Concept projectplan overheveling begeleiding AWBZ naar WMO 17-08-2011 (gemeente Dronten MO/KO) Inhoud 1. Aanleiding 2. Doelstelling (opdracht) 3. Resultaten (producten) en planning 4. Betrokken partijen 5. Kansen en bedreigingen 6. Aanpak 7. Organisatie 8. Middelen (mensen, geld) 9. Communicatie (inspraak OBD) Bijlage 1. Transitieagenda Bijlage 2. Begrippenkaders AWBZ en WMO 1. Aanleiding Het kabinet is van plan om een deel van de langdurige zorg te decentraliseren. De zorgvoorziening extramurale begeleiding wordt uit de AWBZ geschrapt en overgeheveld naar de WMO. Hierdoor worden de gemeenten verantwoordelijk voor een nieuwe doelgroep met matige tot zware beperkingen. Deze decentralisatie past in een ontwikkeling waarbij de gemeenten een steeds grotere rol krijgen op het gebied van zelfredzaamheid en participatie van burgers. Het past ook bij de kabinetsvisie dat zorg en ondersteuning zo dicht mogelijk bij de burgers georganiseerd moet worden. De overheveling van de extramurale begeleiding naar de WMO betekent dat er niet langer sprake zal zijn van een verzekerd recht voor burgers, maar van een compensatieplicht voor gemeenten. De WMO compensatieplicht wordt uitgebreid met een plicht tot het bieden van begeleiding. Dat kan zowel individuele begeleiding zijn als groepsbegeleiding en bevat ook het vervoer naar begeleiding. Begeleiding richt zich op de lichamelijke, cognitieve en psychische mogelijkheden die een individu in staat stellen om binnen de persoonlijke levenssfeer te functioneren en regie te houden over het eigen leven. Het bieden van begeleiding is nooit doel op zich, maar altijd een middel om resultaten te bereiken op het gebeid van zelfredzaamheid en participatie. De precieze formulering van de uitbreiding van de compensatieplicht zal in het wetgevingstraject plaatsvinden. De gemeenten zijn vanaf 1 januari 2013 verantwoordelijk voor personen die voor het eerst of opnieuw begeleiding nodig hebben en vanaf 1 januari 2014 voor alle burgers met begeleiding. Uitgangspunt is dat gemeenten minimaal een jaar voorbereidingstijd krijgen tussen de afronding van het wetgevingstraject en de inwerkingtreding van de nieuwe wetgeving. De noodzakelijke wetswijzigingen moeten voor 1 januari 2012 gereed zijn. Voor de financiering van de begeleiding en de uitvoeringskosten krijgen de gemeenten een bedrag gebaseerd op de huidige kosten in de AWBZ verminderd met een decentralisatiekorting van 5%. Voor de invoering van de nieuwe taak krijgen de gemeenten in 2012 een implementatiebudget waarvan de hoogte nog niet bekend is. Er is nog geen eenduidig cijfermateriaal beschikbaar over de huidige omvang van de begeleiding in Dronten of over de lokale uitgaven aan begeleiding. Er zijn ongeveer 500 personen met een indicatie begeleiding van het CIZ. Onbekend is hoeveel personen een indicatie begeleiding hebben van het Bureau Jeugdzorg. Geschat wordt dat het ongeveer 200 personen zijn. Dat brengt het totaal op ongeveer 700 personen. Bij een gemiddeld bedrag van 15.000 euro per persoon per jaar zou de totale uitgave per jaar ruim 10 miljoen euro kunnen zijn en dat is ongeveer 10% van de totale gemeentebegroting. 1
