Bijdrage begroting CDA-Leudal 2014

Bijdrage begroting CDA-Leudal 2014 Geachte voorzitter, mederaadsleden, aanwezige en vooral ook de kijkers thuis. Vandaag behandelen we de begroting voor gemeente Leudal, een begroting waar veel werk in is gestoken door ambtelijke ondersteuning, college en ter voorbereiding ook door uw Raad, dank daarvoor aan allen. Voorzitter de bomen reiken niet meer tot in de hemel. Dat is een hele korte samenvatting van deze begroting en van het meerjarenperspectief voor onze gemeente. Met de nodige correctievoorstellen willen wij er als CDA echter voor zorgen dat de samenleving zoveel mogelijk ontzien wordt; niet alleen in financieel opzicht maar vooral ook in sociaal opzicht. Om op een ordentelijke manier te kunnen reageren is onze bijdrage opgesplitst in 5 onderwerpen namelijk: 1) Welke trend ziet het CDA? 2) Wat is de basisboodschap van het CDA? 3) Wat is er aan de hand met de begroting van Leudal? 4) Wat vind het CDA van het begrotingsvoorstel? 5) Welke conclusies trekt het CDA? 1. Welke trend ziet het CDA? Zoals dat het geval is in veel gemeenten, is ook in Leudal de overheid zich met alles en iedereen in de samenleving gaan bemoeien. In regels, maar ook in financiële ondersteuning. Terwijl het tot rond de vijftig jaar geleden zo was dat de gemeente eigenlijk alleen zorgde voor de veiligheid en de basisgezondheid. Deze bemoeienis van de overheid leidt soms tot een bureaucratie, die verstikt en tot belemmering leidt in vrijheden. En vanuit financieel oogpunt tot te hoge kosten van voorzieningen. Voorzieningen dreigen onbetaalbaar te worden en met name hierdoor wordt, voor het eerst in vijftig jaar in Den Haag serieus

werk gemaakt van een terugtredende overheid. Daar kunnen we met zijn allen maar lastig aan wennen en daar zullen we ook in deze gemeente de komende jaren nog mee worstelen. We moeten naar zelfsturing, naar eigen verantwoordelijkheid waar dat kan, naar een gemeente die eigen initiatief ondersteunt en vooral niet als eerste aan de kar trekt. Den Haag geeft ons met de drie decentralisaties het voorbeeld: minder taken in Den Haag en meer taken bij de gemeenten.. maar dan wel met een stevige korting van het budget! Alleen al deze verandering heeft een negatieve uitwerking binnen Leudal van 8 miljoen euro. Ga er maar even aan staan. We moeten het er echter mee doen. 2. Wat is de basisboodschap van het CDA? Binnen het CDA hechten eraan om dicht bij onszelf te blijven. Bij onze eigen kernwaarden, drijfveren en CDA-identiteit. Wij hebben een mensbeeld voor ogen dat uitgaat van een evenwichtige persoonlijkheid. Een evenwichtige persoonlijkheid kan immers omgaan met twee krachten die ieder mens in zich heeft: de ene kracht is die waarbij je erkent dat je zelf verantwoordelijkheid voor jezelf moet dragen. De andere kracht is die waarbij je onderkent dat je een sociaal wezen bent en dat ieder mens alleen maar kan leven in wisselwerking met andere mensen. Het eerste gaat dus uit van waardigheid, fierheid, zelfredzaamheid, goed opgeleid zijn en kritisch zijn. Het andere gaat uit van elkaar onderling steunen, van solidariteit, van het onderling opvangen van tekorten en handicaps, van het helpen bij achterstand en armoede. Vanuit het CDA zien we dat andere partijen een keuze uit die twee krachten maken. Een keuze voor óf de mens die sterk genoeg is om zijn eigen gang te gaan óf juist het aanhangen van het collectief als tegenhanger van het individu waarbij wordt uitgegaan van overheidssteun. En wat op dit moment door lijkt te slaan in Nederland, dat is dat wordt gekozen voor het model dat iedereen maar voor zichzelf moet zorgen. Een model dat haaks staat op onze visie dat je moet erkennen dat er altijd mensen zijn met authentieke tekorten, met handicaps, met achterstanden, met armoede. Met deze mensen die snel aan de zijlijn terecht kunnen komen, voelen wij als CDA-ers een compassie. Het is juist voor deze mensen aan de zijlijn dat wij oog en oor willen hebben. Nee, niet vanuit rechts, niet vanuit links, maar recht door het midden.

