Amsterdam, 10 januari 2017 Beste leden van de VBA Allereerst natuurlijk namens de Programma Commissie en mij de beste wensen voor het nieuwe jaar. Een gelukkig, gezond, voorspoedig en goed beursjaar 2017 toegewenst. De Sweepstake 2016 kon voor de derde maal digitaal worden ingevuld. Dat is goed verlopen. Er werden 121 formulieren ingevuld, tegen slechts 71 een jaar eerder, maar daarmede wel iets minder dan de 138 formulieren van de Sweepstake van 2014. Laten we dadelijk naar de uitslagen gaan, maar eerst nog enkele kanttekeningen. De deelnemers stuurden hun formulieren in Excel terug en dat was voor mij even opletten, vooral waar het punten en komma s betrof. Ofwel, sommigen gebruikten de Amerikaanse interpunctie met decimale punten, anderen de Europese komma s. Ik hoop alle getallen juist te hebben ingevoerd. Wat de portefeuillevraag betreft, werken we met de jaarslotkoersen gecorrigeerd voor de onderliggende valutabewegingen. De bron is Bloomberg. Nu ben ik niet meer bij NIBC Markets in dienst, maar ik mocht zowel vrijdagmiddag, de 30 e december, de laatste beursdag, als maandag 2 januari, toch van een Bloomberg-terminal van mijn oude werkgever gebruik maken. Waarvoor ook langs deze weg hartelijk dank. Toen ik die vrijdag om kwart voor zes het kantoor verliet, waren er op het Westelijk Halfrond nog een paar beurzen open. Maar daarmee is in die laatste paar uur van handel niet genoeg gebeurd om het totaalplaatje van de uitslag te veranderen. New York sloot op die laatste handelsdag lager. Maar over de portefeuillevraag dadelijk méér. Ook de valuta- en grondstoffenhandel gingen nog door, maar dat speelde voor de uitkomsten evenmin een rol. Laten we met de eerste vraag beginnen, de AEX. Die index begon het jaar 2016 op 441,8 en daarna was de performance slecht. Er waren weer zorgen om China en het januari-effect, As January goes, so goes the year, voorspelde niet veel goeds voor de rest van het jaar. Het dieptepunt van 382 werd echter al op 11 februari bereikt en daarna kon de stijging inzetten, met een hick-up in juni vanwege de Brexit. Doch deze referendumuitslag had per saldo geen invloed op het beursverloop en de verkiezing van Trump tot President-elect van de VS had, in tegenstelling tot eerder uitgesproken verwachtingen, geen negatief, maar een positief effect.het hoogste niveau werd met 484,2 punten op 28 december aangetikt. Het slot was 483,17 punten, plus 9,1% Nu moesten de deelnemers hun formulieren in de tweede helft van januari invullen, juist in een tijd dat de AEX neerwaarts gericht was. Misschien heeft dit de deelnemers op het verkeerde been gezet, want de gemiddelde deelnemer voorspelde een stand van 427,8 punten, dat wil zeggen, men hield voor 2016 rekening met een lagere beurs. Honderd inzenders voorspelden een lagere index dan de uiteindelijke uitkomst, 31 dachten aan 1
minder dan 400 punten. Slechts 10 taxeerden 500 of méér. Overigens werd voor 2015 een 40 punten te optimistische beurs voorspeld. Voor de statistici: de hoogst afgegeven taxatie was 532, de laagste 250. Eervolle vermeldingen zijn er voor de nummers 2 en 3, de heren Berends met een taxatie van 481,8 punten en De Geus met 485 punten. Er kan er echter maar één de beste zijn en dat was de heer Geenen met een schatting van 484 punten. Hij komt dan ook in aanmerking voor de prijs. We gaan naar vraag twee, de dollar. Om precies te zijn, de koers van de euro, opgemaakt in dollars en dan volgens de ECB. Dat is een dagelijks rond de klok van twee opgemaakte officiële referentiekoers en daarmee vermijden we discussies over de slotkoers omdat de dollar round the clock wordt verhandeld. De euro was in 2015 al zwakker geworden en begon het jaar 2016 op USD 1,087. Maar meteen begon de gemeenschappelijke munt in waarde te stijgen en begin mei was hij ruim USD 1,15 waard. Daarna zette de euro de daling in en 28 december, gelijk met het hoogtepunt van de AEX, stond onze munt