Jaarverslag 2015 Samen bouwen aan een toekomst voor ieder kind

Jaarverslag 2015 Samen bouwen aan een toekomst voor ieder kind Mei 2016

Jaarverslag 2015 Samen bouwen aan een toekomst voor ieder kind Mei 2016 1

Altra Stichting Altra Adres: Rode Kruisstraat 32, 1025 KN Amsterdam Telefoon:020 555 8 333 Website: www.altra.nl Email:info@altra.nl KvKnr:41211784 Identificatienr NZa: 300/392 AGB-code: 731519 2

Inhoudsopgave Inhoudsopgave Altra... 2 Inhoudsopgave... 3 Inleiding... 5 1. Profiel... 6 2. Kernprestaties... 7 2.1 Een blik op 2015: de cijfers in het kort... 7 2.2 Jeugdhulp... 8 2.3 Onderwijs op maat... 8 2.4 Altra College... 9 2.5 Bets Frijlingschool... 11 2.6 Begeleiding passend onderwijs... 12 2.7 Onderwijsgerelateerde programma s en voorzieningen... 12 2.8 Specialistische jeugdhulp... 14 2.9 Hulp in gemeentelijke teams... 19 3. Maatschappelijk ondernemen... 21 3.1 Samenwerken met partners rondom cliënt en leerling... 21 3.2 Dynamische omgeving... 21 3.3 Social return... 22 3.4 Maatschappelijk verantwoord ondernemen... 23 4. Toezicht, bestuur en medezeggenschap... 24 4.1 De organisatiestructuur... 24 4.2 Raad van Bestuur en Raad van Toezicht... 24 4.3 Medezeggenschap... 25 5. Beleid, inspanningen en prestaties... 27 5.1 Onze uitgangspunten: verbinden, vertrouwen en vakmanschap... 27 5.2 Samenwerken aan kwaliteit... 30 5.3 Cliënttevredenheid... 31 5.4 Omgaan met klachten... 31 5.5 Facilitair beleid... 33 6. Financiën... 34 6.1 6.2 Algemeen... 34 Jeugd & Opvoedhulp... 35 6.3 6.4 Onderwijs... 35 Vergelijking begroting en realisatie 2015... 36 7. Continuïteit... 38 7.1 Inkomsten:... 38 7.2 Personele bezetting:... 41 7.3 Meerjarenbegroting en balans Onderwijs... 43 8. Jaarverslag raad van toezicht 2015... 46 8.1 Visie op toezicht... 46 8.2 Overleg... 46 3

8.3 Werkbezoek... 46 8.4 Commissies... 47 8.5 Samenstelling... 47 Bijlage inhoudelijk jaarverslag: A3 Jaarplan 2015... 48 JAARREKENING 2015... 50 4

Inleiding Missie: samen bouwen aan een toekomst voor ieder kind! Samen bouwen we aan een toekomst voor ieder kind. We doen alles wat nodig is om de kansen voor kinderen te vergroten. We doen dit altijd samen met de ouders, familie/netwerk, school en buurt. Altra helpt hen op weg door te versterken wat er al is aan eigen potentieel. De missie van Altra is gericht op het samenwerken met alle relevante personen en instellingen om de kansen voor kinderen te vergroten. De noodzaak daartoe is eens te meer gebleken in 2015. Dit is het eerste jaar van de grote transities in het sociale domein die voor een grote omwenteling in het werk van Altra hebben geleid. Goede samenwerking met gemeenten, samenwerkingsverbanden in het onderwijs, instellingen en scholen is onmisbaar om onze cliënten en leerlingen optimaal te kunnen ondersteunen, zoals ook duidelijk wordt in dit jaarverslag. In dit jaarverslag, inclusief jaarrekening, legt Altra verantwoording af en doen wij verslag van onze activiteiten en beleidskeuzes. We staan stil bij de wijze waarop Altra wordt bestuurd met aandacht voor toezicht, bedrijfsvoering, financiën en medezeggenschap. Dit jaarverslag is tevens het bestuursverslag als bedoeld in de Regeling Jaarverslaggeving onderwijs van het Ministerie van OCW en het jaardocument Jeugdzorg. Naast dit jaarverslag brengen we een publieksgerichte versie van het jaarverslag uit. Bovendien presenteren Altra College en de Bets Frijlingschool aan het eind van het schooljaar een eigen (school)jaarverslag. Nicolette Engbers Bestuurder 5

1. Profiel Stichting Altra is een instelling voor speciaal onderwijs en jeugd & opvoedhulp in Amsterdam en omstreken. Altra biedt hulp zowel thuis als op school; daar waar die nodig is en het beste werkt. We gaan uit van de eigen kracht van kinderen, ouders en leerkrachten. Want effectieve hulpverlening is een kwestie van samen doen. We hebben de onderwijs- en jeugdhulpexpertise met elkaar verbonden. Daardoor kunnen we vanuit één samenhangend plan zowel het kind, zijn ouders als de leerkracht ondersteunen. Altra levert daarom een bijdrage aan de wijkteams in diverse gemeenten, die laagdrempelige hulp bieden aan ouders, kinderen en gezinnen. Onze ambulant hulpverleners bieden opvoedondersteuning en helpen gezinnen bij vragen op het gebied van ontwikkeling, gedrag en opvoeding. We bieden laagdrempelige trainingen zoals faalangstreductietraining, rots & water er Triple P. We werken altijd vanuit de driehoek school, gezin, buurt. Vaak is deze hulp, geboden vanuit de wijkteams, voldoende om ouders en kinderen weer op weg te helpen. Als de problemen zwaarder zijn, biedt Altra specialistische jeugdhulp. Altra biedt het hele spectrum van lichte ondersteuning op scholen (vanuit de ouder- en kindteams, schoolmaatschappelijk werk en ambulante onderwijsbegeleiding) tot een plek op het speciaal onderwijs. We helpen kinderen, jongeren, ouders en scholen bij uiteenlopende opvoed- en opgroeiproblemen. Ook jonge moeders kunnen bij ons terecht voor begeleiding en advies. Veiligheid staat voorop, ook wanneer dringend en acuut hulp nodig staat Altra klaar. Naast jeugdhulp bieden we speciaal basis- en voortgezet onderwijs aan kinderen die (tijdelijk) niet op een reguliere school onderwijs kunnen volgen. We geloven dat oplossingen het beste werken wanneer jeugdhulp en onderwijs samenwerken. Daarom zetten we onze expertise ook in binnen het reguliere onderwijs, zodat de leerling succesvol zijn schoolloopbaan kan afmaken. Altra is werkzaam in de regio s Zaanstreek, Waterland, Amstelland en de Meerlanden, Kennemerland-Zuid en in de Amsterdamse regio s: Noord, Centrum/Oud-West, Oost, Zuidoost, Zuid en Nieuw-West. 6

2. Kernprestaties 2.1 Een blik op 2015: de cijfers in het kort In de onderstaande tabel zijn in het kort de kerncijfers van Altra samengevat ten aanzien van het aantal cliënten en leerlingen, de personele cijfers en ten aanzien van de financiën, met ter vergelijking de cijfers uit 2014. Altra in cijfers Cliënten en leerlingen 31-12-2015 31-12-2014 Aantal unieke cliënten specialistische jeugdhulp 769 907 Aantal unieke cliënten jeugdhulp - overig 452 708 Aantal leerlingen Altra College 859 857 Aantal leerlingen Bets Frijlingschool 75 93 Totaal 2.155 2.565 Personeel 31-12-2015 31-12-2014 FTE Direct Onderwijs 282 274 FTE Direct Jeugd en opvoedhulp 284 266 FTE Ondersteuning 105 111 Totaal 671 651 Aantal medewerkers Direct Onderwijs 328 318 Aantal medewerkers Direct Jeugd en opvoedhulp 347 333 Aantal medewerkers Ondersteuning 117 127 Totaal 792 778 Financiën 2015 2014 Baten Onderwijs (Min. van OCW) 20.084.847 21.572.012 Baten jeugdhulp (gemeenten/sra) 23.474.846 24.059.846 Overige baten 7.645.959 12.970.607 Totaal 51.205.652 58.602.465 Naast de hier gepresenteerde cijfers over het aantal cliënten en leerlingen van Altra helpen de jeugdhulpmedewerkers van Altra via de gemeentelijke wijk- en buurtteams een veelvoud van deze aantallen. Bovendien leveren de begeleiders passend onderwijs van Altra ook aan honderden leerlingen en meer dan 100 scholen ondersteuning. Wel verduidelijken de cijfers dat Altra meer uitvoerende onderwijs- en jeugdhulpmedewerkers heeft ingezet dan het voorgaande jaar en dat het aantal medewerkers in de ondersteuning is afgenomen, ook om de indirecte kosten structureel te kunnen beperken. Desondanks zijn vooral de teruglopende baten debet aan het feit dat het jaar met een verlies van 838.000 wordt afgesloten. Er heeft een verschuiving plaatsgevonden van de overige baten naar de baten jeugdhulp. Per saldo zijn de jeugdhulpbaten gedaald (zie jaarrekening). 7

De ouders en jongeren die we helpen zijn tevreden over de hulp die ze van Altra hebben gekregen. Gemiddeld geven ze Altra een 8,4 Meer informatie over de cliënttevredenheid is te vinden op pagina 31. 2.2 Jeugdhulp Altra bereikt veel cliënten en leerlingen, naar schatting meer dan 5.000 per jaar. Het aantal bij Altra geregistreerde leerlingen en cliënten is echter een beperkt deel van het werkelijke aantal, omdat de leerlingen die via de Begeleiders Passend Onderwijs worden begeleid, onder verantwoordelijkheid van de samenwerkingsverbanden vallen en niet meer door Altra worden geregistreerd. Daarnaast worden veel jeugdhulpcliënten geholpen in (sociale) wijk- en buurtteams, als gevolg van de transitie jeugdzorg naar de gemeente. Daardoor is het aantal bij Altra geregistreerde cliënten duidelijk gedaald ten opzichte van ultimo 2014. Voor de verantwoording van deze prestaties zij verwezen naar de jaarcijfers van de samenwerkingsverbanden en de gemeentelijke teams. Doelrealisatie Een belangrijk instrument om de effectiviteit van de hulp te meten is het methodisch werken met vragenlijsten, waarbij de vragenlijst doelrealisatie per afgerond traject specialistische jeugdhulp een goed beeld geeft of de hulp die de cliënt heeft ontvangen een positief effect heeft gehad. In het onderstaande overzicht wordt duidelijk in hoeverre de doelen uit het hulpverleningsplan geheel of gedeeltelijk zijn gerealiseerd. Doelrealisatie Grotendeels of helemaal behaald Deels behaald Niet behaald, situatie ongewijzigd Niet behaald, situatie verslechterd 39% 41% 16% 4% De norm van 80% geheel of gedeeltelijk gerealiseerde doelen is gehaald in 2015, hetgeen een goede indicatie geeft van de effectiviteit van de hulp. 2.3 Onderwijs op maat Altra heeft scholen voor speciaal onderwijs. Altra Colleges voor leerlingen vanaf ongeveer 12 jaar en de Bets Frijlingschool in Purmerend voor kinderen in de leeftijd van 4 tot 12 jaar. Daarnaast kent Altra een grote afdeling begeleiding passend onderwijs die de zorgsystemen in het reguliere onderwijs versterken. Altra participeert ook in verschillende bovenschoolse voorzieningen en tussenvoorzieningen, zoals:transferium, STOP en School2Care om leerlingen zo veel mogelijk kansen te kunnen bieden op een goede schoolloopbaan. Altra stemt het onderwijs op haar eigen scholen voor speciaal onderwijs zoveel mogelijk af op de mogelijkheden van de leerling. Ieder kind is immers anders; een individu met zijn eigen sterke kanten en beperkingen. We willen op het gebied van onderwijs het beste uit de leerlingen halen. Onze scholen besteden tegelijkertijd ook veel aandacht aan vakoverschrijdende leerdoelen, zoals leren leren, leren plannen, sociale vaardigheden, ontdekken van talenten, toekomstperspectief, sociaal-emotionele ontwikkeling, werknemersvaardigheden en actief burgerschap. We versterken het opbrengstgericht en handelingsgericht werken. We bieden onderwijs op verschillende niveaus. Onderwijs op maat betekent 8

ook dat we leerlingen die geen zicht hebben op een startkwalificatie en die aan het werk willen, intensief begeleiden naar werk. Door leerlingen onderwijs op niveau te bieden, kan er een symbiose ontstaan tussen het speciaal en regulier onderwijs. Als het op de reguliere school niet goed gaat, kunnen ze bij Altra een traject doorlopen en vervolgens weer terug naar een reguliere school. Om de overgang voor de leerlingen uit het voortgezet speciaal onderwijs naar het mbo soepeler te laten verlopen is het Altra College in augustus 2015 gestart met een nieuwe opleidingsroute: de vakschool. Binnen de vakschool staan leren en oriënteren in de praktijk voorop. Het is een nauwe samenwerking van voortgezet speciaal onderwijs, mbo en werkgevers om het praktisch talent van de leerlingen te stimuleren en te zorgen voor een kansrijkere doorstroom van onze leerlingen naar de arbeidsmarkt. Het geven van vakinhoudelijke sterke en uitdagende lessen lukt alleen als het pedagogisch klimaat in orde is. Daarom werken Altra College en Bets Frijlingschool schoolbreed met Positive Behaviour Support (PBS). En Altra Educé helpt steeds meer scholen bij het implementeren van PBS. PBS maakt gebruik van vijf kernelementen: een schoolbrede aanpak op basis van gedeelde waarden, prioriteit voor preventie, positieve en duidelijke benadering, effectief werken met data, samenwerking. 2.4 Altra College 1 Altra College is een school voor voortgezet speciaal onderwijs, waar leerlingen met gedrags- of psychiatrische problemen van twaalf tot en met twintig jaar terecht kunnen. Altra College heeft een dekkend onderwijsaanbod van vmbo-basis tot vwo. Hierdoor kunnen we optimaal aansluiten bij de mogelijkheden van de leerlingen. Altra College heeft zeven regionale afdelingen: vier in Amsterdam, één in Hoofddorp, één in Krommenie één in Purmerend. Naast de reguliere afdelingen verzorgde Altra College onderwijs in de justitiële jeugdinrichting Amsterbaken (forensisch behandelcentrum van Spirit voor jongens van 12-23 jaar, gesloten in 2015) en de Koppeling (intersectoraal zorgprogramma voor jongeren met ernstige gedragsproblemen) en in behandelcentra van de Bascule (academisch centrum voor forensische psychiatrie) en Arkin/Jellinek (instelling voor verslavingszorg). Op alle schoollocaties in Amsterdam biedt Altra jeugdzorg en de Bascule GGZ-behandeling. In Zaanstreek en Waterland werkt Altra samen met Lucertis, JGGZ-aanbieder, om haar hulp directer aan de scholen te koppelen. 1 De resultaten van het Altra College worden uitgebreid verantwoord in het Jaarverslag 2014-2015 dat te vinden is op de website van Altra. 9

