Kinderparticipatie op de speelplaats Inspiratie, methodieken en praktijksuggesties Marlies Marreel Prijsuitreiking Pimp je speelplaats 2.0-11/05/2016
Kind & Samenleving vzw Onafhankelijk kennis- en expertisecentrum dat de positie van kinderen en jongeren in de samenleving wil versterken. Levert input om kinderen en jongeren een stem te geven in het beleid en de praktijk. Adviseert bij kindvriendelijke ruimtelijke planning, speel- en tienerweefsel. We doen (belevings)onderzoek naar hun kijk op thema's die er voor hen toe doen. 2
De speeltijd, maak er spel van! www.k-s.be Dit 6-stappenplan zet u op weg om de schoolspeelplaats te analyseren en kleine of grote verbeteringen aan te brengen. 3
De speelsituatie van de kinderen verbeteren 4
De speelsituatie van de kinderen verbeteren Spelen Het gaat niet louter over vermaak of ontspanning maar ook over belevingskansen, over ontmoeten, over de kans tot eigen tijdsinvulling en - organisatie, over de betekenisgeving door het kind zelf over groeien, verwerken, Het gaat om de heel eigen wijze van kinderen om met het leven om te gaan. 5
De speelsituatie van de kinderen verbeteren PARTICIPATIE 6
De speelsituatie van de kinderen verbeteren PARTICIPATIE ❶ ❷ 7
SPEELSITUATIE VAN DE KINDEREN ORGANISATIE VAN DE SPEELTIJD SPEEL MATERIAAL SPEEL RUIMTE SPEEL BAGAGE EIGEN VISIE VAN HET SCHOOLTEAM OP SPELEN ONZE KINDEREN BESTAANDE SPEELSITUATIE 8
Hoe ziet een goede speelsituatie eruit? Zonering Geborgenheid & avontuurlijkheid Veiligheid Alle spelvormen 9
Spelvormen 10
SPEELSITUATIE VAN DE KINDEREN ORGANISATIE VAN DE SPEELTIJD SPEEL MATERIAAL SPEEL RUIMTE SPEEL BAGAGE EIGEN VISIE VAN HET SCHOOLTEAM OP SPELEN ONZE KINDEREN BESTAANDE SPEELSITUATIE 11
Bestaande speelsituatie Eigen cultuur rond spelen 12
Bestaande speelsituatie Eigen cultuur rond spelen Bestaande ruimtelijke situatie publicatie helpt op weg bij analyse bestaande toestand 13
Onze kinderen 14
Alles begint met visie Visie van het schoolteam op spelen Willen wij zoiets? Durf ik dat? Dat wil ik wel! Dat kan bij ons niet, denk ik. Bij ons gaat het er meer om het pesten aan te pakken, toch? 15
Alles begint met visie Visie van het schoolteam op spelen Willen wij zoiets? Durf ik dat? Dat wil ik wel! Dat kan bij ons niet, denk ik. Bij ons gaat het er meer om het pesten aan te pakken, toch? 16
Alles begint met visie Visie van het schoolteam op spelen Waarom werken aan de speelplaats? Om de speelsituatie te verbeteren? Om pesten tegen te gaan? Kansen voor openlucht leren? Om groen te beleven? 17
Alles begint met visie Visie van het schoolteam op spelen Waarom werken aan de speelplaats? Om de speelsituatie te verbeteren? Om pesten tegen te gaan? Kansen voor openlucht leren? Om groen te beleven? Waar dromen we van? Wat willen wij kinderen bieden? Zoek uit hoever je kunt, en wilt en durft gaan Doe dat stapsgewijs. Betrek alle groepen. Kom zo tot een praktijkvisie. 18
Alles begint met visie Visie van het schoolteam op spelen Waarom werken aan de speelplaats? Om de speelsituatie te verbeteren? Om pesten tegen te gaan? Kansen voor openlucht leren? Om groen te beleven? Waar dromen we van? Wat willen wij kinderen bieden? Zoek uit hoever je kunt, en wilt en durft gaan Doe dat stapsgewijs. Betrek alle groepen. Kom zo tot een praktijkvisie. 19
SPEELSITUATIE VAN DE KINDEREN ORGANISATIE VAN DE SPEELTIJD SPEEL MATERIAAL SPEEL RUIMTE SPEEL BAGAGE EIGEN VISIE VAN HET SCHOOLTEAM OP SPELEN ONZE KINDEREN BESTAANDE SPEELSITUATIE 20
Speelruimte verbeteren Hoe ver kunnen durven willen we gaan? 21
