Kwaliteitszorg Op De Wilhelminaschool Juni 2013 Sharda Hakkeling directeur 1
Inleiding In het schooljaar 2012-2013 heeft De Wilhelminaschool onder verscherpt toezicht gestaan van de inspectie. In voorgaande jaren was de school zwak. Het team heeft samen met de intern-begeleiders en een coach voor interne begeleiding en de directeur en haar coach er alles aan gedaan om de kwaliteit weer op een voldoende niveau te krijgen. De missie en visie is onder de loep genomen en wordt in het nieuwe schooljaar geherformuleerd. Het belangrijkste uitgangspunt is onderwijs te bieden dat aansluit bij de onderwijsbehoeften van de doelgroep. Veel kinderen spreken thuis een andere taal dan het Nederlands. Veel kinderen komen uit een laag sociaal milieu met laag opgeleide ouders. Deze redenen vragen om extra investering in het taalaanbod. Wij willen heel graag de kwaliteit die we in de basis in het huidige schooljaar hebben neergezet, verder uitbouwen en blijven evalueren en aanpassen aan dat wat nodig is. Dat betekent dat we moeten en willen werken vanuit de pdca-cyclus. Die cyclus beantwoordt in feite de volgende vragen: - doen we de goede dingen? - doen we ze goed? - hoe weten we dat? - vinden anderen dat ook? - wat doen we met die wetenschap? Kwaliteitszorg is gericht op het goed (blijven) doen van de goede dingen. In het voorliggende document beschrijven we allereerst het kader voor kwaliteitszorg en de instrumenten die leiden tot beoordeling van de aspecten. In hoofdstuk 2 gaan we nader in op de indicator kwaliteitszorg die de inspectie hanteert en de wijze waarop wij uitvoering hieraan geven om tot een voldoende beoordeling te komen. In hoofdstuk 3 kijken we kort naar de rol van de leerkracht hierbij. In de bijlage is een planning opgenomen van de cyclus kwaliteitsbeleid. Hierin is in een oogopslag te zien welke indicator wanneer wordt beoordeeld en door wie. 2
1. Kwaliteitszorg 1.1. Kader Kwaliteit mag geen toeval zijn. Daarom is het systematisch werken aan de kwaliteit van de Wilhelminaschool noodzakelijk. Dat betekent: het juiste beleid formuleren, de juiste handelingen verrichten en op de goede manier evalueren of bereikt is wat we wilden bereiken. Kwaliteitszorg is het geheel van samenhangend beleid, concrete doelstellingen en goed management om de benodigde acties en controles uit te voeren waarmee de gewenste kwaliteit systematisch wordt geleverd en waarmee we die kwaliteit ook continu kunnen verbeteren. Kwaliteitszorg is verbonden met onze missie en visie. Deze is opgenomen in de schoolgids. Deze missie/visie zal regelmatig onder de loep genomen moeten worden en worden herijkt. In de planning is dit onderwerp opgenomen. De kwaliteitszorg voldoet aan de eisen die de inspectie stelt ten aanzien van kwaliteitszorg (kwaliteitsaspect 9 en 10). De volgende indicatoren geven ons richting bij het vormgeven van de zorg voor kwaliteit: - De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van de leerlingenpopulatie - De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen - De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces - De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten - De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces - De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit - De school draagt zorg voor de kwaliteit van het onderwijs gericht op bevordering van actief burgerschap en integratie, met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit van de samenleving. Om de weten hoe het gesteld is met de kwaliteit van ons onderwijs, moeten wij gegevens hebben. Op basis van de gegevens maken we een analyse van de onderdelen die goed gaan of extra aandacht behoeven. Deze pdca-cyclus verantwoorden we in het meerjarenschoolplan en het daarvan afgeleide jaarlijkse schoolontwikkelingsplan. Er wordt dus een plan gemaakt voor de komende vier jaar op basis van een analyse/evaluatie. Gedurende die 4 jaar wordt er geëvalueerd en worden nieuwe afspraken gemaakt. Sommige evaluatieinstrumenten worden jaarlijks afgenomen. Sommige eens per vier jaar. Het is van belang dat bij het doorlopen van deze cirkel de veranderingen en verbeteringen worden geborgd. 