MEEBOUWEN AAN HET VAK

8 BESTUURSWERK LHV DE DOKTER FEBRUARI 2015 T EK S T: B ER B ER B I J M A // F OTO G R A F I E: S I M O N E-M I CHELLE BESTUURSWERK IS BELANGRIJK EN EFFICIËNTIE KUN JE LEREN MEEBOUWEN AAN HET VAK Ja, het kost tijd. Maar: bestuurswerk levert ook heel veel op, voor jezelf en de beroepsgroep. Het verbreedt je horizon én zorgt ervoor dat je als huisarts een vinger in de pap houdt bij de ontwikkeling van je eigen vakgebied. Vanaf dit jaar biedt de LHV Bestuursacademie (aankomend) bestuurders diverse scholingsmogelijkheden. Het is ongelooflijk belangrijk dat wij, die de praktijk van de spreekkamer kennen, grip houden op wat er met ons eigen vak gebeurt. Van intensievere relaties met de gemeente tot landelijke ontwikkelingen op het gebied van bekostiging er is heel wat gaande in huisartsenland. Terwijl mijn eígenlijke werk in de spreekkamer plaatsvindt, denkt menig huisartsen. Maar is dat zo? Steeds meer wordt bestuurswerk gezien als een taak die weliswaar niet medisch-inhoudelijk is, maar net zo belangrijk is voor het vak als het echte dokteren, zegt Paulus Lips, landelijk LHVbestuurder. De oprichting van de LHV Bestuursacademie (zie kader op pagina 13), die huisartsen helpt bij het ontwikkelen en versterken van bestuurlijke vaardigheden, past in die ontwikkeling. "Wij als huisartsen weten als geen ander wat er in de spreekkamer gebeurt", zegt Lips. "Daarom kunnen we bij al die ontwikkelingen maar beter zorgen dat wíj zelf aan het stuur zitten. Het is ongelooflijk belangrijk dat wij vanuit de praktijk grip houden op de ontwikkeling van ons eigen vak." Zelf verdeelt hij zijn tijd ongeveer fifty-fifty tussen de huisartsenpraktijk en het LHV-bestuurswerk. "Als ik met een zorgverzekeraar aan tafel zit, ben ik blij dat ik vanuit de praktijk van de spreekkamer kan spreken." ERGERNIS Bestuurswerk kost tijd, en hun tijd is huisartsen nu eenmaal erg kostbaar. Dus waarom zou je überhaupt een bestuurstaak op je nemen in bijvoorbeeld kring, wagro of zorggroep? "Ergernis", antwoordt Theo Bol- ERIKA VAN ELK, BESTUURSLID LHV- HUISARTSENKRING NIJMEGEN E.O praat ik mee over hoe het anders zou kunnen, Liever dan dat ik een negatief gevoel heb bij hoe zaken geregeld zijn. Ik vind het belangrijk om als bestuurdslid maar ook als huisarts verantwoording af te kunnen leggen naar zowel de huisartsleden als de patiënt. Daarnaast vind ik het een prettig idee door middel van het

9 Liever meepraten dan een negatief gevoel bestuurswerk enige invloed op de toekomst van ons vak, maar ook op mijn eigen toekomst, te hebben. Tot vorig jaar was ik commissielid binnen de wagro. Dat was een veilige omgeving om voeling te krijgen met het bestuursvak. Binnen de wagro heeft iedereen ongeveer dezelfde levens- en huisartservaring, wat maakt dat er in een ongedwongen sfeer enthousiast kan worden gediscussieerd over hoe ons vak zo goed mogelijk gestalte kan worden gegeven. Binnen het kringbestuur wordt er veel meer een bestuurder van je verwacht. Ik ervaar dat heel positief: het levert zelfreflectie op, je krijgt een brede kijk op het vak en je leert om complexe zaken simpel te maken, want uiteindelijk moeten er doelgerichte besluiten worden genomen. Dat laatste vind ik overigens weleens een dilemma. Ik hou van de nuance en van de lange-termijnvisie, maar in het bestuurlijke krachtenveld word je met elkaar soms opgejaagd om snel besluiten te nemen. Daarin moet je voortdurend een middenweg zoeken. Met een opgroeiend gezin, een man met een carrière in het ziekenhuis en het huisartsenwerk als mijn core business, blijft de balans tussen werk en privé een kwestie van keuzes maken. Maar voorals nog levert het bestuurswerk me meer voldoening dan onrust op. Ik zou alle jonge artsen willen aanraden om eens te kijken wat er buiten de spreekkamer speelt. Het is ontzettend interessant én van belang voor je eigen toekomst.

