Eerste ervaringen: Screening week 27 Heleen Woortmeijer Sanquin, afdeling IHD H.Woortmeijer@sanquin.nl 17 februari 2012 1
Eerste ervaringen: Screening week 27 Inleiding HZFP Oude Screeningsprogramma Nieuwe Screeningsprogramma Foetale RHD typering Navelstrengbloed Rhc antistofscreening
Antistoffen tijdens de zwangerschap en hemolytische ziekte van de foetus/pasgeborene IEA Meest voorkomende antistoffen: anti-d Afbraak van rode bloedcellen 17 februari 2012 3
Preventieprogramma Screening Infectieziekten en Erytrocytenimmunisatie (PSIE) voor 1 juli 2011 zwangerschap 12e week ABO, RhD-antigeen Antistofscreening 30e week ABO, RhD antigeen Antistofscreening Anti D profylaxe Post partum RhD-antigeen kind in navelstrengbloed indien positief Anti D profylaxe 17 februari 2012 4
Afgelopen jaren heeft Sanquin belangrijk onderzoek gedaan voor de prenatale screening Ontwikkelen van een test voor het vaststellen van de D typering van het kind met DNA uit het plasma van moeder Ellen van der Schoot Aich Ait Soussan OPZI studie: Welke erytrocyten antistoffen maken het (ongeboren) kind ernstig ziek en sporen we dit op tijd op? Joke Koelewijn Antw: Nee anti-c sporen we niet op tijd op 17 februari 2012 5
Minister van Volksgezondheid Welzijn en Sport opdracht? advies Centrum van Bevolkingsonderzoek GezondheidsRaad Inrichting van screening en bewaken uitvoering Bijv Voorlichting aan verloskundigen en contracten met laboratoria 17 februari 2012 6
PSIE programma vanaf 1 juli 2011 alle zwangeren Rhesus-D-negatieve en c-negatieve zwangeren zwangerschap 12e week ABO, RhD-antigeen 27e week Antistofscreening 30e week Post partum Rhc-antigeen Antistofscreening Indien RhD-neg: Foetale RhDtypering in maternaal plasma Als kind RhD-pos: Antenatale anti-dprofylaxe 1000 IE 1e jaar evaluatiestudie Postnatale anti-dprofylaxe 1000 IE RhD-antigeen kind in navelstrengbloed (Sanquin; Lokaal: meerlingen) 17 februari 2012 7
Frequentie RhD negatief, Rhc negatief? D neg ~15% c neg ~18% D en c neg (CCdee) komt vrijwel niet voor 17 februari 2012 8
Eén van beide onderzoeken aankruisen: RhD immunisatie bij 27 e week zwangeren Rhc immunisatie bij 27 e week zwangeren Paarse dop 8 ml EDTA buis! Niet afnemen vóór een zwangerschapsduur van 27 weken 17 februari 2012 9
Alleen in geval van de volgende discrepantie tussen de uitslagen: Foetale RhDtypering:RhD negatief, navelstrengbloed typering: RhD positief, wordt telefonisch contact opgenomen met de verloskundig hulpverlener zodat alsnog anti- RhD-Ig kan worden toegediend. Bij meerlingen bepaalt het lokale laboratorium altijd de RhD-bloedgroep Indien er geen uitslag van de foetale RhDtypering beschikbaar is, moet het lokale laboratorium de RhD-bloedgroep in het navelstrengbloed vaststellen 17 februari 2012 10
Twee wijzigingen aanvraagformulieren op verzoek van het veld Insturen RhD-negatieve zwangeren Wijziging aanvraagformulier (foetale RhD typering toegevoegd) Insturen navelstrengbloed Wijziging navelstrengbloed inzendformulier: toevoeging vakje kindsgegevens voor correcte koppeling buis bloed en formulier 17 februari 2012 11
Gericht toedienen anti D profylaxe 40 % van de RhD negatieve vrouwen krijgt een RhD negatief kind! Antenatale anti D profylaxe is dan niet nodig anti D is een bloedprodukt sinds 2005 foetale RHD typering mogelijk 17 februari 2012 12
In Europa is in verschillende grootschalige studies de betrouwbaarheid van de foetale RHD typering vastgesteld. Land PCR RHD uitslag gelijk aan navelstrengbloed PCR: RHD+ Navel: RhD- PCR: RHD Navel: RhD+ Frankrijk(2004) 842 3 4 Nederland (2006) 1245 5 3 Engeland (2008) 1805 36 3 Duitsland (2008) 1010 10 2 Belgie (2008) 544 1 0 Denemarken (2011) 2230 6 2 7676 55 14 (0,2%) 17 februari 2012 13
Hoe doen we het? Aanvraag RhD neg (E940), eerst naar de plasmastraat voor Foetale DNA typering daarna ABO, RhD bepaling en antistofscreening Aanvraag Rhc neg (E948), meteen ABO, Rhc bepaling en antistofscreening Indien RhD pos of Rhc pos dan herhaling van beide antigenen. 17 februari 2012 14
