Eenheid in Verscheidenheid Jaarverslag TraumaNet AMC 2012
Inhoudsopgave Inleiding Inleiding 3 1. Traumazorg 4-10 1.1 Traumaregistratie 4 1.2 Onderzoek 8 1.3 Kenniscentrum 9 2. Regionaal Overleg Acute Zorg 11-16 2.1 Focusgroepen 13 2.1 SEH-Profielen 14 2.3 Acuut Zorgportaal 14 3. Opleiden, Trainen en Oefenen 17-20 4. Communicatie 21 5. Financiele verantwoording 22 Voor u ligt het jaarverslag getiteld 'Eenheid in Verscheidenheid'. Een titel die de ontwikkeling symboliseert in de acute zorg in de regio van TraumaNet AMC, waarbij de beste zorg aan een patiënt met een acute zorgvraag centraal staat. Ondanks de verscheidenheid hebben alle betrokken ketenpartners in 2012 aangegeven achter deze gemeenschappelijke doelstelling te staan. Dit betekent dat we ons hebben bezig gehouden met het versterken van de samenwerking en het formuleren van ketenindicatoren waarmee de kwaliteit van zorg gemeten kan worden. Ook het toetsen van de voorbereiding van alle zorginstellingen op crises en rampen middels een vastgesteld kwaliteitskader past hierin. Verdere ontwikkelingen in concentratie van hoogcomplexe, laagfrequente zorg maar ook de afwegingen ten aanzien van doelmatigheid wijzen op een herinrichting van de acute zorg. De uitdaging is om hierin de regie te blijven voeren waarbij alle ketenpartners van de acute zorg in Nederland betrokken worden. TraumaNet AMC zal dit proces op een actieve wijze blijven ondersteunen. De Eenheid in Verscheidenheid vinden we ook terug in de samenhang in de drie taakgebieden waar TraumaNet AMC zich op richt: Traumazorg, ROAZ en OTO activiteiten. Veel zaken worden op een vergelijkbare planmatige wijze aangepakt en ook landelijk leveren wij een zichtbare bijdrage aan het vergroten van de uniformiteit en kwaliteit. Met dit jaarverslag willen we de ketenpartners en andere belangstellenden een beeld geven van alle activiteiten binnen de regio van TraumaNet AMC in 2012 die gericht waren op het verbeteren van de acute zorgketen, de bijzondere taken van de traumazorg en de zorg bij rampen en crises. Deze activiteiten zijn uitgevoerd met medewerking van alle ketenpartners in onze regio. Met dank aan allen die aan deze activiteiten in 2012 een bijdrage hebben geleverd. Wij wensen u veel leesplezier. Prof. dr. Carel Goslings Medisch Hoofd TraumaNet AMC Frank de Groot Manager TraumaNet AMC 2 3
1. Traumazorg Op het gebied van de traumazorg zijn er van oudsher twee primaire taken gedefinieerd. Enerzijds is dat uiteraard de zorgtaak voor traumapatiënten, 24 uur per dag / 7 dagen per week. Anderzijds zijn dat een aantal bijzondere taken, zoals het coördineren van de regionale Verdeling aantal traumagevallen per maand In Figuur 1 staat het totaal aantal traumagevallen uitgesplitst per maand voor het jaar 2012. Het hoogst aantal traumagevallen per dag zijn in de maand september geregistreerd (n = 18,4) en het minst in de maand maart (n = 14,4). Figuur 1: Traumagevallen per maand in 2012 traumaregistratie en het verrichten van wetenschappelijk onderzoek. In dit hoofdstuk worden de activiteiten op dit gebied beschreven. 1.1 Traumaregistratie Eén van de taken van TraumaNet AMC is het coördineren van en ondersteunen bij de regionale traumaregistratie in het traumazorgnetwerk. De negen participerende ziekenhuizen (zie kader) zijn zelf verantwoordelijk voor de inclusie van traumapatiënten. De datamanagers van Bureau TraumaNet AMC bezoeken de ziekenhuizen om de dataset te completeren en in te voeren in de database. De verzamelde data geven inzicht in patiëntenstromen en uitkomsten van de traumazorg. Daarnaast wordt de database gebruikt voor wetenschappelijk onderzoek en vormt een belangrijke bron voor de ziekenhuizen om kwaliteitsindicatoren te kunnen berekenen. Vijf jaar traumaregistratie Vanaf de start van de regionale traumaregistratie in 2008 tot en met december 2012 hebben de ziekenhuizen uit de regio TraumaNet AMC samen 27.542 traumagevallen geregistreerd, waarvan 6128 in 2012. In Tabel 1 staat het aantal geregistreerde traumagevallen per jaar weergegeven. Tabel 1: Aantal geregistreerde traumagevallen per jaar Aantal geregistreerde traumagevallen per jaar 2008 3.829 2009 5.756 2010 6.161 2011 5.668 2012 6.128 Totaal 27.542 Nieuw datamanagement systeem In 2012 is de landelijke traumaregistratie overgegaan op een nieuw datamanagement systeem, ProMISe - het datamanagement systeem van Advanced Data Management (ADM). ADM is verbonden aan het Leids Universitair Medisch Centrum. Voor het beheer van ProMISe werkt ADM samen met de stichting Informatie Voorziening Zorg (IVZ) en ZorgTTP. IVZ zorgt voor de servicedesk waar gebruikers ondersteuning kunnen krijgen. ZorgTTP is een vertrouwde derde partij (Trusted Third Party) die verantwoordelijk is voor de versleuteling van persoonsgegevens. TraumaNet AMC heeft binnen diverse werkgroepen vormgegeven aan de inrichting van de data-invoer module, de rapportagetool en een aantal controlelijsten. Samen met andere betrokken partijen heeft TraumaNet AMC daardoor bij kunnen dragen aan een zo volledige mogelijke, consistente en betrouwbare landelijke database. 4 5
