Beschikking Kenmerk: BVB-007227-bm Betreft: spaaractie met boek Chocolade volgens Côte d Or Datum: 19 december 2006 Beschikking van het Commissariaat voor de Media betreffende overtreding van artikel 6, eerste lid, eerste volzin van de Wet op de vaste boekenprijs door Kraft Foods Nederland B.V. (hierna: Kraft Foods). a. Verloop van de procedure 1. Bij brief van 13 oktober 2006, kenmerk BVB-006145-bm, heeft het Commissariaat Kraft Foods verzocht informatie te verstrekken over een spaaractie van Côte d Or, een merk van Kraft Foods, met het boek Chocolade volgens Côte d Or. 2. Bij brief van 26 oktober 2006 (tevens per fax verzonden), heeft Kraft Foods het Commissariaat de gevraagde informatie verstrekt. 3. Bij brief van 21 november 2006, kenmerk BVB-006816-bm, heeft het Commissariaat Kraft Foods op de hoogte gesteld van het voornemen Kraft Foods een last onder dwangsom op te leggen wegens overtreding van artikel 6, eerste lid, eerste volzin van de Wet op de vaste boekenprijs (hierna: Wvbp). 4. Op 30 november 2006 heeft in deze zaak een hoorzitting plaatsgevonden. De heer W. de Bruijn (marketing manager snacking Kraft Foods) alsmede de heer mr. B.E.M. van Kessel en de heer mr. A.R.T. Odle (Baker & McKenzie advocaten) hebben mondeling de zienswijze van Kraft Foods naar voren gebracht. Het verslag van de hoorzitting is als bijlage bij deze beschikking gevoegd. 5. Bij brief van 7 december 2006, kenmerk BVB-007027-bm, heeft het Commissariaat Kraft Foods op de hoogte gesteld van het dictum van zijn besluit over deze spaaractie. b. Feiten 6. Kraft Foods voert een spaaractie met het boek Chocolade volgens Côte d Or. Tegen inlevering van een spaarkaart met vijf streepjescodes van Côte d Or producten ontvangen consumenten dit receptenboek voor 4,99. Zonder inlevering van een spaarkaart is dit receptenboek te koop voor 14,95. De actie geldt van 19 september 2006 tot en met 31 maart 2007. c. Relevante bepalingen 7. Artikel 1, onder b, eerste alinea van de Wet op de vaste boekenprijs (hierna Wvbp) bepaalt dat onder boek in de zin van deze wet moet worden verstaan een werk dat tekst bevat die vrijwel uitsluitend is gesteld in de Nederlandse of Friese taal, voorzien is van BVB-007227-bm blad 1
een titel, bestaat uit papieren bladzijden,, en wordt uitgegeven in een oplage van meerdere exemplaren die voor de verkoop aan eindafnemers zijn bestemd. 8. Artikel 6, eerste lid, eerste volzin, Wvbp bepaalt dat de verkoper gehouden is bij de verkoop van boeken in de Nederlandse en Friese taal de prijs toe te passen die de uitgever voor deze boeken heeft vastgesteld. Op grond van het derde lid van dit artikel kan de verkoper kosten die verband houden met dienstverleningen en leveringen van bijzondere aard bij de eindafnemer in rekening brengen. De verkoper dient de eindafnemer vooraf over deze kosten te informeren, aldus artikel 6, vierde lid, Wvbp. 9. Daarnaast geeft artikel 13 Wvbp aan dat bij of krachtens algemene maatregel van bestuur nadere regels kunnen worden gesteld omtrent het toepassen door een verkoper van korting op de vaste prijs, waaronder levering in het kader van een collectieve spaaractie (artikel 13, onder e, Wvbp). 