Samenvatting Regio in beeld 2016 Midden-Brabant
Samenvatting Aantal banen neemt toe, echter niet in collectieve sector In Midden-Brabant groeit het aantal banen van werknemers (voltijd en deeltijd) in 2016 en 2017 met respectievelijk 1,3% en 1,0% tot bijna 215.500 eind 2017. Tijdens de voorbije crisisjaren hebben structurele ontwikkelingen op de arbeidsmarkt plaatsgevonden. Ov. zakelijke diensten Zorg en welzijn Industrie Detailhandel Groothandel Onderwijs Openbaar bestuur Vervoer en opslag Spec. zakelijke diensten Horeca Overige diensten Financiële diensten Bouwnijverheid Landbouw ICT Grote sectoren in Midden-Brabant zijn overige zakelijke diensten, zorg & welzijn, industrie en detailhandel. De werkgelegenheid groeit in de meeste sectoren. Grote groeiers zijn overige zakelijke diensten, bouwnijverheid en groothandel. Werkgelegenheidskrimp is er in industrie, financiële diensten en landbouw. Deze laatste twee sectoren zijn betrekkelijk klein van omvang. Ook krimpt de werkgelegenheid in zorg & welzijn, onderwijs en openbaar bestuur. Landelijk groeit het aantal banen in Nederland minder sterk dan in Midden-Brabant. 0 20.000 40.000 60.000 Aantal banen, 2017 Trends in de ontwikkeling van de werkgelegenheid Een aantal trends speelt een rol op de arbeidsmarkt zoals flexibilisering, toename van het aantal zelfstandigen, vergrijzing en veranderingen in kwalificaties van functies. De leeftijdsopbouw van werknemers is een relevant gegeven. Door vergrijzing en verhoging van de pensioenleeftijd neemt de participatie van ouderen toe. Een hoog aandeel 50-plussers betekent dat er meer vervangingsvraag te verwachten is. Voor de groep 60-plussers speelt dat binnen afzienbare tijd. Onderwijs en openbaar bestuur zijn sectoren met een hoog aandeel oudere werknemers. In absolute aantallen zijn er veel 50- plussers in zorg & welzijn werkzaam, en juist weinig in horeca, detailhandel en uitzendbedrijven. Landbouw Overige diensten Spec. zakelijke diensten Bouwnijverheid ICT Financiële diensten Detailhandel Zorg en welzijn Ov. zakelijke diensten Groothandel Industrie Onderwijs Vervoer en opslag Horeca Openbaar bestuur Totaal Door de voortzetting van de flexibiliseringstrend neemt het aantal banen van zelfstandigen sneller toe dan het aantal werknemers. In totaal zijn er in Midden-Brabant bijna 29.250 zelfstandigen. Sectoren met een groot aandeel zelfstandigen zijn de landbouw, veel vormen van zakelijke diensten en bouwnijverheid. In de landbouw werken traditioneel veel zelfstandigen, maar de economische ruimte voor toetreders lijkt beperkt. In bijvoorbeeld de bouwnijverheid is de afgelopen jaren het aantal zelfstandigen wel fors gegroeid. 0% 25% 50% 75% Aandeel zelfstandigen, 2013-2014 Bron: CBS, bewerking ROA Regio in beeld 2016 Samenvatting Midden-Brabant 1
Aantal vacatures neemt toe In 2015 en 2016 neemt het aantal ontstane vacatures toe. De toename van vacatures vindt in vrijwel alle sectoren plaats. Uitzonderingen zijn landbouw, financiële diensten en overige diensten. In de sector vervoer & opslag is het aantal vacatures relatief het meest toegenomen. 30.000 25.000 20.000 15.000 In 2015/2016 zijn er bijna 27.000 vacatures ontstaan. In 2012/2013 en 2013/2014 daalt het aantal ontstane vacatures. In de jaren daarna neemt het aantal ontstane vacatures weer toe. In 2015/2016 zijn er bijna 8.800 vacatures meer ontstaan dan in 2011/2012. UWV verwacht dat in 2016 en 2017 het aantal ontstane vacatures verder toeneemt. 