DIAGNOSTISCH VADEMECUM INFECTIEZIEKTEN Diagnostiek op basis van kliniek Klinische diagnose Pathogene micro-organismen/ziekte Onderzoeksmateriaal LUCHTWEGEN Bovenste luchtwegen Longontsteking, pneumonie buiten het ziekenhuis opgelopen (community acquired) Ziekenhuis gerelateerde longontsteking (hospital acquired) Respiratoire virussen Gram negatieve staven, Haemophilus influenzae, Moraxella catarrhalis, S. pneumoniae Haemophilus influenzae, Staphylococcus aureus Pneumokokken Mycobacterium tuberculosis Atypische Mycobacterien Gram negatieve staven Nasopharynxwat Chlamydia pneumoniae, Mycoplasma pneumoniae, Chlamydia psittaci (papagaaien-baziekte / ornithose), Q-koorts Nasopharynxwat Legionella pneumophila Influenzavirus, parainfluenzavirus, rhinovirus, RS virus, humane metapneumovirus, SARS, MERS Mycobacteriën: BAL of Nasopharynxwat BAL, of Nasopharyxwat, BAL of Longweefsel IGRA, BAL of Longweefsel of BAL Onderzoeksmethode Antigeentest, en, en Antigeentest, en, en Longontsteking bij patiënt met verminderde afweer Longontsteking bij kinderen Pneumocystis jiroveci Aspergillus Atypische mycobacteriën, Nocardia, Actinomyces Virussen (CMV, HHV-6) Streptokokken (A,B,G), gram negatieve staven, Haemophilus influenzae, Moraxella catarrhalis, pneumokok (kinderen > 5 jaar) of BAL, BAL of Nasopharynxwat (Galactomannan), BAL of Longweefsel, BAL of Longweefsel BAL, of Nasopharyxwat EDTA of BAL, en, en, en en Vademecum 20161018 / Op Kliniek 1 van 8 Versie 1
Longontsteking bij kinderen met cystic fibrose Pleuritis Bordetella pertussis (kinkhoest) Mycoplasma pneumoniae Respiratoir syncytieel virus, influenzavirus, parainfluenzavirus, humane metapneumovirus Staphylococcus aureus, Haemophilus influenzae, Pseudomonas aeruginosa, Burkholderia cepacia Per continuitatem uit long, alle verwekkers pneumonie Nasopharynxwat tot 3 weken na begin daarna: BAL of Nasopharynxwat Nasopharynxwat, of BAL Pleuravocht/empyeem vocht Klinische diagnose Pathogene micro-organismen/ziekte Onderzoeksmateriaal CARDIOVASCULAIR Endocarditis Pericarditis / myocarditis M.n. vergroenende streptokokken (viridans groep), Enterokokken, Staphylococcus aureus Bij kunstkleppen en IV druggebruik: Stafylokokken Zeldzaam: Brucella en andere moeilijk kweekbare bacteriën of gisten Coxiella Mycobacterium tuberculosis Pneumokokken Coxsackievirus, enterovirussen, CMV Bloedkweek Bloedkweek Bloedkweek, Beenmerg in bloedkweek EDTA of Plasma EDTA of Plasma Onderzoeksmethode (verdenking vermelden aanvraagformulier) en evt Mycoplasma pneumoniae, Coxiella burnetiï, Borrelia burgdorferi Legionella pneumophila, TRACTUS UROGENITALIS weginfectie Bacterieel/gisten: Enterobacteriaceae, pseudomonas spp, Catheter urine, midstream urine (of uricult) Vademecum 20161018 / Op Kliniek 2 van 8 Versie 1
SOA enterococcus spp, staphylococcus spp, candida spp, aerococcus Bacterieel / Parasitair Neisseria gonorrhoeae (gonorroe), Chlamydia trachomatis (urethritis/ PID/lymfogranuloma venereum), Treponema pallidum (syfilis/lues) Chancroid (Haemophilus ducreyi, ulcus molle) Granuloma inguinale (Calymmatobacterium granulomatis) Ureaplasma urealyticum mycoplasma urogenitale Herpes simplex, Condylomata acuminata (Humaan papillomavirus HPV)) Parasitair: Trichomonas vaginalis: Pediculosis pubis Scabies Rectumuitstrijk Urethra/Baarmoederuitstrijk Zelfafname vagina Uitstrijk Materiaal van ulcus Uitstrijk wondrand Urethra/Baarmoederuitstrijk Zelfafname vagina Klinische diagnose Uitstrijk blaasjesbodem Urethra/Baarmoederuitstrijk Zelfafname vagina Mijt, Luis, Schraapsel Fluorklachten Bacteriële vaginose, Gardnerella vaginalis Uitstrijk APTIMA Unisex (wit) APTIMA Unisex (wit) APTIMA Zelfafname (oranje) APTIMA (geel) (Copan stok) Grampreparaat APTIMA Unisex (wit) APTIMA