Dordtse jeugd in cijfers stand van zaken en ontwikkelingen kerncijfers Hoe staat het met de jeugd in? Hoeveel kinderen groeien op in een bijstandsgezin? Hoeveel jongeren zijn werkloos en welk aandeel heeft schulden? In deze factsheet zetten wij, het Onderzoekcentrum Drechtsteden, de kerncijfers over de jeugd in op een rij. We stelden samen met de betrokken beleidsmedewerkers van de gemeente de indicatoren samen die een relevante achtergrond bieden voor beleid. We kijken naar de stand van zaken en relevante ontwikkelingen. En maken waar mogelijk een vergelijking met landelijke cijfers. Inhoud: 1. Omvang en ontwikkeling 2. Werk 3. Onderwijs 4. Sociaal 1 Omvang en ontwikkeling Aantallen heeft ruim 38.000 jongeren. Een derde van de inwoners (32%) is jonger dan 27 jaar. De leeftijdsopbouw van de jeugd in is gelijk aan die in Nederland (tabel 1). In is Oud Krispijn het meest jeugdig met 37% inwoners onder de 27 jaar, de Binnenstad met een kwart- het minst (tabel 2). In Oud Krispijn wonen relatief veel kinderen onder de 12 jaar, in Stadspolders relatief veel pubers (12 t/m 17 jaar) en in Crabbehof/Zuidhoven en Wielwijk veel 18-plussers. De bevolkingsprognose laat zien dat het aantal jongeren tot 25 jaar de komende 15 jaar daalt. In 2027 zijn er naar verwachting in 2.000 jongeren minder dan in 2012, een daling van zo n 6% in alle leeftijdsgroepen. Dat wijkt af van de ontwikkelingen in Nederland, waar naar verwachting de jongste leeftijdsgroep de komende 15 jaar nog licht toeneemt en de totale daling wat lager blijft (3%). Tabel 1 Aantal en aandeel jongeren als % van de totale bevolking per 1.1.2011 leeftijd Nederland 0-3 jaar 5.257 4,4 4,4 4-11 jaar 11.019 9,3 9,5 12-17 jaar 8.471 7,1 7,1 18-22 jaar 7.222 6,1 6,2 23-26 jaar 6.117 5,2 4,9 totaal 38.086 32,1 32,1 Bron: GBA Tabel 2 Aandeel jongeren als % van de totale wijkbevolking per 1.1.2011 wijk 0-3 4-11 12-17 18-22 23-26 0-26 Binnenstad 3,2 5,5 4,0 5,3 7,4 25,4 Noordflank 3,8 8,9 7,0 6,7 5,2 31,6 Oud Krispijn 5,9 11,1 7,2 6,5 6,1 36,8 Nieuw Krispijn 4,7 8,8 6,7 6,3 5,8 32,2 Reeland 4,9 10,6 8,2 6,1 6,2 35,9 Staart 5,2 7,5 4,8 5,4 6,5 29,4 Wielwijk 5,5 9,2 6,5 6,8 6,8 34,8 Crabbehof/Zuidhoven 5,8 7,9 4,3 5,9 8,3 32,2 Sterrenburg 4,0 8,0 6,7 5,4 4,1 28,2 Dubbeldam 3,5 10,3 7,8 5,2 2,4 29,2 Stadspolders 4,0 11,2 10,0 7,2 3,5 35,9 Toelichting: vetgedrukte waarden wijken meer of minder dan 1,0 % af van het gemiddelde Bron: Structuurtelling Tabel 3 Bevolkingsprognose jeugd (cijfers en percentages afgerond) 2012 2017 2022 2027 verschil 2012-27 Nederland verschil 2012-27 0-4 jaar 6.600 6.600 6.300 6.200-6% +4% 5-14 jaar 13.900 13.700 13.400 13.100-6% -7% 15-24 jaar 13.900 13.900 13.700 13.100-6% -3% totaal 34.400 34.200 33.400 32.400-6% -3% Toelichting: cijfers zijn alleen beschikbaar voor 5-jaars categorieën.
