ALERT MET RECHT VAN SPREKEN Vertrouwen in kwaliteit Nieuwe omgangsvormen tussen overheid en middenveld Jos van der Lans
www.josvdlans.nl
Eerste periode 1945 1965 Opbouw verzorgingsstaat Drijvende krachten: verzuilde en politieke elites Politek-bestuurlijke ambitie: Bieden van bestaanszekerheid, wederopbouw Angst voor moreel verval, zedenverwildering, massajeugd
Eerste periode 1945 1965 Opbouw verzorgingsstaat Professionele ambitie: Beschavingsoffensief, onmaatschappelijkheidsbestrijding Ontwikkeling van een professie (sociale wetenschappen) Institutionele vormgeving: Particulier initiatief, verantwoording in eigen kring Verzuilde organisaties, Weinig staatsinvloed. Belangrijkste steekwoorden: moralistisch en regentesk, ingetogen samenleving
Tweede periode 1965 1985 Uitbouw verzorgingsstaat Drijvende krachten: de nieuwe middenklasse, de nieuwe professionals Politiek-bestuurlijke ambitie: Emancipatoir: achterstandsgroepen, jongeren, vrouwen Verwetenschappelijking, professionalisering
Tweede periode 1965 1985 Uitbouw verzorgingsstaat Professionele ambitie: Maatschappelijke veranderingsperspectief Gestuurde zelfontplooiing Optimaliseren van kansen Institutionele vormgeving Ontzuiling en democratisering, Aansturing door overheid Professionals ontdeden zich van hun zuilbazen Professionele instellingen
Derde periode 1985 2005 Afbouw verzorgingsstaat Drijvende krachten: No nonsense politici, technocraten en managers Politiek-bestuurlijke ambitie: Beheersing kosten Sturing op resultaat Stimuleren van marktwerking
Derde periode 1985 2005 Afbouw verzorgingsstaat Professionele kenmerken: in het defensief (zachte sector, geitenwollen sokken, zachte heelmeesters) professionals ondergeschikt aan organisatie/management aandacht voor verantwoording: registratievlucht Institutionele vormgeving: Schaalvergroting, prestatieverantwoording naar overheid Opkomst en professionalisering van managers Interne controle en verantwoording (planning & control) Maatschappelijke ondernemingen
Derde periode 1985 2005 Afbouw verzorgingsstaat Belangrijkste steekwoorden: Ontideologisering: van moralistisch via emancipatoir wordt het neutraal/instrumenteel. Economisering van het primaire proces (kostprijs, productieberekeningen)
Vierde periode 2005 2025 Herbouw verzorgingsstaat Drijvende krachten:????????????? Bestuurlijk-professionele ambities:????????????? Professionele kenmerken:????????????? Institutionele vormgeving:????????????? Steekwoorden:?????????
Onoverkomelijke problemen derde periode 1. Elastieke relatie overheid-middenveld 2. Wie bepaalt of maatschappelijke ondernemingen hun werk goed doen? 3. Bureaucratische afstandelijkheid 4. Verantwoording door registratiedrang 5. Vlucht in cijfers / toezicht 6. Behoudzuchtige professionals en reorganiserende managers
WRR- Bewijzen van goede dienstverlening DIAGNOSE 1. Informatie-explosie 2. Dictatuur van de middelmaat 3. Illusie van soeverein kiezende consument 4. Afwezigheid van politiek-normatief debat 5. Stapeling van toezicht
WRR- Bewijzen van goede dienstverlening NIEUWE ONTWERPPRINCIPES 1. Kennis bundelen 2. Investeer in innovatie 3. Organiseer actieve tegenspelers 4. Zorg voor open en stimulerende vormen van verantwoording 5. Creëer een sober, selectief en positief toezicht
Vertrouwen op kwaliteit omslag van kwantiteit naar kwaliteit 1. van eendimentionele legitimatie naar multimaatschappelijke verantwoording 2. van bedrijfsmatige aanpak naar maatschappelijke aanpak 3. van productieprofessionaliteit naar dialoogprofessionaliteit 4. van consumenten naar burgers
van eendimentionele legitimatie naar multimaatschappelijke verantwoording
van bedrijfsmatige aanpak naar maatschappelijke aanpak BEDRIJFSMATIG resultaten efficiency aanpassing leiderschap innovatie geheimhouding exit effectiviteit eigen belang winst MAATSCHAPPELIJK regels behoorlijkheid anticipatie verantwoording zorgvuldigheid openbaarheid voice rechtmatigheid roeping algemeen belang
van productieprofessionaliteit naar dialoogprofessionaliteit ZACHTE KWALITEITEN Dialoog Toewijding Roeping Mededogen Hartstocht/passie Tijd nemen Ruimte voor intuïtie Zorgen voor Leefwereld Kwaliteit Kleinschalig Zelfcontrole Autonoom Persoonsgericht HARDE SYSTEEMEISEN Consult Je werk doen Beroep Diagnose Prof. (beroeps) codes Tijd schrijven Standaardisering Zorgen dat Systeemwereld Kwantiteit Grootschalig Systeemcontrole Management-gestuurd Organisatiegericht
van consumenten naar burgers Consumenten Met voeten stemmen Exit Ik-georienteerd Publieke sector als supermarkt Klaagcultuur klachtenreglementen Burgers Stemverheffen Voice Wij-orientatie Publieke sector als ontmoetingsplek tussen burgers en professionals Inspraakcultuur burgerhandvesten
Vierde periode 2005 2025 Herbouw verzorgingsstaat Drijvende krachten: Professionals en burgers Bestuurlijk-professionele ambities: Vertrouwen geven aan burgers Publieke sector als integratiemoter Sturen op kwaliteit ipv kwantiteit Proceseisen aan maatschappelijke verantwoording
Vierde periode 2005 2025 Herbouw verzorgingsstaat Professionele kenmerken: ruimte voor mensenwerk Institutionele vormgeving: Maatschappelijke onderneming als glazen huis Steekwoorden: maatschappelijke verantwoording en maatschappelijk rendement HERIDEOLOGISERING
Waarom het niet zal gebeuren? Politiek de kunst van het loslaten niet beheerst Mediacratie dramademocratie Publieke sector is conjunctuurgevoelig, geen financiele zekerheid Wie consumenten zaait, zal consumenten oogsten Conservatieve politieke conjunctuur
Waarom het wel zal gebeuren? Omdat anders niemand meer in deze sectoren wil gaan werken Omdat instellingen sturing op kwaliteit zullen afdwingen Omdat maatschappelijk ondernemingen steeds overtuigender worden Omdat burgers liever vertrouwen op professionals dan dat ze ze consumeren
Wie helpt ons naar het nieuwe tijdperk?