NT2-docentenopleiding 2016-2017 Vita Olijhoek & Anja Valk van Taalbureau Olijhoek & Valk bieden in samenwerking met van Verstaanbaar spreken een nieuwe docentenopleiding aan. De opleiding bestaat uit 11 opleidingsdagen om je deskundigheid te bevorderen. Tijdens elke opleidingsdag leggen de trainers de relatie met het profiel Competent Docent NT2 van de BVNT2. Na afloop van zo n dag krijg je twee opdrachten die de trainer beoordeelt en waarmee je kunt aantonen competent NT2-docent te zijn op het onderwerp van die dag. Wie zijn wij? Deze opleiding wordt verzorgd door Vita Olijhoek & Anja Valk van Taalbureau Olijhoek & Valk in samenwerking met van Verstaanbaar spreken. Vita Olijhoek en Anja Valk hebben sinds 2015 hun eigen taalbureau. Anja is onderwijskundige en net als Vita taalwetenschapper en docent NT2. Daarnaast trainen zij al jaren docenten en vrijwilligers die in het NT2-werkveld actief zijn. Verder zijn Vita & Anja auteur van Actief met Taal, Actief met Taal in de zaakvakken en Taalprikkels. Ook hebben ze als leermiddelenontwikkelaar of projectleider bijgedragen aan de ontwikkeling van diverse NT2-materialen. Tot slot verrichten zij regelmatig redactiewerk voor diverse partijen. Meer informatie vind je op www.olijhoek-valk.nl. is psycholinguïst en logopedist. Zij is sinds 1989 werkzaam in het NT2 onderwijs en daarnaast in het opleiden en trainen van docenten. Haar specialiteit is de didactiek van mondelinge vaardigheden. Naast het maken van materiaal voor de uitspraak en het meewerken aan NT2-leergangen is zij (mede)auteur van Verstaanbaar Spreken, Taal leren op maat, Leren spreken, Taal werkt beter, het Handboek NT2 en apps voor uitspraak en spelling: SpreekBeter en SchrijfBeter. Zij was betrokken bij het ontwikkelen en uitvoeren van het assessment Docent NT2 van de BVNT2. Tegenwoordig is zij werkzaam als zelfstandig trainer en opleider. Meer informatie vind je op www.margreetverboog-verstaanbaarspreken.nl. 1
De opleiding Inhoudsopgave - Status van de opleiding - Opleiding: inhoud in het kort - Uitgangspunten van de opleiding - Voorwaarden voor deelname aan de opleiding - Voortraject - Materiaal - Voorbereiding op een opleidingsdag - Na afloop van een opleidingsdag - Begeleiding in de opleiding - Praktijkbegeleiding - Beoordeling - Evaluatie Praktische informatie - Studiebelasting - Aantal deelnemers - Data - Locatie, tijden en faciliteiten - Kosten - Toelating en inschrijving - Verdieping - FAQ / Veelgestelde vragen - Contactgegevens Bijlage 1 Korte beschrijving van de opleidingsdagen Bijlage 2 Korte beschrijving van het voortraject 2
De opleiding Status van de opleiding Afspraak met de BVNT2 is dat als je deze nieuwe NT2-docentenopleiding met goed gevolg afrondt, je kunt opgaan voor de aangepaste EVC-procedure. Je moet dan wel minimaal 500 uur zelfstandig hebben lesgegeven. Stage-uren mogen meetellen, mits je zelfstandig voor de klas stond. Op die manier kun je dan het certificaat bekwaam NT2-docent van de BVNT2 bemachtigen. Kijk voor de voorwaarden en voor meer informatie over de EVC-procedure op de website van BVNT2: www.bvnt2.org. Opleiding: inhoud in het kort De opleiding behandelt 11 onderwerpen: 1 Woordenschat 2 Luistervaardigheid 3 Spreekvaardigheid 4 Uitspraak 5 Leesvaardigheid 6 Schrijfvaardigheid 7 Grammatica 8 Alfabetiseren 9 Differentiëren 10 De beginsituatie vaststellen en toetsen 11 Interculturele competenties In bijlage 1 is per onderwerp een beknopte beschrijving opgenomen. We gaan uit van de competenties zoals beschreven in het Competentieprofiel van de BVNT2. Elke opleidingsdag starten we met het benoemen van de competenties waaraan we die dag gaan werken. Elke opleidingsdag behandelt een onderwerp. In een opleidingsdag leer je over de inhoud van het onderwerp, ga je met opdrachten aan de slag, zijn er mogelijkheden tot nadenken, wissel je van gedachten met anderen, wissel je ervaringen uit, enz. Je legt de link met zowel je eigen lespraktijk als met de leefwereld van je cursisten. Na afloop van de opleidingsdag reflecteer je in kleine groepjes op het onderwerp, op basis van vragen die wij aanleveren of met je eigen vragen. Noot: Als er plekken vrij zijn, is het mogelijk om deel te nemen aan een losse opleidingsdag. Uitgangspunten