op een laagtepunt van USD 1,038. De laatste referentiekoes was USD 1,0541. Was de gemiddelde deelnemer bij de AEX-vraag te pessimistisch, de dollarkoers werd erg goed ingeschat. Hoe de gemiddelde deelnemer hierover dacht, was eigenlijk in 2014 al duidelijk. De Federal Reserve zou eerder tot verkrapping overgaan dan de ECB, dus de dollar moest wel sterker worden. Maar dat deze verkrapping tot medio december 2015 op zich zou laten wachten, werd twee jaar geleden niet verwacht, evenals het feit dat een volgende rentestap van de Fed pas in december jongstleden werd genomen. De gemiddelde deelnemer zat met een taxatie van USD 1,0655 ruim een cent af van de uiteindelijke uitkomst. De hoogst afgegeven taxatie was USD 1,32, de laagste USD 0,856. Eervolle vermeldingen zijn er voor de heren Doornekamp en Klijn met USD 1,0562. De winnaar is de heer Bos met USD 1,0554. Hij komt in aanmerking voor de prijs. De derde vraag gaat traditioneel over de Nederlandse lange rente. Zou die in 2016 nog verder omlaag kunnen? De gemiddelde deelnemer dacht (terecht) van wel. In 2015 was deze rente een fractie opgelopen. Op 2 januari vorig jaar was de koers van de 30 jarige staatslening 128, 375 en dat was meteen de laagste jaarkoers. Daar hoorde een rendement van 1,58% bij. Vervolgens liep de obligatiekoers gedurende 7 maanden gestaag op en op 29 juli was het rendement gezakt tot een schamele 0,42%. Toen was het uit met de pret. Medio december was het rendement gestegen tot zo n 1,25%, precies het niveau dat de gemiddelde deelnemer had ingeschat. Maar in de laatste twee weken daalde het rendement weer en op 30 december was het 1,029% bij een koers van 144,28. Goed voor een eervolle vermelding, taxeerden de heren Van der Linden, Lont en Verschuur een rendement van 1,05%. De winnaar is de heer Muusers met een taxatie van 1,029%. Hij komt in aanmerking voor de prijs. 2
We hebben als vierde vraag altijd een grondstoffenvraag, ditmaal was wederom de olieprijs gekozen. Meer precies de spotprijs van de Brent olie, de Dated Brent Forties Oseberg Ekofisk. Deze olieprijs was in de tweede helft van 2014 al flink onderuit gegaan van ongeveer USD 115 per vat naar ruim USD 45 in de derde week van januari 2015. Daarna trok de prijs wat aan, maar begin 2016 was de notering nog maar USD 36. Gedurende de eerste 3 weken van januari bleek er nog wat vanaf te kunnen en op 20 januari werd een laagste notering van USD 26,39 per vat bereikt. Daarna zette de stijging in. Eigenlijk bijna continu, met reacties in juni-juli en oktober-november. Op de voorlaatste handelsdag werd de hoogste notering van USD 55,57 bereikt en gesloten werd volgens Bloomberg op USD 55,41. Hadden de deelnemers in 2015 de olieprijsdaling niet verwacht, afgelopen jaar kwam een dergelijke prijsstijging voor de gemiddelde deelnemer als een verrassing. Die had namelijk op USD 40 gerekend. Slechts 10 deelnemers leverden een taxatie in die hoger was dan de einduitkomst. Eervolle vermeldingen zijn er voor de heren Vlugt en Vesters met schattingen van USD 55,33 respectievelijk USD 55,28. De winnaar is echter de heer Cuiper met een taxatie van USD 55,43. Hij komt in aanmerking voor de prijs. De vijfde vraag betrof een vraag over korte rente, in dit geval de driemaands Euribor. Het wordt eentonig, maar evenals in voorgaande jaren werd de uitkomst van deze rente te hoog ingeschat. Wel moet worden aangetekend dat nu 69 deelnemers de richting in zoverre goed hadden gezien, dat zij met een negatieve rente rekening hielden. Een jaar geleden waren dat er nog 12. Kortom, de wereld moest ervaren dat de korte rente toch weer lager kom. De beweging van de rente was in 2016 vergelijkbaar met die van 2015: de grafiek laat een prachtige glijbaan naar beneden zien. Op 4 januari meteen het hoogste punt op minus 0,132% terwijl in de kerstweek het dieptepunt van minus 0,319% werd bereikt, waarop volgens Bloomberg ook is gesloten. De deelnemers