Spelmateriaal invoegen School voorziet de bal Wat kinderen zelf meebrengen Uitbreiden van het aanbod door de school 22
Spelmateriaal invoegen Uitbreiden van het aanbod door de school Welk spelmateriaal zou leuk zijn bij ons? 23
Spelmateriaal invoegen Uitbreiden van het aanbod door de school Welk spelmateriaal zou leuk zijn bij ons? Maar ook: hoe bieden we dat aan? 24
Spelmateriaal invoegen 25
Speelbagage: spelideeën aanbieden 26
Organisatie van de speeltijd Op basis van het voorgaande Leefregels en afspraken: het-is-verbodens vs. mogelijkheden bieden. Hoe kan ik de probleemsituatie wegwerken zonder dat er speelkansen verloren gaan? Haalbaar toezicht (ook in hoekjes en kantjes)! Een goed ontwerp zal het toezicht niet intensiever maken 27
PARTICIPATIE 28
Waarom kinderparticipatie? Kinderen zijn de belangrijkste gebruikers Kinderen hebben de meeste ervaring en kennis Welbevinden, meer rust, minder conflicten, Kinderrechten 29
Wat is er nodig? 1. Een kernteam (dat linken legt met iedereen) 2. Een (flexibel) plan voor (her)aanleg van de speelplaats 3. Een (flexibel) inspraaktraject waar ook kinderen een plaats in krijgen 30
1. Kernteam: actoren in kaart brengen 31
Betrokken actoren Ouders Poetspersoneel KINDEREN Leerkrachten Technische medewerkers Secretariaat KERNTEAM Directie(s) Inrichtende macht Preventieadviseur Andere... bijv. broeders/zusters, concierge,... Andere gebruikers van de schoolinfrastructuur 32
Betrokken actoren 33
Betrokken actoren 34
Kernteam samenstellen KINDEREN Ouders Poetspersoneel KERNTEAM 'Inspraakbegeleider' 'Ontwerper' Leerkrachten Directie(s) Technische medewerkers Secretariaat $ 'Linkenlegger' 'Technieker' 'Bankier' Inrichtende macht Preventieadviseur Andere... bijv. broeders/zusters, concierge,... Andere gebruikers van de schoolinfrastructuur 35
Voorbeeld... Oudercomité Ouders KINDEREN Leerkrachten Poetspersoneel Technische medewerkers Secretariaat 'Inspraakbegeleider(s)' 'Ontwerper' 'Linkenlegger' 'Technieker' Directie(s) Inrichtende macht $ 'Bankier' Andere... bijv. broeders/zusters, concierge,... Preventieadviseur 36
Voorbeeld KINDEREN Ouders Leerkrachten Poetspersoneel Technische medewerkers Secretariaat?? KERNTEAM? Directie(s) Inrichtende macht Andere... bijv. broeders/zusters, conciërge,... Preventieadviseur 37
Voorbeeld KINDEREN Ouders Poetspersoneel Leerkrachten Technische medewerkers? 'Inspraakbegeleider(s)' 'Ontwerper' Directie(s) Secretariaat 'Linkenlegger' 'Technieker' Inrichtende macht $ 'Bankier' Andere... bijv. broeders/zusters, concierge,... Preventieadviseur 38
OEFENING: Ons team in kaart gebracht 39
40
2. Een inspraaktraject uitzetten 41
In theorie... Projectfases 42
In de praktijk... Projectfases 43
In de praktijk... Fase 1: Programma Fase 2: Ontwerp Fase 3: Uitvoering Fase 4: Onderhoud en beheer Projectfases 44
In de praktijk... Fase 1: Programma Fase 2: Ontwerp Fase 3: Uitvoering Fase 4: Onderhoud en beheer Projectfases 45
VAAK... Don t! VAAK... Fase 3: Uitvoering Projectfases (feestelijke) actie met kinderen - Laat in proces - Geïsoleerd - Geen impact op de besluitvorming 46
VAAK... Don t! Fase 1: Start VAAK... Projectfases 'kinderen doen wat zotjes' - Geïsoleerd - Geen impact op de besluitvorming - Vooral toestellen of wilde dromen 47
IDEAAL... Inspraaktraject valt volledig samen met project heraanleg 48
EEN MINIMUM... sleutelmomenten voor inspraak Fase 1: Programma Fase 2: Ontwerp Fase 3: Uitvoering Fase 4: Onderhoud en beheer Projectfases Programma (noden, wensen,...) Eerste schetsen Definitief plan Inspraaktraject 49