Concreet betekent dit dat ook het CDA meegaat in de bezuinigingen nu die vanwege de economie noodzakelijk zijn. Maar het betekent ook dat we bij alle keuzes fundamenteel rekening houden met de mensen die om welke reden dan ook niet geheel in staat zijn om hun eigen boontjes te doppen. We denken niet in eendimensionale oplossingen (in de volksmond ook wel populisme genoemd). Het CDA denkt in oplossingsrichtingen vanuit de verschillende perspectieven van de samenleving. Iedereen inclusief. Lastig om uit te leggen en uit te voeren, maar we geven het onszelf wel te doen. 3. Wat is er aan de hand met de begroting van Leudal? Op de derde plaats komen we uit bij de vraag waarom er op weg naar 2018 in Leudal zoveel bezuinigd moet worden? De begroting van 2015 ziet er immers best goed uit: wel ombuigingen, maar geen radicale ombuigingen; wel belastingverhogingen maar geen extreme verhogingen. Wat is nu het probleem van Leudal op weg naar 2018? Het college zegt: we hebben in Leudal een hoog, ja zelfs te hoog voorzieningenniveau, tegen een te lage prijs. Het CDA deelt die opvatting van het college. We hebben teveel accommodaties en gebouwen, we hebben te hoge loonkosten, we hebben wel heel erg mooie openbare ruimten, openbaar groen en een tiptop verzorgde woonomgeving. Daarop bezuinigen is de komende jaren echt noodzakelijk. En omdat we daar binnen de Limburgse gemeente zo weinig belasting voor betalen is ook een belastingverhoging voor het CDA best acceptabel. En laten we ook de hand in eigen boezem steken. Deze gemeente heeft sinds 2008 diverse coalities gekend die allemaal hun eigen accentwijzigingen op de beleidsvelden hebben doorgevoerd. Accentwisselingen die ervoor zorgden dat er steeds opnieuw geen duidelijke keuzes werden gemaakt. Laat staan dat ze leiden tot stevige ombuigingen. Er werd, achteraf gezien, teveel gevaren op kort cyclisch denken zonder daarbij voldoende oog te hebben voor de concrete financiële gevolgen voor het meerjarenperspectief. Net als nagenoeg alle andere partijen in deze raad heeft ook het CDA daarin een aandeel gehad. Daar kunnen we op weg naar een sluitende begroting in 2018 niet voor weg lopen.

Sterker nog: juist nu en in de komende jaren komt het erop neer dat wij hier in deze raad komen tot een meer bindende factor die aan ons allen de verantwoordelijkheid geeft om orde op zaken te stellen. 4. Wat vindt het CDA van het begrotingsvoorstel? De CDA-fractie heeft de laatste weken en maanden gezien dat het college intensief bezig was met de voorbereiding van deze begroting. De CDA-fractie heeft ook het signaal ontvangen van de provincie Limburg inhoudende dat het nu echt niet langer kan blijven bij plannen tot bezuiniging, maar dat het er nu echt op aan komt dat de al langer geplande bezuinigingen feitelijk worden doorgevoerd. Het CDA signaleert de volgende hoofdlijnen in deze begroting: - Een stevige vermindering en afbouw van het overschot aan accommodaties, gebouwen én parken. - Een doorzetten van de lijn tot verdergaande vermindering van de personeelslasten. - Het enkele jaren op rij fors minder aandacht besteden aan de fraaiheid van onze openbare ruimten, plantsoenen en gazons. - Het verhogen van de belastingen om daarmee de scherpe kantjes van de bezuinigingen af te halen. - En ook het inplannen van en bezuiniging op de drie decentralisatie zo gauw dat vanaf 2018 kan. Bepaald niet gecharmeerd is het CDA van het collegevoorstel als het gaat om de subsidies aan verenigingen, de bibliotheken en met name ook omvang van de bezuinigingen op alle verenigingsactiviteiten die zich richten op de jeugd. Dat zijn in de ogen van het CDA nu juist de onderdelen waarop je het minst zou moeten willen bezuinigen. We zoomen daarop nu één voor één dieper op in:

