Onderwerp Wet maatschappelijke ondersteuning, de kanteling in de gemeente Boxtel. Status oordeelvormend Voorstel 1. Kennis te nemen van bijgaande notitie De kanteling in de gemeente Boxtel. 2. Voor de kanteling een kader te stellen door te kiezen voor een scenario. 3. Het college opdracht te geven de keuze voor het scenario verder uit te werken in de Wmo- Verordening, Wmo-Besluit, Wmo beleidsregels en het Wmo Beleidsplan. Inleiding In 2007 is de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) in de gemeente beleidsarm ingevoerd. De nieuwe functie hulp bij het huishouden is ingevoegd in het bestaande beleid Wet voorzieningen gehandicapten (Wvg). Gemeenten hebben met de Wmo de opdracht om beperkingen van burgers te compenseren, zodat zij kunnen participeren in de maatschappij. Het is aan gemeenten dit compensatiebeginsel vorm te geven. Tot nu toe heeft de nadruk vooral gelegen op het verstrekken van individuele voorzieningen: rolstoelen, vervoersvoorzieningen, woningaanpassingen en hulp bij het huishouden. Landelijk is de Wmo doorontwikkeld in het VNG-project de Kanteling. Nagedacht is hoe de compensatieplicht geconcretiseerd zou kunnen worden in het beleid. Er is afgestapt van het denken in voorzieningen, zoals onder de Wvg en de AWBZ gebruikelijk was. Voorop staat nu het resultaat, dat ter compensatie van de problemen die iemand ondervindt bereikt moet worden, zodat de burger zichzelf kan redden en participeren. De ondersteuning is dus niet meer gericht op het verstrekken van individuele voorzieningen (alleen). Bij de kanteling wordt breder gekeken naar ondersteuning. De ondersteuning kan anders georganiseerd worden, bijvoorbeeld in algemene of collectieve voorzieningen. Met kantelen wordt bedoeld het doorontwikkelen van het Wmo beleid voor individuele voorzieningen. Hierbij ligt het accent op empowerment: het versterken van de zelfredzaamheid van de burger, waarbij wederkerigheid een grote rol speelt. Dat betekent dat de burger met een beperking niet alleen ontvanger is van ondersteuning, maar ook zelf een bijdrage levert. Kortom uitgaan van de eigen kracht van de burger. In bijgaande notitie wordt u geïnformeerd over de kanteling en wat de kanteling betekent voor de gemeente Boxtel. In hoofdstuk 5 worden vier scenario s beschreven. U wordt gevraagd een keuze te maken voor een scenario. Hiermee stelt u een kader voor de kanteling in de gemeente Boxtel. Dit wordt verder uitgewerkt in de Wmo- Verordening, het Wmo-Besluit en de Wmo- Beleidsregels en het Wmo-Beleidsplan 2012-2015. Deze beleidsstukken worden later dit jaar aangeboden aan het college en raad ter vaststelling. Pagina 1
De vier scenario s worden hieronder beknopt weergegeven. Alles blijft bij het oude, de gemeente Boxtel zorgt voor haar burgers. Dit scenario beschrijft de huidige situatie. Er wordt minimaal een beroep gedaan op de eigen kracht van de burger en zijn sociale netwerk. De lokale overheid zorgt maximaal voor haar burgers. De verantwoordelijkheidsladder wordt niet strikt gehanteerd. Burgers zijn niet verplicht een beroep te doen op algemene voorzieningen (zoals bijvoorbeeld een boodschappenservice van een supermarkt). Bepaalde algemeen gebruikelijke voorzieningen verstrekt de gemeente als Wmo-voorziening (zoals nu bijvoorbeeld de elektrische fiets met trapondersteuning en het tweede toilet boven). Ondersteuning vindt zo veel mogelijk plaats door het verstrekken van individuele voorzieningen. Het voorzieningenaanbod wordt niet vernieuwd of anders georganiseerd. Uitgegaan wordt van het huidige limitatieve voorzieningenlijstje (hulp bij het huishouden, vervoers- en rolstoelvoorzieningen en woningaanpassingen). Er worden geen collectieve voorzieningen opgezet. De burger hoeft niet zelfredzaam te