1.2. Gehanteerde instrumenten Er zijn verschillende instrumenten waardoor een beeld verkregen wordt van de kwaliteit. We hanteren binnen De Wilhelminaschool de volgende instrumenten: a. gesprekken met leerkrachten Binnen de gesprekscyclus worden voortgangs- en functioneringsgesprekken gehouden tussen medewerkers en leidinggevende. b. klassenbezoeken, coaching en begeleiding De directeur, maar ook de intern begeleider, houden klassenbezoeken. De bezoeken kunnen in het teken staan van een vooraf gesteld doel op het gebied van pedagogisch of didactisch handelen. Dit zien we als een integraal noodzakelijk aspect van kwaliteitszorg. 3
Klassenbezoeken door de directeur vinden per vak minstens één keer per jaar plaats. Hierbij wordt het stichtingsbrede observatie-instrument in zijn geheel gebruikt. De directeur maakt een geanonimiseerd verslag van de kwaliteit. De analyse van het verslag levert actiepunten op. Het verslag wordt in een teamvergadering besproken. Klassenbezoeken worden altijd nabesproken met de leerkracht. Hiervan wordt een verslag gemaakt. Coaching en begeleiding bij verbetering van kwaliteit in de groep behoort tot de mogelijkheden. c. schooltoezicht inspectie Regelmatig bezoekt de inspectie onze school. De inspectie stelt een rapport op van haar bevindingen. In september 2012 beoordeelt de inspectie De Wilhelminaschool als zwak. Het plan van aanpak wordt als leidraad gebruikt om te werken aan kwaliteitsverbetering. Op 19 februari 2013 vond een voortgangsgesprek plaats. De school toont aan grote vorderingen t.b.v. de kwaliteit op het onderwijs te maken. d. leerlingvolgsysteem Esis en LOVS zijn gekoppeld. Alle leerlingengegevens zitten in een systeem. De ontwikkeling van kinderen kunnen we zo goed volgen. Op basis deze gegevens worden streefdoelen vastgelegd. Om de sociaal-emotionele ontwikkeling te volgen gebruiken we SCOL. Twee keer per jaar worden de toetsresultaten op schoolniveau met het team besproken. Er wordt samen met het team een analyse gemaakt op basis waarvan verbeterpunten worden vastgelegd. Tevens worden streefdoelen per leerling en groep geformuleerd. In de groepsplannen is de actie zichtbaar. De procedure m.b.t. handelingsgericht werken is opgenomen in het zorgplan van De Wilhelminaschool. e. tevredenheidsonderzoek ouders/leerlingen/personeel Eenmaal per vier jaar wordt een ouder-, leerling- en personeelstevredenheidsonderzoek afgenomen onder alle ouders, leerlingen vanaf groep 6 en het personeel van de school. We doen dit met het instrument van BvPO in Groningen. In mei 2012 is de eerste keer het personeelsonderzoek afgenomen. In april 2013 de eerste keer het onderzoek onder ouders en zullen we in 2014 het onderzoek voor leerlingen afnemen. Van BvPO ontvangt de school een rapport met een analyse van sterke en zwakke punten. Op basis daarvan wordt een actieplan gemaakt. Dit wordt besproken in het team, de ouderraad en de medezeggenschapsraad. De uitslag van de in april 2013 afgenomen peiling is reeds bekend, maar wordt op dit moment nog geanalyseerd. Het plan is om in september 2013 een actieplan op te stellen. f. Klachten en klachtenregistratie Veel klachten overeenkomstig de klachtenregeling kent De Wilhelminaschool niet. Indien ouders klachten hebben, leidt dit tot gesprekken en soms tot aanpassingen van het beleid. Het zijn gratis adviezen waar de school meer of minder mee kan, maar die wel op een positief kritische manier benaderd worden. g. collegiale consultatie van collega-directeuren In maart 2012 heeft een collegiale schoolanalyse plaatsgevonden. h. schooljaarverslag Het schooljaarverslag is vervat in de eerste paragraaf van het jaarontwikkelingsplan. Aan ouders wordt in de maandbrieven verslag gedaan van de stand van zaken van schoolontwikkelingsaspecten. Aan het begin van het nieuwe jaar vindt een algemene ouderavond plaats, waar wordt verteld welke actiepunten de school oppakt. 4