10 lerman, docent van de nieuwe cursus Van huisarts naar bestuurder. "Zodra je je de vraag stelt: 'Waarom gebeurt dit op deze manier in mijn wereld?' ben je rijp voor bestuurswerk. Veel huisartsen ergeren zich, is mijn ervaring. Daar kun je het bij laten, maar als je jezelf de waarom-vraag stelt, wordt het tijd dat je over een bestuursfunctie gaat nadenken. Natuurlijk kun je met bestuurswerk niet de wereld naar je hand zetten, maar het leidt er op z n minst toe dat je gaat begrijpen en wellicht accepteren waarom dingen geregeld zijn zoals ze zijn. En misschien kun je je invloed aanwenden om hier en daar wat bij te sturen. Begrip en acceptatie geven in ieder geval rust een veel positievere emotie dan ergernis." Blijft natuurlijk de praktische vraag hoe je er tijd voor maakt. Ieder moet voor zichzelf de afweging maken of bestuurstaken in te passen zijn, zegt Bollerman. Maar het is in ieder geval verstandig dat werk zo efficiënt mogelijk te doen. Je kunt niet vrij nemen om een rapport te lezen. Wij geven in onze cursus tips om rapportages efficiënt te lezen, in plaats van microscopisch. De juiste mate van ondiepgang, noem ik dat altijd. Zorg dat je overzicht hebt, zoom alleen in op details als dat nodig is." IN DE OPLEIDING Er zijn heel wat bestuursvaardigheden die je kunt aanleren, zegt Lips. Belangrijk is dat al in de opleiding aandacht is voor zaken die niet medisch-inhoudelijk zijn, en ook daarna. "Het begint al bij de eigen praktijkvoering. Huisartsen in opleiding zeggen al jaren dat ze daar beter in geschoold willen worden. Als je je eigen praktijk goed bestuurt, betekent dat automatisch dat je met de organisaties daaromheen te maken krijgt: je maakt afspraken met bijvoorbeeld de kring, de hagro, de zorggroep. Al vanaf de opleiding moet het bewustzijn groeien dat huisarts-zijn méér is dan het medischinhoudelijke; de eerstelijns zorg past in NORBERT HOOGSTEDER, BESTUURDER VAN HUISARTSENZORGGROEP OUDE IJSSEL is prettig om in een vroeg stadium bij ontwikkelingen in de huisart- Het senzorg betrokken te zijn en het gevoel te hebben dat je een beetje kunt meedraaien aan het roer van die supertanker. Tegen de tijd dat vernieuwingen bij mij in de spreekkamer aankomen, weet ik waar het om gaat. Toen ik als huisarts in deze regio begon, werd ik door mijn hagro min of meer verplicht vrijwillig afgevaardigd als bestuurder van de toenmalige Regionale Huisartsen Vereniging. Daarna is van het ene het andere gekomen. Blijkbaar ligt besturen me wel; naast mijn fulltime werk als huisarts vervul ik verschillende bestuurs- Je leert elkaars expertise kennen en respecteren

LHV DE DOKTER FEBRUARI 2015 BESTUURSWERK 11 functies, ook buiten de zorg. Het fijne aan bestuurswerk is toch dat je eraan kunt bijdragen dat voorgenomen beleid tijdig wordt omgevormd tot maatregelen die voor patiënten billijk zijn. Natuurlijk is die invloed beperkt, maar niet frustrerend klein. Het zou pas frustrerend zijn als ik totaal onvoorbereid met nieuwe maatregelen zou worden geconfronteerd en zou denken: wie dít nu weer heeft verzonnen. Tijd blijft een lastige factor, niet zozeer de totale tijd die je aan bestuurswerk kwijt bent, maar wel om alle afspraken in te plannen, zeker als overleggen overdag moeten plaatsvinden. Anderzijds vind ik het heel belangrijk dat we bestuurswerk niet overlaten aan professionele bestuurders. Sterker nog: ik zie het juist als mijn functie om tegenwicht te bieden aan fulltime bestuurders, die niet of niet meer met de voeten in de klei staan. Wij kunnen tegenwicht bieden aan fulltime bestuurders JOBS GEBHARD, LID VAN HET KERNTEAM INFECTIEZIEKTEN REGIO ROTTERDAM toeval en vanwege mijn Door interesse ben ik tien jaar geleden betrokken geraakt bij het griepdraaiboek dat destijds voor de regio werd opgezet. Daarna is van het een het ander