10. De nadere regels ten aanzien van collectieve spaaracties zijn uitgewerkt in artikel 4 Bvbp. Artikel 4, eerste lid, Bvbp omschrijft een collectieve spaaractie als een actie: a. die wordt georganiseerd door een rechtspersoon wiens activiteiten volgens de statutaire doelstelling uitsluitend of hoofdzakelijk bestaan uit de bevordering van de publieksaandacht voor boeken of muziekuitgaven; b. die voldoende publiekelijk bekend wordt gemaakt; c. waaraan alle verkopers onder gelijke, door de organiserende rechtspersoon te stellen voorwaarden kunnen deelnemen, en d. waarbij eindafnemers, zijnde natuurlijke personen, een spaartegoed in de vorm van spaarpunten met een vooraf vastgestelde geldwaarde kunnen opbouwen dat bij alle deelnemende verkopers besteedbaar is voor de koop van boeken of muziekuitgaven zonder beperking naar titel of genre. 11. Artikel 4, derde lid, Bvbp bepaalt dat de verkoper alleen bij deelname aan een collectieve spaaractie bij levering van een boek een korting op de vaste prijs kan toepassen in de vorm van het aanvaarden van betaling ten laste van een spaartegoed dat door de eindafnemer in het kader van een collectieve spaaractie is opgebouwd. 12. Op grond van artikel 17, eerste lid, onder b, Wvbp kan het Commissariaat in geval van overtreding van het bepaalde in artikel 2 tot en met artikel 14 Wvbp een last onder dwangsom opleggen. d. Standpunt Kraft Foods Boek 13. Artikel 1, onder b, eerste alinea, Wvbp verstaat onder een boek een werk dat bestemd is voor de verkoop aan eindafnemers. In deze bepaling staat niet een werk dat wordt verkocht of een werk dat op enigerlei wijze wordt aangeboden of verkocht. Het receptenboek is niet voor de verkoop aan eindafnemers bestemd. Het receptenboek is bestemd voor reclame voor Côte d Or producten. Kraft Foods is dan ook van mening dat het receptenboek niet onder de Wvbp valt. 14. Dat het boek Chocolade volgens Côte d Or niet voor verkoop bestemd is, blijkt ook uit het feit dat het niet in de boekhandel te koop is en uit het feit dat geen ISBN voor het boek is BVB-007227-bm blad 2
aangevraagd. Het receptenboek is alleen gedurende de looptijd van de promotieactie verkrijgbaar en alleen bij Kraft Foods. 15. Het receptenboek wordt feitelijk weggegeven. Het bedrag van 4,99 dient voornamelijk ter dekking van de administratie- en verzendkosten en ligt onder de kostprijs. Het feit dat het receptenboek ook voor 14,95 wordt aangeboden, wil nog niet zeggen dat het bestemd is om te worden verkocht. De verkoop aan eindafnemers die niet aan de spaaractie willen meedoen, is niet meer dan een bijkomende dienstverlening in het kader van de reclame-actie. 16. Het receptenboek is niet meer dan een veredelde reclamebrochure voor Côte d Or producten. Een dergelijke brochure is op grond van artikel 1, onder b, vierde lid, Wvbp uitgezonderd van de definitie van een boek. Korting 17. Voor het geval het boek Chocolade volgens Côte d Or onder de Wvbp valt, merkt Kraft Foods op dat Kraft Foods als uitgever de vrijheid om de vaste prijs te bepalen. Kraft Foods heeft voor dit boek een prijs van 4,99 vastgesteld. Kraft Foods past deze vastgestelde prijs toe en verleent dus geen korting door deze prijs toe te passen bij de verkoop aan eindafnemers die een spaarkaart met vijf streepjescodes inleveren. 18. Daarnaast is Kraft Foods van oordeel dat de spaarkaart geen opgebouwd spaartegoed vertegenwoordigt. De vijf streepjescodes die Kraft Foods aan eindafnemers vraagt, vertegenwoordigen geen enkele geldelijke waarde en kunnen dan ook geen korting opleveren. 