Schoolportret samenwerkingsverband Roermond vo- docenten over Passend onderwijs (vmbo tot en met gymnasium)
Schoolportret samenwerkingsverband Roermond vo- docenten over Passend onderwijs (vmbo tot en met gymnasium) Opdrachtgever: Evaluatie- en adviescommissie Passend onderwijs Utrecht, september 2013 Oberon Postbus 1423 3500 BK Utrecht 030-2306090 fax 030-2306080 e-mailadres: info@oberon.eu
Oberon Schoolportret v(s)o- docenten over Passend onderwijs 3 1 Inleiding Uw scholen hebben meegedaan aan het vragenlijstonderzoek v(s)o- docenten over Passend onderwijs in de periode april-mei 2013. Wij danken u nogmaals voor uw deelname. Dankzij uw medewerking is het mogelijk geweest om een goed beeld te vormen van de manier waarop docenten zich ontwikkelen op het gebied van Passend onderwijs. In dit rapport presenteren we de antwoorden van de docenten op uw scholen op vragen over Passend onderwijs in het vragenlijstonderzoek. Het betreft docenten op vmbo, havo en/of vwo scholen. We laten zien in hoeverre docenten op uw scholen zich competent voelen om Passend onderwijs vorm te geven, de wijze waarop zij worden ondersteund vanuit de schoolorganisatie en de behoefte van de docenten ten aanzien van professionalisering op het gebied van Passend onderwijs. Achtergrond en doel Oberon voert in opdracht van ECPO een landelijk onderzoek uit naar de toerusting van scholen en docenten in het voortgezet onderwijs in het kader van Passend onderwijs. Het onderzoek moet een goed beeld geven van de wijze waarop docenten zich ontwikkelen op het gebied van Passend onderwijs en de wijze waarop scholen toegerust worden om Passend onderwijs te bieden en hun docenten te ondersteunen. Onderzoeksvragen Het onderzoek Passend onderwijs en de toerusting van docenten en scholen richt zich op de beantwoording van de volgende twee hoofdvragen: 1. In hoeverre ervaart de vo-docent zich competent om passend onderwijs te geven? 2. Hoe rust de schoolorganisatie docenten toe bij het geven van passend onderwijs en hoe sluit dit aan op de behoeften van docenten? Gegevensverzameling en rapportage In het kader van het onderzoek Passend onderwijs en de toerusting van docenten en scholen is er landelijk een vragenlijstonderzoek uitgevoerd onder docenten in het voortgezet (speciaal) onderwijs. De uitkomsten van het onderzoek zijn in een landelijk rapport verwerkt dat gebaseerd is op de gegevens van alle deelnemende scholen. Daarnaast verkrijgt elke deelnemende school een schoolportret met de antwoorden van hun docenten ten aanzien van Passend onderwijs. Elke deelnemende school krijgt met de schoolrapportage inzicht in de mening van hun docenten over dit onderwerp en kan dit vergelijken met het totaalbeeld dat uit de enquête naar voren komt in het landelijk rapport. Docenten van uw scholen hebben de internetvragenlijst ingevuld. Aan de hand van grafieken zijn de antwoorden van deze docenten in het schoolportret weergegeven.
Oberon Schoolportret v(s)o- docenten over Passend onderwijs 4 Leeswijzer De resultaten in deze rapportage geven we weer in grafieken, zonder toelichting of interpretatie. We tonen in dit schoolportret twee soorten grafieken, één waarin gemiddelden zijn weergegeven en één waarin percentages zijn weergegeven. De gemiddelde score is een berekend gemiddelde van de antwoorden op een 5-puntsschaal en ligt dus tussen 1 en 5. We presenteren percentages en geen aantallen omdat percentages een betere verdeling van de antwoorden laat zien. Tevens vergroot dit de vergelijkbaarheid van de resultaten. De opbouw van het schoolrapport is als volgt: In hoofdstuk 2 tonen we de respons van de docenten; In hoofdstuk 3 tonen we de antwoorden van de docenten op vragen over kennis, informatievoorziening en condities; In hoofdstuk 4 tonen we de antwoorden van de docenten op vragen over professionalisering en toerusting; In hoofdstuk 5 tonen we de antwoorden van de docenten op vragen over vaardigheden; In hoofdstuk 6 tonen we de antwoorden van de docenten op vragen over houdingen en verwachtingen.
