Den Haag, juni 2009 Bijdrage lid Depla (PvdA) aan AO zwakke scholen Gesproken woord geldt! Voorzitter Elke dag krijgen 89.000 kinderen in het basisonderwijs en 38.000 leerlingen in het voortgezet onderwijs onderricht dat ver onder de maat is. Op scholen die volgens de onderwijsinspectie zwak of zeer zwak zijn. Deze kinderen worden kansen ontnomen. Ik was dit najaar op een vmbo-school in Utrecht met het predicaat zeer zwak. Een meisje van 14 vertelde: ik wil beter les krijgen. Maar ik woon in Kanaleneiland, ik zit op het vmbo. Ofwel: matig onderwijs is in deze wijk onvermijdelijk. Dat sneed door mijn ziel. Het is niet onvermijdelijk. Elk kind heeft recht op goed en uitdagend onderwijs. Daar gaat het debat vandaag over. Ik ben blij dat dit kabinet niet meer wegkijkt maar ingrijpt als de kwaliteit in het geding is. Niet meer discussieert over stelselwijzigingen zoals in de jaren negentig. Of zegt dat het bestuur verantwoordelijk is zoals begin deze eeuw. Maar kwaliteitsverbetering van ons onderwijs centraal heeft staan. Van verbetering kwaliteit docenten naar doorlopende leerlijnen taal en rekenen naar strengere examens. Maar ook de aanpak van zwakke scholen serieus ter hand neemt. Een inspectie die niet meer kijkt naar goede bedoelingen maar naar de kwaliteit van de school. Dit is een kwestie van lange adem en volhouden. Voorzitter, In augustus zat ik aan tafel bij een directeur van een groot schoolbestuur dat vlak voor de zomervakantie overvallen was met het gegeven dat de inspectie een van zijn scholen als zwak beoordeelde. [Vorige week was ik bij een vestiging van ROC ASA. Studenten die ik sprak kampen met lesuitval en onvoldoende zicht op de eigen vorderingen. Zij vragen van de school meer structuur, af en toe een steuntje in de rug en meer begeleiding van docenten. Het ontbreken ervan leidde tot schoolverzuim. De aanwezige schoolleiding kende de problemen niet en had 1/1
deze signalen niet ontvangen. ik spreek eigenlijk nooit studenten, aldus de bovenschoolse manager. Voorzitter, Dit zijn helaas geen incidenten. De inspectie concludeert dat zowel besturen als directies van zwakke scholen zich niet bewust zijn van het feit dat de kwaliteit van het onderwijs onder de maat is. De kwaliteitzorg van scholen dient daarom op orde te zijn. Het aantal scholen waarbij dit het geval is stijgt gelukkig, Maar bij 60% van de scholen is het nog niet op orde. Kwaliteitszorg is bovendien een belangrijk hulpmiddel om onderwijs af te stemmen op de verschillen tussen kinderen. De PvdA verwacht van de staatssecretarissen concrete voorstellen om dit percentage omhoog te krijgen. Voorkomen is immers beter dan genezen. In het primair onderwijs zijn leerlingvolgsystemen al aardig ingeburgerd. Hoe zit dat in het voortgezet onderwijs?. Hoe gaat de staatssecretaris dit stimuleren? Voorzitter Goed onderwijs staat of valt met de kwaliteit van docenten. Zij moeten daarom genoeg tijd krijgen om hun vak bij te houden. Een docent die zijn vak niet bijhoudt, moet daarop worden aangesproken. Waarom zou een arts wel verplicht zijn zich bij te scholen en een leraar niet? De stormloop op de lerarenbeurs geeft aan dat bijscholen voor de meeste docenten vanzelfsprekend is. Wat vindt u van het idee van de leerplicht voor docenten? Een recht maar ook een plicht. [Hoe lang een zeer zwakke of zwakke school In inspectierapporten en brieven van bewindspersonen staat dat de meeste zwakke scholen er in 2 jaar weer bovenop zijn. Hoe realistisch is dat?! Ik kom op zeer zwakke scholen, die zelfs al hebben ze de weg omhoog weer gevonden nog jaren met