Aantal ISS-verdeling Alle letsels ten gevolge van het trauma worden met de Abbreviated Injury Scale (AIS) gecodeerd. Met deze AIS coderingen wordt de overall letselernst berekend; de Injury Severity Scale (ISS). De ISS heeft een range van 1 tot 75; hoe hoger de score des te ernstiger de patiënt gewond is. Deze score is mede bepalend voor het berekenen van de overlevingskansen. In Figuur 2 staat de verdeling van het aantal traumagevallen per ISS categorie per jaar. Figuur 2: Traumagevallen per ISS categorie per jaar 3.000 2.000 1.000 0 741 717 726 528 1127 1244 1929 2149 1917 ISS 2867 2714 2664 2433 259303242301 364 1-3 (licht gewond) 9-15 (matig tot ernstig gewond) 4-8 (matig gewond) 16+ (ernstig gewond) In 2012 zijn duidelijk meer lichtgewonde patiënten geregistreerd dan in voorgaande jaren. Dit kan worden verklaard doordat deze patiënten vaker ter observatie zijn opgenomen dan voorheen. Door de jaren heen blijft de groep matig tot ernstig gewonde patiënten van alle traumagevallen het grootst. De kleinste, maar zeker niet de minst interessantste, is de groep multitraumapatiënten (ISS 16). Het afgelopen jaar zijn 364 multitrauma s geregistreerd binnen TraumaNet AMC. 1712 Jaar 2008 2009 2010 2011 2012 Terugkoppeling Ook het afgelopen jaar zijn de uitkomsten van de verzamelde data met regelmaat teruggekoppeld aan de participerende ziekenhuizen. Er zijn diverse presentaties gegeven voor SEH-medewerkers. Tijdens het Regionaal Trauma Overleg is de traumaregistratie een vast punt op de agenda. Bij dit overleg zijn uit ieder ziekenhuis het hoofd van de SEH, een verantwoordelijk traumachirurg en eventueel een SEH-arts aanwezig. De uitkomsten worden daar gepresenteerd, zodat gestuurd kan worden op de inclusieprocedure of de registratie van bepaalde data. Verder wordt er ook weer een jaarrapportage opgesteld en wordt gewerkt aan een regionale uitgave over vijf jaar traumaregistratie in de regio. Dankwoord TraumaNet AMC wil graag alle betrokkenen binnen de ziekenhuizen en ambulancediensten bedanken voor hun inzet en behulpzaamheid bij de traumaregistratie. Speciale dank gaat uit naar onze medisch studenten: Arjen, Hans, Natali, Wessel, Willemijn en Ursula die vol enthousiasme de ziekenhuizen bezochten om de data te controleren en te completeren. Regio TraumaNet AMC De database van de regionale traumaregistratie van TraumaNet AMC wordt gevuld met data van de negen ziekenhuizen (tien locaties) en vijf ambulancediensten uit de regio. Ziekenhuizen: Academisch Medisch Centrum, Amsterdam BovenIJ ziekenhuis, Amsterdam Flevoziekenhuis, Almere MC Zuiderzee, Lelystad Onze Lieve Vrouwe Gasthuis, Amsterdam Sint Lucas Andreas Ziekenhuis, Amsterdam Tergooiziekenhuizen, locaties Blaricum en Hilversum Waterlandziekenhuis, Purmerend Westfriesgasthuis, Hoorn Ambulancediensten: Ambulance Amsterdam Connexxion Ambulancezorg RAV Gooi en Vechtstreek GGD Flevoland Veiligheidsregio Noord-Holland Noord Ambulancezorg Inclusiecriteria + dataset Patiënten die door een trauma letsel hebben opgelopen en binnen 48 uur na het ongeval* zijn gezien op de SEH en als gevolg van het letsel: acuut worden opgenomen; acuut worden overgeplaatst naar een ander ziekenhuis; overlijden op de SEH. Van deze patiënten worden hospitale en prehospitale gegevens volgens de MTOS+ dataset (Major Trauma Outcome Study) vastgelegd. Kijk voor een volledig overzicht van alle items in de dataset op onze website: www.traumanetamc.nl/traumaregistratie * 48-uurs criterium is sinds 1 januari 2012 een aanscherping van de inclusiecriteria en wordt met terugwerkende kracht toegepast op de database. 6 7
1.2 Onderzoek Betrouwbaarheidscontrole TraumaNet AMC heeft als eerste regionale traumacentrum in Nederland de betrouwbaarheid van belangrijke uitkomstmaten als AIS letselcodering, Injury Severity Scoring (ISS) en mortaliteit onderzocht. Twee (ervaren) datamanagers geven een patiënt substantieel dezelfde AIS letselcodering; de overeenkomst tussen ISS en mortaliteit score was bijna perfect. Tevens concludeerden wij dat deze betrouwbaarheidscontrole qua opzet (benodigde mankracht, kosten en tijd) haalbaar is. Andere traumaregio s hebben hier al interesse voor getoond. De resultaten van het onderzoek zijn gepubliceerd in BMJ - Quality & Safety. Als vervolg op de studie naar de betrouwbaarheid van de data in de Traumaregistratie zullen