zijn en zelf naar draagkracht een oplossing te zoeken. Alleen voor hulp bij het huishouden wordt een eigen bijdrage gevraagd. Omdat dat onder de AWBZ tot 1 januari 2007 ook gold. Voor de overige voorzieningen wordt geen eigen bijdrage gevraagd. Burgers betalen naar draagkracht, maar maximaal 25% van de kosten voor een woningaanpassing zelf (eigen aandeel). De rest vergoedt de gemeente. De Wmo kantelt, de gemeente Boxtel ondersteunt burgers met een beperking. Er wordt een beroep gedaan op de eigen kracht van de burger en zijn sociale netwerk. Zo nodig helpt de gemeente om de eigen kracht of het sociale netwerk te versterken. De lokale overheid ondersteunt de burger met een beperking als dat nodig is. De verantwoordelijkheidsladder wordt toegepast. Burgers moeten gebruik maken van de algemene voorzieningen die in de gemeente beschikbaar zijn. Algemeen gebruikelijke voorzieningen worden niet verstrekt door de gemeente. Het voorzieningenaanbod wordt vernieuwd. Er worden collectieve voorzieningen opgezet. Hierdoor worden er minder individuele voorzieningen verstrekt. De burger is zelfredzaam en zoekt zelf naar draagkracht een oplossing voor zijn probleem. Voor alle voorzieningen wordt een eigen bijdrage gevraagd. Dus ook voor scootmobielen, speciale fietsen en roerende woonvoorzieningen (tillift, traplift). Voor het gebruik van een rolstoel mag volgens de jurisprudentie geen eigen bijdrage worden gevraagd. Voor een eigen aandeel in de kosten van een woningaanpassing wordt geen maximum meer gesteld van 25%. De burger betaalt naar draagkracht mee gedurende 39 weken (drie jaar). Dat kan betekenen dat hij de volledige kosten zelf betaalt. Maar de kosten die overblijven na drie jaar zijn voor rekening van de gemeente. Pagina 2
De Wmo kantelt wat verder, de gemeente Boxtel ondersteunt burgers met een beperking. De punten genoemd bij scenario 2 die hier ook gelden worden niet nogmaals weergegeven. Toegevoegd worden onderstaande punten. Er wordt maximaal ingezet om collectieve voorzieningen op te zetten. De gemeente ondersteunt alleen de kwetsbare burger, die een inkomen heeft tot twee maal de bijstandsnorm. Is het inkomen hoger dan verwacht de gemeente dat hij de ondersteuning zelf kan regelen (en betalen). De gemeente Boxtel is er alleen als vangnet voor de meest kwetsbare burgers. Hier worden de wettelijke en juridische grenzen opgezocht. De punten genoemd bij scenario 3 die hier ook gelden worden niet nogmaals weergegeven. Toegevoegd worden onderstaande punten. De gemeente ondersteunt alleen de kwetsbare burger, die een inkomen heeft tot 120% van de bijstandsnorm. Is het inkomen hoger dan verwacht de gemeente dat hij de ondersteuning zelf kan regelen (en dus betalen). Hij komt dan bijvoorbeeld niet meer in aanmerking voor hulp bij het huishouden of een scootmobiel. Sommige voorzieningen kunnen burgers zelf regelen. Bijvoorbeeld kleine woningaanpassingen tot aan een bepaald bedrag. De gemeente draagt daar niet meer aan bij. Bijzondere bijstand voor de eigen bijdrage AWBZ of Wmo wordt afgeschaft voor minima. Momenteel wordt voor minima tot 110% van de bijstandsnorm de eigen bijdrage gecompenseerd door het verstrekken van bijzondere bijstand. Het vermogen wordt meegewogen bij de verstrekking van Wmo-voorzieningen. Momenteel betalen alleen huiseigenaren een eigen aandeel bij een woningaanpassing. In dit scenario wordt ook het eigen aandeel opgelegd bij huurders. Argumenten Per scenario worden argumenten gegeven. 1.1 Voor de burger verandert er niets. 1.2 De druk voor mantelzorgers en andere leden van het sociaal netwerk van de burger met een beperking is hierbij het laagst. 1.3 Burgers met een beperking hebben vaak al meerkosten als gevolg van die beperking. Daarom is uitbreiding van het betalen van een eigen bijdrage of eigen aandeel niet wenselijk. 2.1 Dit scenario geeft invulling aan de kanteling. Zie ook de argumenten om te kantelen in hoofdstuk 4.1 van de notitie. Pagina 3
