Samenvatting Regio in beeld 2016 Zuidoost-Brabant
Samenvatting Aantal banen neemt toe, echter niet in collectieve sector In Zuidoost-Brabant groeit het aantal banen van werknemers (voltijd en deeltijd) in 2016 en 2017 met respectievelijk 1,4% en 1,1% tot ruim 300.000 eind 2017. Het gaat hierbij om een toename van de werkgelegenheid met 7.000 banen. Tijdens de voorbije crisisjaren hebben structurele ontwikkelingen op de arbeidsmarkt plaatsgevonden zoals een verdergaande flexibilisering van de arbeidsmarkt en veranderingen in kwalificaties van functies. Industrie Ov. zakelijke diensten Zorg en welzijn Detailhandel Spec. zakelijke diensten Onderwijs Groothandel Openbaar bestuur Horeca ICT Vervoer en opslag Bouwnijverheid Financiële diensten Overige diensten Landbouw Grote sectoren in Zuidoost-Brabant zijn industrie, overige zakelijke diensten en zorg & welzijn. De werkgelegenheid groeit in de meeste sectoren. Grote groeiers zijn overige zakelijke diensten, bouwnijverheid, groothandel en ICT. Werkgelegenheidskrimp is er in de sectoren financiële diensten, zorg & welzijn, onderwijs, openbaar bestuur, landbouw en overige diensten. Hiermee voltrekt zich de krimp vooral in de collectieve sector. Landelijk groeit het aantal banen in Zuidoost- Brabant sterker dan in Nederland. 0 20.000 40.000 60.000 Aantal banen, 2017 Trends in de ontwikkeling van de werkgelegenheid Een aantal trends speelt een rol op de arbeidsmarkt zoals flexibilisering, toename van het aantal zelfstandigen, vergrijzing en veranderingen in kwalificaties van functies. De leeftijdsopbouw van werknemers is een relevant gegeven. Door vergrijzing en verhoging van de pensioenleeftijd neemt de participatie van ouderen toe. Een hoog aandeel 50-plussers betekent dat er meer vervangingsvraag te verwachten is. Voor de groep 60-plussers speelt dat binnen afzienbare tijd. Onderwijs en openbaar bestuur zijn sectoren met een hoog aandeel oudere werknemers. In absolute aantallen zijn er veel 50- plussers in zorg & welzijn werkzaam, en juist weinig in horeca, detailhandel en uitzendbedrijven. Landbouw Overige diensten Spec. zakelijke diensten Bouwnijverheid ICT Financiële diensten Horeca Detailhandel Ov. zakelijke diensten Groothandel Onderwijs Vervoer en opslag Zorg en welzijn Industrie Openbaar bestuur Totaal 0% 25% 50% 75% Aandeel zelfstandigen, 2013-2014 Door de voortzetting van de flexibiliseringstrend neemt het aantal banen van zelfstandigen sneller toe dan het aantal werknemers. In totaal zijn er in Zuidoost-Brabant bijna 40.000 zelfstandigen. Sectoren met een groot aandeel zelfstandigen zijn de landbouw, overige diensten, specialistische zakelijke diensten en bouwnijverheid. In de landbouw werken traditioneel veel zelfstandigen, maar de economische ruimte voor toetreders lijkt beperkt. In de bouwnijverheid is de afgelopen jaren het aantal zelfstandigen wel fors gegroeid. Openbaar bestuur, onderwijs en bouwnijverheid zijn regionaal de sectoren waar relatief de meeste 50-plussers werkzaam zijn. Bron: CBS, bewerking ROA Regio in beeld 2016 Samenvatting Zuidoost-Brabant 1
Aantal vacatures neemt toe In 2015/2016 neemt het aantal ontstane vacatures toe met 18% ten opzichte van het jaar ervoor en ontstaan er gemiddeld zo n 3.000 nieuwe vacatures per maand in de regio. UWV verwacht dat de vacaturemarkt de komende jaren blijft groeien, mede als gevolg van een stijgende vervangingsvraag als gevolg van de vergrijzing. 40.000 35.000 30.000 25.000 20.000 15.000 In 2015/2016 zijn er bijna 35.000 vacatures ontstaan. In 2012/2013 neemt de vacaturemarkt fors af (-17%). In de jaren daarna neemt het aantal ontstane vacatures weer toe. In 2015/2016 zijn er bijna 11.000 vacatures meer ontstaan dan in 2011/2012. UWV verwacht dat in 2016 en 2017 het aantal ontstane vacatures verder toeneemt. 