wij in 2013 de naleving van de in- en exclusie van patiënten evalueren. Kwaliteit van pre-hospitale traumazorg In samenwerking met Ambulance Amsterdam, de Gemeentelijke Gezondheidsdienst en het Nederlands Forensisch Instituut is TraumaNet AMC een onderzoek gestart naar de kwaliteit van de prehospitale traumazorg (zowel logistieke factoren als de medische behandeling) bij patiënten die overlijden vóór aankomst in het ziekenhuis. Er is weinig over deze specifieke patiëntengroep bekend, omdat ze niet altijd naar het ziekenhuis worden vervoerd. Deze patiënten komen dan ook niet in de traumaregistratie terecht, daar zij buiten de inclusiecriteria vallen (zie kader inclusiecriteria). Eerder onderzoek vanuit het AMC heeft uitgewezen dat slechts bij een klein deel van deze overleden patiënten obductie wordt verricht. Deze informatie kan echter een belangrijke bijdrage leveren aan kwaliteitscontrole en -verbetering. De dataverzameling is eind 2012 gestart en zal in 2013 worden afgerond. Routinematig urinesediment Het wetenschappelijk onderzoek naar medisch-inhoudelijke aspec- Tot slot heeft TraumaNet AMC een onderzoek verricht naar de ten van de traumazorg heeft in 2012 geleid tot voordrachten op waarde van het routinematig verrichten van een urinesediment bij nationale en internationale wetenschappelijke congressen (bijv. patiënten die met een stomp letselmechanisme binnenkomen op Chirurgendagen en European Congress of Trauma and Emergency de traumakamer. Bij ruim 1800 patiënten hebben wij nagekeken Surgery) en tot publicaties in vaktijdschriften. Hiermee is één van of er een urinesediment was afgenomen en of er klinische consede doelstellingen van TraumaNet AMC voor 2012 behaald. quenties waren verbonden aan de uitslag ervan. De resultaten van dit onderzoek suggereren dat het routinematig verrichten van een urinesediment bij patiënten met een stomp letselmechanisme niet waardevol lijkt. Naast bovengenoemde onderzoeken is in alle partnerziekenhuizen van TraumaNet AMC op diverse andere gebieden onderzoek naar aspecten van traumazorg gedaan. Wij hopen de samenwerking op wetenschappelijk gebied in 2013 verder uit te bouwen. Een uitgebreid overzicht van wetenschappelijke publicaties over onderzoeken die binnen TraumaNet AMC zijn verricht is te vinden op www.traumanetamc.nl/traumazorg/publicaties 1.3 Kenniscentrum Eén van de bijzondere rollen die TraumaNet AMC vervult binnen de traumazorg is die van het kenniscentrum, waarin alle deelnemende partners kunnen profiteren van elkaars kennis en expertise. Het afgelopen jaar zijn twee thema-avonden georganiseerd en is TraumaFysioNet AMC (een samenwerkingsverband van een aantal fysiotherapiepraktijken in en om Amsterdam) van start gegaan. Thema-avonden Traumatologie De thema-avonden van TraumaNet AMC worden steeds meer een begrip in de regio. Ambulancechauffeurs, -verpleegkundigen, meldkamercentralisten en SEH-verpleegkundigen, maar ook militair verpleegkundigen zijn inmiddels trouwe bezoekers. De thema s van 2012 waren: Wervelend trauma Patiënten met letsel aan de wervelkolom doorlopen de hele zorgketen: van eerste hulp op straat tot aan revalidatie. Een traject waarbij iedere schakel in de keten belangrijke keuzes maakt die van invloed zijn op de volgende schakel, en uiteindelijk op het herstel van de patiënt. Accurate informatievoorziening en -overdracht zijn daarbij van levensbelang. Bij wervelkolomletsel staan onderlinge afhankelijkheid en samenwerking centraal. Op donderdag 14 juni organiseerde TraumaNet AMC daarom de thema-avond Wervelend trauma, waarbij dit letsel en de keten van hulpverlening werden belicht; van de immobilisatie op straat, beeldvorming en neurologisch onderzoek op de SEH tot aan de operatietechnieken en het revalidatieproces. 8 9
Vuurwerk - knallend het jaar uit?! Op maandag 17 december werd de tweede thema-avond georganiseerd met een toepasselijk thema voor de tijd van het jaar: Vuurwerk. Een schot in de roos, want een recordaantal van 260 deelnemers hebben deze avond bezocht. De avond begon met een inleiding over het opsporen van vuurwerk bommenmakers; immers, voorkomen is beter dan genezen. Maar wat te doen als er wel letsel ontstaat na het afsteken van vuurwerk? De drie letsels die tijdens deze avond aan bod kwamen waren oogletsel, handletsel en brandwonden. De sprekers hielden hun verhalen praktisch door gebruik te maken van casuïstiek en tips en trucs te geven aan de aanwezigen in de zaal. Ook de aankleding van de avond was in stijl; oliebollen bij de inschrijving, een winters buffet in de pauze en voor alle deelnemers onder andere een vuurwerkbril en een zakkaartje met tips en adviezen over het veilig omgaan met vuurwerk. Dezelfde informatie stond op posters