10.000 5.000 0 11/12 12/13 13/14 14/15 15/16 Detailhandel Zorg en welzijn Industrie Horeca Ov. zakelijke diensten Groothandel Spec. zakelijke diensten Vervoer en opslag Bouwnijverheid Onderwijs Overige diensten Openbaar bestuur Financiële diensten ICT Landbouw De sector met de meeste vacatures in Midden- Brabant is detailhandel. In 2015/2016 ontstonden in deze sector 6.300 vacatures. Voor laagopgeleiden ontstaan de meeste vacatures in detailhandel en horeca. Voor middelbaar opgeleiden zijn er veel vacatures in zorg & welzijn, detailhandel, industrie, zakelijke diensten en groothandel. Hoogopgeleiden vinden vooral veel vacatures in zakelijke diensten, onderwijs en zorg & welzijn. 0 2.000 4.000 6.000 8.000 Ontstane vacatures, 2015/2016 Top 10 openstaande vacatures naar beroep 1 Transportplanners en logistiek medewerkers 2 Hulpkrachten bouw en industrie 3 Callcentermedewerkers outbound en overige verkopers 4 Software- en applicatieontwikkelaars 5 Elektriciens en elektronicamonteurs 6 Vrachtwagenchauffeurs 7 Receptionisten en telefonisten 8 Metaalbewerkers en constructiewerkers 9 Machinemonteurs 10 Laders, lossers en vakkenvullers In de tabel is te zien voor welke tien beroepen gemiddeld de meeste vacatures op werk.nl openstonden, gedurende de eerste helft van 2016. In Midden-Brabant was de vraag naar transportplanners en logistiek medewerkers het grootst. Deze vacatures waren niet alleen uit de sector vervoer & opslag afkomstig, maar uit diverse sectoren zoals de techniek, ICT en zakelijke diensten. Voor ICT-beroepen wordt in de periode 2015-2020 de grootste uitbreidingsvraag voorzien. Regio in beeld 2016 Samenvatting Midden-Brabant 2
Aantal nieuwe WW-uitkeringen daalt Aan de instroom in de WW is te zien dat het beroep op de WW terugloopt. In de eerste helft van 2016 werden minder nieuwe WW-uitkeringen verstrekt dan in dezelfde periode vorig jaar. De daling in Midden- Brabant (-15%) was sterker dan gemiddeld in Nederland (-12%). W a alwijk Heusden Dongen Loon op Zand T ilburg Gilze en Rijen O is terwijk Alphen-Chaam Goirle Hilvarenbeek Baarle-Nassau Instroom WW jan t/m juni 2016 naar beroepsgroep 1 Hulpkrachten bouw en industrie 2 Laders, lossers en vakkenvullers 3 Verkoopmedewerkers detailhandel 4 Receptionisten en telefonisten 5 Callcentermedewerkers outbound en overige verkopers 6 Secretaresses 7 Transportplanners en logistiek medewerkers 8 Schoonmakers 9 Boekhoudkundig medewerkers 10 Verzorgenden In de tabel is de top tien van beroepen weergegeven met de hoogste instroom in de WW. Het gaat vooral om technisch personeel zoals hulpkrachten bouw & industrie. Ook administratief personeel stroomt vaak de WW in, zoals receptionisten, secretaresses, boekhoudkundig en administratief medewerkers. Beroepen in techniek en logistiek zijn conjunctuurgevoelig en daar trekt momenteel de markt aan. Op termijn blijven deze functies kansrijk. Voor administratief personeel geldt dat er op termijn functies verdwijnen door digitalisering. Midden-Brabant Aantal Aandeel Aantal Wajong 5.640 Geslacht Man 3.050 54% Vrouw 2.600 46% Leeftijd <25 jaar 1.330 23% 25-35 jaar 1.830 32% 35-45 jaar 910 16% 45-55 jaar 960 17% 55 jaar of ouder 630 11% Wajong-percentage 1,9% In Midden-Brabant zijn er 5.640 Wajongers. Het merendeel is man en