van de opleiding We gaan uit van de competenties zoals beschreven in het Competentieprofiel van de BVNT2. Een belangrijk uitgangspunt voor ons is om de transfer naar je eigen lessen te bewerkstelligen. Daarom ruimen we een uur in voor begeleide reflectie met andere deelnemers. Ook krijg je na afloop een of meer opdrachten, die je met feedback weer terugkrijgt. Het betekent ook dat de situatie van je cursisten wordt meegenomen: we houden er rekening mee dat je cursussen taal op het werk, ouderbetrokkenheid of inburgering verzorgt. En mocht je na afloop van een opleidingsdag nog met vragen zitten: uiteraard zijn we bereid je ook dan verder te helpen (telefonisch, via Skype of via e-mail). 3
Voorwaarden voor deelname aan de opleiding 1 Je bent werkzaam in het NT2-veld en hebt een diploma van een docentenopleiding Je wilt je deskundigheid bevorderen, bijvoorbeeld omdat je wilt opgaan voor het assessment Competent Docent NT2. Je kent de inhoud van hoofdstuk 1 en 2 uit het Handboek NT2. Heb je al wel een docentenopleiding gevolgd en/of kennis en ervaring in het NT2- veld? Dan is er de mogelijkheid om een of meer van de bijeenkomsten van het voortraject vrijwillig bij te wonen. Het voortraject is dan dus niet verplicht. Noot: mensen die de hele opleiding volgen krijgen voorrang op plaatsing in het voortraject. 2 Je hebt geen onderwijsbevoegdheid of je bent nog niet werkzaam in het NT2-veld Heb je nog geen ervaring met lesgeven in het NT2-veld, geen docentenopleiding gevolgd en/of geen kennis van NT2, dan is er een verplicht voortraject. Voortraject Als je nog geen onderwijsbevoegdheid hebt of nog niet werkzaam bent in het NT2- veld, dan is er een voortraject van vier halve opleidingsdagen. In vier bijeenkomsten leer je de beginselen van de didactiek van NT2-onderwijs en maak je kennis met het inburgeringsprogramma en onderdelen als KNM en ONA: 1 Achtergronden van NT2-cursisten, het ERK en de taakgerichte benadering 2 De beginselen van de didactiek 1: een krachtige leeromgeving en instructies geven 3 De beginselen van de didactiek 2: een les opzetten 4 Inburgeringsprogramma s: inburgeringsexamen, staatsexamen, KNM, ONA In bijlage 2 is een korte beschrijving opgenomen van elk dagdeel. Materiaal We ontwikkelen ons eigen materiaal t.b.v. de opleiding. Daarnaast maken we veel gebruik van - B. Bossers (red. e.a.), Handboek Nederlands als tweede taal (2015). Bussum: Coutinho. - L. Zijlmans (2014), Lesvaardig, basisdidactiek NT2. Amsterdam: Boom. Deze literatuur moet daarom in je bezit zijn. Overige aanbevolen literatuur: - D. de Coole & A. Valk (2015), Actief met taal. Bussum: Coutinho. - M. Verboog & D. Gunawan (2007), Taal leren op maat. Bussum: Coutinho. Per opleidingsdag krijg je aanvullend materiaal. 4
Voorbereiding op een opleidingsdag Na afloop van een opleidingsdag Je leest informatie over het onderwerp, beantwoordt vragen en maakt opdrachten. (Zie ook bijlage 1.) Je neemt alles mee naar de opleidingsdag zodat we er in de bijeenkomst op kunnen doorgaan. Voortraject Je krijgt na afloop van een bijeenkomst een opdracht die je uitvoert in een NT2-les en de trainer geeft je feedback. Heb je nog geen NT2-stage-/werkplek? Dan is het mogelijk een snuffelstage te lopen bij TopTaal of bij Delken & Boot, taalaanbieders met meerdere vestigingen in het land. Je maakt dan kennis met het beroep, de cursisten en het lesmateriaal. Mocht je een snuffelstage bij een van deze taalaanbieders willen, dan kunnen wij je de contactgegevens leveren en kun je de snuffelstage zelf regelen. Er is een beperkt aantal plekken en de taalinstituten vragen een kleine vergoeding. We verwachten dat je per opleidingsdag minimaal een dagdeel in een groep snuffelt, dus vier dagdelen in totaal. Meer mag natuurlijk en uiteraard staat het je vrij ook een ander stageadres te zoeken! Opleiding Je krijgt na afloop een verwerkingsopdracht over de theorie, met verbinding naar de praktijk, bijv. over wat je tegenkomt in je lessen (een receptieve opdracht). Na een maand ontvang je een tweede opdracht waarmee je kunt aantonen dat je de theorie naar de praktijk kunt vertalen (een productieve opdracht, voor bijvoorbeeld je NT2- docentenportfolio). Zo bewerkstelligen we dat er daadwerkelijk transfer plaatsvindt