Het leerlingaantal van Altra College is, vooral door de sluiting van Amsterbaken, iets gedaald ten opzichte van 2014 bij vergelijking van de aantallen van de (oktober)telling. In de loop van het najaar is het leerlingaantal echter weer gegroeid en is aan het eind van 2015 (859) vrijwel gelijk aan de eindejaarscijfers van 2014 (857). Afdeling 1-10-2015 1-10-2014 Centrum 60 76 Noord 59 59 Zuidoost 64 42 West 0 43 School2Care 39 11 Haarlemmermeer 51 59 Waterland 101 87 Zaanstreek 68 81 Bleichrodt 184 181 Bascule 76 80 Forensische Jeugd Psychiatrie 9 13 Amsterbaken 0 27 De Koppeling 40 35 Altra Werkt 41 31 Totaal Altra College 792 825 Meer dan de helft van de leerlingen van het Altra College wonen in Amsterdam, maar ongeveer 40 procent van de leerlingen woont in één van de omliggende gemeenten. Opmerkelijk is dat 79 procent van de leerlingen jongens zijn. Examenresultaten De resultaten van de leerlingen vormen een belangrijke graadmeter voor de kwaliteit van het onderwijs. De leerlingen leggen voor mavo-havo en vwo een staatsexamen af. Voor een mbo-diploma leggen onze leerlingen een praktijkexamen en een proeve van bekwaamheid af en als ze door willen op het mbo, een taal- en rekentoets. 10

Uitstroom In het schooljaar 2014-2015 zijn 606 leerlingen uitgestroomd bij het Altra College. De uitstroom per bestemming staat in onderstaande grafiek. 2.5 Bets Frijlingschool 2 De Bets Frijlingschool is een school in Purmerend voor speciaal onderwijs aan kinderen met gedragsstoornissen en of psychiatrische problemen. Daarnaast heeft een aantal kinderen leerproblemen. De school biedt onderwijs aan kinderen in de leeftijd van 4 tot 12 jaar. De school heeft een regiofunctie voor Zaanstreek en Waterland, maar het merendeel van de leerlingen komt uit Purmerend. Maar liefst 86 procent van de leerlingen zijn jongens. 2 De resultaten van de Bets Frijlingschool worden uitgebreid verantwoord in het Jaarverslag 2014-2015 dat te vinden is op de website van Altra 11

2.6 Begeleiding passend onderwijs De begeleiders passend onderwijs (BPO-ers) van Altra zijn actief op 70 scholen voor VO, VSO en praktijkonderwijs.. De ambulante begeleidingsdienst van Altra heeft een grote verandering doorgemaakt. Door niet meer één op één met een kind werken, maar een veel breder pakket aan ondersteuning aan te bieden. De veelzijdige expertise van de begeleiders passend onderwijs heeft zich uitgekristalliseerd in een scala van nieuwe producten en diensten. Het portfolio van de ambulante begeleidingsdienst sluit hier op aan en ontwikkelt zich verder in aansluiting op de behoefte die vanuit passend onderwijs ontstaat. Met de samenwerkingsverbanden zijn meerjarenafspraken gemaakt over hoe de expertise van de ambulante dienst ingezet kan worden op de scholen. Voor grotere of tijdelijke projecten op reguliere scholen, heeft Altra Educé opgericht. Altra biedt sinds februari 2013 trainingen en coaching op maat aan onderwijsprofessionals, onder andere bij de invoering van PBS. Het team van Altra Educe bestaat uit vijf trainers/coaches, die generalist zijn op gebied van gedrag en leren en daarnaast hun eigen specialismen hebben. 2.7 Onderwijsgerelateerde programma s en voorzieningen Vanuit passend onderwijs willen we zoveel mogelijk jongeren onderwijs laten volgen op een reguliere school. In het schoolondersteuningsprofiel beschrijft elke school welke ondersteuning zij kan bieden. Soms is deze ondersteuning (tijdelijk) niet voldoende, Altra beschikt over een dekkend netwerk van voorzieningen voor extra ondersteuning. Want iedere jongere verdient een passende onderwijsplek en de benodigde ondersteuning. Bovenschoolse voorzieningen Altra biedt diverse bovenschoolse onderwijszorgarrangementen, waar leerlingen tijdelijk intensieve begeleiding krijgen. 12

Trajectvoorziening Altra biedt trajectvoorzieningen, waarbij een vaste plek binnen de school wordt voor leerlingen met ondersteuningsvragen op gebied van gedrag en psychiatrie wordt ingericht. We bieden een breed aanbod aan voorlichtingen, cursussen, intervisie, coaching en voorzieningen voor VO- en MBO-scholen. Het gaat daarbij bijvoorbeeld om korte oplossingsgerichte coaching voor mentoren en docenten. Stop STOP is een aparte klas voor leerlingen in het voortgezet onderwijs die niet lekker draaien op school en door hun gedrag onrust veroorzaken. STOP helpt te begrijpen waarom de jongere zich zo gedraagt en laat zien hoe het anders kan. Maximaal drie maanden krijgt de jongere les en hulp, zodat geen achterstand wordt opgelopen en snel weer terug kan naar de eigen school. Transferium Voor leerplichtige jongeren die aan het ondersteuningsaanbod van het reguliere onderwijs in combinatie met zorg, niet voldoende hebben om op school te kunnen blijven. Zij kunnen tijdelijk terecht op het Transferium (maximaal een half jaar). We zetten handelingsgerichte diagnostiek in om te kijken wat speelt, zodat we de juiste hulp kunnen bieden. Ze krijgen in een kleine groep dagelijks onderwijs met specifieke aandacht voor het aanleren van schoolse vaardigheden. Daarnaast wordt er veel aandacht besteed aan het gedrag en de persoonlijke omstandigheden van de leerling, zodat we de problemen samen kunnen oplossen. Soms is intensieve ambulante gezinsbegeleiding (IAG) nodig, soms zijn specifieke trainingen nodig. Doel is dat de jongeren weer naar school kunnen of op een andere manier aan hun toekomst werken. Beter passend klas Door de intensieve begeleiding van Beter passend kunnen veel leerlingen voor het eerst sinds tijden weer naar school. De Beter passend klas is voor jongeren met een autisme spectrum stoornis (ASS) die langdurig thuis zitten of dreigen thuis te komen zitten. Vaak ervaren ze angsten en hebben ze al diverse trajecten doorlopen (o.a GGZ hulp). In de klas van maximaal vijf jongeren bieden we intensieve begeleiding thuis en op school. School2Care In Amsterdam biedt School2Care jongeren die niet of nauwelijks nog naar school gaan en weinig perspectief hebben een nieuwe, laatste kans om alsnog de draad op te pakken. Vaak is er sprake van een opstapeling van problemen thuis, op school en in de vrije tijd. De jongeren neigen naar het criminele pad, veroorzaken overlast en hebben vaak forse gedragsproblematiek. School2Care biedt deze jongeren een combinatie van onderwijs, (jeugd)zorg en begeleide vrije tijdsbesteding (wrap around care), met als doel deze jongeren op een positieve manier te laten participeren in de reguliere maatschappij. Altra Werkt! Niet alle leerlingen passen in een schoolse omgeving. Niet alle leerlingen zijn in staat om een startkwalificatie te halen. Ook deze leerlingen willen we perspectief bieden op een mooie toekomst: een baan, ook voor jongeren zonder startkwalificatie. Onder intensieve begeleiding werken de jongeren bij Altra Werkt! aan het ontwikkelen van hun competenties en een plek op de arbeidsmarkt. 13

Overstap De overgang van het basisonderwijs naar het voortgezet onderwijs is voor kinderen en ouders een belangrijk, bijzonder maar ook een spannend moment. Want er verandert een hoop, er worden hoge eisen aan hen gesteld en dat brengt onzekerheid met zich mee. Altra biedt aan zowel kinderen als ouders intensieve begeleiding bij de overgang naar het voortgezet onderwijs, wanneer kinderen uit dreigen te vallen door bijvoorbeeld gedragsproblemen of onvoldoende schoolvaardigheden. Trainingen en begeleiding zijn in groepsverband maar ook individueel. 2.8 Specialistische jeugdhulp Altra helpt kinderen, jongeren, ouders en scholen bij uiteenlopende opvoed- en opgroeiproblemen. Ook jonge moeders kunnen bij ons terecht voor begeleiding en advies. Veiligheid staat voorop, ook wanneer dringend en acuut hulp nodig is staat Altra klaar. We bieden voor de verschillende doelgroepen en problematieken gezinsgerichte programmas en modules, individuele en groepsbegeleiding en trainingen op scholen: Ambulante spoedhulp Crisishulp is nodig als de situatie in een gezin uit de hand loopt en de kinderen acuut gevaar lopen. Vaak gaat het om situaties waarbij de politie op de stoep staat en er slaande ruzie is in het gezin, of met mensen in de directe omgeving van het gezin. Vaak is er een melding van kindermishandeling of dreigt uithuisplaatsing. In alle gevallen zijn de problemen het gezin boven het hoofd gegroeid en is het duidelijk dat de gebruikelijke oplossingsstrategieën van het gezin niet meer werken. Het doel van crisishulp is de situatie in het gezin te stabiliseren en waar mogelijk te verbeteren zodat de kinderen thuis veilig zijn. Altra doet dit door intensieve hulp te bieden: minimaal 8 uur per week gedurende 4 weken. Families First Crisishulp wanneer de situatie in een gezin uit de hand loopt en de kinderen acuut gevaar lopen. Vaak gaat het om situaties waarbij de politie op de stoep staat en er slaande ruzie is in het gezin of met mensen in de directe omgeving van het gezin. Vaak is er een melding van kindermishandeling of dreigt uithuisplaatsing. In alle gevallen zijn de problemen het gezin boven het hoofd gegroeid en is het duidelijk dat de gebruikelijke oplossingsstrategieën van het gezin niet meer werken. Het doel van crisishulp is de situatie in het gezin te stabiliseren en waar mogelijk te verbeteren zodat de kinderen thuis veilig zijn. Met maximaal 8 uur per week gedurende 4 weken, is Families First iets minder intensief dan Ambulante Spoedhulp. Diagnostiek en traumabehandeling Diagnostiekmodule voor slachtoffers van huiselijk en seksueel geweld en jonge moeders. Met specifiek aandacht voor prioritering, volgordelijkheid en timing, om een gedegen plan van aanpak op te kunnen stellen. Veel jonge moeders hebben hechtings- en/of psychiatrische problematiek, die vaak nog niet gediagnosticeerd is. Door de problematiek vroegtijdig in kaart te brengen, kan hulp en begeleiding intensiever en methodisch beter onderbouwd van start gaan. Dit kan de totale hulpverleningsduur 14

verkorten. Een ander doel van de diagnostiek is om een inschatting te maken of de benodigde hulp in een residentiële setting plaats moet vinden, of ook in een ambulante setting kan. Focus op veiligheid Altra traint hulpverleners in basistechnieken Signs of Safety. Ambulant hulpverleners zijn de ogen en oren van de jeugdzorg. Ze komen bij cliënten thuis, hebben contact met school en buurt en kunnen zodoende een goede inschatting maken van de situatie binnen het gezin. Om deze unieke positie effectief in te zetten voor de veiligheid van kinderen, traint Altra al haar ambulant hulpverleners in de basistechnieken van Signs of Safety onder de titel: Focus op veiligheid. Doel is dat de hulpverleners daarbij de technieken toepassen om met het gezin en de kinderen in gesprek te gaan over veiligheid en de eerste stappen te zetten om de veiligheid te bevorderen. Is er sprake van ernstige veiligheidsproblemen, dan kan het Signs of Safety-team van Altra worden ingeschakeld voor consult of voor een geheel traject. FIOM Altra ondersteunt meiden die onbedoeld zwanger zijn en in korte tijd een ingrijpende beslissing moeten nemen over het wel of niet voortzetten van de zwangerschap. Zelf voor het kindje zorgen of het afstaan voor adoptie? Altra Fiom ondersteunt bij het besluitvormingsproces en helpt de dingen op een rij te zetten. We kijken ook hoe familie en vrienden kunnen worden ingezet om steun te bieden. Ook nadat een keus is gemaakt ondersteunt Fiom met de hulp die nodig is. Verder helpt Fiom bij het contact zoeken met een kind dat is afgestaan. Adoptiekinderen kunnen ook terecht wanneer ze hun ouders willen zoeken. Gezinshuizen jonge moeders Altra werkt samen met Gezinshuis.com; de gezinshuisouders bieden een thuis aan jonge moeders, Altra biedt ambulante begeleiding. Zelfstandigheid, veiligheid, hechting en een sterk eigen netwerk: die punten staan centraal in de hulp die jonge moeders krijgen aangeboden. Voor gezinshuisouders biedt deze werkwijze vrijheid om met hun eigen ervaring, vanuit hun kracht te werken aan een nieuwe toekomst voor een jonge moeder en haar kind. Residentiële huisvesting jonge moeders Jonge moeders die zelfstandig genoeg zijn of klaar zijn bij het gezinshuis, maar nog niet in staat zijn volledig zelfstandig te wonen of simpelweg te jong zijn, kunnen terecht bij een kamertrainingscentra of begeleid wonen eenheid. Altra heeft twaalf locaties. Tijdens hun verblijf werken de jonge moeders aan de eisen die worden gesteld om in aanmerking te komen voor een UJO (uitstroom tafel jongeren) woning. Wij helpen haar om haar eigen krachten te zien en te gebruiken. De jonge moeder heeft in het proces de regie in handen. Handelingsgerichte diagnostiek De Diagnostiekmodule van Altra biedt professionals, ouders en kinderen houvast bij de hulpverlening aan cliënten met opvoed-, opgroei- of onderwijsproblemen. Kenmerkend voor de handelingsgerichte diagnostiek is dat het diagnostisch proces systematisch en transparant verloopt en dat er gebruik wordt gemaakt van valide en betrouwbare psychologische instrumenten. Informatie wordt doelgericht 15