Oberon Schoolportret v(s)o- docenten over Passend onderwijs 5 2 Respons In totaal hebben 354 docenten op uw scholen de vragenlijst ingevuld. Grafiek 1 toont het percentage docenten dat in de onderbouw of de bovenbouw lesgeeft. Grafiek 1 Geeft u vooral les aan leerlingen uit de onderbouw of uit de bovenbouw? 4 35% 3 25% 2 15% 5% onderbouw bovenbouw beide
Oberon Schoolportret v(s)o- docenten over Passend onderwijs 6 3 Kennis, informatievoorziening en condities We tonen in dit hoofdstuk grafieken over de informatievoorziening rondom de invoering van Passend onderwijs, het ondersteuningsprofiel, in hoeverre de docenten op de hoogte zijn en de financiële consequenties van de invoering van Passend onderwijs. De grafieken 2 tot en met 11 geven de percentages weer. Grafiek 2 7 Bent u op de hoogte van de consequenties van de invoering van Passend onderwijs voor u als docent? 6 5 4 3 2 ja een beetje nee Grafiek 3 6 Door wie bent u over de consequenties van de invoering van Passend onderwijs voor u als docent geïnformeerd? 5 4 3 2 door school door swv door beide door geen van beide anders
Oberon Schoolportret v(s)o- docenten over Passend onderwijs 7 Grafiek 4 5 45% 4 35% 3 25% 2 15% 5% Hoe beoordeelt u de informatievoorziening over de invoering van Passend onderwijs door uw school en/of samenwerkingsverband tot nu toe? heel goed goed gaat wel slecht heel slecht Grafiek 5 9 Weet u of uw school een ondersteuningsprofiel heeft opgesteld? 8 7 6 5 4 3 2 ja nee
Oberon Schoolportret v(s)o- docenten over Passend onderwijs 8 De percentages in grafiek 6 gelden voor docenten met het antwoord ja in grafiek 5. Grafiek 6 7 6 5 4 3 2 Kent u de inhoud van dit ondersteuningsprofiel? ja globaal nee De percentages in de grafieken 7 tot en met 9 gelden voor docenten met het antwoord ja of globaal in grafiek 6. Grafiek 7 6 5 4 3 2 Bent u betrokken (geweest) bij het opstellen van het ondersteuningsprofiel? ja zijdelings nee
Oberon Schoolportret v(s)o- docenten over Passend onderwijs 9 Grafiek 8 6 5 4 3 2 Onderschrijft u dit ondersteuningsprofiel? ja gedeeltelijk nee Grafiek 9 7 Verwacht u dat er uitgaande van dit ondersteuningsprofiel meer leerlingen met extra ondersteuningsbehoefte op uw school zullen komen? 6 5 4 3 2 ja nee weet niet
Oberon Schoolportret v(s)o- docenten over Passend onderwijs 10 Grafiek 10 5 4 3 2 In hoeverre bent u op de hoogte van de plannen van het samenwerkingsverband waar uw school deel van uitmaakt? heel goed goed redelijk niet goed helemaal niet Grafiek 11 8 Welke financiële consequenties heeft de invoering van Passend onderwijs voor uw school? 7 6 5 4 3 2 extra middelen bezuinigen geen verandering weet niet