van de kennis die je hebt opgedaan naar je lessen en de cursisten. Heb je nog geen NT2-werkplek en wil je stage lopen? TopTaal en Delken & Boot bieden een klein aantal mensen een stageplaats aan. Beide organisaties bepalen zelf wie zij een stageplaats aanbieden en welke voorwaarden daaraan verbonden zijn. Heb je hier interesse voor? Dan kun je bij ons de contactgegevens opvragen. Begeleiding in de opleiding Praktijkbegeleiding - Voor inhoudelijke vragen tijdens een opleidingsdag kun je de desbetreffende opleider aanspreken, zoals dat ook kan voor inhoudelijke vragen die je na afloop van die dag hebt. - Voor vragen over je voortgang tijdens de opleiding en andere algemene vragen krijg je een van de drie opleiders als vast aanspreekpunt toegewezen. - Voor administratieve vragen kun je terecht op info@olijhoek-valk.nl. Om de praktijkopdrachten te kunnen uitvoeren heb je een stage-/werkplek nodig. - Voor het voortraject is een snuffelstage mogelijk bij TopTaal of bij Delken & Boot. - Voor het vinden van een stage-/werkplek tijdens de opleiding ben je zelf verantwoordelijk. Regel die op tijd! Heb je een stageplaats gevonden, dan vragen wij je om de contactgegevens van je stageplaats en stagebegeleider aan ons door te geven. 5
De eisen die we aan de praktijkbegeleiding stellen zijn: - Je loopt minimaal 250 uur stage voor de opleiding (excl. snuffelstage). Onder deze uren vallen lesobservaties, de voorbereiding van te geven lesonderdelen/lessen, lesonderdelen en later ook lessen begeleid en zelfstandig geven en de nabereiding van gegeven les(onderdelen). - Het moet mogelijk zijn om lessen en docenten te observeren, de praktijkopdrachten te maken, lesonderdelen begeleid en zelfstandig te geven, lessen begeleid en zelfstandig te geven. Let op: als je nu al zelfstandig werkt, heb je ook een praktijkbegeleider nodig. - Je maakt minimaal een keer een video van tien minuten van een les die je geeft; dit is nodig voor het voortgangsgesprek. - Je krijgt feedback op de lesonderdelen of lessen die je geeft. - Je vragen worden beantwoord. - Je kunt je lesplannen voorleggen. - Je stagebegeleider is een ervaren docent, bij voorkeur in het bezit van het certificaat van bekwaam NT2-docent van de BVNT2, of heeft een NT2-opleiding afgerond. Deze eisen worden naar redelijkheid ingevuld: je stagebegeleider kan niet tien lesplannen per week bekijken of elke dag je mails beantwoorden. Degenen die aan alle 11 opleidingsdagen deelnemen (m.u.v. het voortraject) kunnen er ook voor kiezen om een opleider te vragen op lesbezoek te komen, in plaats van een video aan te leveren. Een van de opleiders komt dan eenmalig op lesbezoek, vult het observatieformulier van de BVNT2 in, maakt er een kort verslag van en bespreekt alles met je. Vervolgens schrijf je er een korte reflectie op en noteer je voor jezelf een of meer actiepunten. Hier zijn extra kosten aan verbonden. Verder raden we je aan om met andere deelnemers van de opleiding buiten de opleidingsdagen om in contact te treden. Uit ervaring weten we dat het prettig is je ervaringen te delen met anderen die hetzelfde leren. Je kunt een buddy kiezen en bijvoorbeeld wekelijks even bellen, of een intervisiegroepje starten waarmee je eens per maand afspreekt. Dit komt je reflectie op de opdrachten, de opleiding als geheel en je ervaringen op de stage-/werkplek ten goede. 6
Beoordeling Degenen die deelnemen aan alle elf opleidingsdagen (m.u.v. het voortraject) krijgen vooraf met een van de trainers een intakegesprek, tussentijds een voortgangsgesprek o.b.v. een zelfgemaakte video-opname of een lesobservatie en na afloop een afrondend gesprek. De voortgangs- en eindgesprekken vinden plaats in Heemstede. De trainers beoordelen alle opdrachten en geven zo nodig tips ter verbetering of advies om meer te lezen. Bij voldoende resultaat krijg je een certificaat met daarop de naam van de opleidingsdag, het doel en een verwijzing naar de bijbehorende competentie(s) uit het profiel Competent Docent NT2. Zijn de opdrachten niet voldoende gemaakt? Dan moet je ze, met onze tips, nog een keer maken of verbeteren. Heb je alle opleidingsdagen met goed gevolg afgerond? Dan krijg je een overkoepelend certificaat van de opleiding. Als je een keer verhinderd of ziek bent, bieden we je de mogelijkheid de opleidingsdag in te halen bij een volgend traject. Is dit niet mogelijk, dan sturen we je het materiaal toe en hebben we overleg over een vervangende opdracht. We gaan ervan uit dat je alle opleidingsdagen volgt. Evaluatie Na elke opleidingsdag krijg je een formulier waarop je kunt aangeven wat je van de dag vond (inhoud, trainer, organisatie). 7