19. Het vragen van een spaarkaart met vijf streepjescodes is enkel een manier om brand loyalty bij de consument te creëren. Door van de consument een prestatie te vragen (het verzamelen van streepjescodes) en daar iets tegenover stellen, wordt een band gecreëerd. Bijzondere dienstverlening 20. Het doel van de actie is gericht op de verkoop van Côte d Or producten en op het creëren van brand loyalty, waardoor Kraft Foods bereid is het receptenboek onder de kostprijs weg te geven. De verkoop van het receptenboek aan eindafnemers die niet over een spaarkaart met streepjescodes beschikken, is niet meer dan een bijkomende dienstverlening. Deze bijzondere dienstverlening brengt extra kosten mee, hetgeen de hogere prijs van 14,95 verklaart. Artikel 6, derde lid, Wvbp biedt die mogelijkheid. 21. Mocht de verkoop aan laatstgenoemde eindafnemers tot onoverkomelijke bezwaren leiden, dan is Kraft Foods bereid deze verkoop te staken. e. Overwegingen Commissariaat Boek 22. Het Commissariaat overweegt dat de zinsnede die voor de verkoop aan eindafnemers zijn bestemd in artikel 1, onder b, Wvbp is opgenomen om aan te geven dat de Wvbp niet van toepassing is op uitgaven die uitsluitend worden weggegeven en die niet worden verkocht. Voor dergelijke uitgaven hoeft de uitgever dus geen vaste prijs vast te stellen en bij het Commissariaat te melden. Voor een andersluidende interpretatie van BVB-007227-bm blad 3
bovengenoemde zinsnede zoals door Kraft Foods bepleit, ziet het Commissariaat geen ruimte. 23. Het Commissariaat stelt vast dat het boek Chocolade volgens Côte d Or door Kraft Foods te koop wordt aangeboden aan eindafnemers en reeds daarmee voor de verkoop aan deze afnemers bestemd is. Er is dan ook sprake van een boek in de zin van artikel 1, onder b, eerste alinea van de Wvbp. Dat het boek alleen via Kraft Foods en niet via andere verkopers aan eindafnemers wordt verkocht, doet daar niet aan af. 24. Ten overvloede overweegt het Commissariaat dat het feit dat Kraft Foods het boek naar eigen zeggen beneden kostprijs verkoopt, niet wegneemt dat sprake is van verkoop. Overigens wordt ook in de uitingen van Kraft Foods over deze spaaractie gesproken over (sparen en) kopen. 25. Daarnaast overweegt het Commissariaat dat geen sprake is van een brochure in de zin van artikel 1, onder b, vierde lid, Wvbp. Gelet op de verschijningsvorm en de omvang van de uitgave (112 pagina s) alsmede de aard van de informatie die in de uitgave is opgenomen (recepten met en wetenswaardigheden over chocolade), is onmiskenbaar sprake van een boek. Korting 26. Het Commissariaat stelt vast dat Kraft Foods bij de verkoop van het boek Chocolade volgens Côte d Or onderscheid maakt tussen eindafnemers die voor het boek sparen en eindafnemers die het boek kopen zonder daarbij een spaarkaart in te leveren. Bij de verkoop aan eindafnemers die een spaarkaart met vijf streepjescode inleveren, past Kraft Foods een prijs van 4,99 toe. Bij verkoop aan andere eindafnemers past Kraft Foods een prijs van 14,95 toe. 27. Het Commissariaat overweegt dat de prijs van 4,99 niet de prijs is waarvoor het boek voor het algemene publiek beschikbaar is. Tevens overweegt het Commissariaat dat de Wvbp uitgevers niet de mogelijkheid biedt om aan het toepassen van de vaste prijs nadere voorwaarden te verbinden, in dit geval het inleveren van een spaarkaart met vijf streepjescodes. 28. De streepjescodes die Kraft Foods aan eindafnemers vraagt, vertegenwoordigen een geldelijk voordeel. Immers, zonder deze streepjescodes betalen eindafnemers voor hetzelfde boek 14,95. 29. Daarnaast overweegt het Commissariaat dat het aanvaarden van betaling van boeken ten laste van met spaaracties opgebouwde spaartegoeden, in dit geval het inleveren van een spaarkaart met vijf streepjescodes, op grond van artikel 13, onder e, Wvbp en artikel 4, derde lid, Bvbp moet worden aangemerkt als korting. Een dergelijke korting mag alleen worden toegepast indien sprake is van een collectieve spaaractie in de zin van artikel 4, eerste lid, Bvbp. Collectieve spaaractie 30. Het Commissariaat overweegt dat de actie van Kraft Foods niet wordt georganiseerd door een rechtspersoon wiens activiteiten uitsluitend of hoofdzakelijk bestaan uit het bevorderen van de publieksaandacht voor boeken (dat wil zeggen het bevorderen van het lezen en kopen daarvan). De actie voldoet daardoor niet aan de voorwaarden als genoemd in artikel 4, eerste lid, onder a, Bvbp. BVB-007227-bm blad 4