verzameld in nauwe samenwerking met cliënten en andere betrokkenen. In de diagnostiek is er altijd aandacht voor risicofactoren en beschermende factoren bij kind, opvoeding, onderwijs en vrije tijd. De module duurt gemiddeld drie tot vijf weken. We formuleren cliëntspecifiek advies waarmee de hulpverlening direct aan de slag kan. Intensieve ambulante gezinsbegeleiding Als een gezin verstrikt is geraakt in meerdere problemen en hier zelf niet meer uitkomt, bieden we intensieve opvoedondersteuning en gezinsbegeleiding thuis en op school (IAG). Samen met kinderen, ouders en leraren kijken we wat de problemen zijn. Vervolgens formuleren we samen duidelijke doelen waaraan we gaan werken. Die doelen kunnen betrekking hebben op de opvoeding, verzorging en ontwikkeling, regels, planning en afspraken thuis of op school, omgaan met geld of onderlinge communicatie. Het is een intensief traject waarbij we hulp op maat bieden. Kind- en oudertherapie Als ouders, leerkrachten of hulpverleners zich ondanks hun inspanningen zorgen blijven maken over een kind, kan therapie ingezet worden. Soms is een kindgerichte therapie belangrijk, een andere keer zal therapie met het kind en de ouder samen of met het hele gezin beter helpen. Kinderen kunnen spelend of met beeldende materialen op ontdekkingstocht gaan. Samen met de therapeut en hun ouders leren kinderen zichzelf beter kennen. Ouders die praktisch willen oefenen, bijvoorbeeld met aandacht geven en verdelen, kunnen met het hele gezin creatief aan de slag gaan. Het helpt kinderen om hun emotionele problemen de baas te worden en geeft hun ouders steun in de rug. Ouderschap blijft Altra biedt ouders in een complexe scheiding omgangsbemiddeling en begeleiding. De ouders worden geholpen om onderlinge afspraken te maken over gedeeld ouderschap. Het belang van het kind en zijn recht op omgang met beide ouders staan daarbij centraal. In de contacten wordt gewerkt aan communicatieherstel tussen beide ouders en indien nodig aan contactherstel tussen uitwonende ouder en kind. In afstemming met de Gemeente Amsterdam is besloten om 22 trajecten bemiddeling en begeleide omgang door het Omgangshuis Noord-Holland te laten uitvoeren. Triple P Family Transitions De cursus Family Transitions is bedoeld voor alle gescheiden ouders die hun kinderen positief willen blijven opvoeden. Tegenwoordig zijn één op de drie ouders gescheiden en vindt een deel daarvan het lastig om helder te blijven communiceren met de ex-partner, wat zorgt voor spanning en stress, ook voor de kinderen. Het omgaan met conflicten en woede is één van de elementen van de Cursus Family. Ouders kunnen gratis deelnemen aan de cursus, alleen of ieder apart (dus niet samen in één groep). De cursus vindt plaats in groepsverband van maximaal tien ouders. Salto Altra biedt onder de naam Altra Salto gezinsbegeleiding aan gezinnen met kinderen of jongeren met een licht verstandelijke beperking, psychiatrische stoornis of een ernstige gedragsstoornis. Vaak zijn er thuis, op school en in de directe omgeving van het kind of de jongere een opeenstapeling van problemen. We bieden daarom hulp aan kind, ouder en aan school. We kijken ook altijd of er familieleden, vrienden of 16

buren zijn die het gezin kunnen steunen. Salto onderscheidt zich van andere gezinsbegeleidingsprogramma s doordat het programma consequent vanuit school wordt aangeboden. Er zijn in totaal 44 trajecten afgerond in 2015. Signs of safety Oplossingsgerichte benadering bij een onveilige gezinssituatie. Samen met ouders en kind onderzoeken we wat de zorgen zijn, wat er goed gaat en wat er moet gebeuren. Ook kijken we welke mensen in de omgeving kunnen helpen; met deze mensen wordt een netwerkbijeenkomst georganiseerd. Op basis daarvan stellen we een veiligheidsplan op. In dat plan komen duidelijke afspraken te staan over wie wat gaat doen om het gezin bij te staan. Ook plannen we vervolgbijeenkomsten om te zorgen dat afspraken worden nagekomen. Triple P Triple P staat voor Positief Pedagogisch Programma, een programma voor opvoedondersteuning aan ouders met kinderen in de leeftijd van 0-16 jaar. Triple P niveau 4 is één van de intensievere niveaus en richt zich specifiek op ouders met kinderen die ernstige emotionele en gedragsproblemen hebben. Ouders leren hoe zij een positief contact met hun kind kunnen bevorderen, hoe ze nieuw gedrag kunnen aanleren en hoe ze kunnen omgaan met ongewenst gedrag. De positieve krachten in het gezin worden zo versterkt en de risicofactoren verminderd. Wanneer het in het gezin niet soepel loopt en het kind ernstige gedragsproblemen heeft, kan Altra een intensieve individuele training aanbieden, als Triple P niveau 5. Dat programma is gericht op gedragsproblemen van het kind in combinatie met problemen van de ouders, zoals relatieproblemen, conflicten over opvoeding, stress en depressie. Ouders krijgen extra ondersteuning bij de toepassing van opvoedingsvaardigheden in moeilijke situaties. Triple P Stepping stones Altra biedt ondersteuning aan ouders met een kind tot 12 jaar met een verstandelijke beperking of downsyndroom. De Triple P cursus Stepping Stones is speciaal voor deze ouders ontwikkeld. Tijdens de cursus leren ouders om te gaan met de ontwikkelingsproblemen die veel voorkomen onder kinderen met een beperking. Ouders leren zichzelf zo competent te voelen en op hun eigen kompas te varen. Videohometraining Ouders leren met behulp van beeldmateriaal hoe ze op een positieve manier contact met hun kinderen kunnen krijgen. Door de videobeelden te bekijken zien de ouders hoe hun kind op hun gedrag reageert. Zo leren ouders van zichzelf en kunnen ze hun opvoedingsvaardigheden verder ontwikkelen. Hierdoor kunnen ontwikkelingsproblemen bij het kind worden voorkomen, verminderd en opgelost. Videohometraining wordt vaak als onderdeel van de intensieve ambulante begeleiding ingezet. Regelmatig komt het voor dat opvoedproblemen samenhangen met hechtingsproblemen. De ouder is onvoldoende alert op de signalen van het kind en interpreteert deze niet juist of reageert niet adequaat. In deze gevallen moet eerst hieraan worden gewerkt alvorens aan de slag te gaan met het aanleren van opvoedvaardigheden. In dergelijke situaties kan het programma NIKA een oplossing bieden. Dit is een kortdurende interventie om verstorend opvoedgedrag bij ouders te verminderen en sensitief en 17

responsief opvoedgedrag te bevorderen. Met behulp van videofeedback, psycho-educatie en huiswerkopdrachten wordt verstorend en beangstigend opvoedgedrag van de ouders afgeleerd en sensitief opvoedgedrag aangeleerd. De ouder leert bij het kind aan te sluiten en zowel de emoties als het gedrag van het kind te reguleren. Trainingen Altra biedt naast de Videohometrainingen en Triple P trainingen ook nog diverse andere trainingen zoals Remweg voor opvoeders of leerkrachten van zeer impulsief reagerende kinderen en Tact voor jongeren om ze te leren omgaan met boosheid en agressie. Weer aan de Slag Samen met de jonge moeder bekijken we wat er moet gebeuren om een opleiding, werk of dagbesteding te combineren met de zorg voor een kind. We helpen bij het maken van een werk- of studiekeuze en bij het regelen van kinderopvang. Daarnaast helpen we bij vragen over opvoeding, financiële zaken, contact met familie en vrienden. Weer aan de Slag biedt individuele begeleiding door koppeling van de jonge moeder aan een vaste begeleider. Daarnaast zijn er themabijeenkomsten en trainingen in groepsverband. Doel is het halen van een startkwalificatie voor de arbeidsmarkt. 70% van de jonge moeders is na het traject aan het werk of terug naar school. Weer aan de Slag kan gecombineerd worden met ambulante of residentiële programma s voor jonge moeders. In de volgende tabel staat per leveringsvorm weergegeven hoeveel jeugdhulpmodules zijn afgerond in 2015. 18

Leveringsvorm Module Aantal Weer aan de Slag Altra Weer aan de Slag 69 Altra Weer aan de Slag + 9 Dreigend schooluitval Altra Beter Passend 12 Altra Diagnostiek 27 Altra IAG (V)SO 154 Altra individuele begeleiding(overstap) 46 Altra School2Care 45 Altra School2Care Ambulant 4 Altra STOP 59 Altra Transferium 108 Gezinnen met opvoedingsonmacht Altra Diagnostiek 32 Altra Hechting/VideoHomeTraining 8 Altra IAG (Intens. Ambul. Gezinsbeg.) 165 Altra IAG Echtscheiding 1 Altra Ouder Kind Speltherapie 69 Altra Training 42 Altra Triple P 48 Gezinnen met veiligheidsrisico's Altra IAG-SOS 38 Altra Ouderschap Blijft 3 Altra Signs of Safety 120 Crisishulp Altra Families First 61 Altra Spoedhulp 89 Blijf/Huiselijk geweld Altra Diagnostiek 36 Altra Hechting/VideoHomeTraining 3 Altra IAG (Intens. Ambul. Gezinsbeg.) 76 Altra Ouder Kind Speltherapie 5 Jonge Moeders Residentieel Altra Diagnostiek JM Residentieel 6 Altra IAG JM Residentieel 13 Altra JM Gezinshuis 13 Altra JM HAT (Verblijf en IAG) 7 Altra JM Verblijf UJO 3 Altra JM Woontraining (Verblijf en IAG) 9 Jonge Moeders Altra Diagnostiek 32 Altra Hechting/VideoHomeTraining 4 Altra IAG (Intens. Ambul. Gezinsbeg.) 23 FIOM Altra FIOM 276 Eindtotaal 1715 Dit betreft de jeugdhulpcliënten die Altra begeleid als specialistische hulp en niet de cliënten die door Altra-medewerkers worden begeleid in de gemeentelijke teams. (zie volgende paragraaf) 2.9 Hulp in gemeentelijke teams Wie hulp of advies nodig heeft op het gebied van opvoeden en opgroeien, kan terecht bij een wijkteam in de eigen gemeente. Deze teams bieden laagdrempelige hulp, zodat kleine problemen klein blijven. Altra jeugdhulpverleners versterken in diverse gemeenten de wijkteams.ons doel is kinderen en ouders zo te ondersteunen zodat zij zelf, met steun van hun netwerk, verder kunnen. We werken altijd vanuit de driehoek school, gezin, buurt. Onze medewerkers hebben oog voor de veiligheid van kinderen. Zo worden in de 27 Ouder- en Kind-teams van de Gemeente Amsterdam 76 fte. ingezet (ambulant hulpverleners en gedragswetenschappers). Altra levert daarmee ruim een derde van de medewerkers van de OKT s. In de OKT s zijn voor 7.288 geregistreerde cliënten in 2015 2.037 beschikkingen voor specialistische (jeugd)hulp of persoonsgebonden budgetten afgegeven 3. De facto zien de OKTmedewerkers veel meer cliënten, omdat veel korte contacten niet worden geregistreerd. 3 Bron: Jaarrapportage 2015 Ouder en Kindteams Amsterdam, www.oktamsterdam.nl 19

en zijn daarnaast ook veel ambulant hulpverleners (35 fte) werkzaam in de Samen Doen teams. Bovendien levert Altra ook nog teamleiders en ondersteunende diensten aan deze teams. Ouders kunnen met kleine problemen aankloppen bij de wijkteams. Bijvoorbeeld omdat hun kind niet goed slaapt, omdat de omgang met een opgroeiende puber moeizaam gaat, omdat er thuis vaak ruzie is, of omdat een kind wordt gepest op school. Kinderen en jongeren kunnen ook zelf aankloppen bij een adviseur van een wijkteam, bijvoorbeeld als zij zich onzeker voelen. De hulpverleners luisteren, adviseren en ondersteunen de ouders en de kinderen. Als het nodig is kunnen ze ook samen met de ouders zoeken naar passende specialistische hulp. Altra is actief in de gemeentelijke teams in Amsterdam, Zaanstad, Waterland, Haarlemmermeer, Amstelveen, Diemen, Aalsmeer, Ouder-Amstel en Uithoorn. In Haarlemmermeer werken de ambulant hulverleners op en vanuit de scholen en begeleiden daar leerlingen, cliënten en gezinnen en hebben 154 trajecten afgerond, o.a. via individuele begeleiding van leerlingen, trainingen en intensieve ambulante gezinsbegeleiding. In de gemeente Amstelveen biedt Altra schoolmaatschappelijk werk (SMW) op scholen voor primair en voorgtgezet onderwijs. In totaal zijn daarbij 385 SMW-trajecten afgerond in 2015. Alle hulpverleners in de gemeentelijke teams hebben de training Focus op Veiligheid gevolgd. 20

3. Maatschappelijk ondernemen 3.1 Samenwerken met partners rondom cliënt en leerling Effectieve hulpverlening en onderwijs is een kwestie van samen doen, dat is de overtuiging van Altra. Samenwerken rondom leerling en gezin en elkaars expertise optimaal benutten. Samenwerking met de gemeenten als verantwoordelijke overheden voor de jeugdhulp en samenwerking binnen de verschillende gemeentelijke sociale teams en met ketenpartners o.a. door soepele en zorgvuldige verwijzing en uitwisseling van informatie. Want samen bouwen we aan een toekomst voor ieder kind. We werken samen om de beste, liefst integrale zorg en onderwijs te bieden. Een groot deel van onze cliënten of hun ouders heeft psychiatrische klachten: Altra werkt daarom samen met de GGZ. Vrijwel alle jeugdhulpcliënten van Altra zitten op school. Altra werkt daarom samen met, op en vanuit de scholen. Altra heeft een structurele samenwerking met Jeugdbescherming Regio Amsterdam andere aanbieders van zorg en het onderwijsveld. Daarnaast neemt Altra deel aan de overlegstructuren van het onderwijs: Met alle scholen waar Altra actief is wordt frequent overleg gevoerd over de samenwerking. Met alle samenwerkingsverbanden in het onderwijs zijn hechte banden, frequent overleggen we over boven- en tussenschoolse voorzieningen en de invulling van passend onderwijs. Met de MBO-instellingen is structureel overleg over gezamenlijke projecten op het MBO. Met diverse onderwijsinstellingen is structureel overleg rond de onderwijsprogramma s en de mogelijkheden tot stage. Altra is ook vertegenwoordigd in het ABOSO (Algemeen bestuurlijk Overleg Speciaal Onderwijs ten behoeve van de begeleiding van leerlingen met psychiatrische en/of ernstige gedragsproblemen) en het OSVO (de vereniging van vertegenwoordigers van schoolbesturen in het Amsterdamse voortgezet- en middelbaar beroepsonderwijs). 3.2 Dynamische omgeving Ontwikkelingen in de jeugdzorg Het jeugdzorgstelsel is vernieuwd en tegelijkertijd wordt er bezuinigd (4% in 2015). Per gemeente is de bezuiniging verschillend. Vanaf 2016 start de invoering van verdeelmodellen die zijn gebaseerd op wat gemeenten op basis van objectieve criteria nodig hebben. Gemeente Amsterdam krijgt 5 % minder budget volgens dit model. Sinds 2015 valt de jeugdzorg onder de verantwoordelijkheid van de gemeenten. Altra is op grote schaal actief met het bieden van hulp in gemeentelijke teams. In alle gemeenten zijn wijk- en buurtteams opgezet, waar hulpverleners van verschillende instellingen en uit verschillende sectoren samenwerken om in de wijk en dus dichtbij huis geïntegreerde hulp aan te bieden. 21

