Hoe werkt een balpen?

Hoe werkt een balpen? Balpennen zijn er in allerlei kleuren, vormen en modellen. Het is een voorwerp dat de leerlingen dagelijks gebruiken. Ze zullen het zeker leuk vinden eens in een balpen te mogen kijken. Waarschijnlijk hebben ze dat zelfs al eens geprobeerd en keken ze verbaasd naar alles wat er inzat! In deze les geef je de leerlingen de kans om op onderzoek te gaan. Hoe ziet een balpen er vanbinnen uit, hoe draai, klik, duw ik alles los en nog belangrijker hoe krijg ik alles terug in elkaar zodat de balpen weer werkt? Doelen De leerlingen kunnen een balpen uit elkaar halen en weer in elkaar steken. De leerlingen kunnen vertellen hoe je dat het best doet. De leerlingen weten waarvoor de delen van de balpen dienen. De leerlingen weten wat je moet doen als je schrijfgerei niet meer werkt. De leerlingen dragen zorg voor hun schrijfgerei. Referenties VVKBaO OVSG GO ET 06.04.01; 06.05.01; 06.05.02; 06.06.02; 06.06.03; 06.06.04; 06.06.05; 06.12.02; 06.13.01; 06.13.03; 06.14.02; 06.14.03; 06.14.04; 06.14.05; 06.15.01; 06.17.00; 06.18.03 WO-TEC-01.08; WO-TEC-01.09; WO-TEC-01.10; WO-TEC-01.11; WO-TEC-01.12; WO-TEC-01.14; WO-TEC-01.16; WO-TEC-01.21; WO-TEC-02.03; WO-TEC-02.08; WO-TEC-02.09; WO-TEC-02.18; WO-TEC-02.20; WO-TEC-02.22; WO-TEC-02.24; WO-TEC-04.01; WO-TEC-04.03; WO-TEC-04.06 3.3.1.1; 3.3.1.2; 3.3.1.4; 3.3.1.5; 3.3.2.11; 3.3.2.12; 3.3.2.13; 3.3.2.17; 3.3.2.4; 3.3.3.10; 3.3.3.17; 3.3.3.18; 3.3.3.19 2.2; 2.3; 2.4; 2.5; 2.11; 2.12; 2.13 Timing 50 min. Materiaal voor de leerlingen voor de hele klas voor de demonstratietafel per leerling: dezelfde eenvoudige reclame(balpen) die ze mogen demonteren (met een drukknop, een veer...) een andere balpen die ze mogen demonteren allerlei schrijfgerei: stiften, (kleine) potloden, (vul)pennen, reclamebalpennen... Thema s Deze techniekactiviteit kan aan bod komen bij een thema over een nieuw schooljaar; ouders die werken; feesten; op bedrijfsbezoek;... 97