Foetaal DNA in maternaal plasma Kleine hoeveelheden celvrij DNA aanwezig in maternaal plasma, afkomstig van de syncytiotrofoblast RHD-genotypering op dit DNA mogelijk d.m.v. Polymerase Chain Reactie (PCR) 17 februari 2012 15
Opzet foetale RHD typering PCR amplificatie van twee verschillende exonen RHD RHCE exon 1 exon 10 exon 10 exon 1 RHD-PCR Multiplex exon 5 and exon 7 RHD exon 7: aanwezig in meeste RHD variant allelen RHD exon 5: wordt niet geamplificeerd bij RHDφ 17 februari 2012 16
Geautomatiseerde bepaling met sample tracking 26.000 30.000 samples per jaar Ca. 110 samples per dag Barcode-aangestuurde robot DNA-isolatie robot Real-time PCR 17 februari 2012 17
Signaal beschouwd als A: moeder B: foetaal D: laag foetaal/ aspecifiek 17 februari 2012 18
RhD: complex systeem met veel genetische variatie RHD exon 5 RHD exon 7 De uitslag wordt: Geen signaal Geen signaal Foetus RhD negatief Signaal (heel soms moeder) Signaal (heel soms moeder) Foetus RhD positief Signaal Geen signaal Foetus RhD positief (variant) Geen signaal Signaal (foetus of moeder) Foetus DVI of RHDφ Of bij sterk signaal Moeder DVI of RHDφ 17 februari 2012 19
Bepalingen verricht tot 31 januari 2012 13745 foetale RhD typeringen 8165 RHD positief ( 62%) 5051 RHD negatief (38%) 529 niet te bepalen (moeder RhD pos) 17 februari 2012 20
Uitslag frhd pos en beide ouders RhD neg, hoe kan dat? Vader heeft een RhD variant Aspecifiek signaal Monsterverwisseling (nog niet gezien) Vader is de vader niet 17 februari 2012 21
Landelijke evaluatie: Monitoring discrepante uitslagen foetale RHD typeringen - navelstrengbloed typering Programmacommissie PSIE Vertegenwoordigers beroepsgroepen, KNOV, NVOG, NVK, NVKC, NVVM RIVM-CvB en RCP Ref labs TNO Werkgroep: Frithjofna Abbink (programmaleider PSIE, RIVM) Kitty van de Ploeg (TNO; uitvoering evaluatie) Masja de Haas (Sanquin; aanleveren data) Joke Koelewijn (AMC) Chris Hackeng (namens NVKC) Zo nodig aanpassing beleid Antenaal geen wijziging, postnataal anti-d Ig obv lokaal navelstrengbloedtypering of Afschaffen foetale RHD typering 4-wekelijkse monitoring; gestart 1 oktober 2011 Percentage fout-negatief van foetale RHD typering moet in zelfde grootte orde zijn als die van navelstrengbloedtypering Bij FN>0,25% Grens: percentage fout-negatief <0,25% 17 februari 2012 22
Evaluatiebepaling Navelstrengbloed Per dag gemiddeld 75 inzendingen Geautomatiseerde bepaling Navelstrengbloed niet altijd met EDTA afgenomen, dan bepaling met een erytrocytensuspensie Koppeling navelstrengbloed aan formulier 3 (dus aan de moeder) niet altijd goed, dan bellen Formulier 3 niet altijd aanwezig op moment van bevalling, dus nog veel lokale bepalingen navelstrengbloed 17 februari 2012 23
17 februari 2012 24
2006 2009 17 februari 2012 25
Rhc inzendingen tot 31-01-2012 7618 Rhc negatieve monsters binnen gehad: 7101 correct via aanvraagcode E948 517 incorrect via E940 ( RhD stroom ) 640 Rhc positieve monsters binnen gehad: 467 via aanvraagcode E948 (deels RhD neg) 173 via E940 ( RhD stroom ) RhD positief 17 februari 2012 26
Rhc typering 12e week gestart op 1 juli 2011 Verwacht aantal inzendingen mid oktober ~120/dag Aantal inzendingen per dag Rhc-negatieve zwangere vrouwen; telling van 3 oktober 2011 tot 30 november 160 140 120 100 aantal 80 60 40 20 0 10/3/11 10/10/11 10/17/11 10/24/11 10/31/11 11/7/11 11/14/11 11/21/11 11/28/11 dag 17 februari 2012 27
Rhc typering aantal januari 2012 aantal 180 160 140 120 100 80 aantal 60 40 20 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21
Onderzoek Yolentha Messenmaker Doelmatigheidsstudie Periode 1 jaar 17 februari 2012 29
Met dank aan: Medewerkers prenatale serologie Masja de Haas Claudia Folman Marijke Overbeeke
17 februari 2012 31