Praktische informatie Studiebelasting De opleiding duurt 35 weken, exclusief vakanties. Per week moet je rekenen op 15 tot 20 uur studiebelasting (inclusief stage-/werkuren). Aantal deelnemers 10-16 deelnemers per groep Data Zonder voortraject 8 oktober 2016 5 november 2016 26 november 2016 17 december 2016 14 januari 2017 4 februari 2017 11 maart 2017 1 april 2017 6 mei 2017 27 mei 2017 17 juni 2017 1 Woordenschat 2 Luistervaardigheid 3 Spreekvaardigheid 4 Uitspraak 5 Leesvaardigheid 6 Schrijfvaardigheid 7 Alfabetiseren 8 Grammatica 9 De beginsituatie vaststellen en toetsen 10 Differentiëren 11 Interculturele competenties afsluiting: 9 september 2017 Volgorde onder voorbehoud. Met voortraject 8 oktober 2016 5 november 2016 26 november 2016 17 december 2016 1 Achtergronden 2 De beginselen van de didactiek 1 3 De beginselen van de didactiek 2 4 Inburgeringsprogramma s 14 januari 2017 4 februari 2017 11 maart 2017 1 april 2017 6 mei 2017 27 mei 2017 17 juni 2017 9 september 2017 30 september 2017 4 november 2017 25 november 2017 1 Woordenschat 2 Luistervaardigheid 3 Spreekvaardigheid 4 Leesvaardigheid 5 Schrijfvaardigheid 6 Grammatica 7 Uitspraak 8 De beginsituatie vaststellen en toetsen 9 Interculturele competenties 10 Alfabetiseren 11 Differentiëren afsluiting: 13 januari 2018 Volgorde onder voorbehoud. 8
Locatie, tijden en faciliteiten De locatie is Stayokay Den Haag (op een paar minuten loopafstand van Den Haag HS). Voortraject - 10.00-13.00 uur scholing Voor koffie/thee, water en wat lekkers wordt gezorgd. Opleiding - 10.00-15.15 uur scholing en reflectie Voor een lekkere lunch wordt gezorgd, evenals voor koffie/thee, water en versnaperingen tussendoor. Kosten Voortraject - Het voortraject van 4 bijeenkomsten kost 300,- bij betaling ineens voorafgaand aan de eerste bijeenkomst. Dit is exclusief boeken, maar inclusief koffie/thee en wat lekkers. - Bij betaling in termijnen kost een losse opleidingsdag in het voortraject 100,-. Snuffelstage Een snuffelstage bij TopTaal of Delken & Boot (tijdens het voortraject) kost 60,-. Opleiding De opleiding kost 2350,- bij betaling ineens voorafgaand aan de eerste opleidingsdag. Inbegrepen zijn alle opleidingsdagen, feedback op de opdrachten, individueel contact met de opleiders wanneer nodig, een intake-, voortgangs- en eindgesprek, een certificaat per opleidingsdag bij voldoende beoordeling en een eindcertificaat bij afronding van de gehele opleiding. Boeken zijn niet bij de prijs inbegrepen, lunch, hapjes & drankjes wel. Een losse opleidingsdag in de opleiding kost bij betaling in termijnen of bij afname van - 1 t/m 4 dagen: 245,- per opleidingsdag - 5 t/m 8 dagen: 225,- per opleidingsdag - 9 t/m 11 dagen: 200,- per opleidingsdag Deze bedragen gelden alleen i.g.v. betaling ineens voorafgaand aan de eerste opleidingsdag. Bij afname van 11 opleidingsdagen (m.u.v. het voortraject) Meerprijs voor een voortgangsgesprek o.b.v. een lesobservatie (en dus niet o.b.v. een video-opname), inclusief verslag en nabespreking is 150,-. Stage tijdens de opleiding Je bent zelf verantwoordelijk voor het vinden van een stageplek. Zie voor de eisen aan de stage: Praktijkbegeleiding. Noot: - Alle bedragen zijn btw-vrij. 9
- Betaling dient te worden voldaan voorafgaand aan het voortraject, de opleiding of een losse dag. - Op dit aanbod zijn de voorwaarden en reglementen van Taalbureau Olijhoek & Valk van toepassing, zoals te vinden op www.olijhoek-valk.nl > Goed om te weten. - Voor informatie over de voorwaarden en de kosten van de aangepaste EVCprocedure: zie website www.bvnt2.org. Toelating en inschrijving Voortraject - Als je niet onderwijsbevoegd bent, is het voortraject verplicht, tenzij je wel al (veel) ervaring in het NT2-veld hebt. Of je toch het voortraject moet volgen wordt op basis van het intakegesprek bepaald. - Heb je een