In dit projectplan wordt op een rij gezet welke taken moeten worden uitgevoerd om de overheveling van de extramurale begeleiding naar de WMO een succes te maken. Omdat er nog veel onzeker is, moet dit projectplan nadrukkelijk gezien worden als een dynamisch document. Het plan zal steeds worden aangepast wanneer de ontwikkelingen daar om vragen. 2. Doelstelling (opdracht) Het project overheveling begeleiding heeft het volgende doel: Doel project: Een probleemloze transitie van de voorziening extramurale begeleiding van AWBZ naar WMO in de gemeente Dronten. 3. Resultaten (producten) en planning Om het doel te bereiken moet een aantal producten worden ontwikkeld. Hieronder volgt een grove inventarisatie van de producten, inclusief een planning in de tijd. Product Opmerkingen Wie Wanneer 0. Opstellen concept projectplan overheveling begeleiding 1. Feiten en cijfers begeleiding. Ter kennisname aanbieden aan college PM Aug. 2011 Hierbij gaat het om: Omvang doelgroep in Dronten; Verdeling over soort beperking (somatisch, psychogeriatrisch, zintuiglijk, psychiatrisch, lichamelijk, verstandelijk). Aantal indicaties per jaar en maand; Aantal mutaties per maand en week; Omvang en duur van de begeleiding, verdeeld over soort beperking; Wie zijn de aanbieders van begeleiding; Wie zijn de aanbieders van vervoer; Hoeveel indicaties lopen tot 2014? Schatting omvang doelgroep in 2013. PM Aug. 2011 Nov. 2011 2. Lokale aanbieders in beeld. Bronnen cijfers: Aanbieders begeleiding; CBS; CIZ; Bureau Jeugdzorg; Zorgkantoren; Transitie bureau. Inventarisatie van de lokale aanbieders van begeleiding. Denk aan: Thuisbegeleiding door thuiszorg; RIBW Begeleid wonen; Kinderopvang of buitenschoolse opvang voor kinderen met handicap; Medische kinderdagverblijven; PM Aug. 2011 Sept. 2011 2
3. Inventarisatie stand van zaken bij aanbieders van begeleiding en vervoer Verslavingszorg; GGZ-instellingen; Aanbieders dagbesteding; Zorgboerderijen; Logeerhuizen; Scholen voor voortgezet speciaal onderwijs; Vervoerders naar begeleiding. Bron gegevens: CBS; CIZ; Bureau Jeugdzorg; Zorgkantoor; Transitie Bureau. Gesprek plannen met huidige aanbieders m.b.v. een gestructureerde vragenlijst. Zie voorbeeld van Almere. Vragen naar: Feiten en cijfers huidige situatie; Hoeveel begeleiding via PGB en hoeveel in natura? Wat kan worden verbeterd? Waar kan worden samengewerkt met andere partijen (welke en hoe)? Kent men de werkwijze van de WMO (niet claimgericht, maar resultaatgericht; niet aanbodgericht maar gericht op compensatie beperking; grotere nadruk op eigen verantwoordelijkheid en collectieve voorzieningen)? Ziet men de uitgangspunten van de WMO als een kans voor de uitvoering van begeleiding? Hoe denkt men over dossieroverdracht (klantgegevens) aan andere partijen? Ziet men mogelijkheden voor bezuiniging? Wat vindt men van regionale samenwerking in begeleiding? PM Sept. 2011 Okt. 2011 4. Ervaringen van klanten Zijn er belangengroepen van of voor gebruikers van begeleiding die we om een mening kunnen vragen? Over de huidige situatie en de toekomstige situatie? Wat wordt de rol van het OBD? PM Okt. 2011 Nov. 2011 5. Contacten leggen in de regio 6. Inventarisatie van de samenhang met andere ontwikkelingen Wat zijn de andere Flevolandse gemeenten aan het doen en zijn er mogelijkheden voor samenwerking en/of taakverdeling? Mogelijke samenhang met: Wet werken naar vermogen; Decentralisatie Jeugdzorg; Centrum Jeugd en Gezin; Afschaffing zorgkantoor; PGB maatregel; IQ-maatregel; Kanteling WMO (nieuwe welzijn); PM Vanaf sept. 2011 en verder hele looptijd project PM Okt. 2011 Nov. 2011 3