In nauwe samenwerking met onze ketenpartners en de Gemeente zijn in Amsterdam Ouder en Kindteams en de Samen Doen teams ingericht, die een belangrijk deel van de jeugdhulp leveren zoals bedoeld in de Jeugdwet. Ongeveer de helft van alle ambulant hulpverleners van Altra is in 2015 gaan werken in een wijk- of buurtteam. Altra levert daarbij niet allen veel hulpverleners, maar ook teamleiders, gedragswetenschappers en ondersteunde diensten aan deze teams. In andere gemeenten werken medewerkers van Altra eveneens in de verschillende gemeentelijke jeugdhulpteams, die op verschillende wijzen zijn vormgegeven. Ontwikkelingen in het onderwijs Sinds de invoering van passend onderwijs zijn de scholen voor basis- en voortgezet onderwijs, verenigd in verschillende samenwerkingsverbanden, zelf verantwoordelijk voor de inrichting van passend onderwijs voor hun leerlingen. Scholen voor speciaal onderwijs, zoals Altra College en Bets Frijlingschool, blijven bestaan. Maar ze zijn voor hun inkomsten afhankelijk van de samenwerkingsverbanden. Met de medewerkers van Altra College en Bets Frijlingschool realiseren we een hogere kwaliteit van het werk waardoor Altra met haar scholen ook in de toekomst een belangrijke bijdrage kan blijven leveren aan het onderwijs voor kwetsbare leerlingen. Ten aanzien van de Ambulante Begeleiding die Altra aan het onderwijs biedt heeft Altra goede meerjarenafspraken gemaakt met de verschillende samenwerkingsverbanden, zodat deze ondersteuning voor duurzaam kan worden voortgezet. Strategische alliantie Om ook in de toekomst innovatieve producten en diensten te kunnen bieden tegen een goede kostprijs heeft Altra de samenwerking gezocht met de Horizon Holding. In het najaar 2015 zijn verkenningen en pilots gestart om te komen tot nauwe samenwerking en het over en weer versterken en vernieuwen van elkaars aanbod. Beide organisaties (en dochterondernemingen) hebben de intentie uitgesproken om een bestuurlijke fusie aan te gaan, waarbij Altra als rechtspersoon met behoud van eigen identiteit onderdeel gaat uitmaken van een holding, waarin ook Horizon Jeugdzorg en Speciaal Onderwijs, De Nieuwe Kans, de Opvoedpoli en een gezamenlijk Service Centre deel uitmaken. Door samenvoeging van ondersteunende functies wordt ook een afname van de overheadkosten beoogd, hetgeen ten goede komt aan de direct inzetbare jeugdhulp en onderwijs. Medio 2016 vind definitieve besluitvorming plaats. 3.3 Social return Altra draagt graag haar steentje bij aan de maatschappij in ons dagelijkse werk, maar onze bijdrage gaat verder. We zetten onze kennis, expertise en mensen ook in om het verschil te maken in de buurt en in de arbeidsmarkt. Enkele van de voorbeelden hiervan worden kort toegelicht: 1. Altra heeft twintig laptops met software geschonken aan de vluchtelingen-opvang. Daarnaast delen we regelmatig oproepen voor spullen op ons intranet om zo wat bij te dragen naast de jeugdhulp die we bieden aan asielzoekers. 2. Altra vindt het belangrijk dat haar leveranciers ook een steentje bijdrage aan de maatschappij. Het is een selectiecriteria voor inkoop. Zo werkt Altra met MAS schoonmaak, die onze jongeren (afstand tot de arbeidsmarkt) een stageplek, diploma en baan bieden. 3. Op dinsdag en donderdag heeft Altra op de kernlocatie de Rode Kruisstraat de kantine overgedragen aan leerlingen van Altra Werkt! Zij verkopen dan zelfgemaakte broodjes, soep en salade aan medewerkers van Altra. 4. Onder begeleiding van een coach werken ze zo aan diverse arbeids-vaardigheden. 22

5. Tijdens evenementen van Altra bieden we leerlingen van Altra College en Altra Werkt! de mogelijkheid om werkervaring op te doen. We werken hierbij samen met onze leveranciers. Denk aan de catering tijdens trainingen maar ook de gehele verzorging van ons nieuwjaarsfeest (van ontvangst, catering tot muziek). 6. Altra vindt het belangrijk om een bijdrage te leveren aan de buurt. Zo organiseren we bijvoorbeeld wekelijks in Amsterdam Centrum en Noord voor ouderen een diner, verzorgd door leerlingen en collega s. We zorgen ook dat de buurt er netjes uit ziet door afval te verwijderen en planten te planten. 7. Het is tegenwoordig niet eenvoudig om na je studie een baan te vinden. Daarom werkt Altra samen met gemeente Leiden aan het bieden van stageplekken nieuwe stijl. Bijvoorbeeld op het gebied van communicatie. Altra biedt daarbij coaching en training. 3.4 Maatschappelijk verantwoord ondernemen Altra wil maatschappelijk verantwoord ondernemen. Dat betekent zorgvuldig omgaan met de middelen en het geld zoveel inzetten voor onderwijs en hulp aan de leerlingen en gezinnen. Altra heeft de indirecte kosten fors verder verlaagd door het beperken van de ondersteunende functies en besparingen op de huisvestingslaten, mede door het flexibiliseren en digitaliseren van het werk, zowel in de jeugdzorg als in het onderwijs. Dit laatste leidt bovendien tot een substantiële reductie van papiergebruik. Altra geeft haar maatschappelijke verantwoordelijkheid ook vorm door nauw samen te werken met gemeenten, politie, scholen en andere maatschappelijke partners om ongewenst gedrag van jongeren te voorkomen (preventie) en (potentiële) uitvallers weer te laten participeren in de maatschappij. Schijnbaar kansloze jongeren worden door Altra intensief begeleid op weg naar de arbeidsmarkt of naar een vervolgopleiding, zodat zij een plek verwerven op de arbeidsmarkt. De nauwe samenwerking met deze partners draagt ook bij aan het opbouwen van het passend onderwijs en het mede vormgeven van de nieuwe jeugdzorgstructuur in de regio, bijvoorbeeld door onze inzet voor de Ouder en Kind teams en de Samen Doen teams. Maatschappelijk verantwoord ondernemen betekent ook het delen van kennis en ervaring. Altra heeft in december opnieuw een inspiratieweek georganiseerd om de brede kennis en ervaring van het verbinden van onderwijs en jeugdhulp te delen met vertegenwoordigers uit verschillende geledingen van de maatschappij. De workshops en lezingen werden bezocht door ruim 700 deelnemers, zowel Altra medewerkers als externe professionals. Er zijn diverse workshops en lezingen gehouden. Altra doet ook actief aan publieksvoorlichting over het werk in het onderwijs en jeugdhulp. Verschillende medewerkers hebben een bijdrage geleverd aan reportages in landelijke en regionale dag- en weekbladen en aan uitzendingen op radio en televisie. 23

4. Toezicht, bestuur en medezeggenschap 4.1 De organisatiestructuur Altra is een stichting 4 met een eenhoofdige Raad van Bestuur, die verantwoordelijk is voor de dagelijkse leiding, en een Raad van Toezicht. Altra kent twee resultaatverantwoordelijke eenheden: Onderwijs (1) en Jeugd- en opvoedhulp (2), die elk worden aangestuurd door een directeur. Deze RVE s worden ondersteund door een Centraal Servicecentrum. Organogram 31-12-2015 Verkopen en beheren Raad van Toezicht Adviesraad i.o Bestuur Medezeggenschapsorganen Servicecentrum Bestuursbureau RVE Onderwijs RVE Jeugdhulp Ondersteuning RVE Altra College Bets Frijling School2Care Ambulante begeleiding Ambulante jeugdhulp in de buurt en op school Specialistische Jeugdhulp Ondersteuning RVE Transferium Beter passend Altra Werkt Expertisecentrum Ontwikkelen en innoveren 4.2 Raad van Bestuur en Raad van Toezicht Bestuur en Raad van Toezicht hanteren het bestuursreglement en het reglement van de Raad van Toezicht. De Zorgbrede Governancecode en de Code Goed Bestuur van de PO-Raad vormen voor Altra het normatieve kader voor bestuur en toezicht. Altra voldoet aan de normen van deze governancecodes. De bestuurder is verantwoording verschuldigd aan de Raad van Toezicht. Periodiek rapporteert de bestuurder aan de Raad van Toezicht over de ontwikkelingen rond het onderwijs, de jeugdhulp, de financiële en personele ontwikkelingen. De vergaderingen kennen vaste agendaonderdelen zoals bespreking van de actuele externe en interne ontwikkelingen aan de hand van een analyse van de bestuurder en bespreking van de scores op de Kritische Prestatie-indicatoren (KPI s). In 2015 is gedurende het hele jaar speciale aandacht besteed aan de ontwikkelingen die samenhangen met de transitie jeugdzorg. In de tweede helft van het jaar is in overleg tussen bestuurder en raad van toezicht 4 Statutaire naam: Stichting Altra; vestigingsplaats: Amsterdam 24

veel aandacht besteed aan het aangaan van een strategische alliantie met de Horizon Holding en haar dochtermaatschappijen. De bezoldiging van de leden van de bestuurder wordt bewaakt door de voorzitter die dit onderwerp bespreekt met de voltallige Raad van Toezicht. De bezoldiging ligt onder maximumbeloning zoals genormeerd in de richtlijnen van de NVZD. Ten aanzien van de nieuwe normen van de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT-2) geldt dat de bezoldiging onder de WNT-normen ligt. (voor een gedetailleerde verantwoording wordt verwezen naar de Jaarrekening) De bestuurder treedt periodiek in overleg met de Raad van Toezicht over aantal en inhoud van nevenfuncties om belangenverstrengeling te voorkomen. 4.3 Medezeggenschap Cliënten, leerlingen, ouders en medewerkers oefenen invloed uit op het beleid via de medezeggenschapsorganen (OR en GMR), via cliëntparticipatie en via de cliënttevredenheidsonderzoeken. Cliënt-, leerling- en ouderparticipatie Bij Altra is via regionale cycli van cliëntparticipatie invulling gegeven aan het recht van cliënten om invloed op het beleid uit te oefenen. Op de scholen kunnen ouders en leerlingen hun invloed uitoefenen via de medezeggenschapsorganen, de ouderadviesraad en de leerlingenraad. De cliëntenraad in klassieke zin sluit minder goed aan bij de nieuwe jeugdhulpstructuur: de hulpverlening wordt steeds ambulanter en is over zeer veel verschillende locaties (wijkteams/ buurtteanms/scholen). Altra is daarom ook betrokken bij 2 stedelijke projecten om cliëntparticipatie na de transitie vorm te geven: er is een Cliënt Ervarings Onderzoek uitgevoerd om te onderzoeken hoe de cliënten in de Amsterdamse jeugdzorg de transitie ervaren. Daarnaast is op stedelijk niveau het Jeugdplatform Amsterdam opgericht waarin jongeren en ouders samen in gesprek gaan over goede zorg en zich samen inzetten voor de belangen van alle Amsterdammers die te maken hebben met zorg voor jeugd of passend onderwijs in Amsterdam. Altra heeft een Adviesraad (cliëntenraad) op basis van een vertegenwoordiging vanuit de bestaande ouderadviesraad van Altra College Bleichrodt en bestaat uit tenminste 3 en maximaal 13 leden, afhankelijk van het aantal belangstellenden. De Adviesraad heeft input geleverd ten aanzien van het verbeteren van de veiligheid en privacy en het gebruik van de digitale leeromgeving van leerlingen. Met de Adviesraad zijn afspraken gemaakt om naast de vaste jaarlijkse onderwerpen als beleidsplannen en jaarverantwoording te kiezen voor een thematische aanpak, waarbij achtereenvolgens onderwerpen als privacy, klachtrecht, informatievoorziening zullen worden besproken. Naast de adviesraad kent de Gemeenschappelijke Medezeggenschapsraad (Altra College en Bets Frijlingschool) ook een oudervertegenwoordiging, eind 2015 bestaande uit één ouder. Daarnaast kennen alle locaties van het Altra College een leerlingenraad die de schoolleiding adviseert over het school- en leerlingenbeleid. 25

Medezeggenschapsorganen Ondernemingsraad De jeugdzorgmedewerkers van Altra zijn vertegenwoordigd in de Ondernemingsraad (OR). De OR heeft verschillende werkgroepen over specifieke deelonderwerpen (personeel, organisatie en een arbowerkgroep). De OR heeft in 2015 adviezen gegeven over de implementatieplannen met betrekking tot de andere inrichting van Altra als gevolg van de transities jeugdzorg en passend onderwijs en daarmee samenhangende onderwerpen, zoals de benoeming van de bestuurder, de statutenwijziging en de wijzigingen van de salarisadministratie en arbo-dienstverlening. Daarnaast is instemming verleend ten aanzien van de reis- en werkkostenregeling, het contract met de arbodienstverlener en met de beleidsnotitie Professionalisering en de daarin geformuleerde gesprekkencyclus, het kwaliteitskader, en de desbetreffende procedures en formats. Gemeenschappelijke Medezeggenschapsraad De onderwijsmedewerkers van Altra zijn vertegenwoordigd in de Gemeenschappelijke MedezeggenschapsRaad (GMR). De GMR bestaat uit de Medezeggenschapsraad van het Altra College en de Medezeggenschapsraad van de Bets Frijlingschool. De GMR bespreekt de onderwerpen van beide MRen en die Altra-breed zijn. Desgewenst wordt overleg gevoerd met de directeur onderwijs respectievelijk de directeur van de Bets Frijlingschool. De GMR heeft in 2015 advies gegeven over en instemming verleend aan dezelfde voorgenomen besluiten als de OR. Daarnaast heeft de GMR ook nog geadviseerd over de verhuizing (samenvoeging) van de schoollocatie Altra College West naar Zuidoost, over het opzetten van een Vakschool en over het opzetten van een invalpool. Verder heeft de GMR ingestemd met een wijziging van de Functiemix, met de Schoolplannen, het taakbeleid en de lesroosters van Altra College en Bets Frijlingschool, het bestuursformatieplan, de plannen rond de sluiting van Amsterbaken en de gedragscode. Leden van de GMR hebben zitting in diverse ondersteuningsplanraden(opr). Elk samenwerkingsverband van scholen in een bepaalde regio heeft de wettelijke verplichting om een ondersteuningsplan op te stellen. Dit plan wordt behandeld in de OPR, die hiermee moet instemmen. Samenwerking tussen GMR en OR Onderwijs en Jeugdhulp werken bij Altra regelmatig samen. Ook in de medezeggenschap wordt de samenwerking versterkt, met behoud van ieders verantwoordelijkheid uit de Wet Medezeggenschap op Scholen en de Wet op de Ondernemingsraden. De Overlegvergaderingen worden zoveel mogelijk gezamenlijk gevoerd met het lid van de Raad van bestuur en de gemandateerde directieleden. Samen met het bestuur wordt participatieve medezeggenschap vormgegeven. Belangrijk kenmerk daarvan is dat de GMR en de OR in een vroeg stadium betrokken zijn en worden bij de besluitvorming, door in de voorbereiding te participeren in werkgroepen en tijdig over toekomstige ontwikkelingen geïnformeerd worden. De OR en GMR worden beide ondersteund door een ambtelijk secretaris die naast ondersteunende taken ook een verbindende functie heeft, zodat de medezeggenschap efficiënter en eenduidiger verloopt. 26