Oberon Schoolportret v(s)o- docenten over Passend onderwijs 11 4 Professionalisering en toerusting Hoofdstuk vier gaat in op de professionalisering van de docenten in het kader van Passend onderwijs en de mate van toerusting vanuit de school voor het geven van Passend onderwijs. De grafieken 12 tot en met 18 geven de percentages of gemiddelden weer. Grafiek 12 5 4 3 2 Op dit moment wordt veel gesproken over het belang van professionalisering van docenten in het kader van Passend onderwijs. Heeft u zelf behoefte aan professionalisering op dit gebied? ja nee misschien Grafiek 13 Vindt u dat het docententeam professionalisering nodig heeft op dit gebied? 5 45% 4 35% 3 25% 2 15% 5% ja, vrijwel het hele team ja, een deel van het team nee misschien
Oberon Schoolportret v(s)o- docenten over Passend onderwijs 12 Grafiek 14 Scholen kunnen hun docenten op verschillende manieren toerusten voor het geven van Passend onderwijs. Geef aan in hoeverre u zich toegerust voelt omtrent: zorgexpert schoolklimaat ouders 1= helemaal niet toegerust - 5= heel goed toegerust schoolleiding schoolorganisatie 1 2 3 4 5 Grafiek 15 Bij een eerdere vraag heeft u aangegeven (misschien) behoefte te hebben aan professionalisering. Welke wijze van professionalisering heeft uw voorkeur? trainingen studiedagen consultatie werkbezoeken coaching intervisie 2 3 4 5 6 7 8 Grafiek 16 Heeft u de laatste vijf jaar scholing gevolgd over een of meer van de volgende onderwerpen? inhoudelijke kennis omgaan met problemen klassenmanagement differentiatie handelingsgericht zelfstandig werken praktische tips opbrengstgericht werken special needs 2 3 4 5 6 7
Oberon Schoolportret v(s)o- docenten over Passend onderwijs 13 Grafiek 17 En heeft u behoefte aan (verdere) scholing? praktische tips differentiatie special needs omgaan met problemen opbrengstgericht werken inhoudelijke kennis handelingsgericht zelfstandig werken klassenmanagement 2 3 4 5 Grafiek 18 7 6 5 4 3 2 Zijn er op uw school voldoende mogelijkheden voor deskundigheidsbevordering op het gebied van Passend onderwijs? ja redelijk nee
Oberon Schoolportret v(s)o- docenten over Passend onderwijs 14 5 Vaardigheden De docenten hebben vragen beantwoord over de betrokkenheid van de docenten bij de invoering van Passend onderwijs, de vaardigheden en activiteiten van de docenten gericht op het omgaan met leerlingen, het gevoel van overbelasting onder de docenten en het ontwikkelingsperspectief voor leerlingen. In de grafieken 19 tot en met 24 staan de percentages of gemiddelden weergegeven. Grafiek 19 8 Welk rapportcijfer tussen 1 en 10 geeft u zichzelf voor het omgaan met verschillen tussen leerlingen? 7,9 7,8 7,7 7,6 7,5 7,4 7,3 7,2 7,1 7 verschillen in gedrag verschillen in tempo verschillen in niveau Grafiek 20 10 9 8 7 6 5 4 3 2 Waardoor wordt de grens van wat u als docent aankunt op het gebied van Passend onderwijs vooral bepaald? grootte klassen aantal zorgleerlingen soort zorgleerlingen tijd deskundigen in school
Oberon Schoolportret v(s)o- docenten over Passend onderwijs 15 Grafiek 21 6 5 4 3 2 In hoeverre voelt u zich betrokken bij de invoering van Passend onderwijs binnen uw school? zeer betrokken enigszins betrokken weinig betrokken helemaal niet betrokken Grafiek 22 Voelt u zich op dit moment overbelast voor wat betreft het lesgeven aan leerlingen met een extra ondersteuningsbehoefte? 8 7 6 5 4 3 2 ja nee n.v.t.
