COLLECTIEVORMING HVA BIBLIOTHEEK Domein Media, Creatie en Informatie Creating Tomorrow
INHOUDSOPGAVE INLEIDING... 2 DEEL 1 COLLECTIEVORMINGSBELEID HVA BIBLIOTHEEK Uitgangspunten collectievorming... 3 Aanschafcriteria... 3 Saneercriteria... 4 DEEL 2 DE COLLECTIE VOOR DMCI IN CIJFERS Omvang collectie DMCI... 6 Budget collectievorming... 6 DEEL 3 COLLECTIEVORMING VOOR DMCI Collectioneringsgebieden... 8 Organisatie van de collectievorming... 10 Ontwikkelingen in de collectievorming... 11 Contact... 11 1
INLEIDING Het aanbieden van een collectie informatiebronnen ter ondersteuning van het onderwijs is een van de kerntaken van de HvA Bibliotheek. Om de opleidingen te informeren over het collectievormingsbeleid en de wijze waarop de collectievorming is georganiseerd, is voor ieder onderwijsdomein een collectievormingsprofiel samengesteld door de informatiespecialisten van de bibliotheek. Dit profiel heeft betrekking op de collecties voor de opleidingen binnen het Domein Media, Creatie en Informatie (DMCI). Informatie over de collectie voor het AMFI is nog niet opgenomen, maar zal in een later stadium worden toegevoegd. Het collectievormingsprofiel is de basis voor de collectievorming. Aan de hand van dit profiel bouwen en onderhouden de informatiespecialisten de collectie. Zij doen dit in samenwerking met de contactpersonen van de opleidingen. Doelstelling van dit profiel is het optimaliseren van de aansluiting van de collectie op het onderwijs en het zo effectief mogelijk inzetten van de middelen voor collectievorming. De collectievorming van de HvA Bibliotheek is niet alleen gericht op het aanbieden van een eigen collectie, maar ook op het toegankelijk maken van andere informatiebronnen die voor het onderwijs van belang zijn. Wanneer er in dit profiel gesproken wordt over de collectie, dan wordt daarmee zowel gedoeld op de fysieke collectie met boeken, tijdschriften en dvd s, als op de online informatiebronnen die de bibliotheek beschikbaar stelt. Dit online aanbod betreft titels waar de bibliotheek een licentie op heeft, maar ook titels die vrij beschikbaar zijn en waar de bibliotheek de toegang voor regelt. Het eerste deel van dit profiel is een beknopte weergave van het collectievormingsbeleid van de HvA Bibliotheek. Dit is op alle domeinen van toepassing. De daarna volgende delen hebben specifiek betrekking op de collectie voor het Domein Media, Creatie en Informatie. Deel 2 geeft informatie over het budget voor collectievorming en de omvang van de collectie. In deel 3 staat de collectievorming voor de verschillende opleidingen centraal. Hier staat beschreven wat de belangrijkste onderwerpen zijn waarop gecollectioneerd wordt, hoe de collectievorming is georganiseerd, welke ontwikkelingen er spelen en wat de gewenste verbeteringen zijn. Voor de opleidingen zijn eerder collectievormingsprofielen samengesteld in 2002 en 2007. Dit profiel richt zich op de periode 2012 2015. Op basis van de veranderingen in het onderwijs en de informatievoorziening zal het profiel tussentijds worden bijgesteld. Deze versie is voor het laatst herzien op 1 november 2012 2
DEEL 1 COLLECTIEVORMINGSBELEID HVA BIBLIOTHEEK UITGANGSPUNTEN COLLECTIEVORMING Centraal bij de collectievorming door de HvA Bibliotheek staat het opbouwen van een actuele collectie ter ondersteuning van het onderwijs. De manier waarop dit is georganiseerd, kan per domein en daarbinnen ook per opleiding enigszins variëren. Wel gelden voor alle domeinen dezelfde uitgangspunten bij de collectievorming: De collectie sluit aan bij opleidingen De HvA Bibliotheek biedt informatiebronnen aan die essentieel zijn voor het onderwijscurriculum en die mogelijkheden bieden tot verdieping op de betreffende vakgebieden. We collectioneren in principe alleen informatie die aansluit bij het hboniveau van de opleidingen. Voor wetenschappelijke literatuur verwijzen we naar de Universiteitsbibliotheek van de UvA en