Subsidies verenigingen Direct bij de presentatie van het begrotingsvoorstel heeft het CDA zich bezorgd getoond over de aantasting van de subsidiëring richting verenigingen. Hiermee raak je immers de kern van onze samenleving. Voor veel verenigingen kwam een aankondiging van bezuinigingen niet als donderslag bij heldere hemel, maar de impact van de concrete invulling van de bezuiniging is hard aangekomen. Denk maar eens aan muziekverenigingen die hun subsidies op termijn voor maar liefst 90% zagen verdwijnen. Moeilijk uit te leggen dat sommige verenigingen voor 50% gekort worden en andere voor 90%. Vanuit de zijde van de gemeente was het antwoord dat de jeugd hierdoor ontzien zou worden. Maar hoe zit dit dan met de jeugdleden van muziekverenigingen? Daarom dienen we nu een amendement in dat uitgaat van het principe gelijke monniken gelijke kappen. Wij maken ons hard om de subsidies voor alle verenigingen zoveel mogelijk te ontzien. We beseffen dat de huidige voorgestelde kortingspercentages op de subsidies substantieel zijn. De contacten met vele verenigingen geven ons echter veel vertrouwen dat de verenigingen deze forse uitdagingen niet uit de weg zullen gaan maar er samen de schouders onder zullen zetten om de verenigingsactiviteiten op een acceptabel niveau te kunnen continueren. Vanuit het profiel van het CDA mag u verwachten dat wij ons sterk maken voor de verenigingen van Leudal. Wij gaan ervanuit; en de eerste tekenen van herstel van de economie hebben zich al aangediend; dat de huidige kortingspercentages een tijdelijke maatregel zullen blijken te zijn. Sterker nog: kijken we naar de toekomst (de eerste bezuinigingen voor verenigingen zijn eerst van kracht vanaf 2016) dan zal het CDA er alles aan doen om deze pijn waar mogelijk nog verder te verzachten. Wij roepen het college op om die ruimte in 2015 ook daadwerkelijk te zoeken. Graag een reactie van de portefeuillehouder of hij deze opvatting deelt. Meevallers komen wat ons betreft bij voorbaat terecht bij onze verenigingen, primair bij de jeugdactiviteiten. Het college heeft terecht in haar uitgangspunten opgenomen dat de jeugd zoveel mogelijk ontzien dient te worden. Het is in onze ogen daarom ook rechtvaardig om minder financiële taakstellingen neer te leggen bij verenigingen met veel jeugdige leden onder de 18 jaar. Ook op dit gebied treft u een CDA- wijzigingsvoorstel aan.

Bibliotheken Lezen is belangrijk voor de ontwikkeling van de kinderen binnen onze gemeenten. Goede leesvaardigheden en daarmee taalvaardigheden dragen op termijn bij aan voldoende kansen op de arbeidsmarkt en geven dus een beter toekomstperspectief. Belangrijk ook voor innovatie, groei in economie. Voor het CDA is een adequaat bibliothekennet een basisvoorziening. Het CDA kan daarom niet instemmen met de voorgenomen collegevoorstellen om op termijn een restbudget te reserveren van 50.000,- voor het bibliotheekwezen met de achterliggende gedachten dat deze voorziening gezocht dient te worden in Weert of Roermond. Maar, voorzitter, het gaat op veel plekken pijn doen en ook de bibliotheken zullen niet ontkomen aan het verder doelmatig en strak georganiseerd werken. Minder overheadkosten (denk aan gebouwen en personeel), en meer geld voor de te leveren dienst zelf (het uitlenen van boeken). Om dit te bewerkstelligen stellen wij voor om de bibliotheken in de dorpen van Leudal waar deze aanwezig zijn allemaal onder te brengen in de plaatselijke school. Kinderen kunnen hierdoor gebruik blijven maken van de bibliotheek. Ook volwassenen kunnen op deze manier lokaal van de bibliotheek gebruik blijven maken. Belastingen Normaal gesproken ben je trots als je belastingen tot de laagste drie gemeenten van Limburg behoren. Het CDA ziet evenwel dat dit hele beleid sinds 2008 om de lokale belastingen bij de laagste van Limburg te laten horen ons inmiddels dwars zit. Ja, zelfs onaangenaam knellend is, met als we niet uitkijken flinke ontwrichtende effecten op de Leudalse samenlevingen. Belastingen dienen immers in verhouding te staan tot de verwachtingen van onze inwoners als het gaat om voorzieningen en dienstverlening. Naar de beleving van het CDA moet hierin het roer echt om. We steunen om die reden het collegevoorstel om de belastingen twee jaar op rij méér dan trendmatig te verhogen.