Kwetsbare kinderen en jongeren Een kwart (24%) van de gezinnen in is een eenoudergezin (tabel 4). In deze eenoudergezinnen groeien 6.400 kinderen (0 t/m 25 jaar) op (tabel 5). 1 In groeien relatief meer kinderen op in een eenoudergezin dan in Nederland: 17% versus 14%. 2 In groeien in 2008 ruim 2.000 kinderen (0 t/m 17 jaar) op in een bijstandsgezin. Ook dat is relatief meer dan in Nederland: 8% tegenover 5,5%. Tussen 2004 en 2008 is het aantal (kinderen in) bijstandsgezinnen met een derde gedaald; dat is meer dan landelijk (tabel 6). Ongeveer een kwart van de bijstandsgezinnen is tevens een eenoudergezin. 3 In zijn in 2011 40 meiden onder de 20 jaar moeder geworden. Het aantal tienermoeders is sinds 2008 wat sterker gedaald dan in Nederland (tabel 7). Tabel 4 Aantal en aandeel gezinnen per 1.1.2011 gezinnen Nederland eenoudergezin 4.404 24 20 twee oudergezin 14.012 76 80 totaal 18.416 100 100 Tabel 5 Aantal en aandeel eenoudergezinnen met kinderen (0-25 jaar) per 1.1.2011 Nederland eenoudergezin met 1 kind 2.771 63 61 eenoudergezin met 2 kinderen eenoudergezin met 3 of meer kinderen 1.261 29 30 372 8 9 Tabel 6 Ontwikkeling aantal kinderen (0-17 jaar) dat in een bijstandsgezin opgroeit 2004 2005 2006 2007 2008 3.050 2.470 2.580 2.410 2.030 indexcijfer 100 81 85 79 67 indexcijfer Nederland 100 90 99 94 84 Tabel 7 Ontwikkeling aantal tienermoeders (< 20 jaar) 2007 2008 2009 2010 2011 57 56 49 48 40 indexcijfer 100 98 86 84 70 indexcijfer Nederland 100 98 98 99 99 2 Werk Jongeren met een uitkering In staan per 1 januari 2012 367 jongeren onder de 27 als niet-werkende werkzoekenden (Nww) ingeschreven, van wie 40% jonger is dan 23 jaar (tabel 8). Het betreft 2,1% van de jongeren van 15 t/m 26 jaar, tegenover 2,2% landelijk. Het afgelopen jaar is er sprake van een sterke daling van het aantal jonge Nww-ers (30%), terwijl dit landelijk stabiel is gebleven (tabel 8). Per 1 januari 2011 ontvangen bijna 500 Dordtse jongeren een Wajong-uitkering, 3,4% van de jongeren in die leeftijdsgroep. Dat is iets hoger dan landelijk (3,0%) Het totaal aantal Wajongers jonger dan 25 jaar neemt toe, net zo als landelijk (tabel 9). Wat de jongeren met een uitkering betreft(wwb en WIJ), gaat het in om 360 jongeren onder de 27 jaar, van wie 36% onder de 23 jaar. Dit is 1,7% van de jongeren, een iets hoger aandeel dan landelijk (1,4%). Het aantal jeugdige Wwb/WIJ-ers nam in 2010 toe, maar daalde sterk in 2011 (tabel 10). 1 aantal berekend op basis van aantal eenoudergezinnen met één, twee en drie of meer kinderen 2 aandeel berekend over totaal aantal jongeren 0 t/m 25 jaar 3 T. Ferber, Personen met een uitkering naar huishoudsituatie. Sociaaleconomische trends, 2e kwartaal 2011
