kan gaan via non-verbale tekens (bv. oogcontact, houding) of via de feitelijke tekst. Voor goede communicatie moet de ander jouw boodschap op dezelfde wijze begrijpen en interpreteren als die bedoeld was. Vaak komen de feitelijke tekst en de boodschap die erbij uitgezonden wordt, niet éénduidig over. Goede terugkoppeling (feedback) over wat de bedoeling was én hoe het begrepen is, is essentieel voor goede communicatie tijdens een gesprek. 2. Feedback over het gedrag Mensen hebben een bepaalde, eigen stijl in de manier waarop ze dingen overbrengen. Vaak zijn zij zich daar niet precies van bewust, omdat de manier waarop ze communiceren voor hen "gewoon" is. Daarbij neem je jezelf niet zo waar als anderen dat doen (denk bv. aan non-verbale communicatie). Anderen kunnen door middel van het geven van feedback helpen bij het bewuster worden van hoe iemand in het algemeen boodschappen uitzendt en hoe deze bij anderen overkomen. Feedback over het gedrag is essentieel voor het bewust leren hanteren van (professionele) communicatie. 3. Feedback als onderdeel van een leerproces Om vorderingen te kunnen maken in een leerproces is feedback ontvangen essentieel. De cijfers die op school gegeven worden zijn een vorm van feedback over hoe het met de vorderingen staat. Concrete feedback over waar het wel en niet goed mee gaat helpen de leerling bij het richting geven aan het leerproces. Feedback geven is dan een onderdeel van evalueren: een pas op de plaats maken en terugkoppelen hoe het gaat. B. Feedback in de Huisartsopleiding Feedback is op de volgende wijze van belang in de Huisartsopleiding: 1. Feedback als onderdeel van het leren van consultvaardigheden Na een observatie door de HAO in de praktijk, of tijdens de nabespreking van een video-opname of rollenspel op de terugkomdag krijgt de HAIO feedback over hoe hijzij overkomt tijdens een gesprek met een patiënt. Alhoewel in het gedrag van de patiënt ook (vaak indirect) feedback naar de dokter zit, wordt rechtstreekse feedback gegeven door de opleider, de groepsbegeleider en de medegroepsleden. Deze is vooral vaardigheid-gericht voor het beter leren hanteren van de communicatie in het consult. 2. Feedback als onderdeel van het leer-proces Een goede communicatie in het algemeen tussen HAIO's, opleiders en begeleiders is een noodzakelijke voorwaarde voor een goed verloop van de opleiding van de HAIO. Daarvoor is evalueren van de samenwerking van belang: met de opleider, maar ook in de groep op de terugkomdag. Op de terugkomdag vormt feedback van en aan mede-haio's een onderdeel van het leren: zo leert men in de groep van en door elkaar. 9

10 Tijdens evaluaties met de opleider en groepsbegeleider waar door middel van feedback terugkoppeling over de vorderingen in het leren plaatsvindt. 3. Feedback over de HAIO als Persoon: hoe kom je over? Hier gaat het om het bewuster worden van de HAIO hoe hijzij in meer algemene zin in de communicatie overkomt. Dit slaat zowel op het functioneren tijdens de samenwerking in de opleidingsgroep. Het gaat om een geïntegreerde aanpak van feedback die zowel iets zegt over het algemene communicatieve gedrag van een HAIO alsook over de specifieke gespreksvaardigheden. In het onderwijs "De Persoon van de Huisarts", dat later in Blok I aan de orde zal komen, wordt expliciet aandacht besteed aan "hoe kom je over?". Tot slot De vaardigheid van het feedback kunnen geven en ontvangen is een noodzakelijke conditie voor het goed kunnen functioneren van alle betrokkenen in de opleiding. Zowel het geven van feedback als het ontvangen van feedback heeft zijn moeilijke kanten. Bv. wanneer feedback als verwijt overkomt, dan werkt het meestal averechts: de ontvanger gaat zich bij een (ervaren) verwijt al gauw verdedigen en er ontstaat dan gemakkelijk een conflict. Uit angst hiervoor wordt de feedback (kritiek) dan maar niet gegeven, maar werkt indirect toch door in de communicatie. Van belang is dat beide partijen, zowel de gever als de ontvanger, goed met feedback kunnen omgaan opdat feedback effectief als leer- en communicatiemiddel in de opleiding gebruikt kan worden. In dit onderwijsprogramma zal er geoefend worden met de vaardigheden die nodig zijn voor het op effectieve wijze geven en ontvangen van feedback. 10