hadden de richting goed gekozen. Maar gemiddeld werd minus 0,07% getaxeerd. Dat was te optimistisch. Er werd een hoogste schatting van 0,5% afgegeven en een laagste van min 0,78%. %. Slechts 9 deelnemers hadden een percentage getaxeerd, dat lager was dan de einduitkomst. Eervolle vermeldingen zijn er voor de heren Schmahl en wederom Lont met taxaties van min 0,312 respectievelijk min 0,33%. De winnaar is echter de heer Menco. Hij taxeerde min 0,314% en wint daarmee de prijs. Gaan we naar de zesde vraag, de VAEX Volatlity index van de Amsterdamse beurs. In 2008-2009 ging de AEX door een diep dal en bereikte de zogenaamde Angstindex toppen die we sindsdien niet meer hebben gezien. Vergeleken met deze periode was 2015 eigenlijk al vrij stabiel en 2016 was dat ook. Begonnen werd op een stand van 27. 3
Er waren twee duidelijke pieken, één in februari van 37,9, corresponderend met de laagste koers van de AEX index en een in juni, voorafgaand aan de Brexit poll. De tweede jaarhelft verliep verder vrij rustig, in september werd een laagste stand van 12,9 opgetekend. Begin november volgde nog een kleine oprisping, in anticipatie op de Amerikaanse verkiezingen. Gesloten werd op 16,57. In tegenstelling tot het jaar ervoor, hadden de deelnemers gemiddeld op wat méér onrust gerekend. Dat verklaren wij uit het feit dat de formulieren in de onrustige maand januari moesten worden ingevuld. Met een getaxeerde stand van 24,25 zat de deelnemer te hoog. De hoogst afgegeven schatting was 60, de laagste 10. Slechts 8 deelnemers kwamen met een taxatie uit de bus, die lager was dan de einduitkomst. Eervolle vermeldingen zijn er voor de heren Konijn en Van Immerzeel met taxaties van respectievelijk 16,33 en 16,95. Maar de heer W. Aarts benaderde de uitkomst met zijn taxatie van 16,64 net iets beter en komt daarmee in aanmerking voor de prijs. Resteert de portefeuillevraag. De afgelopen jaren zijn nog al wisselvallig geweest. Goede en slechte jaren wisselden elkaar af en markten die het ene jaar booming waren zaten het volgende jaar in het verdomhoekje. Himmelhoch jauchzend zum Tode betrübt, Goethe wist het al. 2013 was een prachtig beursjaar, 2014 was nog beter. Maar weer niet voor alle beurzen. 2015 presteerde duidelijk minder en 2016 was uiteindelijk een mooi beursjaar, maar er waren uitzonderingen. De deelnemers aan de Sweepstake hebben de laatste jaren een grote interesse gehad voor de BRIC landen en 2015 en 2016 waren wat dat aangaat, geen uitzondering maar de appetijt voor BRIC was in 2016 wel duidelijk afgenomen. Gemiddeld werd vorig jaar in deze vier landen (vijf beurzen) nog ruim 28% van het deelnemersvermogen belegd, in 2015 was dit maar liefst 49% en in 2014 35%. Emerging markets stonden een jaar geleden duidelijk minder in de belangstelling. Dat bleek maar ten dele terecht te zijn. Shanghai en Mumbai behoorden in 2014 tot de best presterende beurzen, Moskou was de slechtste. In 2015 was het beeld heel anders, maar weer verdeeld. Duidelijke plussen voor Shanghai en Moskou met respectievelijk 16,3 en 10,6%, een vlakke ontwikkeling in Mumbai (+0,9%) en Sao Paulo als grootste achterblijver met een min van 35,6%. Goldman Sachs mag dan zijn BRIC-beleggingsfonds hebben geliquideerd, de deelnemers aan de Sweepstake geloofden er toen nog in. 2016 was voor BRIC een jaar met twee gezichten. Brrrr liet de beste performance zien met 73,9% respectievelijk 54,6%. IC kwam als een van de slechte jongetjes uit de klas met een mager plusje van 2,1% en minus 15,7%. Had men zijn belegging gelijkelijk over de 16 beurzen verdeeld, wat overigens niet was toegestaan, dan zou de performance 11% zijn geweest (in 2015 0,15%). De gemiddelde deelnemer deed het met 13,6% beter (vorig jaar 3,6%). De deelnemers aan de VBA Sweepstake hebben nog altijd een toegevoegde waarde. Overigens zijn al deze beursprestaties van Bloomberg gecorrigeerd voor wisselkoersen. Het zijn dus koersbewegingen, uitgedrukt in euro. Dat de valuta een grote invloed kan 4