gekomen, en inmiddels ben ik lid van het kernteam dat gaat over alles wat met rampen en infectieziekten te maken heeft. Van daaruit rapporteer ik aan de kring. In het kernteam zitten afhankelijk van het onderwerp verder onder meer GGD, de GHOR, een huisarts namens de huisartsenposten, politie, brandweer, ambulancezorg, VRR, crisiscoördinator ziekenhuis en de gemeente. Daarnaast draai ik mee in de regionale Expertisegroep huisartsen acute zorg. Ik vind het plezierig om op het gebied van rampen en infectieziekten eraan bij te dragen dat anderen een goed beeld krijgen van wat huisartsen wel en niet kunnen. Dat zorgt ervoor dat ons werk op de juiste manier wordt ingepast in protocollen. Daarnaast is het ontzettend leuk om als beroepsgroepen onderling begrip voor elkaar te krijgen. GGD-artsen bijvoorbeeld werken zó anders dan huisartsen. In de loop der jaren leer je elkaars expertise kennen en respecteren. Mijn werk voor het kernteam kost gemiddeld zo n vier uur per maand, al was het de laatste maanden intensiever, vanwege vergaderingen over ebola. Als afspraken tijdig gemaakt worden, kan ik mijn werk er goed omheen plannen. En het is vooral fijn om met hele concrete zaken bezig te zijn; liever een draaiboek of een takenlijst dan een beleidsdocument. 'Al vanaf de opleiding moet het bewustzijn groeien dat huisarts-zijn méér is dan het medischinhoudelijke; de eerstelijns zorg past in een groter systeem waarin verschillende bestuurlijke organen actief zijn'

12 BESTUURSWERK LHV DE DOKTER FEBRUARI 2015 een groter systeem waarin verschillende bestuurlijke organen actief zijn. Dat besef leeft nog te weinig, maar ik zie het de afgelopen jaren duidelijk groeien: het belang van bestuurswerk wordt steeds beter onderkend. Dat zie je bijvoorbeeld aan het platform medisch leiderschap, dat in 2012 is opgericht. Het platform heeft in ieder geval al bereikt dat onderwerpen als besturen en leiderschap meer aandacht krijgen in de beroepsgroep." Ook aan de snelle ontwikkeling van de wagro s, waarin veelal jonge waarnemers Voor goed beleid moet je de praktijk goed kennen. Dat zet huisartsen bij voorbaat op voorsprong en hidha s zich verenigen, is volgens Lips te zien dat de nieuwe generatie huisartsen zich interesseert voor de andere kant van het vak. "Bovendien fungeren de wagro s als belangrijke kweekvijver: het gebeurt nogal eens dat de leden overstappen naar een bestuursfunctie in kring of ledenraad." BREDERE HORIZON Bestuurswerk verbreedt je horizon, zeggen zowel Lips als Bollerman. "Je ontmoet andere mensen met bijzondere verhalen, je denkt na over wat beleid in invloed is. Je wereld wordt simpelweg groter", zegt Bollerman. Maar, benadrukken ook beiden, dat wil niet zeggen dat iedere huisarts bestuurswerk zou moeten doen. "Je moet er wel plezier in hebben", zegt Lips. "Besturen is toch iets heel anders dan wat je in je spreekkamer doet." Hebben zijn patiënten baat bij een bestuurder als huisarts? "Ik zie het verband eerder andersom: voor mijn bestuurswerk is het heel belangrijk dat ik kan putten uit ervaringen uit de spreekkamer. De individuele patiënt heeft er minder aan dat ik bestuurder ben, hoewel ik denk dat je aan mij wel een betere en leukere huisarts heb als ik bestuurswerk kan doen. Het houd me scherp en fris." Ook Bollerman denkt er zo over, al hoedt hij zich voor al te stellige uitspraken.: "Een patiënt heeft baat bij een huisarts die goed in z n vel zit. Een huisarts die begrijpt wat er op zijn vakgebied gaande is, zit wellicht beter in z n vel dan een huisarts die zich ergert." EIGENSCHAPPEN Wat maakt iemand tot een goede bestuurder? Voor Lips is betrouwbaarheid een belangrijke factor. "Je moet betrouwbaar zijn in uitspraken en in het volgen van de lijn die je voor ogen hebt. Daarnaast moet je een goede band hebben met de mensen die Het is fijn om te begrijpen hoe de zorgwereld in elkaar zit