voor informatie voor een breder publiek naar de openbare bibliotheek. Wanneer een opleiding aangeeft dat een specifieke titel onmisbaar is, wordt een uitzondering gemaakt op deze regel. Met onze collectie ondersteunen we ook graag de onderzoeksprogramma s aan de HvA, maar onze prioriteit ligt bij de ondersteuning van het onderwijs. Online informatiebronnen hebben de voorkeur Digitale bronnen die we online beschikbaar kunnen stellen, genieten voorkeur boven fysieke materialen met een gelijkwaardige inhoud. Online informatie biedt immers betere zoekmogelijkheden en is plaats- en tijdonafhankelijk beschikbaar voor meerdere gebruikers tegelijk. De beschikbaarheid van digitale bronnen kan sterk verschillen per vakgebied. De informatiespecialisten bieden de opleidingen actieve ondersteuning bij het vinden van digitale alternatieven voor de gedrukte bronnen die zij gebruiken. De collectie is actueel Informatiespecialisten schaffen de meest recente publicaties aan en spelen in op trends. De HvA Bibliotheek heeft nadrukkelijk geen bewaarfunctie. AANSCHAFCRITERIA Op basis van bovengenoemde uitgangspunten zijn er in 2010 criteria vastgesteld voor het collectioneren van de afzonderlijke informatiebronnen. Deze staan uitgebreid beschreven in het Handboek Collectievorming HvA Bibliotheek, dat in ieder leercentrum digitaal beschikbaar is. Van de criteria kan alleen worden afgeweken indien daarover afspraken zijn gemaakt door het hoofd van de HvA Bibliotheek en het management van het domein. Hieronder volgt per soort informatiebron een korte opsomming van de belangrijkste regels voor het collectioneren. Databanken, digitale tijdschriften en e-books We bieden bij voorkeur online bronnen aan die full text informatie bevatten. We sluiten alleen licenties af op online bronnen die via een IP-range beschikbaar gesteld kunnen worden. We bieden in principe geen bronnen aan waarvoor een inlogcode nodig is. Voor het afsluiten van een licentie is een positieve beoordeling door het onderwijs nodig (na een trial). E-books bieden we alleen aan indien ze (als onderdeel van een databank) online toegankelijk zijn via een webplatform. Losse e-books voor e-readers kunnen we niet beschikbaar stellen, omdat daarvoor op dit moment geen beheer mogelijk is. E-books die via internet vrij beschikbaar zijn als pdf, bieden we aan via weblinks in de catalogus. We bieden geen online bronnen aan die slechts op de locaties van de HvA Bibliotheek toegankelijk mogen zijn. 3
DEEL 1 COLLECTIEVORMINGSBELEID HVA BIBLIOTHEEK Boeken We schaffen geen publicaties aan in gedrukte vorm indien we ze ook online goed beschikbaar kunnen stellen. Voor boeken geldt een aanschaf van maximaal drie exemplaren per opleiding. Boeken zijn bij aanschaf niet ouder dan drie jaar. Van deze termijn wordt afgeweken bij titels die door de opleidingen worden voorgeschreven of aanbevolen en in geval er onvoldoende recente titels beschikbaar zijn op een voor de opleiding belangrijk gebied. Zodra van een titel een herziene editie verschijnt, wordt de oude druk verwijderd. Indien de titel nog relevant is voor het onderwijs wordt de nieuwe druk aangeschaft. Tijdschriften Online tijdschriften genieten de voorkeur boven gedrukte exemplaren; gedrukte tijdschriften bieden we alleen aan indien er geen geschikt digitaal alternatief bestaat. Een abonnement op een gedrukt tijdschrift wordt opgezegd zodra het tijdschrift (of een alternatieve titel) online full text beschikbaar komt. Voor het afsluiten van een abonnement is een positieve beoordeling van het tijdschrift door het onderwijs nodig. Audiovisueel materiaal Voor zover mogelijk maken we voor het aanbod van videomateriaal gebruik van relevante databanken, zoals Academia, TFC en VideoArts. Alleen materiaal dat niet beschikbaar kan worden gesteld via deze databanken noch te koop is op dvd wordt opgenomen van het open net. Videomateriaal bieden we bij voorkeur aan in de vorm