Zelfafname (oranje) APTIMA (geel) APTIMA Unisex (wit) APTIMA Zelfafname (oranje) APTIMA (geel) Staphylococcus aureus, Hemolytische Streptokokken Groep A, Gisten Cervix uitstrijk TRACTUS DIGESTIVUS Diarree bij kinderen en volwassenen Bacterieel/Viraal/ Parasitair: B: Salmonella, campylobacter, shigella, entero-haemorrhagische E. coli (vnl. serotype O157), yersinia V: Rotavirus, adenovirus type 40/41 V: Norovirus P: Giardia lamblia, entamoeba histolytica, cryptosporidiën Overig: Enterobius vermicularis Plakbandpreparaat, eventueel kweek Antigeentest Vademecum 20161018 / Op Kliniek 3 van 8 Versie 1
Diarree na verblijf in het buitenland (tropen) Bacterieel/Parasitair: B: Enterotoxische E. coli (reizigersdiarree), salmonella, shigella, Cholera P: Entamoeba histolytica, Giardia lamblia, cryptosporidiën cyclospora cayentaensis Diarree bij volwassenen na antibioticum gebruik: Clostridium difficile (pseudomembraneuze colitis) Antigeentest Diarree bij patiënten met afweerstoornissen: Isospora belli, cryptosporidiën, microsporidiën, (cryptosporidieën) Diarree bij baby's: Enteropathogene E. coli Peritonitis Alle darm micro-organismen Ascites, Abces vocht in bloedkweekflesje CENTRAAL ZENUWSTELSEL Bacteriële meningitis Kinderen < 3mnd: Hemolytische streptococcen groep B, E. coli, Listeria monocytogenes (Verdenking Listeria vermelden op aanvraagformulier), Kinderen (3 mnd tot 10 jaar): N. meningitidis, Haemophilus influenzae (bij niet gevaccineerden), S. pneumoniae Kinderen >10 jaar: N. meningitidis en S. pneumoniae volwassenen <60 jaar: N. meningitidis, S. pneumoniae, stafylokokken, Listeria Volwassenen >60 jaar: N. meningitidis, S. pneumoniae, Listeria Virale meningitis en encefalitis Varicella-zostervirus, herpes simplex virus, enterovirus (o.a. Coxsackievirus), adenovirus, bofvirus, rabies, mazelen Bijzondere vormen van meningitis en encefalitis Cryptokokken (HIV-patiënten) Antigeentest, kweek TBC,, Borrelia, lues, toxoplasma, Chronische infecties centraal zenuwstelsel Hersenabces Pus TBC, Vademecum 20161018 / Op Kliniek 4 van 8 Versie 1
ARTHRITIS/OSTEOMYELITIS Bacteriële arthritis/osteomyelitis JC virus, mazelen SSPE Borrelia, lues, HIV Algemeen: Neonaat: Stafylokokken, gram negatieve staven, streptokokken Kingella (Ook) vaak gram negatieve staven Pus, Synoviavocht,, Kinderen < 4 jaar: Ook Haemophilus influenzae (minder na vaccinatie) Na trauma of bij afweerstoornis: Postoperatief: Diabetes: Ook Pseudomonas sp. Met name stafylokokken Polymicrobieel m.n. S.aureus en anaëroben Bijzondere vormen van bacteriële arthritis M. tuberculosis IGRA Synoviavocht, N. gonorrhoeae, Chlamydia trachomatis Synoviavocht APTIMA Unisex Wit Borrelia burgdorferi (Lyme) Synoviavocht Virale arthritis Hepatitis B-virus, cytomegalovirus, parvovirus, rubellavirus Synoviavocht Reactieve arthritis Shigella, Yersinia, Campylobacter, Salmonella, Neisseria gonorrhoeae, Chlamydia trachomatis Klinische diagnose Pathogene micro-organismen/ziekte Onderzoeksmateriaal Onderzoeksmethode OOG Conjunctivitis of keratitis Staphylococcus aureus, S. pneumoniae, Haemophilus influenzae, Moraxella lacunata, Pseudomonas Uitstrijk conjunctiva, Corneaschraapsel, Lenzenvloeistof, lens, Neisseria gonorrhoeae en Chlamydia trachomatis bij neonaten Uitstrijk conjunctiva APTIMA Unisex Wit Adenovirus, coxsackievirus, enterovirus type 70, herpes simplex virus, varicella-zoster virus Uitstrijk conjunctiva Parasitair: Acanthamoeba (bij zachte contactlenzen) Corneaschraapsel, lens of lenzenvloeistof, Vademecum 20161018 / Op Kliniek 5 van 8 Versie 1