jonger dan 35 jaar. Het aantal werkende Wajongers neemt toe, vooral bij reguliere werkgevers. Het aandeel werkende Wajongers daalt echter. Dit komt doordat het totale aantal Wajongers sneller steeg dan het aantal werkenden onder hen. Om Wajongers aan het werk te krijgen en houden blijven inspanningen en investeringen nodig in de vorm van bijvoorbeeld loondispensatie en jobcoaches. Factoren die arbeidsparticipatie bevorderen zijn een sterke sociale cohesie in de regio, sterke betrokkenheid van professionals en ouders en samenwerkingsbereidheid tussen diverse partijen. Regio in beeld 2016 Samenvatting Midden-Brabant 3
Gemiddelde arbeidsmarktspanning in Midden-Brabant; krapte in specifieke beroepen De arbeidsmarkt in Midden-Brabant wordt minder ruim door een toename van openstaande vacatures en een afnemend aantal kortdurend werkzoekenden. Momenteel is er een gemiddelde arbeidsmarktspanning. Totaal ICT Dienstverlenend Openbaar bestuur Zorg en welzijn Agrarisch Commercieel Managers Economisch en admin. Technisch Pedagogisch Creatief en taalkundig Transport en logistiek zeer ruim ruim gem. krap zeer krap -4-3 -2-1 0 1 2 3 4 De arbeidsmarkt in Midden-Brabant is minder ruim dan landelijk. In totaal zijn er ongeveer evenveel vacatures als werkzoekenden en is er een gemiddelde arbeidsmarktspanning. Over het algemeen is er een krappe arbeidsmarkt voor beroepen op wetenschappelijk niveau. Er is een krappe arbeidsmarkt voor informaticaberoepen, dienstverlenende beroepen en beroepen in openbaar bestuur. Deze beroepen zijn vooral voor hoogopgeleiden. Voor technische beroepen lijken er geen grote knelpunten, maar dit beeld vertekent. Er zijn vooral in de techniek, maar ook in ICT en zorg, beroepen waar er knelpunten zijn. Het gaat hoofdzakelijk om beroepen op middelbaar, hoger en wetenschappelijk niveau. Alleen in techniek (dakdekker, CNC-machinebediener) en transport (vrachtwagenchauffeur) laten beroepen op laag niveau krapte zien. Naar verwachting ontstaan de komende jaren voor werkgevers meer knelpunten in een brede range van technische beroepen. Ook gaan werkgevers knelpunten ervaren in het vinden van ICT-personeel, onderwijs, managementfuncties en op economisch gebied op hoog beroepsniveau. Voor administratieve, dienstverlenende en commerciële beroepen worden nauwelijks knelpunten verwacht. Scholing vergroot kansen Het volgen van opleidingen en cursussen kan de kansen op werk voor werkzoekenden vergroten. Het ministerie van SZW heeft daarvoor een pakket aan maatregelen vastgesteld zoals scholingsvouchers, Brug-WW en sectorplannen. Een verbeterde aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt is wenselijk. Opleiding Totaal Mbo 2/3 Totaal Mbo 4 Totaal Hbo Totaal Wo Totaal Arbeidsmarktperspectief Redelijk Matig Redelijk Goed Goed ROA heeft een inschatting gemaakt van de toekomstige arbeidsmarktperspectieven naar opleiding. Op totaalniveau zijn de toekomstperspectieven redelijk. De beste perspectieven zijn er voor wo ers en hbo ers opgeleid in techniek, gedrag & maatschappij, onderwijs en landbouw & natuur. Voor economische en zorgopleidingen op mbo niveau zijn de perspectieven minder gunstig. Kansen buiten de regio Werkzoekenden kunnen niet alleen hun kansen vergroten door te kijken naar alternatieve beroepen en het volgen van scholing. Zij kunnen, net als werkgevers, ook hun zoekgebied uitbreiden. Midden-Brabant