onderwijsbevoegdheid, dan kun je vrijwillig (maar tegen betaling) deelnemen aan een of meer opleidingsdagen van het voortraject. Deelnemers die het gehele voortraject volgen krijgen voorrang bij plaatsing. Intakegesprek Een intakegesprek maakt deel uit van de toelating als je de gehele opleiding wilt volgen, ongeacht of je aan het voortraject hebt deelgenomen. Het gesprek vindt plaats op 5, 7 of 8 september. Inschrijven Je kunt je hier inschrijven. Na inschrijving nemen we z.s.m. contact met je op. Let op: er zijn in totaal twee keer 16 plaatsen beschikbaar. Zodra er 50 inschrijvingen binnen zijn, sluit het inschrijfformulier en kun je je niet meer inschrijven. Noot: - Toelating vindt plaats op datum van inschrijving, met inachtneming van de hierboven genoemde voorwaarden voor toelating. - Schrijf je je in voor het voortraject in combinatie met de gehele opleiding (van 11 dagen) die in januari 2017 start? Dan krijg je voorrang op deelnemers die zich alleen voor de opleiding van januari 2017 inschrijven (en dus niet deelnemen aan het voortraject). - Deelnemers aan de opleiding (11 opleidingsdagen, met/zonder voortraject) krijgen voorrang op plaatsing boven degenen die slechts aan opleidingsdagen willen deelnemen. 10
Verdieping FAQ / Veelgestelde vragen Contactgegevens In het voorjaar van 2018 worden bijeenkomsten georganiseerd voor verdieping op het gebied van - alfabetiseren - taal op de werkvloer - lesgeven aan lageropgeleiden (toewerken naar het Inburgeringsexamen) - lesgeven aan hogeropgeleiden (toewerken naar het Staatsexamen) De data worden t.z.t. bekendgemaakt. Kijk voor veelgestelde vragen (FAQ s) op onze websites (zie Contactgegevens). - Mail voor vragen over de opleiding naar info@olijhoek-valk.nl. - Informatie over ons en onze bedrijven kun je vinden op www.olijhoek-valk.nl en op www.margreetverboog-verstaanbaarspreken.nl 11
Bijlage 1: Korte beschrijving van de opleidingsdagen De opleiding bestaat uit 11 dagen die als geheel kunnen worden afgenomen. Indien er plaatsen beschikbaar zijn is het ook mogelijk aan slechts enkele opleidingsdagen deel te nemen. Er zit geen voorwaardelijkheid in: zo kun je de opleidingsdag over grammatica prima volgen, ook als je niet aan die over schrijfvaardigheid hebt deelgenomen. Woordenschat C.J. Wijnaendts Francken: Men moet over een grote woordenschat beschikken om zich kort te kunnen uitdrukken. (Nederlands letterkundige en filosoof, 1863-1944) receptief, productief, leren, herhalen, selecteren, werkvormen Vooraf lezen: Handboek NT2 hoofdstuk 5 Vooraf doen: vraag 1 t/m 7, 9 t/m 11 beantwoorden en opdracht 3 en 4 maken De doelen van deze opleidingsdag zijn dat de docent - weet hoeveel woorden de cursisten moeten leren en ook welke; - weet hoe de cursisten die woorden het best kunnen leren; - werkvormen voor woordenschat kent die hij in de les kan gebruiken. Hoeveel woorden moet mijn cursist kennen en moet hij ze allemaal productief kennen? Hoe zorg ik ervoor dat hij woorden gaat leren en ze regelmatig herhaalt? Moet hij woordenoefeningen maken en moet ik woordenschat apart toetsen? Hoe zorg ik ervoor dat mijn cursist ook buiten de lessen om woorden leert? Wat is de rol van de taalcoach daarbij? Deze en andere vragen komen aan bod in de workshop over woordenschat, waarbij uiteraard ook allerlei activerende werkvormen op het gebied van woordenschat niet worden vergeten. 12
Luistervaardigheid Ik luister wel maar ik versta je niet. voorspellen, verstaan, begrijpen, feedback, werkvormen Vooraf lezen: Handboek NT2 hoofdstuk 3 Vooraf doen: vraag 2, 4, 5 beantwoorden en opdracht 2 t/m 5 maken De doelen van deze opleidingsdag zijn dat de docent - weet hoe het luisterproces verloopt; - de aspecten kent waardoor het in het luisterproces kan misgaan; - werkvormen kent om in de les aan versta- en begripsvaardigheid te werken. Niemand leert een taal spreken zonder ooit de taal gehoord te hebben. Met andere woorden: luisteren is de basis voor het spreken. We kijken naar het luisterproces en besteden aandacht aan aspecten die lastig zijn voor tweedetaalleerders: verstaan en begrijpen. Uiteraard leggen we ook de link met de praktijk: welke werkvormen kun je inzetten en hoe geef je als docent feedback? 13