van streaming video. Scripties en publicaties van medewerkers Afstudeerproducten stellen we online beschikbaar via de HvA Kennisbank. Scripties in de vorm van print of dvd nemen we niet meer in de collectie op. De opleidingen selecteren de scripties en andere publicaties die zij online beschikbaar willen laten stellen. Zij leveren deze aan de bibliotheek volgens de op de website van de bibliotheek beschikbare procedure voor publiceren in de HvA Kennisbank. Opname in de HvA Kennisbank betekent ook (inter)nationale beschikbaarstelling via de HBO Kennisbank. SANEERCRITERIA Om ervoor te zorgen dat de collectie actueel, relevant en aantrekkelijk blijft, verwijderen we ook regelmatig materialen uit de collecties. Voor de collecties boeken, dvd s en cd-roms voeren we minimaal om het jaar een saneerronde uit op basis van de hieronder weergegeven saneercriteria. Ook de andere informatiebronnen houden we regelmatig kritisch tegen het licht. Saneercriteria voor boeken, dvd s en cd-roms Items worden uit de collectie verwijderd indien aan één van de volgende criteria wordt voldaan: Er is een herziene editie verschenen. Het materiaal is ouder dan tien jaar én minder dan twee keer uitgeleend in de afgelopen vijf jaar. Het materiaal is inhoudelijk erg verouderd. Het materiaal is erg beschadigd. Het materiaal is in het verleden in veelvoud aangeschaft, maar nu niet meer in veelvoud nodig; een aantal exemplaren wordt gesaneerd. Voor klassiekers en werken die de geschiedenis van een vakgebied beschrijven, gelden de genoemde gebruikscriteria niet. Reeksen blijven geheel behouden of worden geheel gesaneerd. 4
DEEL 1 COLLECTIEVORMINGSBELEID HVA BIBLIOTHEEK Saneren van andere informatiebronnen Voor de digitale informatiebronnen zijn er nog geen saneercriteria op basis van gebruik beschikbaar. De databanken evalueren we jaarlijks op aansluiting bij het onderwijs en waar mogelijk ook op gebruik, voordat we besluiten om een licentie te verlengen. Dat geldt tevens voor de (online) tijdschriften. Afstudeerproducten saneren we na maximaal tien jaar. 5
DEEL 2 DE COLLECTIE VOOR DMCI IN CIJFERS OMVANG COLLECTIE DMCI De collecties boeken, tijdschriften en dvd s voor het Domein Media, Creatie en Informatie bevinden zich in vier leercentra: in de Leeuwenburg aan de Weesperzijde, in het Kohnstammhuis aan de James Wattstraat, in het Amsterdam Fashion Institute (AMFI) aan de Mauritskade en in de Fraijlemaborg (HES) in Amsterdam ZO. De collecties zijn als volgt verdeeld over de leercentra: Leeuwenburg (Technische) Informatica Communication and Multimediadesign (CMD) Business IT & Management (BIM, deeltijd/duaal) Fraijlemaborg Business IT & Management (BIM) Kohnstammhuis Media, Informatie en Communicatie (MIC) AMFI Fashion-opleidingen De opleiding Communicatiemanagement is in 2012 overgaan van het Domein Economie en Management (DEM) naar het DMCI. Er is geen collectie meeverhuisd; deze moet opnieuw worden opgebouwd. Er is veel overlap met de collectie van het MIC. Het is de opzet om in 2013 alle collecties van Informatica samen te voegen met de MICcollectie in het Kohnstammhuis. Door overlap in de collecties zullen dubbele exemplaren eerst worden gesaneerd. Deze samenvoeging zal bijdragen aan een efficiëntere besteding van het beschikbare budget. Omdat de collectie van DMCI verspreid is over meerdere locaties is het niet mogelijk de totale omvang van de collectie weer te geven. De laatste jaren biedt de HvA Bibliotheek via haar website een toenemend aantal databanken aan met (Engelstalige) e-books, tijdschriften en andere digitale publicaties. Deze databanken bieden de optie online gebruik te maken van de beschikbare informatie waardoor een gebruiker niet meer gebonden is aan een vaste plek. Het onderwijs krijgt hiermee de mogelijkheid om snel en eenvoudig inspiratie op te doen en achtergrondinformatie op te zoeken. In samenspraak met de opleidingen wordt gezocht naar een optimale afstemming van elektronisch materiaal en papieren titels. BUDGET COLLECTIEVORMING Het leermiddelenbudget van de HvA Bibliotheek is onderverdeeld in een budget voor databanken, boeken en dvd s en tijdschriften. Budget collectievorming HvA Bibliotheek 2012 2011 2010 Databanken (algemeen) 200.000 200.000 200.000 Boeken en dvd s 150.000 200.000 200.000 Tijdschriften 175.000 150.000 150.000 Totaal 525.000 550.000 550.000 6