31. Daarnaast kunnen andere eventueel geïnteresseerde verkopers niet, althans niet onder gelijke voorwaarden aan deze spaaractie deelnemen. De actie voldoet derhalve evenmin aan de voorwaarde die in artikel 4, eerste lid, onder c, Bvbp is geformuleerd. 32. Nu de onderhavige spaaractie niet voldoet aan de voorwaarden die in artikel 4, eerste lid, Bvbp ten aanzien van collectieve spaaracties worden gesteld, is het niet toegestaan eindafnemers korting te verlenen door hen de mogelijkheid te bieden de met deze actie verkregen spaartegoeden bij aankoop van boeken te verzilveren. Door dat wel te doen te doen, handelt Kraft Foods in strijd met artikel 6, eerste lid, eerste volzin, Wvbp. Bijzondere dienstverlening 33. Het Commissariaat overweegt dat Kraft Foods bij de levering van het receptenboek aan eindafnemers die geen spaarkaart inleveren geen diensten verleent die uitgaan boven de diensten die worden verleend bij levering van het boek aan eindafnemers die wel een dergelijke spaarkaart inleveren. Het argument dat de hogere prijs ( 14,95) die bij verkoop aan eerstgenoemde eindafnemers wordt toegepast het gevolg is van bijzondere dienstverlening, snijdt dan ook geen hout. f. Besluit 34. Voor het Commissariaat staat vast dat Kraft Foods artikel 6, eerste lid, eerste volzin, Wvbp overtreedt indien Kraft Foods bij de verkoop van het boek Chocolade volgens Côte d Or de prijs van 4,99 toepast en aan het toepassen van deze prijs de voorwaarde verbindt dat een spaarkaart wordt ingeleverd met vijf streepjescodes die met de bestreden spaaractie zijn verkregen. 35. Het Commissariaat draagt Kraft Foods op bij de verkoop van het boek Chocolade volgens Côte d Or de prijs van 4,99 toe te passen de prijs die Kraft Foods naar eigen zeggen voor het boek heeft vastgesteld en aan het toepassen van deze prijs niet langer de voorwaarde te verbinden dat eindafnemers een spaarkaart met vijf streepjescodes inleveren. Het Commissariaat draagt Kraft Foods op de actie aldus aan te passen voor 25 december 2006 09.00 uur, bij gebreke waarvan het Commissariaat een formele procedure zal starten tot het opleggen van een bestuurlijke boete. 36. Bij het nemen van dit besluit houdt het Commissariaat rekening met de toezegging van Kraft Foods tijdens de hoorzitting om in het geval het Commissariaat van oordeel blijft dat sprake is van een boek in de zin van de Wvbp en dat tevens sprake is van een overtreding van artikel 6, eerste lid, eerste volzin, Wvbp, er alles aan te doen voor 12 december 2006 de actie in bovengenoemde zin aan te passen. Hoogachtend, COMMISSARIAAT VOOR DE MEDIA, mr. Inge Brakman voorzitter prof. dr. Jan van Cuilenburg commissaris BVB-007227-bm blad 5
Op grond van de Algemene wet bestuursrecht kan de natuurlijke persoon of rechtspersoon wiens belang rechtstreeks bij dit besluit is betrokken, daartegen binnen zes weken na de dag waarop dit besluit op de voorgeschreven wijze is bekendgemaakt, een bezwaarschrift indienen bij het Commissariaat voor de Media. Aantal bijlagen: 1 BVB-007227-bm blad 6