2.2 De sterkste schouders dragen de zwaarste lasten. Burgers betalen naar draagkracht mee aan hun ondersteuning. Zie ook de argumenten die hiervoor genoemd worden bij scenario 2. 3.1 De burger met een inkomen hoger dan tweemaal de bijstandsnorm kan de ondersteuning best zelf regelen. 3.2 De toegang tot de Wmo wordt hiermee gereguleerd, waardoor de (uitvoerings)kosten lager worden. 4.1 De burger met een inkomen hoger dan 120% van de bijstandsnorm kan de ondersteuning best zelf regelen. 4.2 De toegang tot de Wmo wordt hiermee nog verder gereguleerd, waardoor de (uitvoerings)kosten nog lager worden. 4.3 Volgens het rijk is bijzondere bijstand voor de eigen bijdrage AWBZ en Wmo niet nodig. Ook van minima verwacht het rijk dat zij een minimale eigen bijdrage kunnen betalen. 4.4 Bij dit scenario is maximaal ingezet om de Wmo toekomstbestendig te maken. De Wmo is er alleen voor de meest kwetsbare burgers. Kanttekeningen Per scenario worden kanttekeningen gegeven. 1.1 Ondanks de landelijke ontwikkelingen en inzichten kantelt de Wmo in de gemeente Boxtel niet mee. 1.2 De Wmo vraagt een steeds groter wordende bijdrage van de gemeente. En dit terwijl de middelen schaarser worden en de doelgroep van de Wmo de komende jaren steeds groter wordt. 2.1 Het verhoogt de druk op mantelzorgers, vrijwilligers en andere leden uit het sociaal netwerk van de burger met beperking. 2.2 Burgers met een beperking hebben vaak al meerkosten als gevolg van die beperking. Daarom is uitbreiding van het betalen van een eigen bijdrage of eigen aandeel niet wenselijk. Zie ook de kanttekeningen die hiervoor genoemd worden bij scenario 2. 3.1 Inkomensgrenzen hanteren is volgens de VNG niet toegestaan. Het is in strijd met de eigen bijdrage systematiek in de Wmo. Desondanks zijn er gemeenten die het hanteren. Jurisprudentie in de toekomst zal hierover duidelijkheid geven. Pagina 4
Zie ook de kanttekeningen die hiervoor genoemd worden bij scenario 3. 4.1 Het is redelijk en billijk te verlangen dat een burger met vermogen (geld op de bank, aandelen of overwaarde op huis) dat geld gebruikt om een noodzakelijke woningaanpassing of andere Wmovoorzieningen te financieren. Onduidelijk is of het vermogen meegewogen mag worden bij toekenning van een Wmo-voorziening. Hier is nog geen jurisprudentie over. Uitvoering en planning Zie hoofdstuk 6 van bijgaande notitie. Communicatie Op 14 februari 2011 is de Wmo Adviesraad gevraagd een advies uit te brengen over de notitie. Op 7 april 2011 is het advies van de Wmo Adviesraad ontvangen. Op 7 en 12 april zijn ook de adviezen van Kansplus en de Zonnebloem ontvangen. De uitgangspunten bij de kanteling worden onderschreven. Zij willen dat de kanteling vanuit de inhoud benaderd wordt en niet vanuit bezuinigingsoogpunt. Zij zien de kanteling graag gefaseerd ingevoerd. De Wmo Adviesraad benadrukt dat informatie over de kanteling en communicatie met de burgers van groot belang is. Verder worden nog enkele opmerkingen gemaakt. Bijgevoegd zijn de drie adviezen en de reactie op de opmerkingen. Zie verder ook hoofdstuk 6 van de notitie. Boxtel, 24-05-11 BURGEMEESTER EN WETHOUDERS VAN BOXTEL de secretaris, de burgemeester, drs. J.K. Fraanje F.H.J.M. van Beers Bijlagen Notitie: De kanteling in de gemeente Boxtel. Adviezen van Kansplus d.d. 3 april 2011, van de Zonnebloem d.d. 8 april 2011 en van de Wmo Adviesraad d.d. 5 april 2011. Antwoordbrief met bijlagen voor de Wmo Adviesraad. Ter inzage N.v.t. Contactpersoon Afdelingshoofd Sociale Zaken G.Schönfeld, gsc@boxtel.nl, 0411655379 Pagina 5