DEEL 2 DE COLLECTIE VOOR DMCI IN CIJFERS Verdeling budget Sinds 2010 is het budget voor databanken geheel bestemd voor de algemene databanken, d.w.z. voor databanken waarvan de inhoud voor alle domeinen van belang is. Voor de databanken die slechts voor één of enkele domeinen interessant zijn, de zogenaamde domeinspecifieke databanken, wordt een financiële bijdrage van de betreffende domeinen gevraagd. Het budget voor boeken en tijdschriften wordt aan het begin van ieder jaar over de domeinen verdeeld naar rato van het studentenaantal van de opleidingen. Daarbij wordt uitgegaan van het aantal studenten in oktober van het voorafgaande jaar. De volgende tabel geeft de hoogte van het bibliotheekbudget voor het Domein Media, Creatie en Informatie per opleidingscluster weer. Budget collectievorming voor DMCI Creatie Informatie Media Extra Totaal 2012 3.479 8.128 13.921 n.n.b. 25.527 boeken en dvd s 2011 4.978 10.251 15.088-30.317 2010 - - - 2.240 34.285 2012 4.058 9.482 16.241 12.000 41.782 tijdschriften 2011 3.858 7.945 11.693 12.000 35.495 (print en online) 2010 - - - 12.000 37.600 databanken (domeinspecifiek) 2012 - - - 45.000 45.000 2011 - - - 45.000 45.000 2010 - - - 10.312 42.312 In 2012 is het budget van de HvA Bibliotheek verlaagd met 25.000. Door verschuiving van prioriteiten is er voor de aankoop van boeken voor het domein ca. 5.000 minder beschikbaar. Het Domein Media, Creatie en Informatie stelt naast het bovengenoemd budget voor de domeinspecifieke databanken incidenteel ook extra budget beschikbaar voor de boekencollectie en/of tijdschriftencollectie. De extra bijdragen van het domein staan in bovenstaande tabel vermeld in de kolom Extra. 7
DEEL 3 COLLECTIEVORMING VOOR DMCI COLLECTIONERINGSGEBIEDEN De HvA Bibliotheek biedt de opleidingen van het Domein Media, Creatie en Informatie zowel via haar fysieke collectie als via de website een groot aantal informatiebronnen aan op het gebied van fashion, (technische) informatica, informatie & communicatie, IT management, media en multimedia design. Per opleiding zijn er aandachtsgebieden waarop speciaal wordt gecollectioneerd. Deze aandachtsgebieden worden vastgesteld in overleg met de contactpersonen van de opleidingen. Ze sluiten aan op de speerpunten uit de onderwijsprogramma s en kunnen variëren met de tijd. De aandachtsgebieden die momenteel het belangrijkst bij het collectioneren voor de opleidingen worden hieronder genoemd. Business IT and Management analysis and design databases en SQL management bedrijfsadm. en -economie gegevensmodellering management consultancy bedrijfskunde ICT marketing business basics ICT-applicatiearchitectuur mondelinge communicatie business ICT alignment ICT-delivery en -beheer organisatiekunde business intelligence ICT-servicemanagement programmamanagement business process analysis informatiesystemen projectmanagement commerciële economie kwaliteitszorg sportmarketing cultuurtheorie kwantitatieve methoden en verandermanagement databaseontwerp technieken Communication and Multimedia Design business and design mediatheorie storytelling cultuurtheorie online marketing time based media (av) data modeling organisatiekunde toekomstscenario s datavisualisatie process modeling trendanalyse design: basics programmeren: basics ubiquitous computing design ethics prototyping usability design for mobility public spaces user centered design HCI scenario schrijven vorm en interactie informatiearchitectuur search & find vormgeving marketing server scripting