slechte opbrengstcijfers zitten omdat de leerlingen 2 jaar slecht onderwijs niet zomaar bijspijkeren. En ze dus nog langer dan 2 jaar zwak zijn] Vliegende brigades Preventie kan helaas niet voorkomen dat er zwakke scholen zijn. De PvdA pleit al langer voor een EHBO die zwakke scholen bijstaat er weer bovenop te komen. Tegen die achtergrond is het goed dat er sinds 1 januari jl. een steunpunt zwakke scholen van de vo- en po-raad bestaat. Het steunpunt beschikt over adviseurs die scholen helpen met het analyseren en maken van 2/2
plannen van aanpak. Een verbeterplan is blijkt echter slechts een papieren plan als blijkt dat de schoolleiding en de docenten niet over de kwaliteit beschikken om het verbeterplan uit te voeren. Daarom bestaat er naast dit steunpunt van de werkgevers in het onderwijs ook behoefte aan vliegende brigades, die leerkrachten en docenten ondersteunen bij het dagelijks werk en het omgaan met verschillen in de groep. En de schoolleiding ondersteunten bij het uitvoeren van het schoolverbetertraject of het implementeren van kwaliteitszorg. Deze vliegende brigade dient daadwerkelijk in de school aanwezig te zijn om samen met het schoolteam aan verbetering te werken en niet een telefoonhulpdienst op afstand of een schoolbegeleider die na een teamscholing weer vertrekt. Die brigades dienen te bestaan uit ervaren schoolleiders en ervaren docenten. Voor ervaren docenten kan het een uitdaging zijn om een bijdrage te kunnen leveren aan het uit-het-slop-trekken van zwakke scholen. In de VS zijn de docenten en hun bonden nauw betrokken bij de ondersteuning van zwakke scholen. Kunt u uitleggen waarom docenten en hun organisaties niet betrokken zijn bij het steunpunt zwakke scholen? Is de staatssecretaris het eens met de PvdA dat een team van professionals in de school meer bijdraagt aan de kwaliteitsverbetering dan een steunpunt op afstand? Graag een reactie. Effectief ingrijpen Als een school zwak is moet effectief worden ingegrepen. Kunt u verklaren waarom in Utrecht de vmbo-scholen ver onder de maat presteren? 60% van de vmbo scholen hebben maar voldoende opbrengst terwijl dit percentage landelijk 90% is. Terwijl in Utrecht de havo/vwo scholen ver boven het landelijk gemiddelde uitsteken. In Amsterdam scoren de vmbo-scholen gelijk met het gemiddelde van Nederland. Kunt u dit verklaren? En hoe komt het dat in Nijmegen gemiddeld 51% van de kinderen naar de havo of het vwo gaan en in achterstandswijk de Hatert slechts 17%? In alle achterstandswijken blijkt slechts de helft van het aantal kinderen naar vwo/havo te gaan van het gemiddelde van de betreffende stad! De kinderen in achterstandswijken zijn niet minder intelligent. Waar ligt het dan wel aan? Is het de kwaliteit van de basisscholen in deze buurten? Dit blijkt niet uit het inspectierapport. In het voortgezet onderwijs zijn de grote steden oververtegenwoordigd als het om slechte scholen gaat. Het is dan ook terecht dat het kabinet met de vier grote steden specifieke afspraken heeft gemaakt over verbetering van de kwaliteit van de scholen in hun stad. Schoolbesturen zijn verantwoordelijk voor de kwaliteit van hun scholen. Maar de PvdA vindt 3/3