7. Bepaling van het ambitieniveau van de gemeente: beslisdocument 8. Collegebesluit en raadsbesluit met beleidskaders Bezuinigingen landelijk en lokaal; Verruiming eigen bijdragen WMO; Ontwikkeling regionale backoffice sociale zaken; Vervoer voor andere speciale doelgroepen (leerlingen, ouderen); Aanbod voor specifieke doelgroepen (verslaafdenopvang, vrouwenopvang, begeleiding zintuiglijk gehandicapten e.d.). Er zijn minimaal 3 beslispunten: Beslispunt 1. Wordt de begeleiding in Dronten zo kaal mogelijk uitgevoerd (wettelijk minimum) of in samenhang met overige doelen WMO en in samenhang met andere ontwikkelingen (zie onder 6). Wat is het gewenste ambitieniveau in Dronten? Beslispunt 2. Waar wordt de knip gelegd tussen zelf doen en uitbesteden. Welke onderdelen van het proces doet de gemeente zelf en wat wordt er ingekocht bij externen (indicatie, vervoer, begeleiding)? Of: hoe gaat de klantenstroom precies lopen? Beslispunt 3. In hoeverre is het wenselijk is om voor de uitvoering van de begeleiding een regionale uitvoeringsorganisatie in het leven te roepen (voor indicatiestelling, voor inkoop begeleiding bij aanbieders, voor inkoop van vervoer). Omdat het hierbij gaat om de kaders voor het beleid is een kaderstellende notitie nodig voor college en gemeenteraad. Dit is meteen een kans om college en raad te informeren (collegespecial en raadsspecial?). Tevens opnemen in document: welke sturingsinstrumenten hebben college en raad straks en welke sturingsinformatie gaan zij krijgen uit de organisatie? Tevens opnemen: hoe gaat de financieringsstroom lopen en zijn er al financiële gegevens beschikbaar? De vastgestelde beleidskaders zijn uitgangspunt voor de verdere implementatie van de begeleiding. PM Dec.2011 Feb. 2012 PM Feb. 2012 - Apr. 2012 9. Kadernota 2013 Voor zover mogelijk de financiële gevolgen voor de gemeente van de overheveling van de begeleiding inventariseren voor de Kadernota 2013. Ook opmerking opnemen in de risicoparagraaf (totaal risico van alle decentralisaties is 15 euro per inwoner dus PM Mrt. 2012 Mei 2012 4
voor Dronten 600.000 euro). Financiële informatie wordt wellicht pas in de mei-circulaire 2012 gegeven. 10. Aanbestedingen Bepaal of aanbestedingen nodig zijn voor: Diagnose en indicatie voor begeleiding; Uitvoeren van de begeleiding; Vervoer naar de begeleiding. PM Mrt. 2012 sept. 2012 Een en ander hangt af van de omvang van de geboden begeleiding en de duur van de overeenkomst met een aanbieder of leverancier (dus van de kosten van de opdracht: komen deze boven drempelbedragen van het gemeentelijke inkoopbeleid en Europees?). Aandachtspunt: hoe kan een gemeente eisen (kwaliteit, continuïteit etc.) formuleren in een bestek als de doelgroep en het in te kopen product onbekend zijn? Aanbesteden volgens 2B procedure (biedt meer vrijheid dan 2A). Eventueel expertise inkopen bij bureau Factum (gesubsidieerd aanbestedingstraject). N.B. Let op mogelijke relatie tussen formuleringen in contracten en formuleringen in verordening WMO en besluit eigen bijdragen. Zijn er voorbeeld contracten van andere gemeenten of huidige aanbieders? Ingangsdatum contracten 01-01-2013. 11. Begroting 2013 De uitgaven en inkomsten voor de begeleiding opnemen in de gemeentebegroting. Vaststelling van de begroting door de gemeenteraad in november 2012. Ook opmerking opnemen in risicoparagraaf begroting. PM Juni 2012 Okt. 2012 12. Wijziging WMO verordening 13. Wijziging Besluit eigen bijdragen WMO Collegevoorstel, raadsvoorstel en raadsbesluit wijziging Verordening maatschappelijke ondersteuning. De raad moet op zijn laats besluiten in december 2012. Dus de bestuurlijke stukken moeten op zijn laatst in oktober 2012 gereed zijn. N.B. let op overige noodzakelijke wijzigingen van de verordening (introductie vermogenstoets) en relatie met Besluit eigen bijdragen. Collegevoorstel en collegebesluit. Het collegebesluit moet op zijn laatst in december PM Juli 2012 Okt. 2012 PM Okt. 2012 Nov. 2012 5
