Van transplantatie tot pil Ontwikkelingen binnen de afdeling Hematologie Hanneke C. Kluin-Nelemans Afdeling Hematologie samen werken aan de zorg voor kanker
Hematologen houden van bloed! Afdeling Hematologie samen werken aan de zorg voor kanker
De werkelijkheid in het UMCG Afdeling Hematologie samen werken aan de zorg voor kanker
Hematologische maligniteiten Acute leukemieën (AML, ALL) Voorstadia (MDS) Chronische myeloïde leukemieën (CML, CMML) Overige myeloproliferaties (PV, ET, myelofibrose) Chronische lymfatische leukemieën (CLL, HCL, PLL) Maligne lymfomen (Hodgkin, NHL) Multipel myeloom Systemische mastocytose Afdeling Hematologie samen werken aan de zorg voor kanker
De kwaadaardige bloedziekten zijn afgeleid van de normale ontwikkeling Stamcel Acute leukemie (AML/ALL) NHL, Hodgkin, CLL, HCL etc monocyt basofiel eosinofiel neutrofiel trombocyt rode bloedcel B cel T cel Chronisch myeloproliferatieve ziekten (PV, CML, ET) Multipel myeloom Plasmacel
Acute leukemie 1. SPOED 2. Verwijzen naar top-centrum 3. Opname dezelfde dag 4. Consult in één dag van vele specialisten, vele onderzoeken, lab, kweken, beenmerg, foto s, maatsch.werk 5. Inbrengen centrale lijn 6. Start dag 2 met chemotherapie 7. Voorbereiden op 3-4 periodes snel achter elkaar van elk 5-6 weken opname
N = 202, collected Nov 2008 April 2009 Median VAS pijnscore: score 1.9, range 1-10 21% of patients scored no pain at all
Normaal beenmerg vs acute leukemie
Intensieve chemotherapie voor remissie inductie bij AML Transfusie rode cellen en bloedplaatjes Chemo therapie weken Beschermende antibiotica Omgekeerde isolatie Voeding via bloedbaan Fysiotherapie, activatie, hometrainer etc.
AML en prognose Geen behandeling: levensverwachting 3 maanden met intensieve chemotherapie: langdurige overleving: 20-30% 20-25% kan getransplanteerd worden met stamcellen van broer/zus langdurige overleving: 60% Afdeling Hematologie samen werken aan de zorg voor kanker
Cumulative percentage Overall survival 100 Acute Myeloid Leukemia (HOVON4/4a/29) Survival and Cytogenetic Risk Classification 75 Good 50 Intermediate 25 0 N O Good 173 46 Intermediate1246 736 Poor 274 212 Logrank P<.001 Poor months 0 60 At risk: Good 173 128 96 70 53 Intermediate 1246 644 376 250 171 Poor 274 77 45 28 22 18 Dec 2001-16:37:50
Met standaard chemotherapie komt de ziekte bij veel patiënten terug Door stamceltransplantatie ( beenmergtransplantatie ) kan veel meer chemotherapie of bestraling gegeven worden Afdeling Hematologie samen werken aan de zorg voor kanker
Stamceltransplantatie Achtergrond Patient wordt behandeld met een superintensief schema, dat zal resulteren in: Zoveel mogelijk tumorcel afname Blijvende beenmerg-beschadiging Vervanging m.b.v. normale bloedvormende stamcellen is nodig Afdeling Hematologie samen werken aan de zorg voor kanker
Stamcellen garanderen uitgroei van alle bloedelementen Stamcel monocyt basofiel eosinofiel neutrofiel trombocyt rode bloedcel B cel T cel Plasmacel
STAMCEL TRANSPLANTATIE Waar zitten de stamcellen? - beenmerg - bloed - navelstreng/placenta Wie is de donor? - AUTOLOOG = Patient zelf - ALLOGEEN = Gezonde donor Afdeling Hematologie samen werken aan de zorg voor kanker
Stamceltransplantatie procedure (allogene SCT) 1. Keuring donor 2. Donor geeft toestemming 3. G-CSF aan donor CD34 analyse 4. Mobilisatie stamcellen Stamcel-aferese 5. Patiënt krijgt therapie 6. Teruggave = transplantatie
Stamcel verzameling d.m.v. stamcel aferese