die in de regio van TraumaNet AMC zijn verspreid. TraumaFysioNet AMC Sinds 1 maart 2012 is TraumaFysioNet AMC actief. Dit samenwerkingsverband bestaat uit een aantal fysiotherapiepraktijken verspreid over de regio van TraumaNet AMC, de afdeling Revalidatie/ Polyfysiek en de Trauma Unit van het AMC. De traumapatiënten zouden zo voor hun nabehandeling gerichter moeten worden doorverwezen naar een specifiek daartoe bekwame fysiotherapeut. Om de kennis binnen het netwerk op peil te houden worden bijscholingen georganiseerd. Daarnaast is er iedere twee maanden overleg tussen de fysiotherapeuten en de traumachirurgen, waarbij aan de hand van ingebrachte casuïstiek gezamenlijk wordt gekeken naar de optimale behandeling voor de patiënt. Een belangrijk voordeel voor de traumapatiënt is dat hij op het spreekuur van de traumachirurg een folder krijgt met informatie over fysiotherapiepraktijken in de buurt van zijn woonplaats. Daarnaast leren de traumachirurgen welke fysiotherapeut in welke aandoening is gespecialiseerd. Dit komt de zorg voor de patiënt ten goede; de traumazorg eindigt immers niet bij ontslag uit het ziekenhuis. Vuurwerk Knallend het jaar uit?! Tips en advies voor het veilig omgaan met vuurwerk Voorbereiding Maak nooit zelf vuurwerk Experimenteer nooit met vuurwerk: dus niet bundelen of uit elkaar halen Bewaar vuurwerk op een droge en koele plaats Bewaar vuurwerk nooit in je broek- of jaszak Koop alleen bij officiële verkooppunten Tijdens het afsteken Zet een vuurwerkbril op (ook als je alleen kijkt) Gebruik altijd een aansteeklont Steek geen vuurwerk uit je hand af Zet pijlen in een verzwaarde fles of PVC buis Zet vuurwerkpotten altijd klem Steek maximaal één stuk vuurwerk tegelijk af Neem voldoende afstand (minstens 6 meter) Let op omstanders (mens en dier) Na het afsteken Steek weigeraars (vuurwerk dat niet is afgegaan) nooit opnieuw aan Gooi een emmer water over het vuurwerkafval om het onschadelijk te maken Ruim vuurwerkafval, nadat het onschadelijk is gemaakt, meteen op Vuurwerkafval kan gewoon bij het huisvuil Houd brandwonden minstens tien minuten onder lauw, zacht stromend water 2. Regionaal Overleg Acute Zorg Wij als ROAZ zijn verantwoordelijk voor het borgen van kwaliteit van de acute zorg in onze regio. Eens of oneens? U kunt nu stemmen. Het voorleggen van prikkelende stellingen met stemkastjes is één van de manieren waarop in het afgelopen jaar de discussie over de invulling van de verantwoordelijkheden van het ROAZ is aangezwengeld. De deelnemende bestuurders hebben zich duidelijk uitgesproken over waar het ROAZ wel en niet over gaat. In eerste instantie benutten de ketenpartners het ROAZ AMC voornamelijk om elkaar te informeren. In 2011 is echter een verdieping van de taakstelling van het ROAZ ingezet, waarbij het ROAZ vanuit de politiek en het zorglandschap steeds meer geaccepteerd wordt als een coördinerende en vormgevende partij. Hierdoor ontstond binnen het ROAZ AMC behoefte aan verdere formalisering. In 2012 zijn belangrijke stappen gezet om met alle ketenpartners op bestuurlijk niveau zowel de invulling van de taakstelling als het bijbehorende besluitvormingsproces in het ROAZ verder vorm te geven. Tevens is de structuur aangepast. Voor dit netwerk is een patiëntenfolder ontwikkeld waarin de opzet en het doel van het netwerk wordt beschreven en de contactgegevens van de deelnemende fysiotherapiepraktijken vermeld staan. Voor de traumachirurgen is deze informatie op een zakkaartje gezet, zodat zij deze bij zich kunnen dragen. Tot slot is er eind 2012 een start gemaakt met de ontwikkeling van de partnerbordjes. Bedoeling is dat deelnemende praktijken deze bij de ingang van hun praktijk kunnen ophangen. 10 11
Koers De ketenpartners hebben de verantwoordelijkheden van het ROAZ scherper gedefinieerd: Kwaliteit Het nastreven van een kwalitatief goede acute zorgketen door doelgerichte samenwerking staat binnen het ROAZ centraal. Hiervoor zijn heldere kwaliteitscriteria noodzakelijk. Het ROAZ heeft in de ontwikkeling hiervan een sturende rol. Het borgen van kwaliteit van de acute zorg in de regio is tevens een taak van het ROAZ. Het ROAZ neemt geen besluit over kwantiteit van het zorgaanbod, maar gaat wel over de impact die dergelijke veranderingen hebben binnen de regio. 