De correcties op de subsidievoorstellen hebben wij als CDA evenwel niet uit nog verdere belastingverhogingen gehaald, maar uit aanvullende bezuinigingen op de bezuinigingen die het college voorstelt. De 3 decentralisaties Per 1 januari wordt de gemeente verantwoordelijk voor de jeugdzorg, WMO en de participatiewet. Mensen blijven langer wonen in de eigen omgeving wat de behoefte aan geschikte en aangepaste woningen maar ook voorzieningen doet toenemen. Een groot beroep wordt gedaan op de zelfredzaamheid van mensen en vrijwilligers en mantelzorgers. Uitgangspunt voor het CDA is dat er niemand tussen wal en schip valt en dat ieder de zorg en ondersteuning krijgt die nodig is. Goede communicatie met de zorgvragers maar ook met de inwoners in het algemeen is daarvoor noodzakelijk. Onlangs hebben we de verordening Jeugdzorg en WMO daarvoor vastgesteld en de verordening participatiewet zal de raad in december vaststellen. Als CDA willen we deze goed monitoren vanaf de start want onze zorg die we eerder hebben uitgesproken hoe dit in praktijk gaat uitpakken blijft vooralsnog aanwezig. Ellenhof Een bijzonder woord voor Ellenhof. Wat het CDA betreft heeft de bouw van Ellenhof, ondanks alle noodzaak om te komen tot bezuinigingen, nooit ter discussie gestaan. Ell verdient een adequaat gemeenschapshuis. Reeds jaren loopt het proces om te komen tot het nieuwe Ellenhof. De gemeente heeft hier ook al diverse besluiten over genomen en er zijn reed diverse kosten gemaakt. De aanloopkosten bedragen nu al 1,2 mln. Niet geloofwaardig om alsnog de stekker uit dit proces te trekken uiteraard. En ook nog eens heel slecht als we dat zouden doen, want via Ellenhof loopt ook een forse financiële tegemoetkoming van de provincie waardoor we ook moeten zorgen dat de herontwikkeling van Mariabosch en het daaraan gekoppelde SamenZorgenHuis in Baexem doorgang kunnen vinden. Wat ons betreft: discussie Ellenhof gesloten.

5. Welke conclusies trekt het CDA? Voorzitter met het slotwoord komen wij vanuit de CDA-fractie tot een afronding in eerste termijn. We begrijpen de noodzaak vanuit het college om te kiezen voor een gezond financieel toekomstperspectief. De lasten doorschuiven naar toekomstige generaties is geen goede zaak en het CDA zal nooit kiezen voor de instelling na mij de zondvloed. Kiezen voor een gezond financieel perspectief trekt een zware wissel op diverse beleidsvelden binnen onze gemeente, u heeft het al eerder in mijn betoog gehoord. Maar als raad laten wij niet zomaar het oor hangen naar het college. Immers het is juist de gemeenteraad die uiteindelijk de beslissingen neemt. In dat kader heeft u kunnen horen dat CDA-Leudal haar verantwoordelijkheden oppakt. Keuzes die wij maken zijn samengevat: minder bezuinigingen voor de verenigingen, ruimte houden voor kunst en cultuur, hart hebben voor de kern van de samenleving, de jeugd heeft de toekomst. Kortom: het behouden van de identiteit van ons mooie Leudal. We geven het je te doen; we geven het onszelf te doen; we geven het ons allemaal samen te doen.