Instap Voorzie zelf verschillende soorten schrijfgerei (de foto s in het leerwerkboek bieden alvast heel wat voorbeelden) en grote vellen (klad)papier. Laat de leerlingen het schrijfgerei bekijken en uitproberen op vellen papier. Schrijf bv. stift met de stift en potlood met het potlood. Zo zien ze dat elk schrijfvoorwerp anders schrijft. De collage geschreven in balpen, potlood, kleurpotlood, vulpen, stift... kun je nadien ophangen! Laat vertellen met welk schrijfmateriaal schrijven het leukst is. Misschien kunnen de leerlingen de volgende dag eens een hele dag met hun lievelingsschrijfgerei schrijven. Laat hen nadien verwoorden welke nadelen ze ondervonden. Welk schrijfgerei ken je? Met welk schrijfgerei schrijf je het liefst? Wat is er leuk aan? Waarom is het niet zo leuk? (bv. vulpen: het dopje moet er altijd weer op, je krijgt inkt aan de vingers; dikke stift: je kunt niet netjes tussen de lijnen schrijven, het drukt door...) Wanneer gebruik je een dikke stift? Wanneer een potlood? Vandaag gaan we een balpen uit elkaar halen. We proberen het eerst met een eenvoudige balpen. Daarna mogen jullie een ander model met meer onderdelen proberen. Leskern STAP 1 Bespreek de negen foto s in het leerwerkboek. Kijk eens naar de foto s. Ken je balpen nr. 1? Wat is er speciaal aan balpen nr. 2? (Ze klikt als je het topje indrukt.) Wie schrijft er met een vulpen? Wat is daar speciaal aan? (Je stopt er losse buisjes inkt in, een vulpen maakt inktvlekken maar die kun je wissen.) Is een alcoholstift (nr. 4) een balpen? (Nee, het is een dikke stift.) Wat is er handig aan een vierkleurenbalpen? (Die heeft vier verschillende kleuren: rood, zwart, groen, blauw.) Vind je balpen nr. 9 ook een leuke? Waarom? (Je draait aan de balpen en de punt komt eruit. Het touwtje hang je om je nek.) Lees de vragen in het leerwerkboek. Los de vragen op. STAP 2 We gaan een balpen uit elkaar halen en daarna opnieuw in elkaar steken. Wie heeft er al eens een balpen open gedraaid? Hoe begin je eraan? We gaan eerst heel goed kijken en nadenken. Ik wil. TIP Voorzie zelf verschillende soorten balpennen die je kunt (de)monteren. Je kunt bij bedrijven balpennen aanvragen of verzamel er tijdens het schooljaar. Laat de leerlingen zeker in het begin niet aan een ingewikkeld model beginnen om de slaagkans te vergroten. Zodra ze weten welke onderdelen een balpen heeft en waarvoor de onderdelen dienen, kunnen ze meer ingewikkelde modellen proberen. Als leerlingen een eigen balpen meebrengen, vermijd dan dat ze hun lievelingsbalpen gaan demonteren zonder goed te weten of ze weer gemonteerd geraakt! 98

STAP 1 STAP 2 99

Ik kies. Er bestaan verschillende soorten balpennen. We kiezen een balpen met een drukknop. Hebben we allemaal een balpen met een drukknop? Hoe herken je een drukknop? (Zo n balpen heeft achteraan een knopje dat je kunt indrukken.) Druk eens een paar keer op de balpen. Laat de kinderen enkele keren klikken door te duwen op de balpen. Spreek af dat ze een tijdje mogen klikken en daarna niet meer, anders klikken ze heel de tijd. Ik maak. Laat de balpen uit elkaar halen. Wijs de leerlingen erop dat ze dat voorzichtig moeten doen en goed moeten kijken hoe de delen in elkaar zitten. Elk deel van de balpen leggen ze in een vakje op het leerwerkboek. Ze nummeren de verschillende onderdelen. Daarna steken ze de balpen terug in elkaar. Kun je de balpen uit elkaar draaien? Hoe doe je dat? Draai de balpen los. Doe het voorzichtig. Leg elk onderdeel op je leerwerkboek. Sommige delen zet je het best rechtop, anders rollen ze weg. Welke delen van de balpen zie je? (de huls, het dopje, de inktpatroon, de veer, de drukknop) Waarvoor dienen ze? Weet je nog waar elk deeltje van de balpen thuis hoort? Legde je de verschillende deeltjes in volgorde op je leerwerkboek? Hoeveel delen heeft je balpen? Nummer ze. Niet alle leerlingen zullen eenzelfde aantal onderdelen bekomen. Ze hebben misschien niet alle onderdelen uit elkaar gekregen. Bied hulp waar nodig en laat hen zien dat er misschien nog meer onderdelen zijn. Toon duidelijk hoe de delen loskomen en weer in elkaar passen. Weet je hoe je alles weer in elkaar past? Steek de balpen terug in elkaar. Krijg je alle delen weer ineen? Hoe passen de verschillende delen in elkaar? Moet er gedraaid worden? Welke delen klikken in elkaar? Welke delen moet je vastduwen? Werkt de balpen terug zoals in het begin? Wat vind je moeilijk? Wat gaat er heel gemakkelijk? Wat weet je niet meer? Aan wie kun je hulp vragen? 100