Tabel 8 Ontwikkeling aantal Nww-ers 1.1.2010 1.1.2011 1.1.2012 < 27 jaar 509 550 367 waarvan < 23 jaar 233 257 143 index <27 100 108 72 index Nederland <27 100 90 90 Bron:UWV WERKbedrijf, bewerkt door OCD Tabel 9 Ontwikkeling aantal Wajong-ers 1.1.2009 1.1.2010 1.1.2011 < 25 jaar 427 444 496 index <25 100 104 116 index Nederland <25 100 107 125 Bron: UWV, bewerkt door OCD Tabel 10 Ontwikkeling aantal Wwb/WIJ-ers 1.1.2010 1.1.2011 1.1.2012 < 27 jaar 360 485 295 waarvan < 23 jaar 130 139 94 index < 27 100 135 82 index Nederland < 27 100 127 123 Bron: SDD en CBS, bewerkt door OCD 3 Onderwijs Kinderopvang en basisonderwijs In 2010 maakten in ruim een derde van de 2- en 3-jarigen gebruik van kinderdagopvang en ruim de helft van de peuterspeelzaal (tabel 11). Sinds 2008 is er sprake van een lichte toename van de deelname aan kinderopvang en, mede als gevolg daarvan, een afname van de deelname aan peuterspeelzalen. Vergeleken met landelijke cijfers (2008) ligt de deelname aan de kinderopvang op eenzelfde niveau, maar maken Dordtse kinderen wat meer gebruik van de peuterspeelzaal. 4 Het aantal leerlingen op het basisonderwijs neemt geleidelijk af (figuur 1). In 2010 gingen 398 Dordtse kinderen naar het speciaal basisonderwijs, van wie 93% in. 5 Het aantal leerlingen op het speciaal basisonderwijs in was de afgelopen jaren stabiel. Landelijk zien we juist een toename (tabel 12). Tabel 11 Deelname kinderdagopvang (2- en 3-jarigen) 2008 2010 Drechtsteden 2010 aantal 2- en 3-jarigen (per 1 januari) 2.668 2.501 5.996 kinderdagopvang 32% 36% 34% peuterspeelzaal 56% 54% 47% Bron: kinderdagverblijven, peuterspeelzalen en structuurtelling (uit onderwijsmonitor OCD 2010) 4 Onderwijsmonitor 2010. OCD, 2011 5 Onderwijsmonitor 2010. OCD, 2011
Figuur 1 Aantal leerlingen op een basisschool in, per 1 oktober 2010 12000 10500 11.160 11.019 10.829 9000 7500 6000 4500 3000 1500 0 2008 2009 2010 * Bron: DUO-CFI Tabel 12 Aantal leerlingen speciaal basisonderwijs, per 1 oktober schoolgemeente 2007 2008 2009 2010 371 368 368 370 indexcijfer 100 99 99 100 indexcijfer Nederland 100 99 98 120 Bron: DUO-CFI, BLVS Voortgezet en beroepsonderwijs Leerlingen uit op het voortgezet onderwijs zitten ongeveer op hetzelfde onderwijsniveau als Nederlandse leerlingen (figuur 2). Vergeleken met Nederland gaan jongeren die in wonen en daar hoger onderwijs volgen relatief meer naar het mbo en minder naar het wo (figuur 3). Binnen het mbo kiezen Dordtse jongeren vaker voor een opleiding op een lager niveau dan landelijk. 6 Figuur 2 Aandeel leerlingen per onderwijstype in het voortgezet onderwijs 2009/10* 6% 19% 21% 23% 31% Nederland 2009/10* 5% 19% 19% 27% 30% praktijkonderwijs vmbo bk 3-4 vmbo t-gl 3-4 havo 3-5 vwo 3-6 Figuur 3 Aandeel leerlingen per onderwijstype in het hoger onderwijs 2009/10* 57% 31% 12% Nederland 2009/10* 45% 35% 20% mbo hbo wo Voortijdig schoolverlaters Van het aantal leerlingen op het voortgezet onderwijs en mbo verlieten in het schooljaar 2009/2010 491 jongeren voortijdig de opleiding. De afgelopen vier jaar is dit aantal stabiel. 7 Het aandeel nieuwe voortijdig schoolverlaters uit (5,4%) ligt boven dat van Nederland (3,0%) (tabel 13). Dit ligt met name aan het grotere aandeel voortijdig schoolverlaters in het mbo (13,2% tegenover 7,5% landelijk). 6 Onderwijsmonitor 2010. OCD, 2011 7 Onderwijsmonitor 2010. OCD, 2011