10.000 5.000 0 11/12 12/13 13/14 14/15 15/16 Detailhandel Industrie Zorg en welzijn Ov. zakelijke diensten Spec. zakelijke diensten Groothandel Horeca ICT Vervoer en opslag Onderwijs Bouwnijverheid Overige diensten Financiële diensten Openbaar bestuur Landbouw De sector met de meeste vacatures in Zuidoost-Brabant is de detailhandel. In 2015/ 2016 ontstonden in deze sector bijna 5.500 vacatures. Voor laagopgeleiden ontstaan de meeste vacatures in de industrie, detailhandel, groothandel, horeca en (overige) zakelijke diensten. Voor middelbaar opgeleiden zijn er veel vacatures in de sectoren industrie, detailhandel, zorg & welzijn en groothandel. Hoogopgeleiden vinden vooral veel vacatures in specialistische zakelijke diensten, onderwijs en zorg & welzijn. 0 2.000 4.000 6.000 Ontstane vacatures, 2015/2016 Top 10 openstaande vacatures naar beroep 1 Software- en applicatieontwikkelaars 2 Transportplanners en logistiek medewerkers 3 Callcentermedewerkers outbound en overige verkopers 4 Metaalbewerkers en constructiewerkers 5 Laders, lossers en vakkenvullers 6 Ingenieurs (geen elektrotechniek) 7 Elektriciens en elektronicamonteurs 8 Adviseurs marketing, public relations en sales 9 Receptionisten en telefonisten 10 Machinemonteurs In de tabel is te zien voor welke tien beroepen gemiddeld de meeste vacatures op werk.nl openstonden, gedurende de eerste helft van 2016. In Zuidoost-Brabant was de vraag naar software- en applicatieontwikkelaars het grootst. Deze vacatures waren niet alleen uit de ICTsector afkomstig, maar uit diverse sectoren zoals de gespecialiseerde zakelijke diensten, groothandel en industrie. Voor ICT-beroepen wordt in de periode 2015-2020 de grootste uitbreidingsvraag voorzien. Regio in beeld 2016 Samenvatting Zuidoost-Brabant 2
Aantal nieuwe WW-uitkeringen daalt Aan de instroom in de WW is te zien dat het beroep op de WW terugloopt. In de eerste helft van 2016 werden minder nieuwe WW-uitkeringen verstrekt dan in dezelfde periode vorig jaar. De daling in Zuidoost-Brabant (-18%) was sterker dan gemiddeld in Nederland (-9%). In juni 2016 werden er in de regio bijna 13.000 WW-uitkeringen verstrekt. De helft hiervan gaat naar 50-plussers. Het WWpercentage (WW-uitkeringen ten opzichte van beroepsbevolking) bedraagt 4,8% (juni 2016) tegenover 4,9% landelijk. Best Son en Breugel O irschot Nuenen Ca Eersel Eindhoven Reusel-De Mierden Bladel Veldhoven Waalre Heeze-Leende Valkenswaard Bergeijk Cranendonck Instroom WW jan t/m juni 2016 naar beroepsgroep 1 Hulpkrachten bouw en industrie 2 Receptionisten en telefonisten 3 Verkoopmedewerkers detailhandel 4 Laders, lossers en vakkenvullers 5 Secretaresses 6 Boekhoudkundig medewerkers 7 Callcentermedewerkers outbound en overige verkopers 8 Schoonmakers 9 Vertegenwoordigers en inkopers 10 Transportplanners en logistiek medewerkers In de tabel is de top tien van beroepen weergegeven met de hoogste instroom in de WW. Het gaat vooral om technisch personeel zoals hulpkrachten bouw & industrie. Ook administratief personeel stroomt vaak de WW in, zoals receptionisten, secretaresses, boekhoudkundig en administratief medewerkers. Beroepen in techniek en logistiek zijn conjunctuurgevoelig en daar trekt momenteel de markt aan. Op termijn blijven deze functies kansrijk. Voor administratief personeel geldt dat er op termijn functies verdwijnen door digitalisering. Zuidoost-Brabant Aantal Aandeel Aantal Wajong 6.410 Geslacht Man 3.650 57% Vrouw 2.760 43% Leeftijd <25 jaar 1.330 21% 25-35 jaar 2.100 33% 35-45 jaar 1.140 18% 45-55 jaar 1.060 16% 55 jaar of ouder 790 12% Wajong-percentage 1,9% In Zuidoost-Brabant zijn er 6.400 Wajongers. Het merendeel is man en jonger dan 35 jaar. Het aantal werkende Wajongers neemt toe, vooral bij reguliere werkgevers. Het aandeel werkende Wajongers daalt echter. Dit komt doordat het totale aantal Wajongers sneller steeg dan het aantal werkenden onder hen. Om Wajongers aan het werk te krijgen en houden blijven inspanningen en investeringen nodig in de vorm van bijvoorbeeld loondispensatie en jobcoaches. Factoren die arbeidsparticipatie bevorderen zijn een sterke sociale cohesie in de regio, sterke betrokkenheid van professionals en ouders en samenwerkingsbereidheid tussen diverse partijen. Regio in beeld 2016 Samenvatting Zuidoost-Brabant 3