14. Werkprocessen uitvoering WMO en administratie. 15. Ontwikkelen van aanvraagformulier, concept beschikking etc. 16. Genereren van managementinformatie en verantwoordingsinformatie 2012 vallen. Let op bepalen van eigen bijdragen en op de samenhang met andere wijzigingen van het Besluit (vermogenstoets?). Nieuwe taak (begeleiding) opnemen in werkprocessen uitvoering WMO. Administratieve organisatie inrichten. Is de digitale registratie van de WMO op tijd aangepast aan nieuwe klanten en voorzieningen? Hoe wordt de begeleiding geregistreerd en door wie? Ter ondersteuning van werkprocessen uitvoering WMO Welke verantwoordingseisen komen er van externen (rijk, accountant) en welke informatie wil men intern gebruiken (management, college en raad). PM Okt. 2012 Dec. 2012 PM Nov. 2012 Dec. 2012 PM PM 17. Afspraken met CAK Waarschijnlijk zal het Centraal Administratie Kantoor (CAK) betrokken blijven bij het bepalen van de hoogte van de eigen bijdragen en het innen ervan. PM PM 18. Overname bestaande klanten AWBZ per 01-01- 2014 In de loop van 2013 moet de overname geregeld worden van de AWBZ klanten met een indicatie tot 01-01-2014 PM 2013 19. Losse eindjes Onduidelijk is nog: De afbakening met kortdurend verblijf in een AWBZ-instelling; De afbakening met geneeskundige begeleiding als onderdeel van de Zorgverzekeringswet; Hoe gemeenten informatie op persoonsniveau kunnen krijgen van CIZ, CAK en Zorgkantoor (en aanbieders van begeleiding); Wat de stand van zaken is in het wetgevingstraject en wanneer dit traject kan zijn afgerond. Dit maakt het hele tijdpad onzeker; Welke verantwoordingseisen het rijk gaat stellen (aan welke eisen de administratie intern moet voldoen en welke verantwoordingseisen de gemeente stelt aan externen); Lastig in 2013: in het overgangsjaar zijn er nieuwe klanten die onder het nieuwe regime vallen en oude klanten die bestaande rechten behouden tot 2014; PM PM 6
4. Betrokken partijen De betrokken partijen zijn: Huidige afnemers van begeleiding (klanten); Huidige indicatie bureaus (CIZ en Bureau Jeugdzorg); Zorgkantoren (zorgverzekeraars) Aanbieders van begeleiding; Centraal administratie kantoor (CAK) Leveranciers van vervoer naar begeleiding; College van B&W en gemeenteraad; Management gemeente (betrokken afdelingen); Medewerkers afdelingen MO, SZ, PZ, O&A, CD. Toekomstige uitvoerders (indicatie, begeleiding, vervoer); Belangengroepen (OBD en?). Voor elk van de genoemde partijen moet bepaald worden wanneer zij worden betrokken in het proces van de overheveling van de begeleiding naar de WMO en wat de rol van de betrokken partij zal zijn. 5. Kansen en bedreigingen Kansen. a. Begeleiding in samenhang brengen met rest WMO (uitgaan van resultaten die je wilt bereiken en van het compenseren van beperkingen). b. Samenhang met decentralisatie Jeugdzorg, Wet werken naar vermogen. c. Samenhang met kanteling WMO (focus op resultaten, versterken van eigen kracht, groter beroep op informele ondersteuning, meer collectieve arrangementen). d. Ondersteuning dicht bij de burger organiseren. e. Loslaten stramien van CIZ en Zorgkantoor. Minder landelijke protocollen. Gebruik maken van kennis professionals (aanbieders). f. Via aanbestedingen de beste aanbieders uit de markt halen. g. Regionale samenwerking met andere gemeenten kan zorgen voor gezamenlijke slagkracht en overtuigingskracht. Misschien ook inkoopvoordeel. h. Organiseren van invloed van de klant op de inhoud van de begeleiding. i. Prikkels inbouwen voor doelmatigheid van de begeleiding (bereiken van resultaten). j. Betrokkenheid van informele ondersteuning (mantelzorgers, vrijwilligers) vergroten. k. Lokale vrijheid in vormgeven begeleiding. Bedreigingen. a. Onzekerheden wetgevingstraject (onduidelijk