2.1 Focusgroepen Het ROAZ heeft op inhoudelijk vlak eveneens vooruitgang geboekt. Om op acute zorggebieden goede afspraken te maken zijn landelijk vijf aandachtsgebieden van acute zorgketens vastgesteld: acuut cerebrovasculair accident (CVA), acuut myocardinfarct, acute verloskunde, acute psychiatrie en acute heupfracturen. Binnen het ROAZ AMC zijn deze aandachtsgebieden ondergebracht in zogenoemde focusgroepen, aangevuld met acute vaatchirurgie en Intensive Care. Een focusgroep bestaat uit zorgprofessionals op een bepaald deelgebied. De focusgroepen brengen per aandachtsgebied de acute zorgketen in kaart, komen tot schriftelijk vastgelegde regionale ketenafspraken en bepalen hoe de acute zorg kan worden verbeterd. Enkele voorbeelden: Structuur Om de ROAZ vergaderingen vanuit een bredere agendacommissie voor te bereiden en de voortgang te bewaken is voorgesteld om een dagelijks bestuur te formeren, dat bestaat uit een representatieve vertegenwoordiging van de ketenpartners. Het ROAZ heeft met dit voorstel ingestemd, waardoor er vanaf begin 2013 een dagelijks bestuur wordt ingesteld. Besluitvorming In het ROAZ vindt besluitvorming plaats. Om dit effectief te laten verlopen, zullen besluiten voorafgaand aan het ROAZ inhoudelijk volgens een vastgestelde procedure worden voorbereid door het genoemde dagelijks bestuur. Vertegenwoordiging Om bovenstaande goed te kunnen uitvoeren, is het van belang dat op bestuurlijk niveau niet alleen de ketenpartners, maar ook overige stakeholders als bijvoorbeeld zorgverzekeraars zo goed mogelijk zijn vertegenwoordigd in het ROAZ. De samenstelling van de ROAZ deelnemers zal afhankelijk van het onderwerp worden aangepast. Acute verloskunde 2012 is een actief jaar geweest op het gebied van de acute verloskunde. De multidisciplinaire focusgroep bestond uit eerstelijns verloskundigen, klinisch verloskundigen, gynaecologen, kinderartsen en ambulancemedewerkers. Gezamenlijk heeft men een regionaal protocol opgesteld ( Acute Prehospitale Verwijzingen ), dat beschrijft hoe gehandeld moet worden in geval van een acute perinatale prehospitale situatie. In dit protocol staan het ondernemen van parallelle acties en de overdrachtsmomenten tussen ketenpartners centraal. Het is regionaal ketenbreed vastgesteld door de betrokken professionals en tevens is hier in het ROAZ op bestuurlijk niveau goedkeuring aan gegeven, zodat met de implementatie kan worden gestart. Dit protocol zal in samenwerking met het ROAZ van het VUmc regio-overstijgend worden geïmplementeerd. Acute heupfracturen Het regionaal gestandaardiseerde protocol in de vorm van een checklist voor pre- en postoperatieve zorg voor patiënten met een heupfractuur ( klinisch pad ) waar in 2011 mee is gestart, is in 2012 jaar verder afgerond. De implementatie van dit protocol is inmiddels in gang gezet. ROAZ Het AMC heeft als traumacentrum vanuit VWS de taak om het ROAZ (Regionaal Overleg Acute Zorg) te initiëren. In het ROAZ maken de aanbieders van acute zorg in regionaal verband afspraken over (betere) samenwerking om de kwaliteit van de acute zorg te borgen en te verbeteren. Het belangrijkste doel van het ROAZ is om te zorgen dat een patiënt die acute zorg nodig heeft zo snel mogelijk op de juiste plaats de juiste zorg ontvangt. Acute gedragsstoornissen In 2011 is de focusgroep acute gedragsstoornissen opgezet met een brede vertegenwoordiging van psychiaters uit de regio. Gezamenlijk hebben zij de criteria waaraan een SEH moet voldoen om patiënten met acute gedragsstoornissen goed op te kunnen vangen scherper gedefinieerd. Dit proces is in 2012 afgerond en tevens is in beeld gebracht in hoeverre de ziekenhuizen uit de regio aan dit aangescherpte SEH-profiel voldoen. 12 13
2.2 SEH-profielen In 2009 heeft de werkgroep Kwaliteitsindeling SEH in opdracht van het ministerie van VWS een rapport uitgebracht: Spoedeisende hulp: vanuit een stevige basis. Dit rapport beschrijft voor patiënten met verschillende SEH-profielen de minimale basiseisen waar een SEH aan zou moeten voldoen om deze patiënten adequaat te kunnen opvangen. In 2010 is voor de ziekenhuizen in de regio van het AMC een uitvraag gedaan op het gebied van de SEH-profielen. De ketenpartners kwamen toen tot de conclusie dat de uitkomsten een onvoldoende genuanceerd beeld gaven en hebben vervolgens besloten om dit niet breed te delen. In 2012 is daarom deze uitvraag door TraumaNet AMC geactualiseerd en aangevuld met vragen gericht op procesbeschrijvingen rondom de opvang van specifieke acute patiëntengroepen. Doel was om een completer en realistischer beeld van de kwaliteit van de geboden zorg in de regio te krijgen. Op basis van de uitkomst is een duidelijk beeld ontstaan welke ziekenhuizen aan de eisen van een bepaald SEH-profiel voldoen. De resultaten hiervan zijn gerapporteerd aan het ROAZ en zijn vervolgens met goedkeuring van het ROAZ ook landelijk vrijgegeven. 