heeft een negatief pendelsaldo, dat wil zeggen dat er minder mensen in Midden-Brabant komen werken dan dat er inwoners van Midden-Brabant elders werken. Waar werken inwoners van Midden-Brabant 5% 1% 6% Midden-Brabant West-Brabant 8% Noordoost-Brabant Waar wonen werkenden in Midden-Brabant Midden-Brabant 4% 1% 7% 5% West-Brabant Noordoost-Brabant 8% 9% 71% Zuidoost-Brabant 75% Zuidoost-Brabant Midden-Utrecht Rijnmond Overig Overig Bron: CBS, bewerking UWV Regio in beeld 2016 Samenvatting Midden-Brabant 4
Een deel van de werkenden in Midden-Brabant komt uit Midden-Brabant, West-Brabant, Noordoost- Brabant, Zuidoost-Brabant en Rijnmond. Omgekeerd werkt een deel van de inwoners van Midden-Brabant in regio s als Zuidoost-Brabant, Noordoost-Brabant, West-Brabant en Midden-Utrecht. Kansen voor werkzoekenden op het vinden van werk worden groter als ze ook buiten Midden-Brabant zoeken naar werk. Uitdagingen voor de toekomst De economische recessie zorgde de afgelopen jaren voor een ruime tot zeer ruime arbeidsmarkt in Midden-Brabant. Nu de crisis voorbij is en de economie zich goed herstelt, vertoont ook de arbeidsmarkt steeds meer tekenen van herstel. Het aantal werkenden neemt toe, evenals het aantal banen en het aantal vacatures, en de instroom in de WW neemt af. Door het economische herstel is de arbeidsmarkt in Midden-Brabant niet langer ruime, maar kan deze nu getypeerd worden als gemiddeld. De arbeidsmarkt van na de recessie is echter een andere dan die van voor de recessie. Niet alle sectoren profiteren van het herstel. Daarnaast is de arbeidsmarkt vooral veel flexibeler geworden. Ouderen, laagopgeleiden en arbeidsgehandicapten hebben moeite zich staande te houden in deze veranderende arbeidsmarkt. Eisen die werkgevers stellen, matchen lang niet altijd met de wensen en capaciteiten van werkzoekenden en deze mismatch lijkt alleen maar groter te worden. Het herstel van de regionale economie vraagt dus om een goede focus op de aansluiting tussen vraag en aanbod en het overbruggen van de afstand tussen vraag en aanbod (beroepen, opleidingen, competenties) is een van de grootste uitdagingen in de huidige arbeidsmarkt. In Midden-Brabant zijn er verschillende initiatieven op het gebied van samenwerking, zoals de gemeenschappelijke regeling Regio Hart van Brabant, het Ondernemersakkoord, Midpoint Brabant en werkgeversservicepunt Werkhart. Regio in beeld 2016 Samenvatting Midden-Brabant 5
Colofon Regio in Beeld Regio in Beeld is een jaarlijkse uitgave van UWV Auteur Nicole van der Goorbergh Inlichtingen arbeidsmarktinformatie@uwv.nl Redactieadres UWV Afdeling Arbeidsmarktinformatie en -advies Postbus 58285 1040 HG Amsterdam Eindredactie Suzanne IJzerman Roelof van der Velde Regio samenstelling De arbeidsmarktregio Midden-Brabant is het werkgebied van Werkplein Regio Tilburg. De gemeenten Alphen-Chaam, Baarle-Nassau, Dongen, Gilze en Rijen, Goirle, Heusden, Hilvarenbeek, Loon op Zand, Oisterwijk, Tilburg en Waalwijk maken deel uit van deze arbeidsmarktregio. Disclaimer Meer informatie is te vinden op www.werk.nl/arbeidsmarktinformatie. Alles uit deze uitgave mag worden overgenomen, echter uitsluitend met bronvermelding. Aan deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend. UWV 2016 Regio in beeld 2016 Samenvatting Midden-Brabant 6
Einde rapport Regio in beeld 2016 Samenvatting Midden-Brabant 7