11 BIJLAGE 2A FEEDBACK GEVEN Bij het geven van effectieve feedback is het belangrijk om dat op een adequate en effectieve manier te doen. Daarbij zijn de volgende regels behulpzaam. 1 GEEF FEEDBACK ALS IEMAND ER OPEN VOOR STAAT Het heeft geen zin om iemands gedrag te becommentariëren, als diegene te kennen geeft er geen zin of tijd voor te hebben. Tussen twee drukke spreekuren in, of in tien minuten bij de koffie is geen goede planning voor het geven van feedback. 2 GEEF IK-BOODSCHAPPEN Iemand kan zich makkelijker openstellen voor het persoonlijke oordeel van één persoon, als deze zich niet beroept op de algemene geldigheid van zijn oordeel. De uitspraak: "jij doet te weinig", roept meer weerstand op dan: "ik vind dat jij te weinig doet". Het geven van etiketten is in dit licht ook af te raden ("jij bent onzeker"). 3 GEEF FEEDBACK OVER WAARGENOMEN GEDRAG Een oordeel over één aspect van je functioneren ("ik heb dat verslag nog niet van je ontvangen") wordt makkelijker geaccepteerd dan een oordeel over de totale persoon ("ik vind jou lui"). Veronderstellingen over de achtergrond van bepaald gedrag kunnen beter worden vermeden. ("Volgens mij heb je een minderwaardigheidscomplex"). 4 GEEF JE GEVOELENS OVER HET WAARGENOMEN GEDRAG VAN DE ANDER Als er ook emotionele motieven meespelen om iemands gedrag te willen veranderen, is het minder bedreigend om die onder woorden te brengen, dan de ander er naar te laten raden. Verwijten kunnen beter achterwege gelaten worden. 5 ZEG WAT JE VAN DE ANDER WILT Zomaar feedback geven, om je gemoed te luchten, of omdat je het leuk vindt de ander te kleineren, bevordert dat de ander zich afsluit of verdedigt. Je biedt namelijk geen andere uitweg. Die uitweg biedt je wel als je duidelijk maakt wat je wilt van de ander. 6 GEEF DE KANS OM TE REAGEREN Als er éénrichtingsverkeer is, kan de ontvanger zich in stilte afsluiten. Bijv. "ze moeten mij ook altijd hebben" - "daar heb je hem weer" - "laat maar uitrazen, gaat wel over" - "er deugt ook niks". 7 DOSEER JE COMMENTAAR Als iemand iets nieuws leert, heeft hijzij in het begin eigenlijk alleen maar behoefte aan veel en positief commentaar. Richt je dus aanvankelijk op datgene wat goed gaat. Schiet hierin niet te ver door, laat iemand ook eens een tijdje zijn eigen fouten maken (trial and error). Heb je echt ernstige kritiek, zout het dan niet op in een poging de persoon te 'sparen'. Vaak komt het er later alleen maar heftiger en in niet te hanteren proporties uit. 11