2.3 Acuut Zorgportaal 13:36 uur: een botsing tussen een vrachtwagen en een auto op de A2 ter hoogte van knooppunt Holendrecht. De vrachtwagenchauffeur komt met de schrik vrij, maar de auto is zwaar beschadigd. De bestuurder en twee inzittenden worden met spoed vervoerd naar het dichtstbijzijnde ziekenhuis: het AMC. Notitie Doel van het ROAZ is om ervoor te zorgen dat de patiënt met een acute zorgvraag zo snel mogelijk op de juiste plek komt voor specialistische hulp. Om dit te realiseren is communicatie over de actuele capaciteit in de ziekenhuizen van groot belang. Vanuit die overtuiging is er daarom vanuit zowel de ROAZ-regio AMC als die van het VUmc een gezamenlijke notitie opgesteld over het melden en communiceren van stops naar de meldkamers én naar andere ziekenhuizen in de regio. Een stop wil zeggen dat bijvoorbeeld de SEH van een bepaald ziekenhuis tijdelijk geen patiënten kan opvangen, omdat de capaciteit op dat moment ontoereikend is. In 2012 heeft Nictiz (Nederlands instituut voor ICT in de zorg) TraumaNet AMC benaderd om een ondersteunende tool bij deze notitie te ontwikkelen en testen: het Acuut Zorgportaal. Webapplicatie Het Acuut Zorgportaal is een webapplicatie waarmee zorgverleners in de spoedeisende hulpverlening (meldkamers ambulancezorg en ziekenhuizen) direct inzage hebben in de actuele beschikbare medische behandelcapaciteit. In één oogopslag is zowel grafisch als tekstueel te zien welke SEH, EHH, OK, Shockroom/Traumakamer en CT-trombolyse in de regio wel of niet beschikbaar zijn. Naast dit actuele inzicht biedt het Acuut Zorgportaal ook de mogelijkheid om managementinformatie over een langere periode te genereren. Met deze informatie kan een goed beeld worden geschetst van het aantal en type stops, de duur, maar ook het moment van de stops. 13:51 uur: een automobilist is in Amsterdam Zuidoost van de weg geraakt en tegen een boom aangereden. De brandweer komt ter plaatse om de bestuurder uit de auto te knippen. De ambulance staat klaar om hem naar het dichtstbijzijnde ziekenhuis - het AMC - te vervoeren. Maar wat als de ambulance op dat moment weet dat er in het AMC net meerdere patiënten zijn binnengebracht van dat grootschalig ongeval op de A2? Moet er dan nog steeds naar het dichtstbijzijnde ziekenhuis gereden worden? Of is het te overwegen om een paar minuten extra reistijd af te leggen om de automobilist naar het VUmc te brengen? 14 15
Praktijktest De webapplicatie is aan een praktijktest onderworpen om te beoordelen of de applicatie gebruiksvriendelijk is en voldoet aan de wensen en eisen van de eindgebruikers. Deze praktijktest heeft plaatsgevonden in het verzorgingsgebied van de Meldkamer Ambulance Amsterdam met, naast de meldkamer, deelname van de onderstaande ziekenhuizen: Academisch Medisch Centrum, Amsterdam Amstelland ziekenhuis, Amstelveen BovenIJ ziekenhuis, Amsterdam Onze Lieve Vrouwe Gasthuis, Amsterdam Sint Lucas Andreas Ziekenhuis, Amsterdam Slotervaartziekenhuis, Amsterdam Waterlandziekenhuis, Purmerend VU medisch centrum, Amsterdam Zaans Medisch Centrum, Zaandam Nadat de deelnemers ruim twee maanden met de applicatie hadden gewerkt, hebben wij in november 2012 een evaluatiebijeenkomst georganiseerd. De algemene indruk was positief; het is een gebruiksvriendelijke applicatie die praktisch is ingericht. Er kwamen ook een paar verbeterpunten naar boven die in de software zijn aangepast. 3. Opleiden, Trainen en Oefenen Zaterdagavond 21 april: twee treinen botsen frontaal op elkaar tussen de stations Amsterdam Sloterdijk en Amsterdam Centraal Station. De hulpverleningsdiensten van Amsterdam-Amstelland komen massaal in actie en krijgen ook bijstand van omliggende regio s om gewonde slachtoffers naar de ziekenhuizen af te voeren. Gevolg: 117 slachtoffers zijn op een SEH behandeld, waarvan er 18 personen zijn opgenomen. In onze regio hebben het AMC, BovenIJ ziekenhuis, Onze Lieve Vrouwe Gasthuis, Sint Lucas Andreas ziekenhuis en Flevoziekenhuis slachtoffers opgevangen. In 2013 wordt de applicatie verder uitgerold bij de meldkamers en ziekenhuizen in de provincies Noord-Holland en Flevoland. Uiteindelijke moet heel Nederland met de applicatie gaan werken om niet alleen regionaal, maar ook landelijk inzicht te krijgen in de beschikbare capaciteit in de ziekenhuizen. Dit alles heeft één doel: ervoor zorgen dat een patiënt die acute zorg nodig heeft gedurende 7 x 24 uur zo snel mogelijk op de juiste plaats terecht komt, waar direct na binnenkomst adequate hulp geboden kan worden. Een incident met veel slachtoffers in onze eigen regio - precies de reden waarom Opleiden, Trainen en Oefenen zo belangrijk is. Een ramp of crisis kan zomaar gebeuren en hierop moeten we voorbereid zijn. De ziekenhuizen die de slachtoffers van het treinongeval hebben ontvangen, hebben dit intern geëvalueerd, maar ook gezamenlijk met de GHOR. Een projectgroep waaraan TraumaNet AMC heeft deelgenomen, is met de leerpunten uit de evaluaties aan de slag gegaan in de regio. 16 17