5. Beleid, inspanningen en prestaties 5.1 Onze uitgangspunten: verbinden, vertrouwen en vakmanschap Het vertrouwen in de toekomst van Altra is gebaseerd op het vakmanschap en de kwaliteiten van onze medewerkers. Vanuit het motto de professional in the lead zijn er in de afgelopen jaren ingrijpende wijzigingen doorgevoerd. Hulpverleners, docenten, gedragswetenschappers, medewerkers die ondersteuning bieden en leidinggevenden zijn er samen in geslaagd hun werk opnieuw vorm te geven. In de komende jaren is minder geld beschikbaar voor onderwijs en jeugdhulp. Maar we hebben vertrouwen: in de kwaliteit van onze ideeën, diensten en onze medewerkers. Waardoor we er ook op vertrouwen dat we in een krimpende markt ons marktaandeel kunnen behouden. In de jeugdhulp en in het onderwijs is grote behoefte aan zelfstandige professionals. Het persoonlijk leiderschap van iedere medewerker moet worden versterkt. De professional moet zelf meer kunnen en mogen beslissen en de afdelingen krijgen grotere verantwoordelijkheid voor zowel het inhoudelijke, personele en financiële beleid, binnen vastgestelde kaders. Vertrouwen, verbinden en vakmanschap zijn dan ook de kernbegrippen voor het leiderschap en de wijze waarop Altra werkt. De besturingsfilosofie is gericht op integraal management. Dat wil zeggen dat managers verantwoordelijk zijn voor kwaliteit, kwantiteit en budgetten. We werken vanuit persoonlijk leiderschap en leggen verantwoordelijkheden daar waar ze thuis horen. De inrichting van onze organisatie wordt hier steeds aan getoetst, zodat onze medewerkers maximaal in staat worden gesteld hun persoonlijk leiderschap in professionaliteit vorm te geven. Personeel in loondienst per 31-12 2015 2014 fte aantal fte aantal Ondersteuning Ondersteuning 105 117 109 124 Mobiliteitscentrum 0 0 2 3 Subtotaal 105 117 111 127 Jeugd en opvoedhulp Pedagogisch medewerkers 0 0 0 0 Ambulant hulpverleners 254 306 229 285 Gedragswetenschappers 27 34 34 41 Overig direct personeel 3 7 3 7 Subtotaal 284 347 266 333 Onderwijs Groepsleerkrachten en Ambulant begeleiders 252 293 248 289 Zorgcoördinatoren (*) 20 23 15 18 Overig direct personeel 11 12 10 11 Subtotaal 282 328 274 318 Totaal 671 792 651 778 27

Verzuim in cijfers Altra heeft in de afgelopen jaren veel geïnvesteerd in het terugdringen van het ziekteverzuim. Het verzuim onder de jeugdzorgmedewerkers bedraagt 5,8 procent, dit ondanks de grote veranderingen die in het kader van de transitie jeugdzorg hebben plaatsgevonden. Ziekteverzuim 2015 2014 Bestuursbureau en Servicecentrum 2,5% 5,5% Jeugd & Opvoedhulp 5,8% 6,3% Onderwijs 9,6% 9,9% Het speciaal onderwijs van Altra was van oudsher sterk gericht op de begeleiding van het gedrag van de leerlingen. Maar om de leerlingen goed klaar te stomen voor de toekomst is het accent verschoven van pedagogiek naar didactiek. Dat vergt veel van de onderwijsmedewerkers. De allround groepsmentor maakt deels plaats voor vakdocenten die op (hoog) niveau lesgeven. Nieuwe lesmethoden, digiborden en een digitaal leerlingvolgsysteem maken het werk anders. Ook de inspectie van het onderwijs stelt hoge eisen. De daarvoor noodzakelijke kwaliteitsslag vergt veel van de medewerkers en niet iedereen kan de nieuwe werkwijze en de werkdruk aan. Hoewel het ziekteverzuim iets is gedaald ligt het met 9,6 procent boven het landelijk gemiddelde in het voortgezet speciaal onderwijs. Sociaal beleid De transitie jeugdzorg, passend onderwijs en de bezuinigingen hebben impact op Altra. Het vraagt om wendbaarheid van alle medewerkers. Daarom zetten we in op flexibiliteit en persoonlijke leiderschap. We creëren een omgeving waarin ruimte is voor leren en ontwikkelen. We stimuleren medewerkers om zich breed te ontwikkelen, zetten in op het versterken van eigen kracht en competenties, zodat de medewerkers arbeidsmarktfit zijn. Een belangrijk onderdeel bij Altra is dan ook het faciliteren en stimuleren van uitwisseling, roulatie en interne mobiliteit, ook om de kosten die gepaard gaan met ontslag van medewerkers zo veel mogelijk te beperken. Altra heeft daartoe initiatieven genomen en beleid ontwikkeld op de volgende gebieden: (Interne) mobiliteit (o.a. mobiliteitscentrum) Flexibel (samen)werken Strategische personeelsplanning Professionalisering (o.a. bekwaamheidsdossier, werkplaatsen en beroepsregistratie) HRM cyclus (o.a. ontwikkelgesprekken) Medezeggenschap Klankbordgroepen Flexibele organisatievormen (o.a. projectmatig werken, co-creatie) Flexibel functiehuis met competentieprofielen Organisatiecultuur en structuur die aansluit op onze waarden en visie Communicatiebeleid (open en transparant) Aanstellingsbeleid Gezondheidsmanagement 28

Altra heeft in januari 2014 ten behoeve van de medewerkers vallend onder de CAO jeugdzorg een doorlopend Sociaal Plan afgesloten met de vakbonden. Ten aanzien van de onderwijsmedewerkers met de functie Ambulant Begeleiders is in oktober 2014 eveneens een Sociaal Plan afgesloten, waarvan de vrijwillige fase doorloopt in het schooljaar 2015-2016. Professionalisering Altra werkt aan verdere professionalisering van zowel haar onderwijs- als jeugdzorgmedewerkers. De onderwijsmedewerkers werken met een Bekwaamheidsdossier, waarbij via de gesprekkencyclus wordt geanalyseerd of en welke professionaliseringsstappen (moeten) worden gezet. Het actieplan Professionalisering Jeugdzorg is de richtlijn voor het versterken van de vakbekwaamheid en autonomie van de jeugdzorgprofessionals en om de permanente ontwikkeling van het vakgebied te stimuleren. Eén manier om dit te bewerkstelligen is de registratie in het Kwaliteitsregister Jeugd. Registratie stelt professionals in staat hun kennis bij te houden en zelfstandiger te opereren. Altra werkt met geregistreerde jeugdhulpprofessionals. Medewerkers verbinden zich daarmee tevens aan een beroepscode en vallen onder het tuchtrecht voor de beroepsgroep. Registratie is bovendien een wettelijke verplichting voor de jeugdzorgwerker. Stages Voor Altra is het aanbieden van stageplaatsen aan studenten in het beroeps- en wetenschappelijk onderwijs een wezenlijk onderdeel van haar beleid. Niet alleen omdat de stagiaires van nu, de medewerkers van de toekomst zijn, maar ook omdat het aanbieden van stageplaatsen borg staat voor een goede en noodzakelijke wisselwerking tussen het opleidingsveld en de beroepspraktijk. Opgesplitst naar de sectoren jeugdhulp en onderwijs is de verdeling van stages in de volgende tabel weergegeven. Stagiaires Jeugd en opvoedhulp Onderwijs 2015 2014 2015 2014 aantal aantal aantal aantal Aantal in dienst per 31-12 14 24 25 40 Instroom in het hele jaar 21 27 34 45 Uitstroom in het hele jaar 31 37 49 49 Arbeidsongevallen In 2015 zijn er in het kader van de arbeidsongevallenregistratie geen meldingen gedaan van een arbeidsongevallen en zijn er ook geen arbeidsongevallen gemeld bij de Arbeidsinspectie. 29

5.2 Samenwerken aan kwaliteit We investeren voortdurend in de kwaliteit van onze zorg en onderwijs. We bieden kinderen, jongeren, gezinnen en scholen zo snel mogelijk kwalitatief goede en doelgerichte hulp. Daarbij zorgen we altijd dat de hulp en het onderwijs goed wordt afgestemd op de behoeften en situatie van de cliënt/leerling. Certificering Altra is gecertificeerd als instelling die zowel voldoet aan de ISO Health-norm (EN 15224) als aan de Certiked (ISO 9001-2008) Kwaliteitsnorm Speciaal Onderwijs. Dit laat zien dat Altra beschikt over een goed functionerend kwaliteitssysteem. Hiermee wordt de kwaliteit van de zorg, het onderwijs en de ondersteunende organisatie systematisch gemonitord en continu verbeterd. Begin januari 2016 heeft de externe auditor Altra opnieuw beoordeeld met een zeer positief resultaat waardoor Altra ook in 2016 is gecertificeerd conform de ISO Health-norm (EN 15224) de Kwaliteitsnorm Speciaal Onderwijs. Daarnaast is de afdeling Ambulante Begeleiding Cedeo-gecertificeerd, waarmee Altra ook de status van een erkend opleidingsinstituut heeft. De externe auditoren zien dat het kwaliteitsdenken en het denken in prestatie indicatoren bij Altra in de afgelopen 3 jaar een grote vlucht heeft genomen. Het kwaliteitsdenken heeft bijgedragen aan strategie en richting van de organisatie en heeft ervoor gezorgd dat de verbinding tussen onderwijs en zorg is toegenomen. Door het kwaliteitsmanagementsysteem komen de risico s duidelijker naar voren, het risico denken helpt de organisatie om haar positie te bepalen. De organisatie is de afgelopen jaren goed in staat geweest om de verbetercyclus te versterken. De afgelopen jaren zijn er geen grote tekortkomingen geconstateerd. De geconstateerde minors zijn goed opgepakt en hebben tot structurele verbetermaatregelen geleid 5 Hoe investeren we in kwaliteit? Altra stelt jaarlijks haar P&C-cyclus bij. Op basis van deze cyclus wordt de jaarplanning gemaakt en worden de beleidsplannen opgesteld, uitgevoerd, geëvalueerd en bijgesteld. Dit gebeurt aan de hand van de A3-jaarplannen en Kritische Prestatie-Indicatoren en managementgesprekken tussen bestuur en directies en tussen directies en afdelingsmanagers, waarbij de concrete resultaten ten aanzien van hulp en onderwijs, personele ontwikkelingen en financiële resultaten worden geëvalueerd. Hierbij wordt aangesloten bij de verantwoordingscycli zoals die ten aanzien van de verschillende subsidiegevers bestaan. Voor de jeugdhulp geschiedt de verantwoording op basis van het kalenderjaar en voor het onderwijs zijn planning en verantwoording aan het schooljaar gerelateerd, met de vaste ijkmomenten (tellingen) in oktober en januari. We gebruiken een digitaal kwaliteitshandboek met beleid en processen dat voor alle medewerkers kan worden geraadpleegd via het intranet (Kwaliteitswijzer) We voeren interne en externe audits uit en om de werking van het kwaliteitsmanagementsysteem te toetsen. De audits leveren veel input voor verbetering. De 5 Evaluatie uit Rapportage Focus bezoek( NEN-EN 15224) & Controle onderzoek 2 ( KSO:2012) Altra, door Lloyds Register (LRQA) en Certiked, januari 2016. 30

doelstellingen, de beschreven processen, worden getoetst aan de dagelijkse praktijk, door middel van interviews met medewerkers en het bestuderen van documenten en verslagen. We hanteren het schoolplan, het onderwijsinhoudelijk jaarplan en leggen over de uitvoering daarvan verantwoording af in de schooljaarverslagen. We gaan steeds meer datagestuurd werken. Data worden verzameld om op basis daarvan gezamenlijk te kunnen leren en verbeteren, door een beter gebruik van bestaande registraties, dossieronderzoek, klassenobservaties en interviews met ouders en jongeren. Specifiek voor het onderwijs onderzoeken we het leer- en werkklimaat zoals ervaren door leerlingen, ouders en medewerkers. Voor de jeugdhulp meten we structureel de klanttevredenheid door middel van exit-vragenlijsten en koppelen de uitkomsten terug naar de hulpverleners om de hulp te verbeteren. De resultaten van het gevoerde kwaliteitsbeleid zijn onder andere terug te vinden in de mooie waarderings- en doelrealisatiecijfers van onze cliënten, de beoordelingen van de Onderwijsinspectie (alle scholen hebben het basisarrangement), maar ook in het leerlingenaantal en de waardering van onze subsidiegevers en samenwerkingspartners (gemeenten, scholen en samenwerkingsverbanden vo/so), zoals dat ondermeer tot uitdrukking komt in de samenwerkings- en inkoopovereenkomsten die Altra voor 2015 en 2016 (en verder) heeft afgesloten. 5.3 Cliënttevredenheid Altra heeft het methodisch werken met vragenlijsten ingevoerd. Van alle (specialistische) jeugdhulpcliënten wordt niet alleen een oordeel gevraagd over de kwaliteit van de hulp, maar wordt ook beoordeeld of de doelen van de hulp zijn gerealiseerd. (zie ook paragraaf 2.2) Uit de meeste reacties van ouders en jongeren blijkt dat ze erg tevreden zijn over de hulp die ze hebben gekregen; het gemiddelde waarderingscijfer(cliënttevredenheid) voor alle programma s ligt met een 8,4 erg hoog. Rapportcijfer voor de hulp Cijfer Rapportcijfer ouders 8,5 Rapportcijfer joingeren 8,2 Totaal gemiddelde 8,4 5.4 Omgaan met klachten Altra informeert cliënten, leerlingen en hun ouders via brochures, schoolgidsen en website over de mogelijkheden om een klacht in te dienen, conform de klachtenregeling. Altra heeft een onafhankelijke klachtencommissie die formele klachten van ouders, cliënten en leerlingen behandelt, indien de klachtafhandeling via de direct betrokken hulpverleners/leerkrachten of hun leidinggevenden niet tot het gewenste resultaat leidt. Voor klachtondersteuning kan gebruik worden gemaakt van de onafhankelijke vertrouwenspersonen van het AKJ of van de interne vertrouwenspersonen van Altra (onderwijs). 31