12 BIJLAGE 2B FEEDBACK ONTVANGEN Bij het ontvangen van feedback is het belangrijk om op een open manier de feedback toe te laten. Daarbij zijn de volgende regels behulpzaam. 1 VRAAG DOOR ALS JE DE ANDER NIET BEGRIJPT Je moet precies begrijpen wat de ander bedoelt om na te kunnen gaan of je over hetzelfde praat wat de inhoud van de kritiek precies is of je het eens bent met de inhoud van de kritiek of je het eens bent met de interpretatie 2 VERDEDIG JE NIET Die neiging komt op als je je onterecht aangevallen voelt. Verdedigen belemmert nogal eens het goed luisteren naar wat de ander bedoelt. Een emotioneel geuite kritiek zegt iets over de normen of de emotionele situatie van de kritiekgever. Verdedigen belemmert je om daar zicht op te krijgen. 3 LEG IN EERSTE INSTANTIE NIETS UIT, ZEG EERST WAT HET JE DOET Door je eigen gevoel te benoemen, kun je het meestal beter hanteren. 4 DRAAI DE ROLLEN NIET OM DOOR DE ANDER FEEDBACK TE GAAN GEVEN De beste verdediging is de aanval. Dit is echter niet de manier om de feedback ten nutte van je opleiding te maken. 5 STEL JE OPEN VOOR FEEDBACK OF MAAK EEN EINDE AAN HET GESPREK Van feedback moet je gebruik kunnen maken, anders is het verspilde moeite. Lukt het niet je ervoor open te stellen, maak dan een andere afspraak. 12

13 BIJLAGE 3A CHECKLIST FEEDBACK GEVEN (HAIO - VERSIE) IK: Heb ik geen moeite mee Doe ik altijd Vind ik lastig om te doen Sla ik (wel eens) over Vind ik niet zo belangrijk Doe ik eigenlijk nooit GEEF FEEDBACK ALS IEMAND ER OPEN VOOR STAAT GEEF "IK" BOODSCHAPPEN GEEF FEEDBACK OVER WAARGENOMEN GEDRAG GEEF MIJN GEVOELENS OVER HET GEDRAG VAN DE ANDER ZEG WAT IK GRAAG WIL VAN DE ANDER GEEF DE KANS TE REAGEREN DOSEER MIJN COMMENTAAR 13

14 BIJLAGE 3A CHECKLIST FEEDBACK GEVEN (HAO - VERSIE) IK: Heb ik geen moeite mee Doe ik altijd Vind ik lastig om te doen Sla ik (wel eens) over Vind ik niet zo belangrijk Doe ik eigenlijk nooit GEEF FEEDBACK ALS IEMAND ER OPEN VOOR STAAT GEEF "IK" BOODSCHAPPEN GEEF FEEDBACK OVER WAARGENOMEN GEDRAG GEEF MIJN GEVOELENS OVER HET GEDRAG VAN DE ANDER ZEG WAT IK GRAAG WIL VAN DE ANDER GEEF DE KANS TE REAGEREN DOSEER MIJN COMMENTAAR 14

15 BIJLAGE 3B CHECKLIST FEEDBACK ONTVANGEN (HAIO VERSIE) IK: Heb ik geen moeite mee Doe ik altijd Vind ik lastig om te doen Sla ik (wel eens) over Vind ik niet zo belangrijk Doe ik eigenlijk nooit VRAAG DOOR ALS IK DE ANDER NIET BEGRIJP VERDEDIG ME NIET LEG IN EERSTE INSTANTIE NIETS UIT, ZEG EERST WAT HET ME DOET DRAAI DE ROLLEN NIET OM DOOR DE ANDER FEEDBACK TE GAAN GEVEN STEL ME OPEN VOOR FEEDBACK OF BEEINDIG HET GESPREK 15

16 BIJLAGE 3B CHECKLIST FEEDBACK ONTVANGEN (HAO-VERSIE) IK: Heb ik geen moeite mee Doe ik altijd Vind ik lastig om te doen Sla ik (wel eens) over Vind ik niet zo belangrijk Doe ik eigenlijk nooit VRAAG DOOR ALS IK DE ANDER NIET BEGRIJP VERDEDIG ME NIET LEG IN EERSTE INSTANTIE NIETS UIT, ZEG EERST WAT HET ME DOET DRAAI DE ROLLEN NIET OM DOOR DE ANDER FEEDBACK TE GAAN GEVEN STEL ME OPEN VOOR FEEDBACK OF BEEINDIG HET GESPREK 16