Samenwerking GHOR Om samen zo goed mogelijk voorbereid te zijn op rampen en crises is het belangrijk dat ketenpartners regionaal de handen ineen slaan. Daarom is TraumaNet AMC in 2012 gestart met het intensiveren van de samenwerking tussen de traumacentra en GHOR-bureaus in de regio Noord-Holland en Flevoland. Waar liggen onze raakvlakken en op welk gebied kunnen we elkaar beter ondersteunen? OTO wordt een belangrijk onderwerp in het gezamenlijk beleidskader dat in 2013 opgesteld gaat worden en moet leiden tot een gezamenlijk meerjarenbeleidsplan OTO. Pool van oefenleiders, waarnemers en ETS-instructeurs De samenwerking met Netwerk Acute Zorg van de traumaregio VUmc is uitgebreid. In het voorjaar van 2012 is de regionale Emergo Train System (ETS)-organisatie van start gegaan. De inzet en het operationeel beheer van ETS wordt gezamenlijk georganiseerd voor de regio van TraumaNet AMC en het Netwerk Acute Zorg, regio VUmc. Er is een regionale pool met ETS-instructeurs gevormd, welke vakbekwaam worden gehouden door inzetten en deskundigheidstrainingen. Naast de pool met ETS-instructeurs is in het jaarplan 2012 van TraumaNet AMC de ambitie beschreven om een pool met oefenleiders en waarnemers op te richten. Hiervoor zijn het afgelopen jaar 12 oefenleiders en 16 waarnemers uit verschillende instellingen (ambulancediensten, GGD, GHOR en ziekenhuizen) opgeleid. Tijdens de cursus Oefenleider hebben de deelnemers de basisvereisten voor het opzetten van oefeningen geleerd, om zo aan de vooraf opgestelde oefendoelen te kunnen voldoen. Om de oefendoelen te bereiken is het tevens belangrijk om een goede terugkoppeling te krijgen over het verloop van de oefening en de rol van de sleutelfunctionarissen. Goed waarnemen en het teruggeven van de waarnemingen aan de deelnemers is een complex proces, dat wordt geleerd in de cursus Waarnemen. Door het opleiden van oefenleiders en waarnemers is regionaal de kennis beschikbaar om zelfstandig oefeningen uit te kunnen voeren. 18 19 CBRN De regionale expertise is in 2012 ook vergroot op het gebied van Chemische, Biologische, Radiologische en Nucleaire incidenten (CBRN). CBRN-experts zijn opgeleid om hun kennis te delen met SEH-medewerkers in de eigen organisatie. In de hiervoor ontwikkelde cursus wordt aandacht besteed aan de opvang van besmette slachtoffers en hoe het eigen SEH-opvangplan wordt gemaakt met de Handreiking chemisch besmette patiënten, afgestemd op de specifieke situatie in het eigen ziekenhuis. De afgelopen twee jaar is hard gewerkt aan het CBRN-project dat in november is afgesloten met een landelijk symposium. Het ontwikkelen van de handreiking, het opleiden van CBRN-experts en het instellen van een Kennisplatform CBRN zijn concrete eindresultaten waarmee de regio aan de slag kan gaan. Het CBRN-project is een speerpunt geweest in 2012. Daarnaast heeft het afgelopen jaar in het teken gestaan van terug naar de basis. Eind 2011 hebben de zorginstellingen de diagnosetool uit de OTO-Toolkit ingevuld, wat een goed overzicht gaf van de stand van zaken van de voorbereiding op rampen en crises van de betreffende instelling. Uit deze diagnoses bleek dat een aantal basisvoorwaarden nog niet goed waren geregeld. TraumaNet AMC heeft de zorginstellingen die hier behoefte aan hadden, meer ondersteund bij het bepalen en opzetten van OTO-activiteiten. Daarvoor hebben wij een table-top training ontwikkeld, waarin de procedures beschreven in het rampenplan worden doorlopen aan de hand van een hypothetisch rampscenario. De training kan worden aangepast aan het specifieke rampenplan van een instelling en aan een specifieke doelgroep. Voor de betreffende doelgroep worden de procedures die voor hen belangrijk zijn tijdens een rampsituatie meer uitgelicht. In 2012 is de table-top training bij vier ziekenhuizen gegeven. Schakel tussen regio en landelijk De ondersteuning vanuit TraumaNet AMC komt ook tot uiting als schakel tussen de regio en landelijke projecten. In 2012 is een landelijk beleidskader vastgesteld, waarin de taken en verantwoordelijkheden van de landelijke projectorganisatie OTO zijn bepaald. Daarnaast is een beleids- en begrippenkader OTO ontwikkeld, waarin een uniforme verantwoording is afgesproken voor de regio s. Het Kwaliteitskader OTO is aan dit beleidskader toegevoegd. TraumaNet AMC heeft deelgenomen aan de landelijke projectgroep die het Kwaliteitskader OTO heeft ontwikkeld. Het Kwaliteitskader biedt een ondergrens waaraan een zorginstelling moet voldoen om goed voorbereid te zijn op rampen en crises. Mede door twee proefvisitaties in onze regio is het zelfevaluatie- en visitatieinstrument getest. In 2013 zal de implementatie van het Kwaliteitskader OTO in onze regio plaatsvinden.