is nog wat de wijziging van de WMO precies wordt en wanneer de wetswijziging gereed is; onzeker tijdpad). b. Onzekerheid financieel (decentralisatie-uitkering en implementatiebudget). De gemeente krijgt voor de uitvoering van de begeleiding minder geld dan in de AWBZ beschikbaar is (korting van 5%). Dit beïnvloedt de keuzemogelijkheden. c. Onduidelijkheid gevolgen PGB-maatregel en IQ-maatregel. Voor personen met een IQ boven de 70 vervalt de begeleiding, maar er wordt wel een verschuiving (weglek) naar de WMO verwacht. Toegang tot PGB wordt beperkt (dus meer natura verstrekking?). d. Veel inwoners van Dronten krijgen begeleiding elders, dus veel vervoer. e. Afbakeningsproblemen met kortdurend verblijf AWBZ, met persoonlijke verzorging of verpleging bij mensen thuis (AWBZ) en met geneeskundige begeleiding als onderdeel van behandeling in het kader van de Zorgverzekeringswet (behandeling gaat voor op begeleiding). f. Afbakeningsproblemen tussen extramuraal (WMO) en intramuraal (AWBZ). g. Onduidelijkheid over overdracht klantgegevens van CIZ, Zorgkantoor, Bureau Jeugdzorg en aanbieders begeleiding naar gemeenten en naar eventuele nieuwe aanbieders. h. Onduidelijkheid over inning eigen bijdragen door CAK. 7
i. Er is geen echte markt van aanbieders dus aanbesteden is niet zo zinvol (is er een uitweg via bestuurlijk aanbesteden?). j. Onduidelijk wat de invloed is van kwaliteitswetten in de zorg (WCZ). k. Onduidelijkheid over aanbod voor specifieke doelgroepen (vrouwenopvang, verslaafdenopvang, begeleiding zintuiglijk gehandicapten, inloop GGZ). l. Verwarring bij aanbieders die niet meer met CIZ en Zorgkantoor te maken krijgen, maar met een grote hoeveelheid verschillende gemeenten die allemaal zo hun eigen eisen en wensen kunnen hebben. De aanbieders worden wellicht geconfronteerd met diverse verantwoordingseisen en administratie eisen (dus meer bureaucratie in plaats van minder, wat tegengesteld is aan de verwachtingen). m. De nieuwe doelgroepen zijn verdeeld over heel veel aanbieders (ongeveer 20 aanbieders in Flevoland die voor het Zorgkantoor werken, onbekend is bij hoeveel aanbieders mensen met een PGB terecht kunnen, sommige inwoners van Dronten gaan naar begeleiding buiten Flevoland). Dit kan remmend werken op integrale beleidsontwikkeling, afstemming in het aanbod voor de klant en afstemming met andere ontwikkelingen. n. Voor burgers zijn er nog steeds meerdere loketten: WMO, AWBZ, ZVW. o. Grote verschillen tussen gemeenten mogelijk. 6. Aanpak Voorgesteld wordt om een tijdelijk projectteam in het leven te roepen die de klus overheveling extramurale begeleiding van AWBZ naar WMO moet klaren. Het projectteam wordt samengesteld uit: Projectleider (extern ingehuurd voor 24 uur per week); Teamleden afdeling MO (HD, HZ, KO en ondersteuner?); Teamleden afdeling SZ (PM); Overig intern of extern afhankelijk van noodzaak. Waar nodig zal het projectteam aanvullende expertise inhuren, bijvoorbeeld voor aanbestedingsprocedures. 7. Organisatie Het projectteam wordt ingesteld met ingang van 1 september 2011. Het projectteam werkt in opdracht van de manager MO en legt verantwoording af aan deze manager. Het projectteam vergaderd structureel eenmaal per twee weken en verder zo vaak als nodig is. Afhankelijk van de agenda worden anderen bij het overleg uitgenodigd. In de vergaderingen van het projectteam worden afspraken gemaakt, taken verdeeld en vindt een terugkoppeling plaats op de uitvoering van taken. 8. Middelen (mensen, geld) Mensen Het projectteam bestaat uit: 1. Projectleider: extern ingehuurd voor 24 uur per week; 2. Afdeling MO: HD (8 uur p/w) HZ (x uur p/w) KO (4-8 uur p/w) 3. Afdeling SZ: Persoon X (q uur p/w); Persoon Y (q uur p/w). 4. Afdeling PZ: Persoon A (z uur p/w); Persoon B (z uur p/w) 5. Afdeling O&A: Inkoopcoördinator (x uur in 2012); 8