Tabel 13 Aantal en aandeel*nieuwe voortijdig schoolverlaters 2009/2010 Nederland vo 118 1,8 1,0 mbo 398 13,2 7,5 totaal 516 5,4 3,0 * van het totaal aantal leerlingen op het vo en mbo Bron: VSV-verkenner (ministerie van OC&W) 4 Sociaal Gezondheid en netwerk Van de Dordtse jongeren ervaart 78% zijn gezondheid als (heel) goed, 3% als niet zo best of slecht (figuur 4). Het aantal jongeren dat met probloemen nergens terecht kan, is klein: 5% van de jongeren kan hiermee niet bij ouders of elders terecht (figuur 5). De algemene rekenkamer schat in 2009 het aantal zwerfjongeren in op 100. De GGD schat in de monitor maatschappelijke zorg van 2011 het aantal zwerfjongeren in ZHZ op 138. Figuur 4 Ervaren gezondheid jongeren 12 t/m 22 jaar 21% 57% 19% 3% heel goed goed gaat wel niet zo best slecht Bron: Jongeren in Beeld, OCD en GGD, 2012 Figuur 5 Aandeel jongeren 12 t/m 22 jaar dat met iemand kan praten als er problemen zijn ouders 74% 21% 5% elders 77% 18% 5% ja, altijd ja, soms nee Bron: Jongeren in Beeld, OCD en GGD, 2012 Alcohol en schulden Van alle jongeren in heeft 63% in 2011 wel eens alcohol gedronken 8 (65% in 2008). 9 Van degenen die nog géén 16 jaar zijn, heeft 40% wel eens alcohol gedronken. 13% van de Dordtse jeugd van 12 tot en met 22 jaar geeft aan dat ze schulden hebben. 10 Veiligheid en criminaliteit In 2010 hebben 108 jongeren een proces verbaal gekregen. Vergeleken met 2008 is dit aantal met een derde afgenomen (tabel 14). Het aantal meldingen in over kindermishandeling is relatief hoog. 11 We zien vooral tussen 2008 en 2009 een toename in het aantal meldingen (tabel 15). Een kwart (24%) van de Dordtse jongeren voelt zich overdag wel eens onveilig en 52% voelt zich s avonds wel eens onveilig. In 2007 was dit ook zo. 12 8 Jongeren in Beeld, OCD en GGD ZHZ, 2012; Gezondheidsmonitor GGD ZHZ, 2009 9 E. Joosten- van Zwanenburg, Veilig opgroeien en gezondheid van jongeren van 12-18, GGD ZHZ, 2009 10 Jongeren in Beeld, OCD en GGD ZHZ, 2012 11 B. Tierolf & W. Smit, Kinderen in Tel over kindermishandeling, Verwey-Jonker Instituut, 2011 12 Jongeren in Beeld, OCD en GGD ZHZ, 2012; Jongerenmonitor 2007, OCD, 2008
Tabel 14 Aantal geregistreerde jeugdigen bij de reclassering 2008 2009 2010 160 130 108 Toelichting: Jeugdreclassering begeleidt jeugdigen die met de politie in aanraking zijn gekomen en een proces verbaal hebben gekregen. Bron: Bureau Jeugdzorg Tabel 15 Aantal onderzoeken na melding kindermishandeling bij het AMK 2008 2009 2010 498 657 616 Toelichting: na een melding volgt een advies, een consult of een onderzoek; hier zijn alleen de aantallen voor onderzoek opgenomen, omdat alleen in dat geval het AMK zelf verder actie onderneemt Bron: Bureau Jeugdzorg drs. A.E. de Jong dr. M.G. Weide drs. M.C.A. Bakx juni 2012 Postbus 619 3300 AP (078) 770 39 05 ocd@drechtsteden.nl www.onderzoekcentrumdrechtsteden.nl