hebben, laat Argentinië zien. In pesos steeg deze beurs 45%. In euro s steeg hij 23%. Dichter bij huis steeg de Britse Foetsie 100 in ponden 14%, in euro s daalde hij 1,5%. Dat valuta s ook positief kunnen uitwerken zagen we in Brazilië en Rusland. In de lokale valuta waren de stijgingen hier slechts 39% en 27%. Nu komen de laatstgenoemde twee beurzen overigens wel uit een diep dal. Waar moesten we in 2016 niet zijn? Welnu, er eindigden 5 van de 16 beurzen in het rood: Sjanghai, Mexico, Istanbul, Zwitserland en Londen. Met uitzondering van Sjanghai waren de verliezen overigens kleiner dan 10%. Performances tussen de 0 en 10% waren in volgorde: Eurostoxx, Mumbai, Hongkong, Tokyo en Sydney. De grondstoffenlanden waren weer in trek. De zes aantrekkelijkste markten waren van laag naar hoog: Nasdaq, S&P 500, Dubai, Toronto en de eerdergenoemden Moskou en Sao Paulo. Wat de deelnemers dus in ieder geval niet hadden moeten doen, was beleggen in de zes verlieslatende beurzen. De theoretische belegging van 50% in Sjanghai, 45% in Mexico en 5% in Istanboel zou een negatieve performance van 12% hebben opgeleverd. Gelukkig heeft niemand dat gedaan. De door hem slecht gekozen beurzen leverde de meest onfortuinlijke deelnemer een min van ruim 7% op. Als gezegd, de BRIC-landen waren matig populair, met name India met 8,7% van de inleg en Rusland met 7,7%. Die percentages waren overigens in 2015 bijna het dubbele. Met 6,1% was Brazilië wat minder gezocht en met 3,5% Sjanghai gelukkig ook. Populair was weer de S&P 500 met ruim 9%, daarmee de meest gekozen beurs. De FTSE 100 verzamelde 7,5% en de Nikkei ruim 7%. Jammer van de nummer 3 beurs, Toronto, die kreeg slechts 3% van de inleg. De Zwitsers kregen met hun negatieve performance nog het dubbele. Concluderend menen wij te mogen stellen dat de deelnemers het afgelopen jaar hun vermogen wat evenrediger over de 16 beurzen hadden verdeeld. Uit het hiervoor genoemde zal duidelijk zijn, hoe de ideale portefeuille in 2015 had moeten worden samengesteld. Men had 50% in Brazilië moeten beleggen, 45% in de Rusland en de resterende 5% in Canada. Deze theoretische portefeuille had een performance van bijna 63% opgeleverd. Maar deze keuze had niemand gemaakt. Het zal u echter niet verbazen dat er een paar deelnemers dicht in de buurt kwamen met een performance van bijna 60% of méér. We hebben het tenslotte over leden van de VBA. Zo gaan wij eerst een deelnemer in het zonnetje zetten, die dit jaar voor de derde maal in successie op de derde plaats eindigt. Jammer dat hij wederom net naast de prijzen grijpt, maar een SUPER eervolle vermelding is hier wel op zijn plaats, dachten wij. Met 40% in Brazilië, 40% in Rusland en 20% in Hongkong behaalde de heer Van Ooijen een performance van 52%. De tweede prijs is er voor de heer Debrauwer. Hij stopte ook 50% in Brazilië, 50% in Rusland en de resterende 10% in Dubai. Een goede keuze, alle drie, maar niet de beste. Niettemin behaalde hij een performance van ruim 58% Last, but zeker niet least noemen wij degene die de portefeuillevraag gewonnen heeft met een performance van ruim 61%. Hoger kon bijna niet. Met 50% in Brazilië, 45% in 5
Rusland en 5% in Turkije pikte hij de twee beste beurzen er feilloos uit. Alleen die laatste Turkse 5% was een misser. De winnaar van de portefeuillevraag van 2016 is de heer Dielen. Een applaus waard, denken wij. Tenslotte: Het Bestuur heeft mij gevraagd mij te buigen over de Sweepstake 2017. Dat zal deze week gebeuren. De nieuwe vragen komen dan ter invulling op de website. U heeft tot en met maandag 30 januari aanstaande de gelegenheid de Sweepstake 2017 in te vullen en/of wijzigingen door te voeren. Hoe dat laatste overigens gaat, weet ik niet. Maar daarna gaat het digitale loket op slot en liggen uw taxaties vast. Succes met de Sweepstake 2017 Tot zover mijn verhaal, Han van Lamoen 6