Financieel consulent (y1 uur in 2011, y2 uur in 2012). 6. Afdeling CD Juridisch adviseur (x uur in 2012) Wie van deze personen vormen het kernteam en wie is er beschikbaar voor onderdelen van het project? Middelen Voor het project is XX euro beschikbaar in 2011 voor uitgaven YY. Voor het project is XX euro beschikbaar in 2012 voor uitgaven YY. 9. Communicatie Voor alle betrokken partijen (zie onder 4) zal bepaald moeten worden wanneer met deze partij gecommuniceerd zal worden, hoe er gecommuniceerd zal worden en wat de inhoud van de communicatie zal zijn. Met wie? Zie onder 4. Wanneer? Afhankelijk van de stap in het proces van de overheveling. Hoe? Afhankelijk van het doel van de communicatie (gaat het om informeren, overtuigen, beslissen, contracteren, etc.) en afhankelijk van de partij (intern, extern, beslissers, uitvoerders). De communicatie kan in de vorm van persbericht, informatiebijeenkomst, vraaggesprek, visiebijeenkomst, expertbijeenkomst, incidenteel overleg, structureel overleg, etc. Inhoud? Afhankelijk van het doel van de communicatie en van de boodschap/ 9
Bijlage 1. De transitiekalender (kalender werkzaamheden project) Onderwerp 2011 2012 1. Feiten en cijfers begeleiding 2. Aanbieders in beeld 3. Info van aanbieders en gesprekken 4. Benaderen belangengroepen 5. Contacten met regio 6. Inventarisatie samenhang met andere ontwikkelingen 7. Beslisdocument ambitieniveau 8. Besluiten college en raad 9. Input Kadernota 2013 10. Aanbestedingen t/m contracten 11. Input Begroting 2013 12. Wijziging WMO verordening 13. Wijziging WMO besluit 14. Aanpassen werkprocessen WMO en administratie (N.B. verantwoordingseisen) 15. Aanpassen formulieren, beschikkingen etc. 16. Start aanbieden begeleiding A S O N D J F M A M J J A S O N D 17. Planning acties in 2013 10
Bijlage 2. Begrippenkaders AWBZ en WMO 1. Begeleiding in de Algemene wet bijzondere ziektekosten (AWBZ) In de AWBZ is begeleiding omschreven in artikel 6 van het Besluit zorgaanspraken (BZA). Het artikel luidt: 1. Begeleiding omvat door een instelling te verlenen activiteiten aan verzekerden met een somatische, psychogeriatrische of psychische aandoening of beperking, of een verstandelijke, lichamelijke of zintuiglijke handicap die matige of zware beperkingen hebben op het terrein van: a. sociale zelfredzaamheid; b. het bewegen en verplaatsen; c. het psychisch functioneren; d. het geheugen en de oriëntatie of; e. die matig of zwaar probleemgedrag vertonen. 2. De activiteiten, bedoeld in het eerste lid, zijn gericht op het bevorderen, behoud of compensatie van de zelfredzaamheid en strekken tot voorkoming van opname in een instelling of verwaarlozing van de verzekerde; 3. De activiteiten, bedoeld in het eerste lid, bestaan uit: a. het ondersteunen bij of oefenen met vaardigheden en handelingen; b. het ondersteunen bij of oefenen met het aanbrengen van structuur of het voeren van regie of; c. het overnemen van toezicht op de verzekerde. Vervoer Met betrekking tot vervoer is er nog een aanvullend artikel 10 BZA. Indien de verzekerde zorg als bedoeld in artikel zes gedurende een dagdeel in een instelling ontvangt, omvat de zorg tevens vervoer naar en van de instelling indien daarvoor een medische noodzaak bestaat. Individuele begeleiding of groepsbegeleiding Begeleiding kan worden geïndiceerd in groepsbegeleiding (dagbesteding) en individuele begeleiding. Groepsbegeleiding is voorliggend