Het lerend vermogen bij personen met dementie. Kathleen Vandenbroucke

Wat is leren? Leren = veranderingen in de hersenen Het opnemen, opslaan en opdiepen van kennis (geheugen)

Soorten leren Bewust leren Wat heb je gegeten bij een laatste restaurantbezoek? Van wie heb je gisteren allemaal telefoon gekregen? Wat is de hoofdstad van Frankijk? Welk jaar is het nu? Hippocampus schakel tussen tijdelijke opslag (KTG) en permanente geheugen (LTG): zorgt ervoor dat bewuste herinneringen worden gevormd.

Soorten leren Onbewust leren of automatisch leren Vul deze woorden aan: LE_E_D _E_M_GE_ Gewenning: overvliegende vliegtuigen, voorbijrijdende trein of auto s Associaties: geur van eau de cologne Grootmoeder Leren fietsen, zwemmen, auto rijden De weg vinden Emotionele gebeurtenissen

Leren bij personen met dementie Bij dementie zijn niet alle vormen van leren en geheugen gestoord! Automatisch leren: herkennen van eerder geziene informatie Emotioneel leren: positieve en negatieve ervaringen worden betere onthouden dan neutrale Routines: veel herhaalde, geleerde vaardigheden

Leren bij personen met dementie 4 verschillende vormen van leren bij personen met dementie! 1. Foutloos leren 2. Emotie leren 3. Associatie leren 4. Operant leren

Leren bij personen met dementie Wanneer passen we deze leervormen toe? Bij het aanleren van nieuwe dingen Bij het aanleren van reeds verworven zaken die niet meer lukken Bij het afleren van moeilijk hanteerbaar gedrag

Leren bij personen met dementie Wat zijn de voordelen van het toepassen van het lerend vermogen bij personen met dementie? Meer zelfredzaamheid Toegenomen gevoel van eigenwaarde Minder storend gedrag Langer zelfstandig thuis wonen

Leren bij personen met dementie Wat zijn de nadelen van het toepassen van het lerend vermogen bij personen met dementie? Vraagt veel geduld en uniforme aanpak Maakt de hersenbeschadiging niet ongedaan Hoe verder de dementie ontwikkeld, hoe moeilijker het leren gaat. Maar het gaat wel!

Een wandeling aanleren

Emotieleren

Emotieleren Vraagt het minst energie Emotie moet positief zijn en daadwerkelijk beleefd worden. Hoe intenser, hoe meer impact. Ga op zoek naar de top 3 van positieve gevoelens bij de persoon met dementie. Benoem steeds de emotie die je gehanteerd hebt.

Emotieleren Wanneer gaan we het best de eerste keer de route volgen?

Emotieleren De wandeling doen met telkens om de hoek een positieve emotie door Lievelingsmuziek Samen met vrienden een ijsje eten Een (achter)kleinkind met rozen Een goeie grap uithalen Picknick met het gezin

Associatieleren

Associatieleren Verband tussen zaken gebruiken (geuren, geluiden, ) Automatische reacties uitlokken = stimuluscontrole Zowel oude als nieuwe associaties

Associatieleren

Associatieleren De wandeling doen met telkens op de hoek een andere mogelijke associatie gebruiken: Voordeur een praatknop gebruiken Aan de bakker op de hoek naar rechts Aan de lichten naar rechts Aan de kerk naar rechts

Foutloos leren Er zijn 3 witte koelkasten. Welke kleur heeft de eerste? En de tweede? En de derde? Wat drinkt een koe????

Foutloos leren WATER!!!

Foutloos leren Handeling/activiteit in kleine stappen uitschrijven Handeling/activiteit voordoen, samen doen, alleen doen Voldoende herhalen Stap voor stap pas nieuwe stap als vorige lukt Leren zonder een fout te maken De fout voor zijn

Foutloos leren

Foutloos leren De wandeling samen doen, zonder fouten te maken 1. Uit de voordeur links 2. Aan het padje linksaf 3. Einde straat linksaf 4. Eerste straat linksaf 5. Eerste straat rondpunt linksaf 6. Einde straat linksaf 7. Aan huisnummer 7 thuis

Operant leren

Operant leren Straffen en belonen Straf = geen resultaat Is echt maatwerk Ga op zoek naar beloningen dat de persoon met dementie graag heeft

Operant leren

Operant leren Wandeling maken en op iedere hoek een beloning: 1. Duim omhoog 2. Schouderklopje 3. Een tas koffie drinken 4. Snoep 5. Jenever

Stappenplan Stap 1: Goed observeren Stap 2: Omschrijf concreet het te leren gedrag Stap 3: Wel of niet doen? Stap 4: Welke type leren kies ik? Stap 5: Hoe ga ik het precies doen? Stap 6: Evaluatie

Algemene aanbevelingen Goed observeren Motiveren Niet dwingen Niet laten falen Angst wegnemen Verleiden Het moet leuk blijven Rekening houden met beperkingen Creëer gunstige omstandigheden Wees consequent

Bronnen - Dirkse, R ea, (2015). (Op)nieuw geleerd, oud gedaan. Over het lerend vermogen van mensen met dementie. Utrecht: Kosmos uitgevers

Bedankt voor de aandacht. kathleen.vandenbroucke@dementie.be 056/32 10 75