Gemiddelde arbeidsmarktspanning in Zuidoost-Brabant De arbeidsmarkt in Zuidoost-Brabant wordt minder ruim door een toename van openstaande vacatures en een afnemend aantal kortdurend werkzoekenden. Momenteel is er sprake van een gemiddelde arbeidsmarktspanning. Totaal ICT Agrarisch Openbaar bestuur Dienstverlenend Commercieel Managers Zorg en welzijn Transport en logistiek Technisch Economisch en admin. Pedagogisch Creatief en taalkundig zeer ruim ruim gem. krap zeer krap -4-3 -2-1 0 1 2 3 4 In het tweede kwartaal 2016 stonden tegenover 6.600 openstaande vacatures 4.700 geregistreerde kortdurend werkzoekenden. Er is een (zeer) krappe arbeidsmarkt voor informaticaberoepen en beroepen in openbaar bestuur. Deze beroepen zijn vooral voor hoogopgeleiden. Daarnaast is de markt krap voor specifieke beroepen in de landbouw en (commerciële) dienstverlening. Voor technische beroepen lijken er geen grote knelpunten, maar dit beeld vertekent. In de techniek wordt het steeds moeilijker om personen met een (gevraagd) opleidingsniveau van mbo-4 en hoger te vinden. Ook op lager niveau komt de personeelswerving onder grotere druk te staan. In de andere sectoren is er moeilijk vervulbare vraag in specifieke niches. Naar verwachting ontstaan de komende jaren voor werkgevers meer knelpunten in een brede range van technische beroepen. Ook gaan werkgevers knelpunten ervaren in het vinden van ICT-personeel, onderwijs, managementfuncties en op economisch gebied op hoog beroepsniveau. Voor administratieve, dienstverlenende en commerciële beroepen worden nauwelijks knelpunten verwacht. Scholing vergroot kansen Het volgen van opleidingen en cursussen kan de kansen op werk voor werkzoekenden vergroten. Het ministerie van SZW heeft daarvoor een pakket aan maatregelen vastgesteld zoals scholingsvouchers, Brug-WW en sectorplannen. Een verbeterde aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt is wenselijk. Opleiding Totaal Mbo 2/3 Totaal Mbo 4 Totaal Hbo Totaal Wo Totaal Arbeidsmarktperspectief Matig Matig Matig Redelijk Redelijk ROA heeft een inschatting gemaakt van de toekomstige arbeidsmarktperspectieven naar opleiding. Op totaalniveau zijn de toekomstperspectieven redelijk. De beste perspectieven zijn er voor wo ers en hbo ers opgeleid in techniek, onderwijs en landbouw/natuur. Kansen buiten de regio Werkzoekenden kunnen niet alleen hun kansen vergroten door te kijken naar alternatieve beroepen en het volgen van scholing. Zij kunnen, net als werkgevers, ook hun zoekgebied uitbreiden. Zuidoost- Brabant heeft een positief pendelsaldo, dat wil zeggen dat er meer mensen in Zuidoost-Brabant komen werken dan dat er inwoners van Zuidoost-Brabant elders werken. Waar werken inwoners van Zuidoost-Brabant 5% 3% 1% 5% 4% Zuidoost-Brabant Noordoost-Brabant Helmond-De Peel Midden-Brabant Waar wonen werkenden in Zuidoost-Brabant Zuidoost-Brabant 3% 7% 4% Helmond-De Peel 6% 10% 70% Noordoost-Brabant Midden-Brabant 82% Midden-Limburg Overig Midden-Limburg Overig Bron: CBS, bewerking UWV Regio in beeld 2016 Samenvatting Zuidoost-Brabant 4
Een deel van de werkenden in Zuidoost-Brabant komt uit andere regio s zoals Noordoost-Brabant, Helmond-De Peel en Midden-Brabant, maar ook uit Limburg. Omgekeerd werkt een deel van de inwoners van Zuidoost-Brabant in andere Brabantse arbeidsmarktregio s en in Limburg. Kansen voor werkzoekenden op het vinden van werk worden groter als ze ook buiten Zuidoost- Brabant zoeken naar werk. Uitdagingen voor de toekomst De arbeidsmarkt herstelt en dat brengt (nieuwe) mogelijkheden met zich mee. Binnen de regio Zuidoost- Brabant nemen de mogelijkheden om uit te stromen toe. De andere kant van de medaille is dat het voor werkgevers moeilijker wordt om aan geschikt personeel te komen. Onderstaand worden een aantal kansen en mogelijkheden in beeld gebracht die zich op deze aantrekkende markt voordoen. Ondanks het herstel hebben ouderen, laagopgeleiden en arbeidsgehandicapten nog altijd een kwetsbare positie op de arbeidsmarkt. De uitdaging is erin gelegen om (dit) aanbod