4. Communicatie Het is belangrijk dat de ketenpartners elkaar weten te vinden en dat zij op de hoogte zijn van wat er binnen de regio speelt. Communicatie speelt daarom een belangrijke rol binnen een netwerkorganisatie als TraumaNet AMC. Het is een aandachtsgebied voor alle medewerkers van Bureau TraumaNet AMC, maar gezien het belang ervan is er één medewerker in het bijzonder verantwoordelijk voor gesteld. Communicatie wordt ingezet bij alle activiteiten van TraumaNet AMC; van de aankleding van een thema-avond tot de ontwikkeling van zakkaartjes met daarop regionale afspraken over overplaatsingen en de TraumaPost. Verder is er in 2012 een start gemaakt met het schrijven van een communicatieplan. Behaalde doelen in 2012 De meeste doelen uit het jaarplan OTO 2012 zijn gerealiseerd. Het betrekken van de huisartsenposten, GGD en RAV is grotendeels bereikt; alleen met de GGZ is er nog geen intensief contact op het gebied van OTO. In het onderzoek naar de haalbaarheid van een generieke e-learning voor het ZiROP is gekeken naar meerdere initiatieven in het land om een e-learning voor het ZIROP te ontwikkelen. In 2013 wordt er in overleg met het Kennisplatform ROP- OTO een beslissing genomen met welke e-learning er in de regio gewerkt gaat worden. Dat niet alle doelen uit de jaarplannen geheel zijn behaald komt met name doordat planningen achteraf te ambitieus bleken. Toch hebben de zorginstellingen veel gerealiseerd op het gebied van OTO, waarbij elke zorginstelling minstens één training heeft gedaan en de meesten ook een oefening. Een resultaat om trots op te zijn! TraumaPost Het afgelopen jaar is de nieuwsbrief TraumaPost verschenen in april, juli en november. De nieuwsbrief bevat informatie over lopende projecten en actuele ontwikkelingen binnen de drie beleidsterreinen waar TraumaNet AMC zich op richt. In de nieuwsbrief staan zo veel mogelijk voorbeelden uit de dagelijkse praktijk, bijvoorbeeld door interviews af te nemen met een hoofd van de SEH. Tot slot is er eind 2012 gewerkt aan de eerste special van de TraumaPost. Dit keer was het de CBRN-special ter ere van de afsluiting van het eerder genoemde tweejarige CBRN project. Deze TraumaPost special is begin 2013 verspreid. editie 8, april 2012 traumapost editie 9, juli 2012 traumapost editie 10, november 2012 traumapost traumapost editie 12, februari 2013 20 21
5. Financiële verantwoording Het Traumacentrum ontvangt van VWS een budget op basis van de NZa-beleidsregels beschikbaarheidsvergoeding 2012 voor zijn taken ten behoeve van het traumazorgnetwerk, het ROAZ en de OTO-stimuleringsgelden. Hieronder staat de financiële verant- woording 2012 van het toegekende budget aan TraumaNet AMC voor het trauma zorgnetwerk en het ROAZ. De OTO-stimuleringsgelden zijn apart verantwoord. Balans 2012 Totale inkomsten traumazorgnetwerk en ROAZ 764.664 Personele kosten 499.918 Materiële kosten* 157.066 Kapitaalslasten 47.030 Overhead 29.437 Totale uitgaven 2012 733.451 Saldo (positief) 31.213 Materiële kosten Abonnementen/literatuur Kenniscentrum Lidmaatschappen PR/Website Overig Medewerkers bureau TraumaNet AMC 2012 Linda van Gelder Management assistent Prof. dr. Carel Goslings Traumachirurg Medisch Hoofd Frank de Groot Manager Corina de Groot Stafadviseur Opleiden, Trainen en Oefenen Mariska Klooster Stafadviseur PR & Communicatie Traumazorg en -registratie Dominique Olthof Wetenschappelijk onderzoeker Traumaregistratie Fieke Oostvogel (tot 15-11-2012) Stafadviseur Regionaal Overleg Acute Zorg Traumazorg en -registratie Marie-Fleur van der Steeg (sinds 15-3-2012) Stafadviseur Regionaal Overleg Acute Zorg Mindy Stevenhaagen Stafadviseur Opleiden, Trainen en Oefenen * Materiële kosten gespecificeerd Academisch Medisch Centrum Bezoekadres: Meibergdreef 9, Amsterdam Postadres: Postbus 22660 1100 DD Amsterdam T 020 566 3285 E TraumaNetAMC@amc.nl www.traumanetamc.nl Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt, op welke wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van TraumaNet AMC. 22 23
Ambulance Amsterdam zorg met hoofd en hart Regionale Ambulancevoorziening Gooi en Vechtstreek en andere ketenpartners zoals GGZ, GGD, huisartsenposten en verloskundigen. www.traumanetamc.nl