Oberon Schoolportret v(s)o- docenten over Passend onderwijs 16 In grafiek 23 staan de gemiddelde scores op onderstaande stellingen. Ik besteed veel aandacht aan klassenmanagement in mijn lessen met het oog op zorgleerlingen; Ik kan handelingsplannen van individuele leerlingen inpassen in mijn lessen; Ik bespreek met collega s hoe ik om moet gaan met zorgleerlingen; Ik varieer in instructietechnieken; Ik heb geactualiseerde kennis van leer- of gedragsproblemen; Ik ben in staat om te gaan met lastige klassen; Ik voorkom gedragsproblemen door mijn pedagogische aanpak af te stemmen op kenmerken van leerlingen; Ik voorkom gedragsproblemen door mijn didactische aanpak af te stemmen op kenmerken van leerlingen. Grafiek 23 In hoeverre bent u het eens met onderstaande uitspraken over vaardigheden en activiteiten gericht op het omgaan met leerlingen? klassenmanagement handelingsplannen inpassen bespreken variatie instructie actuele kennis lastige klassen pedagogische aanpak didactische aanpak 1= zeer oneens - 5= zeer eens 1 2 3 4 5 Grafiek 24 Bent u in staat om op een adequate manier les te geven aan leerlingen met (een): leerproblemen faalangst autisme adhd lichamelijke beperking zintuigelijke beperking hoogbegaafdheid agressie percentage met antwoord 'ja' 2 4 6 8
Oberon Schoolportret v(s)o- docenten over Passend onderwijs 17 6 Houding en verwachtingen In dit laatste hoofdstuk staan grafieken over de houding en verwachtingen van de docenten over de gevolgen van de invoering van Passend onderwijs, en over de tevredenheid van de docenten met de interne zorgstructuur op de school. De grafieken 25 tot en met 27 geven de gemiddelden weer. In grafiek 25 staan de gemiddelde scores op de volgende stellingen. Door Passend onderwijs komen de schoolresultaten onder druk te staan; Door Passend onderwijs zal mijn werk niet veranderen; Passend onderwijs brengt mijn baan in gevaar; Door passend onderwijs zal de uit- en afstroom van leerlingen vanwege gedragsproblematiek worden verminderd; Passend onderwijs botst met opbrengstgericht werken (OGW); Passend onderwijs betekent dat de werkdruk van docenten op reguliere scholen gaat toenemen; Passend onderwijs zal ervoor zorgen dat minder leerlingen naar het vso of praktijkonderwijs gaan; Passend onderwijs betekent dat scholen meer moeten doen met minder geld; Passend onderwijs betekent dat er betere vormen van (onderwijs)ondersteuning komen voor leerlingen. Grafiek 25 Wat is uw mening over de volgende stellingen? schoolresultaten onder druk werk onveranderd baan in gevaar verminderde uitstroom botst met OGW toenemende werkdruk 1= zeer oneens - 5= zeer eens minder vso meer doen betere ondersteuning 1 2 3 4 5
Oberon Schoolportret v(s)o- docenten over Passend onderwijs 18 Grafiek 26 Hoe tevreden bent u met de volgende elementen van de interne zorgstructuur op uw school? mentorbegeleiding zorg- en adviesteam interne zorgoverleg expertise inschakelen ouders betrekken schoolmaatschappelijk werk leerling betrekken leerplichtambtenaar registratie lvs jeugdgezondheidszorg aansluiting jeugdzorg leerlingbespreking beschikbaarheid materiaal opvang 1= helemaal niet tevreden - 5= heel tevreden 1 2 3 4 5 In grafiek 27 staan de gemiddelde scores op de volgende stellingen. Ik verwacht dat door Passend onderwijs De positie van zorgleerlingen op de arbeidsmarkt verbetert. Scholen meer te zeggen krijgen over hoe middelen worden verdeeld. De financiële middelen voor zorgleerlingen efficiënter worden ingezet. Er minder leerlingen zullen zijn die thuiszitten (niet naar school gaan of kunnen hoewel ze leerplichtig zijn). De kwaliteit van het onderwijs aan zorgleerlingen op school zal verbeteren. De deskundigheid van docenten in het omgaan met zorgleerlingen zal toenemen. De bureaucreatie rond indicatie, verwijzing en hulp voor zorgleerlingen zal verminderen. Grafiek 27 Hieronder leggen we u een aantal stellingen voor over de veranderingen ten gevolge van de invoering van Passend onderwijs. Geef aan wat van toepassing is. verbeterde arbeidsmarktpositie scholen meer zeggenschap financieel efficiënter minder thuiszitters verbeterde kwaliteit toenemende deskundigheid verminderde bureaucratie 1= helemaal oneens - 5= helemaal eens 1 2 3 4 5