101

Ik test. De leerlingen testen hun balpen. Ze omcirkelen in het leerwerkboek het antwoord. Kun je opnieuw met de balpen schrijven? Werkt de drukknop van de balpen? Heb je nog delen van de balpen over? Ik verbeter. Als de balpen werkt, hoeven de leerlingen niets te verbeteren. Ze kunnen dan een andere balpen gaan demonteren. Bied hulp en geef oplossingen als de balpen niet naar behoren werkt. De leerlingen vragen ook hulp aan een klasgenoot. Laat hen verwoorden wat ze gedaan hebben. Werkt de balpen weer? Wat kun je doen als je balpen niet (of niet zo goed) werkt? (Je kunt hulp vragen aan een klasgenoot of aan je leerkracht.) Wat heb je gedaan om je resultaat te verbeteren? STAP 3 Toon de verschillende onderdelen van de balpen. Zit dit onderdeel in/aan je balpen? Waarvoor dient het? veer: zo kan de punt in en uit de balpen. haakje: daarmee kan ik de balpen vastmaken aan een map of blad. inktpatroon: daar zit inkt in. drukknopje: ik druk en de punt beweegt op en neer; zo kan de punt in en uit de balpen. omhulsel: het beschermt de delen binnenin; zo kan ik de balpen ook goed vastnemen. 102

STAP 3 103

STAP 4 Als een wegwerpbalpen niet meer schrijft, gooien we ze weg. Maar ander schrijfgerei kunnen we herstellen. Een potlood kunnen we slijpen en een lege inktpatroon van een vulpen kunnen we vervangen. Wat doe je als je punt van je potlood gebroken is? Gooien we het potlood weg? (Nee, ik slijp het potlood.) Kruis het juiste vakje aan. Wat doe je als je inktpatroon van je vulpen leeg is? (Ik gooi hem weg. Ik vervang hem.) Kruis het juiste vakje aan. STAP 5 Het is belangrijk om goed zorg te dragen voor het schrijfgerei. Lees de verschillende stellingen en laat aankruisen wat juist is. Welke zin is goed? Leg uit waarom. STAP 6 Stel de leerlingen voor een probleem. Schrijf je leeftijd in het zwarte vak zonder schrijfgerei te gebruiken. Ze schrijven in het zwarte vak hun leeftijd zonder schrijfgerei. Ze gebruiken daarvoor hun vinger en krijtstof, verf of een nagel. Hoe kun je nog schrijven? Je mag geen schrijfgerei gebruiken. Waarop kun je nog met je vinger schrijven? (In het zand, op een smerig deel van een auto, soms op de binnenkant van een raam in de bus, op een spiegel in de badkamer na de douche ) Slot Wijs de leerlingen op het doelenkader onderaan in de les. Het kader vertaalt kennis, vaardigheden, inzichten en attitudes op leerlingenmaat. Je kunt nagaan of de leerlingen de essentie van de les vatten door een aantal vragen te stellen. Vertel hoe je een balpen uit elkaar haalt en terug in elkaar zet. Waarvoor dient de inktpatroon in een balpen? Waarvoor dient het veertje in een balpen? Werkt de balpen ook zonder het veertje? Wat doe je als je schrijfgerei niet meer werkt? Hoe draag je zorg voor je schrijfgerei? Sluit af met een korte evaluatie. Wat vond je moeilijk? Wat ging al vlot? Wat zou je nu anders doen? Wat heb je geleerd in verband met techniek? 104

STAP 4 STAP 5 STAP 6 in het zand, op een smerig deel van een auto, soms op de binnenkant van een raam in de bus, op een spiegel in de badkamer... 105