voor individuele begeleiding. Dat betekent dat het CIZ eerder groepsbegeleiding indiceert, dan individuele begeleiding. Aanbieders vinden dit onhandig, zij kunnen soms meer bereiken door tijdelijk individuele begeleiding in te zetten, maar die is dan niet geïndiceerd. Het werkproces begeleiding in de AWBZ Een burger, familielid, huisarts, zorgaanbieder of ziekenhuis meldt bij het CIZ dat behoefte is aan ondersteuning van een burger met een beperking. Het CIZ neemt een vragenlijst af bij de burger, bepaalt of er een voldoende zware grondslag is voor een AWBZ-indicatie en geeft ook aan wat de dominante grondslag is bij meervoudige problematiek. Het CIZ komt tot een indicatie begeleiding, doorgaans bestaande uit een bandbreedte van uren zorg die vergoed mogen worden. Dat kan zijn groepsbegeleiding, individuele begeleiding of een combinatie van beiden. De burger heeft de vrijheid in het kiezen van zorg in natura of een persoonsgebonden budget en in de aanbieder van de zorg. De burger wordt door het CIZ geïnformeerd over een of meerdere instellingen die de burger kan helpen. Dat betreft bij zorg in natura een instelling die wettelijk is toegelaten tot het bieden van zorg onder de AWBZ. Bij een PGB mag de burger zelf bepalen wie de zorg levert. De burger kiest een zorgaanbieder. Die zorgaanbieder bepaalt in overleg met de burger de kwaliteit en aard van de gewenste ondersteuning (de prestatie) en declareert de kosten bij het Zorgkantoor. Het CAK krijgt een melding van het indicatiebesluit en betaalt op voordracht van het Zorgkantoor de zorgaanbieder voor geleverde zorguren en int eventueel een eigen bijdrage bij de burger. 11
2. Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO) De WMO is sinds 1 januari 2007 van kracht. Het doel van de WMO is dat burgers mee kunnen doen aan de samenleving. De gemeente realiseert op een aantal prestatievelden zoals leefbaarheid en participatie een samenhangend voorzieningenaanbod. Voor mensen met een beperking dient de gemeente de beperkingen voor het kunnen deelnemen aan de samenleving te compenseren. Het compensatiebeginsel zoals in artikel 4 van de WMO is vastgelegd betreft compensatie op de volgende gebieden: een huishouden voeren; zich verplaatsen in en om de woning; zich lokaal verplaatsen met een vervoermiddel; medemensen ontmoeten en sociale contacten leggen. Een belangrijk onderscheid van de WMO ten opzichte van de AWBZ is dat de WMO geen cliëntrechten kent, geen in de wet vastgelegde eisen stelt aan aanbieders en uitgaat van het principe van horizontale verantwoording (verantwoording aan de raad en niet aan de rijksoverheid). 3. Kanteling WMO Bij gemeenten is de afgelopen jaren het besef gegroeid dat het bieden van ondersteuning op een andere wijze vorm moet krijgen dan vroeger onder de AWBZ het geval was. Voor maatschappelijke ondersteuning gelden andere principes en regels dan voor het bieden van medische zorg. Die nadrukkelijke gezondheidszorg benadering in de AWBZ moet worden vervangen door een andere benadering. Deze ontwikkeling is bekend onder de term de kanteling. De principes van de kanteling zijn: ontdek de vraag achter de vraag; focus op resultaten, niet op voorzieningen; ga uit van de eigen kracht van de burger; direct er op af; balans tussen formele en informele ondersteuning; balans tussen collectieve en individuele voorzieningen; integraal werken; ruimte voor de professional. De principes van de kanteling hebben een inhoudelijke rechtvaardiging (ze helpen om resultaten te bereiken), maar de kanteling wordt ook deels gevoed door zorgen over de financiële houdbaarheid van de WMO. 12