2. Nadere uitwerking kwaliteitszorgindicator inspectie 2.1 De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van de leerlingenpopulatie Iedere twee jaar wordt door de directie een analyse gemaakt van de leerlingenpopulatie. De inschrijfformulieren alsmede de ouderverklaringen vormen daartoe het uitgangspunt. Er worden conclusies getrokken op basis waarvan de onderwijsbehoeften van de leerlingenpopulatie worden bepaald. Dit document is de verantwoording voor het aanbod voor de vakken in het primaire proces. De adviezen van de PO-raad (zie www.schoolaanzet.nl) zijn leidend bij het bepalen van het aantal uren taal- en rekenaanbod. Een overzicht van het aantal lesuren per vakgebied per groep wordt jaarlijks door de directeur gemaakt. De weekplanning heeft een directe relatie met de uitvoering van de groepsplannen. Uiteindelijk moet dit leiden tot een voldoende: Op de normindicator 1.1. de resultaten van de leerlingen aan het eind van de basisschool liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. Op normindicator 1.4. leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ontwikkelen zich naar hun mogelijkheden. Op normindicator 1.5. de sociale competenties van de leerlingen liggen op een niveau dat mag worden verwacht. Op normindicator 2.3. de leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan. Op normindicator 2.4 de school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlingengewicht biedt bij Nederlandse taal leerinhouden aan die passen bij de onderwijsbehoeften van de leerlingen met een taalachterstand. Op normindicator 2.5. de school heeft een specifiek aanbod om sociale competenties te ontwikkelen. 2.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen Twee keer per jaar na de cito-toetsafname in januari en juni wordt in samenspraak tussen de interne begeleider en de directeur een teambespreking voorbereid die leidt tot een analyse van de resultaten. Dit gebeurt aan de hand van de zelfevaluatiemodule van het cito LOVS. Tijdens de teambespreking worden per groep de gestelde streefdoelen geëvalueerd en geanalyseerd. Bijstelling op basis van de uitkomst is de volgende stap. Op schoolniveau wordt per vakgebied gekeken naar de resultaten en eventuele opvallendheden. Indien noodzakelijk stelt de directeur het beleid bij. Dit wordt verantwoord in het jaarontwikkelingsplan. Uiteindelijk zal deze aanpak leiden tot een voldoende: Op normindicator 6.2. de leraren stemmen de instructie af op verschillen in de ontwikkeling tussen de leerlingen. Op normindicator 6.3. - de leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Op normindicator 6.4. de leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Op normindicator 7.2. de leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen. Op normindicator 8.1. de school signaleert vroegtijdig welke leerlingen zorg nodig hebben. Op normindicator 8.2. - op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. Op normindicator 8.3. de school voert de zorg planmatig uit. Op normindicator 8.4. de school evalueert de effecten van de zorg. 5
Op De Wilhelminaschool worden de toetsen van het CITO gebruikt. Jaarlijks wordt door de interne begeleider een toetskalender gemaakt met de af te nemen toetsen. Afname vindt plaats volgens het toetsprotocol. 