Spreekvaardigheid Spreken, daar moeten ze zo snel mogelijk mee beginnen. opbouw van een spreekles, buiten de les, taalkaart, feedback, werkvormen Vooraf lezen: Handboek NT2 hoofdstuk 4 Vooraf doen: vraag 1 t/m 4 beantwoorden en opdracht 1 en 2 maken De doelen van deze opleidingsdag zijn dat de docent - weet hoe het spreken buiten de les bevorderd kan worden; - effectief feedback kan geven op spreektaken; - functionele oefeningen en taken kan kiezen of zelf kan maken. Effectief spreken leren in de les vereist aandacht en creativiteit. We behandelen het gebruik van de taalkaart: het motiveren van cursisten om buiten de les ook Nederlands te spreken. Functionele werkvormen zoals rollenspelen komen aan bod evenals het gebruik van audio om feedback te geven en de groep daarbij te betrekken. 14
Uitspraak en verstavaardigheid Uitspraak oefenen doe je vanaf les 1 verstaan, aspecten van uitspraak, feedback, werkvormen Vooraf lezen: Handboek NT2 hoofdstuk 3 (Luisteren) Vooraf doen: vraag 1 en 3 beantwoorden en opdracht 1 en 7 maken De doelen van deze opleidingsdag zijn dat de docent - weet uit welke aspecten uitspraak bestaat; - werkvormen kent om op verschillende taalniveaus aan uitspraak te werken; - tips kent ter verbetering van uitspraakfouten. In de opleidingsdag over luisteren is aandacht besteed aan verstavaardigheid en begripsvaardigheid. In deze dag over uitspraak komt verstavaardigheid opnieuw aan bod: het vormt namelijk de basis voor een goede uitspraak. We zoomen in op hoe je verstavaardigheid kunt trainen en hoe je je cursisten kunt laten oefenen met uitspraak. Vanaf welk taalniveau kun je aan uitspraak werken? Hoe vaak moet je dat doen en met wat voor werkvormen? En wat doe je als iemand steeds dezelfde fouten blijft maken of als zijn uitspraak niet verbetert? 15
Leesvaardigheid Douglas Brown & Heekyeong Lee (2015): The written word surrounds us daily at times enlightening, amusing, and heart-warming, at other times mystifying, depressing, and saddening. ( ) How do we teach second language learners to master this written code? soorten teksten, soorten vragen, strategieën, leesplezier, werkvormen Vooraf lezen: Handboek NT2 hoofdstuk 8 Vooraf doen: vraag 1-5 en 8 beantwoorden en opdracht 2 maken De doelen van deze opleidingsdag zijn dat de docent - weet uit welke onderdelen het leesproces bestaat; - ziet met welk doel teksten in de leergangen aangeboden worden; - zijn repertoire aan werkvormen uitbreidt om lezen in de les leuker en effectiever te maken. Teksten op papier boezemen veel cursisten ontzag in. Ze passen daarom vaak dezelfde strategie toe: heel intensief lezen en alle woorden die ze niet kennen, zoeken ze op. Er zijn natuurlijk veel meer en ook veel effectievere leesstrategieën. In het Handboek NT2 kun je lezen welke processen er in het hoofd van een cursist werken als hij een tekst leest. Deze kennis is het uitgangspunt om de lessen in lezen goed vorm te geven. Daar gaat deze opleidingsdag over. Wat moet een cursist doen om de informatie uit de tekst goed te begrijpen? En wat moet jij doen als docent om dit te bewerkstelligen? De opleidingsdag over leesvaardigheid gaat in op de processen, de strategieën, teksten en werkvormen om lezen leuk en effectief te maken. 16
Schrijfvaardigheid Je moet leren om binnen en buiten de lijntjes van de leergang te schrijven. schrijfopdrachten, ABCDmodel, vorm, schrijfplezier, feedback Vooraf lezen: Handboek NT2 hoofdstuk 9 Vooraf doen: vraag 1, 2, 4-6 beantwoorden en opdracht 15 maken De doelen van deze opleidingsdag zijn dat de docent - weet uit welke stappen het schrijfproces bestaat; - adequaat feedback geeft op schrijfproducten; - werkvormen kan gebruiken om aan alle fasen van het schrijfproces tegemoet te komen. Schrijven is vaak het sluitstuk van een hoofdstuk uit een leergang. Als proeve van bekwaamheid mogen de cursisten in een laatste opdracht laten zien wat ze hebben geleerd aan nieuwe woorden, nieuwe grammaticaregels en nieuwe inhoud. Maar leren je cursisten zo genoeg om goed te kunnen schrijven? Wat is goed kunnen schrijven eigenlijk? Welke stappen moet een cursist doorlopen om een goede tekst op papier te krijgen? En welke feedback geef je daar dan weer op? Deze onderwerpen komen aan bod in de opleidingsdag over schrijven. 17