De klachtencommissie bestond in 2015 uit: Dhr. D. Karskens (voorzitter) mw. I. Koolhaas Revers-Goveia (lid) mw. S. van der Laan (lid). Door de klachtencommissie zijn twee klachten behandeld: 1. De eerste klacht betrof het niet-verschaffen van essentiële informatie vanuit Altra ver de privacyregels en de klachtenregeling en onvoldoende begeleiding in de procedure door Altra ter verkrijging van afstammingsgegevens. De klachtencommissie achtte de klacht op beide onderdelen gegrond. Daarop zijn in opdracht van de raad van bestuur de privacyregels en informatieprocedure aangescherpt. 2. De tweede klacht betrof het niet nakomen door het Altra College van beloftes en toezeggingen over (door)plaatsing van een leerling op drie punten: de leerling is te snel doorgeplaatst naar het speciaal onderwijs (1), een stagevergoeding is niet tijdig verstrekt (2) en beloftes over diplomering en mogelijke doorstroming naar regulier onderwijs blijken niet haalbaar te zijn (3). De klacht is ten aanzien van het eerste onderdeel ongegrond, ten aanzien van het tweede onderdeel gegrond en ten aanzien van het derde onderdeel gedeeltelijk gegrond verklaard. Op aanbeveling van de klachtencommissie zijn de werkprocessen rond stagevergoedingen onderzocht en aangescherpt. Daarnaast is de doorstroming naar het reguliere onderwijs en de informatievoorziening daarover onderwerp van bestuurlijk overleg met de MBO s. De informatieverstrekking van Altra naar leerlingen/cliënten is één van de speerpunten/thema s die het bestuur met de adviesraad zal behandelen in 2016. Daarnaast heeft de Geschillencommissie Passend Onderwijs een klacht van een ouder behandeld met betrekking tot het besluit van het Altra College om een leerling niet te bevorderen, geen doublure toe te staan en de leerling te laten afstromen naar MBO-1/Entree-traject op een andere locatie van Altra College. De Geschillencommissie achtte de klacht (het verzoek) gegrond en oordeelde dat Altra College bij het samenwerkingsverband had moeten nagaan of er, buiten de eigen schoolorganisatie, alternatieven bestaan die aansluiten op de onderwijsbehoefte van de leerling. Op grond van het oordeel van de Geschillencommissie is alsnog onderzoek uitgevoerd door het samenwerkingsverband naar die alternatieven die echter niet beschikbaar bleken te zijn in de regio. Gedurende de inschrijvingsperiode voor het regulier onderwijs heeft de leerling onderwijs gevolgd bij het Altra College. Enquêterecht Om als zorginstelling AWBZ-gefinancierde hulp te mogen bieden moet een orgaan dat de cliënten van de instelling vertegenwoordigt een verzoek aan de ondernemingskamer kunnen doen om een onderzoek in te stellen naar eventueel wanbeleid. Bij Altra is dit enquêterecht toebedeeld aan de Adviesraad van Altra (cliëntenraad). Klachten van medewerkers De medewerkers van Altra kunnen hun klachten melden in de reguliere werkoverleggen en contacten met hun afdelingsmanager. Met name klachten waar zij tegenaan lopen op het gebied van arbeidsomstandigheden, bejegening, het beleid of de praktijk van Altra of de organisatie, waardoor een knelpunt of ongewenste situatie is ontstaan. Meldingen en afhandeling worden ook gevolgd door de Kwaliteitscoördinator die zorg draagt voor periodieke rapportages over de klachten en wijze van 32

afdoening. Medewerkers kunnen een klacht ook voorleggen aan de klachtencommissie, een mogelijkheid waarvan in 2015 geen gebruik is gemaakt. Altra heeft ook een klokkenluidersregeling die medewerkers de mogelijkheid biedt om onregelmatigheden en misstanden binnen Altra te kunnen melden. Hiervan is in 2015 geen gebruik gemaakt. Altra heeft een vertrouwenspersoon voor medewerkers: Nathalie Boudrie. Zij kan zowel voor het melden van misstanden en onregelmatigheden in het kader van de klokkenluidersregeling - als voor het bespreken van ongewenste omgangsvormen benaderd worden. Zij brengt jaarlijks advies uit aan het bestuur over aantal en aard van de meldingen. 5.5 Facilitair beleid Facilitaire processen Bedrijfshulpverlening (BHV) en Arbeidsomstandigheden (Arbo) De BHV organisatie heeft volgens plan de jaarlijkse ontruimingsoefeningen uitgevoerd en geëvalueerd en de dossiervorming is verbeterd. De BHV-processen en Arbo-processen zijn geborgd in de BHV-commissie en ARBO-commissie die Altra hiervoor heeft ingericht en die bestaan uit vertegenwoordigers uit de verschillende geledingen van Altra. Altra heeft een nieuwe overeenkomst met de arbo-dienst gesloten met meer nadruk op preventieve taken. Bovendien zijn meer resultaatgebonden afspraken vastgelegd in deze overeenkomst. In- en verkoopprocessen Altra heeft haar inkoopprocessen verbeterd waardoor betere afspraken met leveranciers konden worden gemaakt die hebben geleid tot daling van de kosten voor ingekochte producten en diensten. Tegelijkertijd is er anderzijds een verkooporganisatie ingericht die zorg draagt voor het verbetering van de offertes en contracten in het kader van de transitie in de jeugdzorg. Waar voorheen slechts subsidieafspraken met enkele partijen (Stadsregio Amsterdam en enkele gemeenten) hoefden te worden gemaakt dient Altra nu met zeer veel verschillende gemeentelijke organisaties gedifferentieerde afspraken worden gemaakt over de hulp. Hiertoe is een professionele verkooporganisatie ingericht om goed in te spelen op de inkoop- en aanbestedingsprocedures, maar ook op de facturatie- en verantwoordingstrajecten. Huisvesting, Informatievoorziening en ICT Altra heeft één van de drie kernlocaties, Marcantilaan 7 te Amsterdam, gesloten. Het pand op deze locatie wordt verkocht. Deze sluiting is mogelijk geworden door uitbreiding van flexibele werkplekken op andere locaties, zoals op de Baarsjesweg 224 en doordat het proces van tijd- en werkplek onafhankelijk werken verder is doorgevoerd, doordat vrijwel al jeugdhulpmedewerkers en ondersteunde medewerkers beschikken over tablets en mobiele telefoons. De afdelingen Altra College West en Altra College Zuidoost zijn samengevoegd op de locatie Kortvoort in Amsterdam Zuidoost. De locatie Louis Couperusstraat is gesloten met ingang van het schooljaar 2015-2016. 33

6. Financiën 6.1 Algemeen Het jaar 2015 is afgesloten met een negatief resultaat van -837.997 (2014: 3.347.289 positief). Dit resultaat is te verdelen over de sectoren Jeugd & Opvoedhulp: verlies van -1.074.133 (2014: 2.871.673 positief), Onderwijs opbrengst van 236.135 (2014; 475.616). In het resultaat is een aantal incidentele posten verwerkt die het resultaat positief beïnvloeden. Voor de toekomstige ontwikkelingen wordt verwezen naar de continuïteitsparagraaf in hoofdstuk 7. Altra heeft besloten om, vanwege de druk op budgetten en de voor 2015 verwachte omzetdaling in de jeugdsector, zonder reorganisatie de personele lasten bij de sector jeugd te laten krimpen. Hiermee bereiden we ons voor om een voldoende sterke financiële positie te behouden. Vanwege de omvang van de omzetdaling in 2015 bij deze sector, wordt een verdere daling van de formatie via natuurlijk verloop voorbereid. Liquiditeit en treasury: De liquiditeitspositie, uitgedrukt in de verhouding tussen de vlottende activa en de vlottende passiva, bedraagt ultimo 2015 1,61 (2014; 1,59). Deze verbetering van de liquiditeit hangt deels samen met de verkoop van onroerend goed. De verkoop van het pand Marcantilaan 7 is gerealiseerd. Een tijdelijk overschot aan liquide middelen wordt geboekt op spaarrekeningen. In 2015 hebben geen beleggingen plaatsgevonden en zijn geen overtollige middelen op een andere risicovolle wijze vastgezet. De liquiditeitspositie wordt bewaakt door middel van opvolgende liquiditeitsbegrotingen. Vorderingen betreffen grotendeels vorderingen op Stadsregio Amsterdam, gemeenten en Ministerie OCW met een laag kredietrisico. Solvabiliteit: Het negatieve resultaat over 2015 wordt onttrokken aan het eigen vermogen. Het eigen vermogen ultimo 2015 bedraagt 10.372.533 (2014: 11.210.530). De solvabiliteitsratio 6 ultimo 2015 is 0,37 (2014: 0,43). Het weerstandsvermogen 7 ultimo 2015 bedraagt 20% (2014: 19%). 6 Solvabiliteitsratio: Eigen vermogen gedeeld door het totale vermogen 7 Weerstandsvermogen: Eigen vermogen uitgedrukt in een percentage van de baten 34

6.2 Jeugd & Opvoedhulp De sector Jeugd & Opvoedhulp wordt met ingang van 2015 gefinancierd uit de Jeugdwet. Met de meeste gemeenten zijn inkoopcontracten afgesloten. Met enkele gemeente zijn voor 2015 nog subsidie overeenkomsten gesloten. In onderstaande tabel is de ontwikkeling van de SRA-subsidie 2014 naar de jeugdwet financiering van 2015 zichtbaar gemaakt. verschil Financiering jaarrekening cumulatief x 1.000 x 1.000 SRA 2012 25.840 SRA 2013 24.210-1.630 SRA 2014 24.060-1.780 Jeugdwet 2015 23.475-2.365 De dalende trend in het volume heeft zich in 2015 doorgezet. De personeelskosten zijn in 2015 gelijk gebleven ten opzichte van 2014. De afschrijvingslasten zijn in 2015 gedaald ten opzichte van 2014. Belangrijkste redenen zijn, een de versnelde afschrijving op inventarissen en verbouwingen in 2015 ten opzicht van 2014 Voor 2015 is bewust gestuurd op daling van de overige lasten, waardoor het gelukt is deze lasten met 470.000 te laten dalen ten opzichte van 2014. 6.3 Onderwijs De baten zijn in 2015 ca. 550.000 gedaald ten opzicht van 2014. Dit wordt veroorzaakt door een daling van de overige overheidsbijdragen en subsidies ( 260.000) en daling van de overige baten) 215.000. Vergelijking tussen begroting en realisatie zijn conform RJ 640 opgenomen bij de toelichting op de jaarrekening. De omzet in 2015 is ad. 26.422.803 (2014: 26.977.583). In 2015 heeft zich een verschuiving (rugzakgeld) voorgedaan van rijksbijdragen naar baten werk in opdracht van derden ten bedrag van ca 1.420.00. De salarislasten bedragen in 2015 21.500.663 (2014: 21.575.285). Het personeelsbestand binnen de sector onderwijs kent in 2015 geen grote wijzigingen ten opzichte van 2014. Huisvestinglasten zijn in 2015 ca. 320.000 hoger als gevolg van verbouwing enkele panden, onvoorzien onderhoud en kosten rond het verlaten van twee panden. De overige lasten zijn in 2015 gedaald met ca 540.000. Dit wordt veroorzaakt door: Lagere kosten telefonie ten bedrage van ca 85.000 35

Lagere ICT kosten van ca 94.000 Minder kosten gezinshuizen van ca 119.000 Minder kosten voor beroepsvoorbereidende trajecten via derden ca 118.000 De resterende daling betreft meerdere kleinere afwijkingen Overtollige liquide middelen worden aangehouden op spaarrekeningen. In 2015 was bij Altra geen sprake van beleggingen en/of verstrekte leningen en Altra voldoet aan de Regeling beleggen en belenen door instellingen voor onderwijs en onderzoek. Voor een nadere toelichting op de ontwikkelingen wordt verwezen naar hoofdstuk 5 van dit jaarverslag. 6.4 Vergelijking begroting en realisatie 2015 In onderstaande tabel is de vergelijking tussen de begroting en de realisatie over het verslagjaar weergegeven. De belangrijkste ontwikkelingen worden toegelicht. Vergelijking 2015 Onderwijs * 1.000 Realisatie 2015 Begroting 2015 Verschil 2015 Jeugdzorg Totaal Onderwijs Jeugdzorg Totaal Onderwijs Jeugdzorg * 1.000 * 1.000 * 1.000 * 1.000 * 1.000 * 1.000 * 1.000 Totaal * 1.000 Baten Rijksbijdrage OCW 20.085-20.085 19.345-19.345 740-740 Overige Overheidsbijdragen 808 808 711 711 97-97 Baten werk in opdracht van derden 5.199 23.478 28.677 26.758 26.758 5.199-3.280 1.919 Overige Baten 331 2.828 3.159 5.354 29 5.383-5.023 2.799-2.224 Totaal Baten 26.423 26.306 52.729 25.410 26.787 52.197 1.013-481 532 Lasten Personele lasten 21.501 22.175 43.676 20.372 21.756 42.128 1.129 419 1.548 Afschrijvingslasten 691 2.215 2.906 395 641 1.035 296 1.574 1.871 Huisvestingslasten 2.229 1.015 3.244 2.600 1.275 3.875-371 -260-631 Overige lasten 1.767 1.951 3.718 2.938 2.759 5.697-1.171-808 -1.979 Totaal Lasten 26.188 27.356 53.544 26.305 26.431 52.735-117 925 809 Financiele baten en lasten 1 22 23 1 22 23 Resultaat 234-1.072-838 -895 356-538 1.129-1.428-299 Rijksbijdrage OCW: De Rijksbijdrage OCW is hoger dan begroot a.g.v. niet begrote prijscompensatie. Er is meer Ambulante begeleiding verkocht. Vrijval van bedrag voor De Koppeling Baten werk in opdracht van derden De omzet jeugdzorg is ten opzichte van de begroting fors gedaald. Dit is het gevolg van de lagere instroom vanwege de transitie jeugdzorg. Op het moment van begroten voor 2015 kon nog niet goed worden ingeschat wat de gevolgen zouden zijn voor de instroom. Overige baten De overige baten zijn bij sector onderwijs in overeenstemming met de begroting en zijn voor 2015 begroot op 5.354.000. Hiervan is een bedrag van 5.199.000 gerealiseerd onder de post Baten werk in opdracht van derden en 331.000 onder overige baten. 36

Personele lasten: De personele lasten zijn bij de sector jeugdzorg hoger dan begroot (wel lager dan 2014). Er is bewust gekozen voor het voorzichtig omgaan met de personele bezetting als gevolg van de slecht in te schatten ontwikkelingen van de instroom. Verwacht werd dat deze na de zomer weer ligt zou aantrekken. Er is een flexibele schil personeel van ca. 10% Bij de sector onderwijs zijn de personele kosten hoger dan begroot als gevolg van de hogere omzet. In de personele kosten zitten ook afvloeiingskosten als gevolg van traject kwaliteitsverbetering. Afschrijvingen: De hogere afschrijvingslasten zijn te verklaren doordat de afschrijvingslasten van verkoop onroerend goed versneld zijn afgeschreven. Huisvestingslasten: Huisvestingslasten zijn lager dan begroot, deels door lagere kosten energie. Overige besparingen zijn het gevolg van het gebruik van minder panden en afstoten van eigen panden, met als gevolg lagere huur en onderhoudskosten Overige lasten: Overall stijgen de overige kosten. Belangrijkste reden hiervoor zijn de eenmalige kosten die zijn gemaakt op het gebied van ICT. Structureel betekent dit een besparing, incidenteel een verhoging van de kosten. Deze verhoging valt met name in de sector Jeugdzorg. Het project Digitaal Verbinden is met name uitgerold in de sector Jeugdzorg waar hulpverleners zijn voorzien van nieuwe telefoons en nieuwe tablets. 37

7. Continuïteit Dit hoofdstuk is erop gericht de financiële gevolgen van de toekomstige ontwikkelingen en de inhoud en het proces van risicomanagement te beschrijven. Het meerjarig transitieplan is het instrument waarin de toekomstige ontwikkelingen en risico s zijn beschreven en op basis waarvan keuzes worden gemaakt voor het beleid en de eventueel te nemen maatregelen. De meerjarenbegroting is een belangrijk onderdeel van dit plan. Het Transitieplan is geschreven voor de stichting Altra, dus voor zowel de Jeugdzorg als de Onderwijstak en moeten in relatie tot elkaar worden gezien. Ontwikkelingen in beide sectoren worden hierna beschreven. De nadruk bij de financiële onderbouwing zal liggen op de sector onderwijs vanuit de regelgeving OCW. De sector onderwijs bevindt zich ondanks alle ontwikkelingen in een relatief voorspelbare situatie. Voor de sector jeugdzorg geldt dit in mindere mate. Hier wordt intern gewerkt met verschillende toekomstscenario s, omdat deze sector als gevolg van de transitie sterk in beweging is. Deze scenario s worden meegenomen in de liquiditeitsbegroting en per kwartaal besproken met het bestuur en 2 keer per jaar met de Raad van Toezicht. 7.1 Inkomsten: Onderwijs Het grootste deel van de inkomsten van Altra is gerelateerd aan de leerlingaantallen. Daarnaast wordt in de sector Onderwijs een significant deel van de omzet (2015: 5 mln) gerealiseerd door de Ambulante dienst. Leerlingaantal: In navolgende tabel zijn de leerlingaantallen van de Altra locaties opgenomen. Voor het Altra College verwachten we vanaf schooljaar 2016-2017 een kleine groei van het aantal leerlingen. De Bets Frijlingschool blijft min of meer constant. De belangrijkste ontwikkelingen worden eronder toegelicht. 38