zodanig uit te rusten dat de afstand tot de arbeidsmarkt verkleind wordt en arbeidsinpassing kan plaatsvinden. Een bijkomend voordeel is dat werkgevers in een krapper wordende markt eerder genegen zijn om eisen bij te stellen en te faciliteren (bijvoorbeeld op het vlak van scholing en training). Op de huidige (regionale) arbeidsmarkt komen er tegelijkertijd overschotten (denk aan administratief personeel) en tekorten (denk aan technisch personeel) voor. Om de kansen op werk te verhogen is het van belang om werkzoekenden met een beroep en/of opleiding met een matig of slecht arbeidsmarktperspectief te stimuleren zich ook te oriënteren op (andere) sectoren en beroepen met een gunstiger perspectief op de arbeidsmarkt. Denk aan de secretaresse die bekijkt of er mogelijkheden zijn in de callcenterbranche. Van het totaal aantal personen met een WW-uitkering is bijna een derde hoger opgeleid. Een deel van dit aanbod heeft matige tot slechte arbeidsmarktperspectieven. In zekere zin zijn hoger opgeleiden een vergeten doelgroep. De vaak geuite veronderstelling dat hoger opgeleiden vrij gemakkelijk hun weg vinden bij een aantrekkende arbeidsmarkt is inmiddels achterhaald. Bijscholing en intersectorale mobiliteit zijn ook hier middelen om perspectief op werk te vergroten. Van het totaal aantal personen met een WW-uitkering is ruim een kwart hoger opgeleid. Een deel van dit aanbod heeft matige tot slechte arbeidsmarktperspectieven. In zekere zin zijn hoger opgeleiden een vergeten doelgroep. De vaak geuite veronderstelling dat hoger opgeleiden vrij gemakkelijk hun weg vinden op een aantrekkende arbeidsmarkt is inmiddels achterhaald. Bijscholing en intersectorale mobiliteit zijn ook hier middelen om perspectief op werk te vergroten. Samenwerking tussen partijen op de arbeidsmarkt is onontbeerlijk. Binnen het regionale Werkbedrijf (040) werken diverse partijen samen aan een betere afstemming tussen vraag en aanbod. Via gerichte marktbewerking worden werkzoekenden naar een arbeidsplaats begeleid en wordt ingespeeld op de vraag van werkgevers naar geschikt personeel. Het laten (blijven) aansluiten van werkgevers bij de totstandkoming en uitvoering van deze plannen kan niet genoeg benadrukt worden. De (regionale) arbeidsmarkt is gebaat bij een goed zicht op kwantiteit en kwaliteit van het arbeidsaanbod. Vooral op het vlak van het inzichtelijk maken van de kwaliteiten van (potentieel) aanbod is er nog veel te winnen. Meer inzicht in competenties en vaardigheden (waaronder soft-skills) en animo van de werkzoekenden om werk te vinden (in alternatieve beroepen/sectoren) is noodzakelijk om aanbod direct naar werk te begeleiden en is nodig om het aanbod door middel van scholing en/of training naar een hoger niveau te brengen. Werkgevers zijn gebaat bij een totaaloverzicht van geschikt aanbod (bijstandsgerechtigden, personen met een WW-uitkering, Wajongers et cetera). Een goede diagnose van het aanbod maakt het mogelijk, voor bijvoorbeeld UWV en gemeenten, om adequate voorselecties uit te voeren. Regio in beeld 2016 Samenvatting Zuidoost-Brabant 5
Colofon Regio in Beeld Regio in Beeld is een jaarlijkse uitgave van UWV Auteur Gerald Ahn Inlichtingen arbeidsmarktinformatie@uwv.nl Redactieadres UWV Afdeling Arbeidsmarktinformatie en -advies Postbus 58285 1040 HG Amsterdam Eindredactie Suzanne IJzerman Roelof van der Velde Regio samenstelling De arbeidsmarktregio Zuidoost-Brabant is het werkgebied van Werkplein Eindhoven. De gemeenten Bergeijk, Best, Bladel, Cranendonck, Eersel, Eindhoven, Heeze-Leende, Nuenen Ca, Oirschot, Reusel-De Mierden, Son en Breugel, Valkenswaard, Veldhoven en Waalre maken deel uit van deze arbeidsmarktregio. Disclaimer Meer informatie is te vinden op www.werk.nl/arbeidsmarktinformatie. Alles uit deze uitgave mag worden overgenomen, echter uitsluitend met bronvermelding. Aan deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend. UWV 2016 Regio in beeld 2016 Samenvatting Zuidoost-Brabant 6
Einde rapport Regio in beeld 2016 Samenvatting Zuidoost-Brabant 7