Technisch plan bestaande toestand Technische randvoorwaarden (Speel)functies van de speelplaats Noden van betrokken actoren Planning Budgetten Fase 1: Programma Fase 2: Ontwerp Fase 3: Uitvoering Fase 4: Onderhoud en beheer Projectfases Programma (noden, wensen,...) Eerste schetsen Definitief plan Inspraaktraject 50
Technisch plan bestaande toestand Technische randvoorwaarden (Speel)functies van de speelplaats Noden van betrokken actoren Planning Budgetten Fase 1: Programma Fase 2: Ontwerp Fase 3: Uitvoering Fase 4: Onderhoud en beheer Projectfases Programma (noden, wensen,...) Eerste schetsen Definitief plan Inspraaktraject 'Inspraakbegeleider 'Ontwerper 'Linkenlegger 'Bankier' 'Technieker' $ 51
$ Technisch plan bestaande toestand Technische randvoorwaarden (Speel)functies van de speelplaats Noden van betrokken actoren Planning Budgetten Fase 1: Programma Fase 2: Ontwerp Fase 3: Uitvoering Fase 4: Onderhoud en beheer Projectfases Programma (noden, wensen,...) Eerste schetsen Definitief plan Inspraaktraject 'Inspraakbegeleider 'Linkenlegger $ 'Bankier' 'Ontwerper 'Technieker' 52
OEFENING: In welke fase zitten we op onze school? 53
54
3. Inspraakmethodes op de sleutelmomenten... 55
Inspraaksessie 1 Opmaak van een programma van (speel)noden, wensen,... Fase 1: Programma Fase 2: Ontwerp Fase 3: Uitvoering Fase 4: Onderhoud en beheer Projectfases Programma (noden, wensen,...) Inspraaktraject 56
Inspraaksessie 1: Impact op de besluitvorming > Ontwerper, directie, preventie-adviseur zijn aanwezig (als observator)
Inspraaksessie 1: Impact op de besluitvorming Voorleggen / toetsen van volwassenenthema s: bijv. veiligheid/avontuurlijkheid, water, losse materialen, properheid... > Dit is ook strategisch: om eventueel in te gaan tegen vanzelfsprekendheden van volwassenen
Inspraaksessie 1: 1 Spreek kinderen aan als volwaardige actor Ondersteun hen door het stellen van goede vragen Vermijd het vragen naar dingen die ze wensen Vermijd vragen naar de ideale speeltijd Vertrek vanuit activiteiten van kinderen op de speelplaats Vertrek vanuit speelbehoeften Concrete vertaling naar ideeën volgt in de ontwerpfase 59
Inspraaksessie 1: 1 Impact op de besluitvorming )
Vlekkenplan
Inspraaksessie 2 Toetsing van eerste schetsen en plannen Fase 1: Programma Fase 2: Ontwerp Fase 3: Uitvoering Fase 4: Onderhoud en beheer Projectfases Programma (noden, wensen,...) Eerste schetsen Definitief plan Inspraaktraject 66
> Ontwerp uitleggen: uittekenen of uitzetten op het terrein
Inspraak bij en 3 4 Fase 1: Programma Fase 2: Ontwerp Fase 3: Uitvoering Fase 4: Onderhoud en beheer Projectfases Programma (noden, wensen,...) Eerste schetsen Definitief plan Inspraaktraject 70
Inspraak bij en 3 4 Toelaten dat kinderen hun eigen speelplekken creëren/veranderen. Opberg- of uitleensystemen (met inspraak) Kinderen die het spel van de week organiseren Groen aanleggen en onderhouden.. Leerlingenschoolraad: leerlingen inspraak krijgen over (leef)regels speeltijd Opruimacties (klas verantwoordelijk stellen voor een bepaalde zone; beurtrol; gezamenlijke opruimmomenten; ) 71
Aandachtspunten Variatie in methodieken Variatie in setting Visualiseren van resultaten Ruimtelijk vertalen van resultaten Ruimte geven tot feedback Verhoogde betrokkenheid 72
OEFENING: Op touw zetten van twee uur aan inspraakacties 73
74
Meer lezen www.k-s.be
Vragen? bedenkingen? Opmerkingen? Marlies Marreel - mmarreel@k-s.be - 02 893 25 57