TELGEGEVENS ALTRA COLLEGE en BETS FRIJLINGSCHOOL PROGNOSE Altra College en Bets Frijling Realisatie Prognose 1-okt-13 16-jan-14 1-okt-14 Vestiging sub Amsterbaken 01 33 41 27 21 0 0 0 0 0 0 0 0 De Koppeling 20 46 48 35 35 40 45 40 40 40 40 40 40 plaatsbekostigd 79 89 62 56 40 45 40 40 40 40 40 40 Centrum 00 72 82 76 80 60 62 75 80 90 90 90 90 Vakcollege 150 150 150 Noord 07 64 63 59 59 59 61 60 60 60 Zuidoos t 09 38 49 42 41 64 79 80 85 90 Wes t 11 40 40 43 46 0 Bleichrodt 15 186 186 181 188 184 187 195 195 200 200 200 200 School2Care 02 19 19 11 37 39 46 39 40 40 40 40 40 Bas cule 05 73 84 80 74 76 97 80 80 80 80 80 80 FJP 06 16 12 13 9 9 9 10 12 12 12 12 12 Altra Werkt Amsterdam 07 24 30 21 21 20 16 20 20 20 20 20 20 regulier Amsterdam 27.08 532 565 526 555 511 557 559 572 592 592 592 592 Waterland 27.07 12 79 83 87 85 101 101 100 100 100 100 100 100 Altra Werkt Waterland 4 3 6 5 6 6 6 6 6 6 Zaans treek 27.06 17 102 99 81 88 68 76 75 80 90 90 90 90 Altra Werkt Zaans treek 3 3 12 11 10 10 10 10 10 10 Haarlemmermeer 27.09 13 59 57 59 64 51 52 55 60 60 60 60 60 Altra Werkt Haarlemmermeer 3 3 3 2 4 4 4 4 4 4 regulier overige SWV's 240 239 237 246 241 247 250 260 270 270 270 270 totaal Altra Werkt 24 30 31 30 41 34 40 40 40 40 40 40 Totaal Altra College 851 893 825 857 792 849 849 872 902 902 902 902 Totaal Bets Frijlingschool 77 84 92 92 75 77 75 80 80 80 80 80 1-feb-15 1-okt-15 1-feb-16 1-okt-16 1-feb-17 1-okt-17 1-feb-18 1-okt-18 1-feb-19 Amsterbaken: Amsterbaken is in 2015 gesloten. Medio 2015 is een beschikking afgegeven voor compensatie van deze sluiting. De Koppeling: Op deze locatie is sprake van plaatsbekostiging. Fluctuaties in leerlingaantal hebben geen gevolgen voor de bekostiging. Centrum: Altra College Centrum heeft zich ontwikkeld tot categorale Mavo. De leerlingaantallen blijven vooralsnog achter bij de verwachtingen. Noord / Zuidoost / West / (Vakcollege): Deze locaties moeten in samenhang worden gezien. Altra laat het concept school nabij thuis los en organiseert zich op het vormgeven van specifieke opleidingen per locatie. Dit betekent dat er vestigingen 39

worden ontwikkeld voor havo / vwo (Bleichrodt); mavo (Centrum) en een vakcollege (VMBO en MBO-1 en -2, en arbeidstoeleiding). Een bijkomend effect is dat de locaties groter worden met een efficiëntere aansturing en een lagere overhead. De plannen voor het vakcollege worden op dit moment ontwikkeld. De eerste stap is gezet; sinds schooljaar 2015-2016 zijn de locaties West en Zuidoost samengevoegd in Zuidoost. Ultimo 2017 of begin 2018 zal na een vernieuwbouwing ook de locatie Noord naar Zuidoost verhuizen en is er sprake van één vakcollege. Bleichrodt / Bascule Bleichrodt is de havo / vwo afdeling van Altra College, Bascule is de kliniekschool. Beide afdelingen zijn in één gebouw gevestigd. Vanaf schooljaar 2016-2017 wordt het één school met een onderbouw, een bovenbouw en een behandelbouw. School2Care / FJP School2Care is een school met een vernieuwende aanpak voor jongeren die thuis, op school en in de vrije tijd ernstige problemen hebben. Jongeren krijgen een heel intensief programma (twaalf uur, van acht tot acht) waarin onderwijs, leefgroepwerk en behandeling zijn geïntegreerd. Ze worden begeleid naar een (vervolg) opleiding en/of werk. In het gebouw van School2Care is ook de afdeling forensische jeugdpsychiatrie van de Bascule gevestigd. Waterland De afdeling Waterland is schooljaar 2015-2016 gestart met een onderbouw havo hetgeen geresulteerd heeft in een leerling-groei. Er zijn nu ruim honderd leerlingen. Zaanstreek De afdeling Zaanstreek heeft juist een lichte krimp doorgemaakt door de mogelijkheid van mavo / havo in Waterland. De verwachting is dat het leerlingaantal weer wat gaat aantrekken in verband met de implementatie van het concept vakschool op de afdeling. Haarlemmermeer: De locatie Haarlemmermeer is in 2014 uitgebreid. De leerlingaantallen blijven vooralsnog achter bij de verwachtingen. Altra Werkt Altra Werkt wordt ingezet voor jongeren die veel meer via de praktijk leren. Alle afdelingen van Altra kunnen gebruik maken van Altra Werkt. We streven ernaar om jongeren te begeleiden tot ze een arbeidscontract hebben. Bets Frijlingschool We zijn in gesprek met het SWV Waterland over een voorzieningbekostiging voor 80 leerlingen waarvan een groep een deeltijdbehandeling van de Bascule zal zijn voor zowel SO als SBO. De Bets Frijlingschool kan dan als expertisecentrum voor het hele Purmerendse PO gaan dienen. 40

Ambulante Dienst: De rugzakfinanciering is vervallen. Daarvoor in de plaats zijn meerjarige afspraken gemaakt met de Samenwerkingsverbanden in de regio over de inzet van medewerkers op de scholen gefinancierd uit het ondersteuningsbudget als Begeleiders Passend Onderwijs. Daarnaast wordt door deze afdeling een deel van haar diensten verricht op basis van afspraken met individuele scholen. Jeugdzorg: De omzet ontwikkeling bij de sector Jeugdzorg is moeilijk in te schatten. De decentralisatie Jeugdzorg is per 1-1-2015 ingegaan. Voor 2015 heeft Altra met individuele gemeenten afspraken gemaakt. Er is sprake van een omzetdaling ten opzichte 2014. Als gevolg van het onderbrengen van productie bij het Ouder Kind Team is de zorgzwaarte van de cliënten in 2015 toegenomen. Altra zal hierover in overleg treden met de gemeenten. Voor de jaren 2016 en 2017 wordt in de interne scenario s rekening gehouden met een stabilisering van de omzet en behoud van het marktaandeel van Altra. 7.2 Personele bezetting: Algemeen De toelichting op het personeelsverloop wordt in drie onderdelen toegelicht: Onderwijspersoneel: Dit betreft personeel dat betrokken is bij het geven van onderwijs en personeel dat werkzaam is als BPOer (begeleider passend onderwijs). Het gaat om onderwijzend en onderwijsondersteunend personeel (OP en OOP). Jeugdzorgpersoneel: Dit betreft personeel dat direct en uitsluitend betrokken is bij verlenen van Jeugdhulp en volledig gerelateerd is aan de Jeugdzorgbekostiging door de gemeenten. Servicecentrum en bestuur: Altra kent een Servicecentrum dat ondersteunende werkzaamheden verricht voor beide sectoren. De kosten worden toegerekend op basis van verdeelsleutels aan beide sectoren. 41

Onderwijs In onderstaande tabel is de ontwikkeling van het begrote fte-verloop van de sector onderwijs weergegeven: Sector Onderwijs (schooljaar) 2015-2016 2016-2017 2017-2018 2018-2019 OP 218 219 224 224 OOP 27 27 27 27 Management en ondersteuning 26 24 24 24 Totaal 271 269 276 276 Sector Onderwijs (boekjaar) 2016 2017 2018 2019 OP 219 221 224 224 OOP 27 27 27 27 Management en ondersteuning 25 24 24 24 Totaal 270 272 276 276 De stijging van het OP is te danken aan een verwachte (kleine) groei van het aantal leerlingen en een positieve verwachting van de ontwikkeling van de inkoop van Begeleiders Passend Onderwijs. Jeugdzorg In onderstaande tabel is de ontwikkeling van het fte-verloop van de sector jeugdzorg weergegeven: Sector Jeugdzorg 2016 2017 20128 2019 Hulpverleners 257 234 234 234 Management en ondersteuning 28 18 18 18 Als gevolg van de omzetdaling in de jeugdzorg zal de formatie in 2016 dalen naar de in bovenstaande tabel genoemde fte in 2017. In het 2 e kwartaal van 2016 wordt hier een plan van aanpak voor uitgewerkt. Daarnaast wordt ook getracht de omzet te verhogen. Servicecentrum en bestuur In onderstaande tabel is de ontwikkeling van het fte-verloop van de ondersteunende afdelingen weergegeven: Servicecentrum en Bestuur 2016 2017 2018 2019 Ondersteuning 45 44 43 42 Binnen de jeugdzorg en ook binnen het onderwijs bestaat grote druk op verlaging van de overhead. Altra heeft in 2013 een grote besparing op de overhead gerealiseerd. Deze besparing is gerealiseerd door te snijden in materiële kosten, o.a. door het afstoten van vastgoed, maar ook door te snijden in indirect personeel. Nieuwe afspraken met gemeenten en ontwikkelingen binnen het onderwijs zullen indien nodig tot een verdere krimp in het aantal fte leiden. 42

7.3 Meerjarenbegroting en balans Onderwijs In onderstaande tabel is de meerjarenbegroting voor de sector onderwijs weergegeven: realisatie BATEN 2015 begr 2016 begr 2017 begr 2018 Rijksbijdrage 20.084.847 16.951.383 16.825.129 17.162.939 Overige overheidsbijdragen en subsidies 808.015 232.547 91.335 91.335 College-, cursus en/of examengelden 0 0 0 0 Baten werk in opdracht van derden 5.199.129 7.250.352 7.335.895 7.453.495 Overige baten 330.812 32.592 22.663 23.100 TOTAAL BATEN 26.422.802 24.466.874 24.275.022 24.730.869 LASTEN Personeelslasten 21.500.663 19.752.118 20.114.180 20.348.374 Afschrijvingen 690.868 688.777 680.180 671.756 Huisvestingslasten 2.228.975 1.821.433 1.786.401 1.752.015 Overige lasten 1.766.822 2.013.344 1.635.341 1.627.318 TOTAAL LASTEN 26.187.329 24.275.672 24.216.102 24.399.463 Saldo Baten en lasten gewone bedrijfsvoering 235.473 191.202 58.920 331.406 Saldo financiële bedrijfsvoering -660 Saldo buitengewone baten en lasten TOTAAL RESULTAAT 236.132 191.202 58.920 331.406 Baten De daling van de begrote baten 2016 ten opzichte van de gerealiseerde baten 2015 (totaal 1.956k) wordt grotendeels veroorzaakt door: Lasten Sluiting Amsterbaken (970k) Eenmalige bate 2015 (733k) Huisvestingsvergoedingen (230k) De daling van de begrote lasten 2016 ten opzichte van de gerealiseerde lasten 2015 (totaal 1.912k) wordt grotendeels veroorzaakt door: Sluiting Amsterbaken (929k) Eigenrisicodragerschap Vervangingsfonds (250k) Overige personeelslasten (300k) Huisvestingsvergoedingen (230k) Overige huisvestingslasten (178k) 43

In onderstaande tabel is de meerjarenbalans voor de sector onderwijs weergegeven: BALANS ACTIVA 2015 2016 2017 2018 VASTE ACTIVA Immateriële VA Materiële VA 1.179.336 1.179.336 1.179.336 1.179.336 Financiële VA TOTAAL VASTE ACTIVA 1.179.336 1.179.336 1.179.336 1.179.336 VLOTTENDE ACTIVA Voorraden Vorderingen 1.950.056 1.950.056 1.950.056 1.950.056 Effecten Liquide middelen 2.668.068 2.797.945 2.856.865 3.188.271 TOTAAL VLOTTENDE ACTIVA 4.618.124 4.748.001 4.806.921 5.138.327 TOTAAL ACTIVA 5.797.460 5.927.337 5.986.257 6.317.663 PASSIVA EIGEN VERMOGEN 3.353.328 3.544.530 3.603.450 3.934.856 Algemene reserve Bestemmingreserves Overige reserves / fondsen VOORZIENINGEN 2.250.971 2.189.646 2.189.646 2.189.646 LANGLOPENDE SCHULDEN 0 0 0 0 KORTLOPENDE SCHULDEN 193.161 193.161 193.161 193.161 TOTAAL PASSIVA 5.797.460 5.927.337 5.986.257 6.317.663 Vaste Activa: Altra College is gehuisvest in nieuwe goed onderhouden gebouwen. Er staan voor de periode 2016-2018 geen bouw- of verbouwprojecten gepland die investeringen met zich meebrengen die niet door de gemeenten worden vergoed. Investeringen in ICT en overige inventaris in deze periode betreffen met name vervangingsinvesteringen. Eigen Vermogen: De begrote positieve resultaten zijn in de meerjarenbalans toegevoegd aan de algemene reserve. Voorzieningen: De post voorzieningen betreft twee personeelsvoorzieningen (jubilea en voorziening voor WW -uitkering voormalig medewerkers via Participatiefonds) en een voorziening voor groot onderhoud. De voorzieningen voor jubilea en groot onderhoud zijn gelijk gehouden in de meerjarenbalans. De voorziening WW valt vrij 2016. In 2016 zal een voorziening ziekteverzuim worden getroffen. Hoe beheersen we de risico s? Risicomanagement draagt bij aan het streven naar continuïteit. Door middel van risicomanagement willen we voorkomen dat we voor verassingen komen te staan die de bedrijfsvoering nadelig beïnvloeden. Altra heeft een risicomatrix opgesteld met daarin de belangrijkste risico s voor de organisatie enerzijds en de specifieke risico s voor leerlingen, cliënten en medewerkers anderzijds. De risicomatrix is besproken in de vergadering van de Raad van Toezicht. Op basis van die matrix zijn maatregelen getroffen. Om risico s met betrekking tot de continuïteit die samengaan met deze transities te beperken heeft 44

