ProDemos voor docenten burgerschap, maatschappijleer, maatschappijwetenschappen 1
Inhoud workshop 1. Wat is ProDemos? 2. Wat doen wij voor docenten maatschappijleer? 3. Rechtsstaat en rechtspraak: leuke en actieve werkvormen voor in de klas. 4. Vragen? 2
Wat is ProDemos? ProDemos informeert burgers over de democratische rechtsstaat en stimuleert hen om hierin een actieve rol te spelen. Voor scholen: Van politieke excursie tot kant-en-klaar lesmateriaal. 3
Excursieprogramma in Den Haag Politiek (alle niveaus) ook in vogelvlucht Rechtsstaat (vmbo) Bestuursrecht (h/v) Media (vmbo)
In het land Jongerengemeenteraad Klassenbezoek@ Gemeenteraad Klassenbezoek@ Provinciehuis Rechtbankbezoek Scholierenverkiezingen Onderwijskranten Lesmateriaal
Werkvormen 1. Breek de macht * 2. Zoekplaat Grondwet *, **, *** 3. Machtenveld **, *** 4. Landenspel *, **, *** 5. Dilemma s **, *** 6. Hoe lossen we dit op? *, ** 7. Rollenspel *, **, *** 8. Hoger-Lager *, **, *** 9. Rechtenteller * 10. Opgepakt, wat dan? *, ** 6
Leerlingen over rechtspraak
1. Breek de macht Leerdoelen: Ervaren wat het betekent als er geen rechtsstaat is. Kennis maken met de kenmerken van de rechtsstaat. Werkvorm: Spel waarin leerlingen de macht van de dictator proberen te breken. Dit is echter niet risicoloos! Waarom werkt het? Er ontstaat meteen een groepsdynamiek Leren door ervaren 8
1. Breek de macht Speluitleg: Uitkomst: Verliest de dictator? Of wint de dictator? Dictatorfilmpjes: 9
2. Zoekplaat Grondwet Leerdoel: Leerlingen leren een aantal artikelen uit de Grondwet. Werkvorm: In een zoekplaat staan grondwetsartikelen verbeeld. Hoeveel kunnen uw leerlingen er vinden? Waarom werkt het? Beeldend overzicht Goede herhalingsoefening 10
11
3. Machtenveld Leerdoel: Leerlingen leren wat de Trias Politica is en hoe de drie machten zich tot elkaar verhouden. Werkvorm: Invulschema met begrippen op kaartjes. Waarom werkt het? Helder overzicht Stimuleert abstractievermogen 12
3. Machtenveld Tweede Kamer Andere ambtenaren Bestuursrecht Eerste Kamer Militairen Strafrecht Politiek verantwoordelijk voor Controleren Klaagt verdachten aan Maakt wetten Voert wetten uit Openbaar Ministerie Regering Rechters Rechtspraak Spreekt ook recht over Politie Civiel recht Legt verantwoording af 13
Spreekt ook recht over Legt verantwoording af Rechters Politie Civiel Recht Tweede Kamer Eerste Kamer Regering Militairen Andere ambtenaren Bestuursrecht Strafrecht Klaagt verdachten aan Controleren Openbaar Ministerie Politiek verantwoordelijk voor Maakt wetten Voert wetten uit Rechtspraak
4. Landenspel Leerdoel: Leerlingen vergelijken landen met elkaar en leren dat het niet vanzelfsprekend is dat we in een rechtsstaat leven. Werkvorm: Leerlingen nemen als regering van een land verschillende beslissingen. Waarom werkt het? Inleven Maakt nieuwsgierig Zelfstandig werken
Uit het landenspel: Jullie zijn de regering van In dit land moeten vijf beslissingen worden genomen. Schrijf op welke beslissingen genomen worden en leg uit waarom jullie als regering in dit land deze beslissingen zouden nemen.
5. Dilemma s Leerdoel: Leerlingen begrijpen dat er in de rechtsstaat lastige keuzes gemaakt moeten worden. Werkvorm: Leerlingen nemen een standpunt in en discussiëren over de uitkomsten. Waarom werkt het? Debatteren Actieve inbreng leerlingen
Voorbeeld
Voorbeeld
6. Hoe lossen we dit op? Leerdoel: Leerlingen weten hoe wij in Nederland conflicten vreedzaam oplossen en dat rechtspraak daar een van is. Werkvorm: Stemmen met je voeten Waarom werkt het? Leerlingen kunnen actief meedoen door te lopen. Voorbeelden die dicht bij de leerling liggen
Je hebt ruzie met de buren over de hoogte van de schutting.
Je vindt dat de uitkeringen in Nederland te hoog zijn en daar ben je boos over.
Een klasgenoot heeft je mobiele telefoon gestolen.
7. Rollenspel Leerdoel: Leerlingen leren in de praktijk hoe een rechtszaak verloopt. Werkvorm: Rollenspel Waarom werkt het? Leerlingen krijgen een actieve rol Praktijkgericht
De casus Aanvullende info: Alisha heeft ongeveer 20 vrienden; haar Facebookpagina is alleen voor hen zichtbaar. Smaad? 1. Is de tekst schadelijk voor de reputatie van Erik? 2. Was het doel van Alisha om de reputatie van Erik te beschadigen? 3. Is Facebook een openbare plaats?