Grammatica De eeuwige vraag: waarom, voor wie, wanneer, welke regels en hoe? verwerven, regels, oefenen, wanneer, werkvormen Vooraf lezen: Handboek NT2 hoofdstuk 6 Vooraf doen: vraag 1 t/m 4 beantwoorden en opdracht 1 en 2 maken De doelen van deze opleidingsdag zijn dat de docent - voldoende weet van de Nederlands grammatica; - de didactiek van grammatica kent, wanneer, wat, voor wie; - functionele werkvormen voor grammatica kan ontwerpen. Aan de orde komen het verschil tussen leren en verwerven, de verschillende input hypothesen, focus on form, verloop en succes van de T2 verwerving. We ontwerpen oefeningen en taken en daarbij de momenten en werkvormen die geschikt zijn voor grammaticaoefening. Welke regels zijn functioneel en welke niet? En wat moet de docent eigenlijk zelf weten van grammatica? 18
Alfabetiseren Alfa-Nt2 is echt iets anders dan Nt2 of Nt1. Met gevolgen voor werving, organisatie, didactiek, de manier van evalueren. kenmerken van analfabeten, anders-alfabeten, doelen, werkvormen Vooraf lezen: Handboek NT2 hoofdstuk 7 en het artikel Het wonder van het lezen. Over het belang van schoolrijpheid en auditieve vaardigheden bij volwassen analfabete anderstaligen door Helga Gehre en Inge Schuurmans. Uit: Tijdschrift LES nr. 187 februari 2014 Vooraf doen: Geef je les aan een alfagroep? Bedenk twee vragen die betrekking hebben op je lespraktijk waarop je zeker antwoord wilt hebben na de opleidingsdag. of: Geef je geen les aan een alfagroep? Lees de vragen van de zelftoets in het hoofdstuk Alfabetisering van het HandboekNT2 en kies 2 vragen waar je zeker antwoord op wilt hebben na de opleidingsdag. De doelen van deze opleidingsdag zijn dat de docent - weet wat het verschil is tussen analfabeten en anders-alfabeten; - het Raamwerk alfabetisering NT2 kent; - het verschil kent tussen mondelinge en schriftelijke taalverwerving bij alfacursisten en laaggeletterden. Je ervaart als docent hoe het is om anders-alfabeet te zijn. Je leert over de kenmerken van alfacursisten en wat die betekenen voor je onderwijs. Je maakt kennis met het raamwerk alfabetisering en begrijpt dat het bij alfabetiseren zowel om technische als functionele doelen gaat. We bespreken twee visies op alfabetiseren en besteden aandacht aan de mogelijkheden om te differentiëren in alfa-groepen. Ook gaan we in op hoe je aan taalverwerving en mondelinge vaardigheden werkt zonder het schrift te gebruiken; hierbij komen het ABCD-model, verschillende werkvormen en materialen ook kort aan de orde. 19
Differentiëren Op de basisschool werken alle kinderen zelfstandig; zodra ze naar de middelbare school gaan krijgen ze vooral klassikaal les. heterogene groep, organisatie, (rand)voorwaarden, cursistvaardigheden Vooraf lezen: LESvaardig, hoofdstuk 6 Vooraf doen: reflectievragen uit paragraaf 2 beantwoorden De doelen van deze opleidingsdag zijn dat de docent - weet hoe hij een les in een heterogene groep kan organiseren; - de voorwaarden kent om een goede les te kunnen geven; - weet om te gaan met flexibele instroom. Lesgeven in heterogene groepen: menig docent kijkt er tegenop. Echter: met een goede organisatie kun je prima lesgeven in zo n groep. We bepalen de voorwaarden om een goede les te kunnen geven, bespreken hoe je kunt omgaan met flexibele instroom, bekijken over welke vaardigheden je cursist moet beschikken en definiëren wat de beste rol van de taalcoach in het taalleerproces zou zijn. 20
De beginsituatie vaststellen en toetsen Altijd een hekel aan toetsen gehad? Leer ze beter kennen. leerdoelen, toetsen, normen, analyseren, beoordelen Vooraf lezen: Handboek NT2 hoofdstuk 10 Vooraf doen: opdracht 1 t/m3, 5 en 7 maken De doelen van deze opleidingsdag zijn dat de docent - de beginsituatie kan vaststellen; - toetsen kan analyseren en beoordelen; - begrijpt welke invloed toetsing heeft op het onderwijs. We stellen de beginsituatie vast, achterhalen de leerwens van de cursist en zoeken daar leerdoelen bij. De leerdoelen geven richting aan het programma en ook aan de toetsing. We bespreken de eisen waarin voortgangs- en vorderingentoetsen moeten voldoen. Validiteit of betrouwbaarheid, wat vinden we belangrijker? En hoe voorkom je toetsbias? 21
