Handhaving in het sociaal domein Divosa Voorjaarscongres Wim Heersink Groningen, 21 mei 2015
Mijn bijdrage vanmiddag: 1. Perspectief vanuit handhaving en naleving 2. Inzoomen op sociale wijkteams 3. Re-framen van handhaving en naleving 4. Oplossingsrichtingen
Perspectief vanuit handhaving op het sociaal domein: transformeren door middel van sociale wijkteams nieuwe doelgroepen: mensen met een arbeidshandicap en jeugd oude partners in een nieuwe rol: ondernemers, vakbonden, onderwijs veranderende rol voor handhaving en naleving P-wet: voorkomen oneigenlijk gebruik en misbruik WMO 2015: voorkomen aantasting integriteit WMO-voorzieningen P-wet: zelfredzaamheid WMO 2015: kwetsbaarheid
Transformeren door middel van sociale wijkteams sociale wijkteams als meest gekozen transformatiemodel: integraal en multidisciplinair aanbod van hulp maar: hulpvraag aanvraag van een uitkering aanvraag uitkering of voorziening toets op rechtmatigheid en doelmatigheid combinatie hulpverlening en handhaving komt nog weinig voor: handhavingsexpertise is belegd bij w&i duurzame uitstroom, bij voorkeur naar arbeidsmarkt vertrouwensrelatie is ondergeschikt aan de wet zorgexpertise is belegd bij welzijn en/of extern Vertrouwensrelatie als beleidsinstrument Cultuuromslag is nodig Verschil overbruggen tussen jurisprudentie en moresprudentie Door middel van leren, trainen en coachen
Sociale wijkteams (Movisie 2015, i.o.v. de VNG) State of the art, najaar 2014 69% (N=224) van de gemeenten werkt met sociale wijkteams Vorm en noemer is uiteenlopend: Vooral: breed integraal team voor alle hulpvragen Participatie scoort laag als doelstelling
Sociale wijkteams, taken en doelstellingen (Movisie 2015, i.o.v. de VNG) 1. integrale aanpak (één gezin, één plan, één regisseur, etc.); 67% 2. vergroten zelfredzaamheid; 51% 3. preventie van (escalatie van) problemen; 46% 4. efficiënte werkwijze; 36% 5. betere zorg en ondersteuning (kwaliteitswinst); 33% 6. buffer vormen tussen zelfzorg en specialistische zorg; 27% 7. samenlevingsopbouw; 15% 8. verbeteren zichtbaarheid en nabijheid/zichtbaarheid zorg; 9% 9. vergroten participatie van de burger; 8%
Sociale wijkteams en handhaving: handhaving is een ondergeschoven kindje handhavingstekorten en beleidshiaten zijn waarneembaar (lees de vragen uit de TK maar) Oorzaak: het verdisconteren van lokale omstandigheden, ten koste van de bedoelingen van de wet/decentralisatie de decentralisatie vergt veel van het vakmanschap er is onvoldoende cultuur van het aanspreken op plichten
Noodzaak tot re-framing van de handhaving en naleving klassiek handhavingsrepertoire volstaat niet meer multidisciplinair en meerdimensionaal handhaving ondersteunend maken aan uitvoeringsproces sociale wijkteams als nieuwe poortwachters vroegtijdige signalering zelfredzaamheid versterken en kwetsbaarheid beschermen behoefte aan integrale dienstverlening handhaving als integraal onderdeel van dienstverlening dienstverlening onder voorwaarden nieuwe handhavingsknelpunten en frauderisico s in kaart brengen Pilot Voorkomen fraude gemeentelijk sociaal domein Gorinchem, Schiedam, Cromstrijen, Drechtsteden + VWS, VNG, RCF Resultaten naar verwachting beschikbaar 1 ste kwartaal 2016
Versterken van het (uitvoerings)beleid management-visie op uitvoeringsvraagstukken inzicht in de aard en omvang van handhavingsknelpunten en frauderisico s uitwisselen kennis en onderlinge afstemming meten van het maatschappelijk effect intensiveren van de samenwerking in de keten
Versterken van het vakmanschap: laveren tussen de belangen van burger, gemeente en rijk kennen van de nieuwe wetten bevorderen fraudebewustzijn en fraudealertheid: durven aanspreken van de klant
Oplossingsrichtingen: 1. Versterken van het (uitvoerings)beleid Bevorderen van de mate van bewustwording Inzicht in de aard en omvang van de fraude-risico s Vertalen in concrete oplossingen (praktijkgericht) Faciliteren in de randvoorwaarden voor een succesvolle aanpak 2. Cultuuromslag het slechten van verschillen in organisatiecultuur Het strippen van eigen culturen, vastgeroeste patronen en ingesleten rollen Het leren afstemmen/verbinden van dienstverlening met hulpverlening Faciliteren van de kennisuitwisseling en afstemming tussen ketenpartners 3. Versterken van het vakmanschap Vakinhoudelijke kennis en generieke en specifieke vaardigheden Versterken van persoonlijkheid, impliciete kennis, attitude en drijfveren Bewust maken van fraudefenomenen, typen fraudeurs en hun fraudemotieven
Leeromgeving Handhaving in het sociaal domein: Pilot in samenwerking met de gemeente Zwolle 3 modules; 3 cursusdagen; in company Module 1: Nieuwe rollen, oude gewoonten Herkennen en benoemen van dilemma s: dilemma s als rode draad Ontdoen van dominante opvattingen over handhaving / hulpverlening Overbruggen van schijnbare tegenstellingen / handhaven in het belang van de burger Module 2: Fraudebewustzijn en fraudealertheid (centraal staat: kennis en gedrag) Wet- en regelgeving Verschijningsvormen van oneigenlijk gebruik en misbruik Fraudebewustzijn en fraudealertheid Module 3: Zorg en hulp (centraal staat: gedragsbeïnvloeding) Hulpvraag versus vraag om voorziening Dienstverlening onder voorwaarden / wederkerigheid Voorlichting Vertrouwensrelatie en aanspreken Handhaven in het belang van de burger: naar een moreel beraad
Vragen? Wim Heersink Mobiel: 06 20 48 92 70 w.heersink@rcfoverijssel.nl