Opening Iedereen gaat staan. De rechter opent de zaak en vraagt naar de personalia van de verdachte Tenlastelegging De officier van justitie leest de tenlastelegging voor. Ondervraging De rechter ondervraagt de verdachte. Requisitoir De officier geeft aan waarom de verdachte schuldig is en formuleert een eis. Pleidooi De advocaat geeft aan waarom de verdachte geen of minder straf verdient. Laatste woord De verdachte heeft het laatste woord. Uitspraak De rechter doet uitspraak
8. Hoger of Lager? Leerdoel: De leerlingen worden zich bewust van de overwegingen die een rechter bij een strafzaak betrekt. Werkvorm: De leerlingen geven hun mening door een kaart in de lucht te houden, gevolgd door klassikale discussie. Waarom werkt het? Er wordt ingespeeld op de mening van de leerlingen.
Hoger of lager? Alisha was dronken toen ze de tekst op Facebook postte.
Hoger of lager? Alisha heeft een zeer laag IQ.
Hoger of lager? Alisha kreeg veel nare sms jes van Erik toen het net uit was.
Hoger of lager? Alisha heeft een dag later het bericht op Facebook verwijderd en een nieuw bericht geplaatst bericht over Erik weggehaald, ik was gister boos
Hoger of lager? Alisha is al een keer veroordeeld geweest voor winkeldiefstal.
Hoger of lager? Alisha s beste vriendin heeft nu Eriks kant gekozen. Ze wil niet meer met Alisha omgaan.
9. Rechtenteller Leerdoel: De leerlingen kennen de rechten die een verdachte heeft, of breder: de voorwaarden voor een eerlijk proces. Werkvorm In groepjes de casussen behandelen Waarom werkt het? Leerlingen gaan zelf aan de slag Praktijksituaties
Voorwaarden voor een eerlijk proces Foto s Benno van mag moet Het OM verdenkt zwemschoolhouder Benno (Benno mag L) onder andere van een poging tot verkrachting, het plegen van ontuchtige handelingen met een aantal meisjes en het bezit liegen veroordeeld een Benno van kinderporno. goede in EENS ONEENS rechtszaal worden advocaat mogen enkel krijgen. worden op zijn bekentenis. verspreid.
10. Opgepakt, wat dan? Leerdoel: Leerlingen weten wat er gebeurt als ze te maken krijgen met het strafrecht. Werkvorm: Klassikale uitleg Waarom werkt het? Leerlingen kunnen actief meedoen door te lopen. Voorbeelden die dicht bij de leerling liggen.
1: Een vechtpartij wordt op straat opgemerkt met de bewakingscamera. Wie komt er nu in actie? En wat doet deze persoon? De agent komt nu in actie. Hij moet ervoor zorgen dat de vechtpartij stopt. De agent wordt bij de verdachte geplaatst.
2: De vechtpartij is gestopt. Wat doet de agent nu? Wat mag de agent met de verdachte doen? De agent houdt de verdachte aan. Hij heeft immers een redelijk vermoeden van schuld. De verdachte mag 6 uur voor verhoor worden vastgehouden. De nacht telt niet mee. De agent blijft dus bij de verdachte staan.
3: De verdachte is gearresteerd en meegenomen voor verhoor. Wie bepaalt of de verdachte langer vastgehouden mag worden? En wat doet deze persoon nog meer? De (hulp)officier van justitie. De agent brengt de verdachte naar de officier van justitie. Deze kan de verdachte 3 dagen in verzekering stellen.
4: Wat gebeurt er nu met de verdachte? Wie komt er nu op voor de belangen van de verdachte? De advocaat. De verdachte wordt in contact gebracht met de advocaat.
5: Het slachtoffer wil een verklaring afleggen. Waar moet het slachtoffer naartoe? De politie. Het slachtoffer wordt in contact gebracht met de agent.
6: De officier heeft het onderzoek afgerond. De verdachte zou straf moeten krijgen. Waar moet de officier van justitie naartoe wanneer hij vindt dat de verdachte gestraft moet worden? De rechter. De officier van justitie wordt nu in contact gebracht met de rechter.
Zijn er nog vragen?
Uitsmijter: Befje op Befje af Leerdoel: De leerlingen leren spelenderwijs over de rechtspraak en met name veelgehoorde misverstanden over de rechtspraak worden behandeld. Werkvorm: Quiz Waarom werkt het? Spelelement zorgt voor enthousiasme Iedereen doet mee Aandacht voor het antwoord
Hoe oud moet je minimaal zijn om een strafrechtszaak bij te mogen wonen? Befje op: 16 jaar Ik ben 12 jaar Befje af: 12 jaar
Ik ben de president van de Hoge Raad Wie is de president van de Hoge Raad? Befje op: Maarten Feteris Befje af: Willem-Alexander
Tot wie behoort deze toga? Befje op: Kantonrechter Befje af: Advocaat
Wie hebben meer vertrouwen in de rechtspraak? Ik heb meer vertrouwen in de rechtspraak dan zij. Befje op: Mannen Befje af: Vrouwen
Hoeveel procent van de Nederlandse rechters is man? (2011) 47%
Lesmateriaal op de website van ProDemos
Bedankt voor de aandacht en neem een reader mee!