dat wethouders niet mogen wegkijken als het onderwijs voor hun inwoners zwak is. Het is hun plicht om voorop te gaan bij het verbeteren. Gelukkig pakken de meeste wethouders die rol. [Amsterdam toont eigen inspanning op gebied van leerplicht, zorg en gebouwen scholen, niet vrijblijvend, om te helpen de kwaliteit te verbeteren. ] Bij onwillende schoolbesturen hebben wethouders echter het nakijken. Wat gaat u daar aan doen? De PvdA vindt dat ook wethouders scholen die slecht presteren bij de inspectie aan moeten kunnen dragen. Vaak signaleren gemeenten eerder een zwakke school omdat ouders bij gemeenten hun zorgen uiten. Zwakke scholen sluiten Als scholen lang zwak blijven en ingrijpen door de inspectie onvoldoende effect heeft moet een school gesloten kunnen worden. Het is dan ook goed dat de Wet Voorstel Goed Bestuur nu in de Tweede Kamer ligt, waarmee scholen die echt slecht zijn en geen verbetering laten zien uiteindelijk gesloten kunnen worden. Wanneer ontvangen we de nota n.a.v. het verslag? De PvdA wil het wetsvoorstel snel behandelen! Daarnaast wil de PvdA tegengaan dat besturen met zwakke scholen nieuwe scholen oprichten of bestaande scholen uitbreiden. Een voorbeeld is het besluit van stadsdeelwethouder Sidali van Bos en Lommer. Hij vindt de uitbreiding van een Islamitische school niet verantwoord omdat de onderwijsprestaties van de school al jaren zwak zijn. We hebben in ons land recht op vrijheid van onderwijs, maar geen recht op het geven van slecht onderwijs. Kortom: een bestuur moet eerst zorgen dat de school een goede kwaliteit heeft voordat ze energie steken in het opzetten van een nieuwe school. Graag een reactie. [Inspectie: Kwaliteit voorop De PvdA vindt dat de inspectie moet beoordelen op toegevoegde waarde. Het oordeel moet zich richten op de leeropbrengsten en de toegevoegde waarde die de school biedt. Alleen je best doen is niet goed genoeg. In de huidige situatie kan het zijn dat een school sterk selecteert aan de poort hoog scoort omdat de opbrengsten goed zijn. Terwijl een school die meer kinderen toelaat en meer toegevoegde waarde biedt, lager scoort volgens de inspectie omdat de opbrengst lager is. Het kan niet zo zijn dat een inspectieoordeel risicomijdend gedrag van scholen beloont. Er zijn scholen die via selectie aan de poort geen risico s nemen. Herkent u deze problematiek en wat gaat u doen om dit te voorkomen? ] Kwaliteit van basisonderwijs in met name noordoost Nederland 4/4
Niet alleen in de grote steden staat de kwaliteit van basisscholen onder druk. Ook het basisonderwijs in het noordelijk deel van ons land kent relatief veel zwakke scholen. De PvdA maakt zich zorgen over de kwaliteit van het onderwijs op deze scholen. Een uiterste inspanning is nodig van zowel schoolbesturen als de overheid om kwalitatief goed onderwijs dicht bij huis te organiseren. Uit onderzoek van de onderwijsinspectie lijkt dat leraren, schoolleiders en bestuurders in het noordoosten van het land slechte prestaties te gemakkelijk accepteren. De PvdA wil inzetten op talent ontwikkeling voor kinderen, uit de kinderen halen wat er in zit. Slechte prestaties accepteren hoort daar niet bij. Dit veranderen vraagt om een cultuuromslag. We kennen allemaal Foppe de Haan die uit jonge voetballers het beste weet te halen. Is het te overwegen om met dit soort rolmodellen de cultuur te doorbreken dat de kinderen in het noorden nu eenmaal niet meer zouden kunnen? Ook zijn afspraken over de schoolgrenzen heen noodzakelijk. Is de staatssecretaris bereid om speciaal voor Noord Nederland een regionaal plan te maken met betrokken scholen en overheden? Afspraken over kwaliteitverbetering, maar ook over uitwisseling van docenten tussen scholen. Op de vele kleine scholen zitten docenten soms erg lang met hetzelfde kleine team. Tenslotte, de PvdA vindt het een goed signaal dat staatsecretaris Dijksma aangeeft nieuwe zwakke scholen zo snel mogelijk te bezoeken. Dit illustreert de urgentie van dit probleem. 5/5