web design mediasociologie service design web programming mediageschiedenis sociale interactie Game development 3D modelling datastructuren object oriented programming 3D simulaties design patterns persistant storage advanced physics eigen werkplek procedurele gameplay algoritmen embedded systems programming principles animatietechniek enterprise resource planning scripting application infrastructure game development simulatietechniek artificiële intelligentie industrial automation UML audio design interaction design usability C++ media in context world design character design network tech wifi XNA 8
DEEL 3 COLLECTIEVORMING VOOR DMCI Media, Informatie en Communicatie / Communicatiemanagement archivistiek/archiefbeheer information retrieval onderzoeksjournalistiek bedrijfseconomie interne communicatie onderzoeksvaardigheid beeldcommunicatie / visual journalistiek online marketing communication kinderen & media organisatiekunde beroepsethiek kwalitatief onderzoek public relations bestuurlijke info.voorziening kwaliteitsmanagement publishing branding marketing radiojournalistiek business communication marketingcommunicatie reclame citizen journalism marktonderzoek redactie communicatiemanagement massacommunicatie reputatiemanagement consumentengedrag massamedia risico- en crisiscommunicatie datajournalistiek media & maatschappij scenario schrijven datavisualisatie mediageschiedenis schrijf-/ taalvaardigheid informatie- en mediarecht mediapsychologie storytelling informatiearchitectuur mediasociologie trendwatching informatiemanagement mediatheorie voorlichting informatiesystemen omroepen vormgeving informatievaardigheid information retrieval (Technische) Informatica adv industrial automatics governance projectmanagement inf.sys. agent oriented programming human centered design representatietheorie agile software ICT services improvement requirements engineering algoritmen ICT-architecturen safety critical systems audio design industrial automation scripting beeldtaal informatiesystemen serious games beheer van IT interaction design service oriented design business engineering interfacetechniek software engineering C# IT service management software maintenance C++ kennismanagement software testen cisco Linux the ICT manager computational design machine vision ubiquitous computing databases media in context UML datastructuren motion control UNIX networks datavisualisatie network management user interfaces datawarehousing network technology virtualisatie eigen werkplek object oriented programming visual design embedded systems operating systems webbased application enterprise architecture organisatiekunde XNA enterprise resource planning programming advanced gebruikersonderzoek programming principles (Technische) Informatica en Game Development: algemeen afstuderen AI-theorie e-discovery van trends naar innovatie biometrie int. projectmanagement wiskunde voor gaming canon gaming marketing 3.0 computer forensics security 9
DEEL 3 COLLECTIEVORMING VOOR DMCI ORGANISATIE VAN DE COLLECTIEVORMING De informatiespecialisten werken op proactieve wijze aan het opbouwen en toegankelijk maken van een collectie informatiebronnen die het onderwijs optimaal ondersteunt. In deze paragraaf wordt beschreven hoe dit voor het Domein Media, Creatie en Informatie is georganiseerd. Ontwikkelingen in onderwijs en werkveld De intensieve contacten die de informatiespecialisten onderhouden met de opleidingen en het vakgebied maken het mogelijk om nieuwe ontwikkelingen snel te vertalen naar de collectieopbouw. De informatiespecialisten hebben overleg met de afzonderlijke contactpersonen van de opleidingen en daarnaast houden zij zich op de hoogte van het onderwijscurriculum via de studiegidsen en websites van de opleidingen. Ontwikkelingen in de werkvelden worden gevolgd via de belangrijkste vaktijdschriften. Voorgeschreven en aanbevolen titels De informatiespecialisten