Interculturele competenties De wereld in je klas. Hoe ga je daarmee om? lesmateriaal, docentvaardigheden, casussen, aanpak Vooraf lezen: Handboek NT2 hoofdstuk 11 en A. van Kalsbeek, Interculturele competenties in het NT2- onderwijs: Auteurskwaliteiten of docentvaardigheden? In: B. Bossers (2015), Klassiek Vakwerk II. Amsterdam: Boom. Vooraf doen: Neem een hoofdstuk mee van een leergang die je gebruikt De doelen van deze opleidingsdag zijn dat de docent - zich bewust is van zijn eigen interculturele competenties; - weet hoe het lesmateriaal wel of niet inspeelt op verschillende culturen; - een aanpak kan hanteren bij het bespreekbaar maken of oplossen van een interculturele kwestie. Alice van Kalsbeek beschrijft in haar artikel dat taal- en cultuuronderwijs uit drie componenten bestaat: kennis, vaardigheden en attitudes. En dat deze elementen tot uiting komen in zowel het lesmateriaal als in de docentvaardigheden. Dat is een goede insteek voor deze opleidingsdag. We bekijken onze eigen competentie, ons lesmateriaal, en onze aanpak bij een vraag of een probleem op intercultureel gebied. Je aanpak wordt door het bespreken van diverse casussen (ook zelf in te brengen) steeds duidelijker. De insteek van deze opleidingsdag is praktisch, maar theorieën over interculturele competenties komen ook aan bod. 22
Bijlage 2: Korte beschrijving van het voortraject Hieronder volgt een korte beschrijving van elk onderdeel van het voortraject. In het voortraject maak je kennis met de begrippen, modellen en namen. Veel onderdelen komen in de opleiding uitgebreider aan bod. Voortraject 1: Achtergronden van NT2-cursisten, het ERK en verschillende benaderingen Analfabeten, laag-, midden- en hoogopgeleiden vanuit de hele wereld: die zitten in de NT2-groep. De doelgroep is dus nogal divers. Hoe ga je daarmee om? En hoe verwerven volwassenen een tweede taal? Wat is het doel van het NT2-onderwijs? Naar welk taalniveau breng je een cursist? En wat betekent dat taalniveau dan precies? Welke factoren beïnvloeden het T2-leren? In deze eerste bijeenkomst gaan we in op deze vragen. We komen er ook achter wat de taakgerichte benadering, de benadering die veel leergangen hanteren, precies inhoudt. Leesstof na afloop: LESvaardig H1; Handboek H1 Voortraject 2: De beginselen van de didactiek 1: een krachtige leeromgeving en instructies geven In deze bijeenkomst doe je kennis op over de aspecten die zorgen voor een krachtige leeromgeving. Het is een van de kerncompetenties van het vak als NT2-docent. Samen bedenk je welke aspecten dat eigenlijk zijn en hoe zij de leeromgeving beïnvloeden. Hoe geef je cursisten instructie in een taal die zij niet machtig zijn? Hoe zorg je ervoor dat je niet te moeilijke taal gebruikt? Hoe zorg je ervoor dat cursisten samenwerkend maar ook zelfstandig leren? Daarnaast kijken we naar bordgebruik en classroom management. Leesstof na afloop: LESvaardig, H4; Handboek H2 23
Voortraject 3: De beginselen van de didactiek 2: een les opzetten Ook in deze bijeenkomst staan verschillende modellen centraal. Deze bijeenkomst heeft tot doel om je te laten zien hoe je de opzet van een goede les herkent. We gaan in op het VUT-model, het ABCD-model, het nut van verschillende werkvormen en verschillende leerstijlen van cursisten. Jouw rol als docent komt daarbij ook aan bod. Het allerbelangrijkste is dat je moet bepalen wat het doel van je les is. Met deze kennis kun je je les zo voorbereiden, dat je rekening houdt met de cursisten en de leerstof. Tot slot kijken we naar hoe je kunt leren reflecteren op jezelf als docent. Leesstof na afloop: LESvaardig, H3; Handboek H2 Voortraject 4: Inburgeringsprogramma s: inburgeringsexamen, staatsexamen, KNM, ONA In het NT2-onderwijs bereiden cursisten zich op diverse examens voor. In deze bijeenkomst bekijken we welke examens er zijn, wat de eisen zijn aan de cursisten en waar een onderwijstraject dus aan moet voldoen. We gaan in op het inburgeringsexamen, de beide programma s van het staatsexamen en de onderdelen KNM (Kennis van de Nederlandse Maatschappij) en ONA (Oriëntatie op de Nederlandse Arbeidsmarkt). Dit koppelen we aan leergangen, zodat je zicht krijgt op het lesmateriaal dat de cursisten gebruiken. Leesstof na afloop: diverse websites en materialen ter voorbereiding op een examen 24