2.3. De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces beoordeelt regelmatig de aspecten aanbod, tijd, schoolklimaat, didactisch handelen en afstemming. Alle instrumenten hiervoor komen aan bod in paragraaf 1.2. Nog even kort op een rijtje: Aanbod analyse leerlingenpopulatie + onderwijsbehoeften leerlingen klassenbezoeken directie check met stichtingsbrede observatie-instrument. Tijd urentabel op basis van onderwijsbehoeften + observaties directeur. Schoolklimaat tevredenheidsonderzoeken + observaties directeur. Didactisch handelen observaties ib en directeur m.b.v. stichtingsbrede observatieinstrument. Afstemming observaties ib en directeur m.b.v. stichtingsbrede observatieinstrument + handelingsgericht werken vastgelegd in zorgplan. De evaluatie van de aspecten zorg en begeleiding willen we toevoegen. Het zorgplan wordt tweejaarlijks geëvalueerd en bijgesteld. In de planning is terug te vinden wanneer wat beoordeeld wordt. Na een beoordeling volgt altijd bespreking in het team van de resultaten. Daar wordt mede bepaald tot welke bijstelling het beleid moet leiden. 2.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten Op basis van de voornoemde analyses evalueert de directeur de bevindingen in het meerjaren schoolplan. De verbeteractiviteiten op jaarbasis worden opgenomen in het schoolontwikkelingsplan per jaar. Aan het begin van het schooljaar wordt een planning gemaakt voor bespreking van de diverse onderwerpen in teambijeenkomsten (scholingsmiddagen of studiedagen). Vanaf het nieuwe schooljaar (2013-2014) staat in principe de woensdagmiddag regelmatig in het teken van schoolontwikkeling. 2.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces De directeur heeft het regel- en afsprakendocument ge-update en een data-map gestart waarin alle beleidsdocumenten te vinden zijn voor ieder teamlid. Alle afspraken (praktisch en beleidsmatig) krijgen een plek in een van deze mappen. Alle leerkrachten krijgen een kopie van deze mappen. Dit vormt de basis voor het handelen van allen op De Wilhelminaschool. In de loop der jaren zullen deze mappen bijgehouden en levend moeten worden gehouden. In eerste instantie is dat de verantwoordelijkheid van de directeur. 2.6 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit In de maandbrief rapport de directeur aan ouders aan welke inhoudelijke zaken is en wordt gewerkt. Hij doet o.a. verslag van de inhoud op studiedagen van het team. De uitstroom van leerlingen aan het einde van groep 8 wordt verantwoord op de achterkant van de ouderkalender, die jaarlijks voor de zomervakantie wordt uitgereikt. Hierin staan alle relevante zaken voor het nieuwe schooljaar, o.a. de groepsbezetting en het jaarrooster met 6
vakanties en vrije dagen. In de MR worden alle relevante zaken met betrekking tot de onderwijskwaliteit op initiatief van de directeur of de ouders regelmatig besproken. De kwaliteit is ook regelmatig punt van overleg tussen de directeur en bestuur. 2.7. De school draagt zorg voor de kwaliteit van het onderwijs gericht op bevordering van actief burgerschap en integratie, met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit van de samenleving. Jaarlijks wordt een planning gemaakt per groep van de te ondernemen activiteiten. Alle onderwerpen die met burgerschap te maken hebben en in methoden aan de orde komen, worden behandeld. Geen enkel onderwerp wordt geschrapt. Tijdens de godsdienstlessen wordt ook volgens planning aandacht besteed aan onderwerpen die met burgerschap te maken hebben. 3 De rol van leraren bij kwaliteitszorg De leerkracht vervult een centrale rol als het gaat om het realiseren en borgen van de kwaliteit. Zij hebben opvattingen over wat ze onder kwaliteit verstaan en hebben inzicht in de kwaliteit die ze feitelijk realiseren. Na door de directeur te houden klassenbezoeken aan de hand van het stichtingsbrede observatie-instrument volgt bespreking in het team op basis van een analyse van de directeur. Tijdens deze bespreking zullen de volgende vragen aan de orde worden gesteld: - doen we de goede dingen? - Hoe weten we dat? - Welke indicatoren moeten leiden tot schoolbrede verbeterpunten en hoe geven we dat vorm? Het team zal regelmatig met elkaar in gesprek moeten gaan over de eigen opvattingen en met elkaar op basis van de visie op leren tot afstemming moeten komen. Individueel wordt de kwaliteit ook besproken in de voortgangs-, functionerings- en beoordelingsgesprekken tussen medewerker en directeur. 7