13 je vertegenwoordigt: je moet weten wat er speelt en kunnen luisteren. Ook niet onbelangrijk: hoofd- en bijzaken onderscheiden." "Voor goed beleid moet je de praktijk goed kennen", zegt Bollerman. Dat zet huisartsen bij voorbaat op voorsprong, vindt hij. "Ik denk dat vrijwel iedereen geschikt is voor een bestuurstaak, al is de een meer een natuurtalent dan de ander. Een zwak punt van menig bestuur is dat de leden onderling te weinig zicht hebben op elkaars kwaliteiten. De een heeft als perfectionist oog voor details, een ander heeft juist de vaardigheid en het geduld zaken aan de achterban uit te leggen, een derde kan goed lobbyen. Ik zou ervoor pleiten om bij het aantreden van een nieuwe bestuurder eerst eens even een halfuurtje te praten over de vraag: wat zijn jouw sterke punten? Pas als ieder op de eigen kwaliteiten benut wordt, functioneert een bestuur optimaal." NIEUW: LHV Bestuursacademie Bent u bestuurder, of wilt u misschien binnenkort of in de verdere toekomst aan een bestuursfunctie beginnen naast uw huisartsenvak? Vanaf dit jaar kunt u terecht bij de LHV Bestuursacademie, die u als (aankomend) huisarts-bestuurder helpt bij het ontwikkelen en versterken van uw bestuurlijke vaardigheden. Pak de regie en bepaal mee Onder de vlag van de LHV Bestuursacademie bieden we u praktische, geaccrediteerde nascholingen aan. Deze cursussen worden geïnitieerd door de landelijke LHV of door uw huisartsenkring, omdat we het belangrijk vinden te investeren in bestuurlijk actieve huisartsen van vandaag en morgen. Juist nu de ontwikkelingen in de (huisartsen)zorg zo razendsnel gaan, is een sterk bestuurlijk kader onmisbaar. Meer informatie op www.lhv.nl/lhv-academie SUZANNE SCHOENMAKER, PENNINGMEESTER BIJ DE LANDELIJKE ORGANISATIE VAN ASPIRANT HUISARTSEN (LOVAH) penningmeesterschap is meestal iets dat Het je wordt toegeschoven, een soort corvee. Zo begon het bij mij ook, maar inmiddels vind ik het erg leuk. De geldstromen die je als penningmeester onder ogen krijgt, geven goed zicht op waar een organisatie zich mee bezighoudt en welke banden er zijn met andere organisaties. De cursusdag van de LHV voor alle LOVAH-penningmeesters ook van regionale afdelingen helpt ons om allemaal op dezelfde manier ons werk te doen. Daarnaast ga ik in februari nog de LHV-boekhoudcursus van één dag volgen. De grote lijnen om mijn eigen werk heen hebben mij altijd al getriggerd. Het is erg leuk om mee te denken over wat er speelt in de zorg. Zo ben ik na mijn aantreden bij de LOVAH betrokken geraakt bij het uitwerken van het eerder gepresenteerde visiedocument Coach, cure & care 2025. Het was erg leuk om met andere zorgpartijen om tafel te zitten, waaronder het ministerie. Dat is waar je het uiteindelijk voor doet: invloed uitoefenen op toekomstig beleid. Ik was verbaasd over hoe goed er naar ons geluisterd werd en dat de minister zelf het rapport destijds in ontvangst wilde nemen. Het is fijn om te begrijpen hoe de zorgwereld in elkaar zit. Dat geeft mij ook het gevoel dat ik daar vanuit de spreekkamer meer sturend in kan optreden. Hoe meer je weet, hoe beter je de zorg voor je patiënt kunt regelen. Ook met het oog op de verre toekomst denk ik dat patiënten baat hebben bij bestuurswerk van artsen. Mensen moeten nu bijvoorbeeld steeds meer zelfredzaam worden. Dat vraagt om middelen en informatie, beginnend bij goede aandacht voor gezondheid in het onderwijs. Daar kunnen bestuursorganen aan werken, in het belang van toekomstige patiënten. De tijd die bestuurswerk vraagt, blijft een dilemma. Ik heb wel geleerd efficiënt te werken, maar het gevaar daarvan is weer dat je te veel doet. Met dat dilemma ben ik nog niet klaar. Maar het weegt voor mij niet op tegen hoe leuk ik bestuurswerk vind.