Endophtalmitis of chorioretinitis Bartonella henselae (kattenkrabziekte) Voorste oogkamervocht Post operatief: Stafylokokken, gram negatieve staven Na trauma: Ook bacillus, pseudomonas Bij afweerstoornis: Gram negatieve staven, candida, schimmels, LEVER en GALWEGPATHOLOGIE Acute hepatitis Chronische hepatitis Bijzondere vormen van infectieuze leveraandoeningen HUID Exanthemen en blaasjes Kattenkrab Hondenbeet/Kattenbeet Gele koorts, Q-koorts, lues Chlamydia trachomatis Exanthemen: stafylokokken rash (toxic shock) mazelen, enterovirussen, parvovirus B19 (exanthema infectiosum, vijfde ziekte), humaan herpesvirus type 6 (exanthema subitum, zesde ziekte), EBV met exantheem door antibioticum (amoxicilline) Blaasjes: Coxsackievirus (hand foot mouth disease) Zeldzame exanthemen: Bof HAV, HBV, HCV, HDV, HEV, Cytomegalovirus, Epstein-Barrvirus, toxoplasma Leptospirose (Ziekte van Weil) Leverabces of cyste Perihilaire abcesvorming Hemolytische streptococ groep A (roodvonk) Varicella-zostervirus, herpes simplex virus, ORF Rubella, Rickettsiae, Dengue, Hepatitis B Bartonella henselae (kattenkrabziekte) Cytomegalovirus, toxoplasma HBV, HCV, HDV (HDV alleen samen met actieve HBV-infectie) EDTA Plasma, EDTA, EDTA plasma,, Banaal Aspiraat Echinokokken cyste Capnocytophaga canimorsus (DF-2), Pasteurella multocida, Staphylococcus aureus, anaëroben (wondinfect/sepsis) Aspiraat Entamoeba histolytica, Aspiraat Cervix uitstrijk APTIMA Unisex Wit Pus, Blaasjesvocht Blaasjesvocht Keelswab /, Uitstrijk parotis Pus Vademecum 20161018 / Op Kliniek 6 van 8 Versie 1
Mensenbeet Pus Dermatomycose Dermatofyten, candida Schraapsel, Nagel, Huidschilfers, Haren KOORTS Na verblijf buitenland/tropen Koorts ECI Tyfus (Salmonella typhi) Paratyfus (Salmonella paratyphi) Legionellose Leptospirose (Ziekte van Weil) Febris recurrens (Borrelia soorten) Rickettsiae: Fièvre boutonneuse, spotted fever, Q-koorts Dengue lymfocytaire choriomeningitis (LCM virus), tickborne encefalitis, ARBO virussen Parasitair: Malaria, amoebiasis, leishmaniasis Schimmels: Histoplasmose, coccidioidose, blastomycose Denk aan: Medicijngebruik, verblijf buitenland, beroepsomstandigheden c.q. contact met dieren (zoönose, toxicologie), recente immunisatie, immunodeficiëntie, a-functionele milt, maligniteit (bijv. Hodgkin), vasculitis (bijv arteriïtis temp.), hartkleplijden, SOA (bijv lues, HIV), ziekte bij contact-personen of familieleden, TBC, beenmerg in EDTA, EBV, CMV, Tropheryma whipplei Bloedkweek, EDTA, Bloed (EDTA), Dikke druppel Bloed (EDTA), Dikke druppel EDTA,,, Antigeen test,,, Dikke druppel,, Uitstrijk, graag verdenking vermelden of serologie in overleg met artsmicrobioloog CONGENITALE/NEONATALE INFECTIES (TORCHS) Torches CMV, Lues, Toxoplasmose, Rubella Herpes simplex virus Blaasjesvocht Listeria Bloedkweek Bij moeder: Hemolytische streptokok groep B, vaginauitstrijk Bij baby s: CMV Chlamydia, Neisseria gonorrhoe Ooguitstrijk (APTIMA UNISEX WIT) Hemolytische streptokok groep B Bloedkweek Chlamydia trachomatis, Neisseria gonnorhoe Cervix uitstrijk, Rectumuitstrijk APTIMA Unisex Wit Vaginauitstrijk APTIMA Zelfafname (oranje) Enterovirussen, Vademecum 20161018 / Op Kliniek 7 van 8 Versie 1
Bijzonder Resistentie Micro Organismen (BRMO) DRAGERSCHAP Methicilline Resistente S. aureus (MRSA) Multi Resistente Gram Negatieve Staven (MRGS), Vancomycine resistente enterokok (VRE) Rectumwat, feces Neus/Keel/Perineum, Wonden Uitstrijken, insteekopeningen, BORRELIA Erythema migrans Neuroborreliose Acrodermatitis chronicum Borrelia burgdorferi Klinische diagnose, geen diagnostiek vereist, eventueel serum voor serologie, Arthritis Carditis Gewrichtspunctaat EDTA TBC Pulmonale tbc M.tuberculosis IGRA (ook voor gedissimineerdetb) Gedissimineerde tbc ZIKAVIRUS HPV Zikavirus Humaan papillomavirus Atypische mycobacterien, BAL, EDTA, pus EDTA,, Pathologie verzorgt deze diagnostiek Vademecum 20161018 / Op Kliniek 8 van 8 Versie 1