Autoloog versus Allogeen Autoloog is veiliger, makkelijker, maar niet altijd mogelijk en geeft meer recidieven Allogeen is ideaal, gezonde stamcellen, plus toevoegen afweer gezonde donor. Is moeilijker met meer toxiciteit inclusief risico op overlijden Afdeling Hematologie samen werken aan de zorg voor kanker
Graft-versus-tumor effect Afweercellen van de donor herkennen kleine verschillen op patiënten(tumor)- cellen en vallen deze aan. Donor afweercel Tumorcellen
Cumulative percentage De balans tussen prognose AML en allogene stamceltransplantatie Overall survival 100 75 50 Good Allo SCT Intermediate 25 0 N O Good 173 46 Intermediate1246 736 Poor 274 212 Logrank P<.001 Poor months 0 60 At risk: Good 173 128 96 70 53 Intermediate 1246 644 376 250 171 Poor 274 77 45 28 22 18 Dec 2001-16:37:50
Stamceltransplantatie is in Nederland strict gereguleerd JACIE certificering vereist Autoloog mag in 13 centra (UMC s + 5) Allogeen mag alleen in UMC s
Soorten allogene stamceltransplantatie Onderscheiden op basis van: Verwantschap donor Verwante donor Niet-verwante donor (MUD) Bloed Navelstreng Intensiteit voorbehandeling Maximale voorbehandeling (<40 jr) Milde voorbehandeling (RIST)
Van transplantatie tot pil? De toekomst verandert! Toxiciteit allogene SCT sterk afgenomen Lagere drempel voor indicatie bij AML/MDS Leeftijdsgrens omhoog, zeker voor RIST Andere ziektes: CLL, myelofibrose, indolent NHL Meer donoren beschikbaar (onverwant uit wereldbank, navelstreng) Bij sommige ziektes hoeft het niet meer Afdeling Hematologie samen werken aan de zorg voor kanker
1960: Philadelphia-chromosoom Peter C. Nowell David Hungerford
Cytogenetische Afwijking van CML: Philadelphia Chromosoom 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 x 19 20 21 22 X Y
De fusie van de genen op chr. 9 en 22 resulteert in een nieuw Fusie-Eiwit Chromosoom 22 Chromosoom 9 c-bcr 1 2-11 c-abl 2-11 p210 Bcr-Abl Exons Introns CML Breakpoints Fusie eiwit met tyrosine kinase activiteit Doelwit voor specifieke blokker
Imatinib (Glivec) Van achter de keukentafel gemaakt selectieve BLOKKER van deze CML-kinase Blijkt spectaculair te werken bij CML patienten Bijwerkingen acceptabel
CML behandeling vorige eeuw Chemotherapie Interferon-alfa (+ chemotherapie) maanden Als <65 jaar: stamceltransplantatie
Aantal stamceltransplantaties CML Europa 1999 CML 1 e presentatie Imatinib data Gratwohl et al, Leukemia 2003;17:941-59
% Overleving CML: Overleving na gebruik Imatinib Roy, L. et al. Blood 2006;108:1478-1484 IFN Maanden na start therapie Copyright 2006 American Society of Hematology. Copyright restrictions may apply.
Conclusie Hematologie Zeer dynamisch specialisme Kliniek (HIC centrum): soort medium intensive care Veel nieuwe ontwikkelingen op transplantatiegebied Strenge kwaliteitsregels (JACIE) Ziekte-indicaties komen en gaan dankzij nieuwe antistoffen en blokkers Afdeling Hematologie samen werken aan de zorg voor kanker
Met dank aan Staf en fellows hematologie AIOS interne geneeskunde, supervisors, de vele consulenten Afdelingen pathologie, labgeneeskunde, RT, radiologie, PET centrum, mondheelkunde, KNO, longziekten, neurologie Verpleging E2VA, D2VA Medewerkers Dagcentrum en Polikliniek 20 Transplantatie-researchteam/datamanagers Studenten, promovendi, onderzoekers Secretariaten Maatschappelijk werk, medische psychologie IKNO Alle hematologen in de regio Patiënten en Patiëntenverenigingen Afdeling Hematologie samen werken aan de zorg voor kanker
www.hematologiegroningen.nl >1700 dagelijkse visits