schaffen alle titels aan die door de opleidingen aan de studenten worden voorgeschreven of aanbevolen. Met de opleiding Communicatiemanagement is in verband met de grootte van de opleiding en het beschikbare budget afgesproken hiervan af te zien. De opleiding heeft meer behoefte aan aanvullende literatuur. Selectie door de informatiespecialisten Informatiespecialisten selecteren de nieuwste titels voor de opleidingen die zij ondersteunen. Zij maken daarbij gebruik van de volgende bronnen: NetUit: een wekelijks overzicht van de Koninklijke Bibliotheek met alle nieuwe publicaties die in Nederland zijn uitgegeven. Recensies in vaktijdschriften, opinie- en dagbladen. Nieuwsberichten van uitgevers. Relevante websites Daarnaast worden de overzichten van titels die via het Interbibliothecair Leenverkeer (IBL) zijn aangevraagd, gebruikt als hulpmiddel bij de collectievorming, evenals de uitleencijfers van titels uit de eigen collectie. Aanvullende selectiecriteria In aanvulling op de selectiecriteria van de HvA Bibliotheek die in deel 1 van dit document zijn beschreven, worden de volgende uitgangspunten gehanteerd bij de selectie van bronnen: Het materiaal is in het Nederlands of Engels. Documenten hebben een minimale omvang van 25 pagina s. Materialen van gerenommeerde auteurs en uitgevers worden met voorrang aangeschaft. Overleg over de selectie Omdat de collectiegebieden van de opleidingen elkaar voor een deel overlappen, stemmen de informatiespecialisten de selectie van titels geregeld met elkaar af. Bij twijfel over de geschiktheid van een titel of in geval van een erg kostbare publicatie, vindt er overleg plaats met de contactpersoon van de opleiding. Het afsluiten van licenties op databanken en abonnementen op tijdschriften (print en online) gebeurt altijd in overleg met de opleidingen. Aanschaf De door de informatiespecialist bestelde titels zijn gemiddeld binnen drie weken beschikbaar in een van de leercentra, mits de titels bij de boekhandel of uitgever op voorraad zijn. Voor materialen van buitenlandse uitgevers geldt vaak een langere levertijd. Het afsluiten van licenties op online bronnen kost ook meer tijd, omdat daarvoor vaak een trial wordt uitgevoerd. 10
DEEL 3 COLLECTIEVORMING VOOR DMCI Promotie van de collectie Nieuws over de collectie van de HvA Bibliotheek wordt op verschillende manieren onder de aandacht gebracht. Hierbij gaat het om: Nieuws, lees- en kijktips op de bibliotheeksite. Aanwinstenlijsten per opleiding via de bibliotheeksite. Berichten van de HvA Bibliotheek in de nieuwsbrieven van het domein. Tentoonstellingen van aanwinsten in de leercentra. Verspreiding locaties / collecties Door verhuizingen, nieuwbouw en reorganisaties is het jammer genoeg niet mogelijk om op elke onderwijslocatie een leercentrum te huisvesten. Vooral de informaticaopleidingen worden hierdoor getroffen waardoor er, letterlijk en figuurlijk, een afstand tussen locatie en collectie is. Er wordt nu veel moeite gedaan om de opleidingen toch betrokken te houden bij het informatieaanbod. ONTWIKKELINGEN IN DE COLLECTIEVORMING Aanbod online bronnen Voor de informaticaopleidingen wordt ernaar gestreefd zoveel mogelijk online aan te bieden. De fysieke afstand tussen de opleidingen en de bibliotheek nodigt daartoe uit en daarnaast past het bij een moderne bibliotheek om studenten full time toegang te bieden tot de aanwezige informatie. Het betekent een omschakeling die enige tijd in beslag neemt en extra kosten met zich meebrengt. CONTACT Voor informatie over de collectievorming kun je contact opnemen met de informatiespecialisten voor het Domein Media, Creatie & Informatie: Fred Goudswaard Contactpersoon voor AMFI tel.: 020-595 4560 e-mail: f.goudswaard@hva.nl Daniela Hesmer Contactpersoon voor MIC en COM tel.: 06-2115 63 35 e-mail: d.i.hesmer@hva.nl Jaroen Kuijper Contactpersoon voor BIM, CMD en (T)I tel.: 06-2115 6422 e-mail: j.r.kuijper@hva.nl 11