Altra de volgende maatregelen getroffen: Voor 2015 is gekozen om met het huidige personeelsbestand het eerste jaar van de transitie vorm te geven. Voor de middellange termijn zijn scenario s opgesteld waarin omzetdalingen zijn geprognosticeerd Deze vormen de basis voor een nog uit te werken businesscase waarin de bezuinigingen en de daarmee samenhangende maatregelen zijn geconcretiseerd Een onderdeel hiervan is flexibilisering van de kostenstructuur zodat deze kunnen meefluctueren met de omzet Focus op het verbeteren van verkoopproces en relatiebeheer met als doel marktaandeel te behouden of nieuwe markten aan te boren Er zijn meerjarige afspraken gemaakt met Samenwerkingsverbanden Passend Onderwijs over inzet van de medewerkers van de Ambulante Dienst nu de rugzakfinanciering is weggevallen Vacatureruimte jeugdzorg wordt niet of indien mogelijk uitsluitend met tijdelijk personeel opgevuld Jaarlijks wordt binnen de beoordeling van het kwaliteitsmanagementsysteem stilgestaan bij de risico s die zich hebben voorgedaan in het afgelopen jaar, of de bovengenoemde beheersmaatregelen afdoende waren en of aanvulling/ aanpassing van beheersmaatregelen nodig is. Daarnaast wordt ook geanalyseerd of zich risico s hebben voorgedaan die nog niet in de risicomatrix zijn opgenomen en waar vervolgens beheermaatregelen en verantwoordelijken aan moeten worden gekoppeld. Altra voert ook een risico-inventarisatie en evaluatiecyclus uit per locatie, waaruit verbetervoorstellen voortkomen, die jaarlijks worden geëvalueerd, waaronder ook de brandveiligheid en de brandpreventiemaatregelen onderdeel van uitmaken. Daarnaast kent Altra voor alle medewerkers een vaste meldprocedure voor situaties die de veiligheid van medewerkers of cliënten bedreigen. Het gaat om calamiteiten, ongevallen, bijna-ongevallen, gevaarlijke werksituaties, agressie-incidenten, gevallen van overlijden of suïcide en ernstige fouten in de hulpverlening. De incidenten worden jaarlijks geanalyseerd door een interne veiligheidscommissie en de uitkomst wordt samengevat in jaarlijks terugkerende rapportages aan de Inspectie Jeugdzorg. 45

8. Jaarverslag raad van toezicht 2015 8.1 Visie op toezicht De raad van toezicht is verantwoordelijk voor het toezicht op het bestuur van de organisatie. De raad ziet Altra als een maatschappelijke onderneming. Dit heeft invloed op de inrichting van de organisatie en in het bijzonder op de governance. Kenmerkend voor de maatschappe lijke onderneming is het goed regelen van de maatschappelijke betrokkenheid, legitimatie en verantwoording. Met het op orde hebben van de governance, neemt Altra de verantwoor delijk heid voor een cultuur van openheid en het leveren van kwaliteit. Hierbij is het afleggen van verantwoording een vanzelfsprekendheid. De raad van toezicht houdt vanuit dit perspectief toezicht op de raad van bestuur en op de algemene gang van zaken binnen Altra, dit in termen van management, strategie, beleid en uitvoering. De code Goed Bestuur van de PO-raad en de Zorgbrede Governancecode vormen het kader van waaruit de raad haar toezicht uitoefent. 8.2 Overleg De raad van toezicht heeft in 2015 tien keer vergaderd. De reguliere vergaderingen kennen vaste agendaonderdelen zoals bespreking van de actuele externe en interne ontwikkelingen aan de hand van een analyse van de raad van bestuur en bespreking van de financiële prognose. In 2015 is gedurende het hele jaar speciale aandacht besteed aan de externe ontwikkelingen en de positie van Altra, met name rondom de transitie jeugdzorg en in de tweede helft van het jaar vooral aan de beoogde strategische alliantie met Horizon, de Opvoedpoli en De Nieuwe Kans. Daarnaast is tussen de voorzitter van de raad van toezicht en de bestuurder Nicolette Engbers meerdere keren afzonderlijk overleg gevoerd. De raad van toezicht evalueert ook jaarlijks het eigen functioneren en koppelt haar bevindingen hierover terug aan de raad van bestuur. Het financiële jaarverslag van 2014 en het jaarplan 2016 inclusief begroting zijn door de raad goedgekeurd. Bovendien worden jaarlijks de bevindingen en adviezen van de externe accountant ten aanzien van de administratieve organisatie en de beheersing van risico s, zoals neergelegd in de managementletter en het accountantsverslag bij de jaarrekening, besproken met de raad van bestuur. Met de ondernemingsraad en de gemeenschappelijk medezeggenschapsraad heeft een Algemene Gang van Zaken vergadering plaats gehad. Hierin hebben raad van toezicht en de medezeggenschapsorganen gesproken over de financiële positie van Altra, de organisatiestructuur, veiligheid van medewerkers, professionalisering, de transitie en strategische keuzes, waaronder de beoogde strategische alliantie met Horizon, Opvoedpoli en De Nieuwe Kans. 8.3 Werkbezoek Leden van de raad van toezicht hebben een werkbezoek afgelegd aan School2Care. 46

8.4 Commissies De raad van toezicht kent drie commissies die afzonderlijk vergaderen over deelonderwerpen: Een auditcommissie die zich specifiek toelegt op de analyse en beoordeling van begrotingen en jaarrekeningen; Een personele commissie, belast met de selectie en benoeming van leden van de raad van toezicht en raad van bestuur; Een kwaliteitscommissie, die in brede zin aandacht heeft voor de ontwikkelingen op het gebied van de kwaliteit en effectiviteit van de onderwijs en jeugdhulp. De kwaliteitscommissie voert jaarlijks een gesprek met de vertrouwenspersoon voor medewerkers op het gebied van ongewenste omgangsvormen. De bezoldiging van de leden van de raad van bestuur wordt bewaakt door de voorzitter die dit onderwerp bespreekt met de voltallige raad van toezicht. 8.5 Samenstelling De raad van toezicht heeft in maart 2015 afscheid genomen van Dhr. Streefkerk. Hij heeft vanaf april 2008 zitting gehad in de raad en was ook lid van de auditcommissie. Per oktober 2015 is mw. P. Laseur toegetreden tot de Raad van Toezicht. De raad van toezicht bestond ultimo 2015 uit de volgende leden: Dhr. F.C. Bakker: voorzitter raad van toezicht, lid remuneratiecommissie; voorzitter van de Raad voor de Rechtspraak; lid stichtingsbestuur van Stichting Ons Dorpshuis te Bloemendaal (kerkelijk gelieerde charitatieve stichting); Mw. T. van den Hurk: lid en vice-voorzitter raad van toezicht, lid remuneratiecommissie; voorzitter Raad van Bestuur stichting zorgcombinatie Marga Klompé; consultant; Lid Raad van Commissarissen en lid Audit Commissie Habion (corporatie voor zorgvastgoed) te Houten; lid Raad van Toezicht en lid Audit Commissie & voorzitter Benoemings- en Honoreringscommissie Stichting Amerpoort (gehandicaptenzorg) te Baarn; lid bestuur van Bedrijf en Samenleving Delft; secretaris bestuur Stichting Singelgebied Utrecht; lid Raad van Commissarissen van M&I Partners (ICT Adviesbureau) te Amersfoort. Dhr. P.H. van der Laan: Lid raad van toezicht, lid kwaliteitscommissie, portefeuille inhoudelijke kwaliteit; senior onderzoeker bij het Nederlands Studiecentrum voor Criminaliteit en Rechtshandhaving, bijzonder hoogleraar reclassering aan de VU. Mw. P. Laseur: lid raad van toezicht, lid auditcommissie; Rector Sint Vituscollege en Sint Vitusmavo; bestuurder Stichting Interconfessioneel Voortgezet Onderwijs. Dhr. H. Schilperoord: lid raad van toezicht, lid auditcommissie; investeerder/finance manager Standard Investment; lid Raad van Toezicht en lid audit commissie van stichting Click F1; penningmeester stichting Seceli.. Dhr. A.W.M. Willems: Lid raad van toezicht, lid kwaliteitscommissie; advocaat te Amsterdam bij Sliepenbeek Van Coolwijk Van Gaalen Advocaten; lid van het bestuur van de Stichting Aanpak Overlast Amsterdam; raadsheer plaatsvervanger Gerechtshof Den Haag; lid van de Advocacy Board. 47

Bijlage inhoudelijk jaarverslag: A3 Jaarplan 2015 48

Bijlage: A3 Jaarplan 2015 Altra Missie: samen bouwen aan een toekomst voor ieder kind! Samen bouwen we aan een toekomst voor ieder kind. We doen alles wat nodig is om de kansen voor kinderen te vergroten. We doen dit altijd samen met de ouders, familie/netwerk, school en buurt. Altra helpt hen op weg door te versterken wat er al is aan eigen potentieel. Visie: onderwijs en jeugdhulp verbinden Schoolsucces is een belangrijke, zo niet de belangrijkste, sleutel tot een optimale ontwikkeling en tot participatie in de samenleving. Onderwijs zorgt daarvoor. Om op school succes te hebben is een veilige en ondersteunende omgeving nodig thuis, in de buurt, op school. Jeugdhulp helpt ouders en school de voorwaarden voor veiligheid en ontwikkeling te creëren. Daardoor is de kans op schoolsucces groter. Altra verbindt onderwijs en jeugdhulp om problemen op te lossen vanuit één samenhangend plan. We bieden gelijktijdig en goed afgestemde begeleiding in het gezin en op school. De focus daarbij ligt op de eigen kracht van kinderen, ouders, leerkrachten en hun netwerk. Daarbij krijgt de veiligheid in het gezin en op school altijd aandacht. Succes Bepalende Factoren Kleuren geven de stakeholders aan A. Inhoudelijke kwaliteit, effectiviteit, innovatie,veiligheid [] = Cliënten en leerlingen B. Goede verbinding onderwijs en jeugdhulp C. Professionele en veilige werkomgeving met mogelijkheden voor ontwikkeling [] = Medewerkers D. Herkenbaar en professioneel imago Altra [] = Maatschappij E. Snel en flexibel aansluiten bij de behoefte in gemeenten en samenwerkingsverbanden F. Optimale inzet mensen en middelen t.b.v. primair proces, rechtmatigheid G. Gezonde financiële huishouding = Bestuur en Financiers en overige stakeholders H. Optimale bedrijfsvoering / organisatie[] 1. Leiderschap 3. Management van medewerkers 5. Management van processen 7. Medewerkers 9. Bestuur, financiers en overige stakeholders Medewerkers maken het verschil door als ambassadeur van Altra te werken aan betere hulp aan onze klanten De kernwaarden van Altra zijn: Verbinden Vertrouwen Vakmanschap Invulling geven aan Strategische Personeelsplanning Invoeren Gezondheidsmanagement Competenties/bekwaamheden medewerkers vaststellen en implementeren Nieuwe gesprekscyclus implementeren Opzetten en implementeren beoordelingssystematiek jeugdzorg Bewaken en vergroten kwaliteit medewerkers onder externe functionele aansturing Kennisdelen door leren van elkaar en samenwerking met collegainstellingen Om het onderwijs in te richten op basis van schoolniveau, gemeenschappelijk pedagogisch klimaat en individuele problematiek van de leerling gaan we: o Een propositie integrale aanpak (onderwijs en ggz) opstellen in samenwerking met de Bascule o o 2. Strategie & beleid Het programma Altra Vakcollege ontwikkelen en beschrijven Het programma School2Care/School2Work ontwikkelen en beschrijven Ondersteuning van het regulier onderwijs doorontwikkelen voor kinderen met gedragsproblemen Opstellen plan voor de organisatie van innovatie en ontwikkeling Doelgroepgerichte aanbod specialistische jeugdhulp doorontwikkelen Strategische verkenning samenwerkingsrelaties Samen met onze ketenpartners een plan opstellen voor het inrichten van multidisciplinaire teams, met speciale aandacht voor: o Gezinnen met ernstige opvoedingsonmacht o Gezinnen met veiligheidsrisico s o Jonge moeders o Dreigende schooluitvallers Inrichten onderwijsorganisatie op basis van het opleidingsniveau Aanbieden 8-tot-8 voorziening i.v.m. sluiting Amsterbaken Voorzieningen t.b.v. het reguliere onderwijs i.h.k.v. passend onderwijs uitbreiden PBS invoeren op alle schoolafdelingen Regionaal georganiseerde multidisciplinaire teams inrichten in nauwe samenwerking met ketenpartners Innovatieplan uitvoeren door o.a: o het inzetten van gedragswetenschappers in teams en innovatieprojecten o door het opstellen en implementeren van een innovatieagenda Inrichten kwaliteitsmeting conform eisen gemeenten Klantenstromen monitoren Aanpassen HR-processen aan nieuwe wet- en regelgeving (Participatiewet, Wet Werk en Zekerheid, Werkkostenregeling, nieuwe CAO s) Implementeren verkoopproces Percentage gediplomeerde jeugdhulpverleners en leerkrachten = 100% Percentage ambulant hulpverleners dat voldoet aan de eisen van beroepsregistratie=100% Percentage medewerkers dat ieder jaar een functioneringsgesprek heeft gehad= 100% Percentage gezond personeel >= 94% Percentage actuele VOG s in dossier = 100% Medewerkerstevredenheid is groter dan in 2012 6. Cliënten en Leerlingen Percentage behaalde volledige diploma's per examenklas = landelijk VO Percentage leerlingen avm4, em4, has4 dat Entree diploma behaald = 100% Percentage regulier uitgestroomde leerlingen dat uitstroomt conform uitstroomprofiel >= 80% Percentage van de regulier uitgestroomde leerlingen dat na 1 jaar nog op passende plek zit >= 70% Percentage gemiddelde ongeoorloofde afwezigheid < 5% Totale tevredenheidscore cliënten specialistische hulp 7.5 Afname probleemgedrag cliënten > 0.35 (effectgrootte) Percentage cliënten waarbij het functioneren van de jeugdige (enigszins) verbeterd >= 80% Percentage cliënten waarbij het functioneren van het gezinssysteem (enigszins) verbeterd is >=80% Percentage cliënten met doelen voor veiligheid die (enigszins) bereikt zijn >= 95% Percentage cliënten waarvan de hulp eenzijdig is verbroken door cliënt of hulpverlener < 8% Beoordeling inspectie van onderwijs : minimaal basisarrangement voor elke schoolafdeling Solvabiliteit >= 30% Weerstandsvermogen >=15% Rentabiliteit operationeel resultaat conform begroting 2015 Onderwijs: voldoen aan de signaleringseisen van onderwijsinspectie Jeugdzorg: begroting 2016 opgesteld (en realiseerbaar) conform eisen gemeenten Tevreden gemeenten en samenwerkingsverbanden Ambitie : volumebehoud 2016 t.o.v. 2015: jeugdzorg >= 95% onderwijs>= 100% Sterkere externe profilering ontwikkelen Registratie en verantwoording inrichten 4. Management van middelen voor 8. Maatschappij Services vastleggen in Service Level Agreements Uitwerken samenwerkingsvormen (shared services) met samenwerkingspartners Opzetten verkooporganisatie Gebruik ruimte en grondstoffen teruggedrongen Stages gerealiseerd voor leerlingen en cliënten bij Altra ORGANISATIE RESULTAAT Verbeteren en vernieuwen