Dag van de uitvoering

Transcriptie

1 Dag van de uitvoering Regio Noord Nederland 30/09/2014 Workshop Naleving & Handhaving RCF Kenniscentrum Handhaving Wim Heersink & Silvia Kempers

2 Agenda De kijk op handhaving Leeromgeving Handhaving rechtmatigheid en arbeidsverplichtingen Casussen Terugkoppeling & afsluiting Vertrouwensrelatie staat handhaving in de weg Handhaven staat onder druk door de hoge caseload Kleine overtredingen hebben (te) grote gevolgen Kan handhaving en dienstverlening elkaar verstreken? Of voelt het soms tegenstrijdig?

3 Van charitas naar zelfredzaamheid Van verzorgingsstaat naar participatiesamenleving Dynamische en weerbare samenleving: ruimte bieden om kansen te grijpen! Individueel belang: recht op zelfbeschikking Maatschappelijk belang: recht op ondersteuning + plicht tot naleving Economisch belang: insluiten van mensen met een arbeidsbeperking Financieel belang: bezuinigen + behoud van solidariteit: fraude mag niet lonen Behoud draagvlak solidariteit, door het waarborgen van rechtmatigheid en doelmatigheid

4 Wat is handhaving? Definitie: alle inspanningen van beleid en uitvoering (van de gemeente) om het naleven van wet- en regelgeving van uitkeringen te bewerkstelligen. Met als doel: het bereiken van een volledige, rechtmatige en doelmatige uitvoering van de bijstandswet; het bevorderen van de naleving van wet- en regelgeving het voorkomen en beperken van misbruik en oneigenlijk gebruik. Het verschil tussen handhaven en naleven: naleven: het opvolgen van de afspraken en plichten door de klant; handhaven: de controle door de gemeente op de naleving door de klant.

5 Wat betekent dit voor handhaving? Aansluiten bij de visie van het rijk? voor de burger: zelfredzaamheid staat voorop de dienstverlening wordt aangeboden onder voorwaarden als aan de voorwaarden (verwijtbaar) niet wordt voldaan, wordt de dienstverlening beperkt of beëindigd Handhaving wordt steeds meer gericht op: nalevingsbevordering en gedragsbeïnvloeding versterking van het fraudebewustzijn en de fraudealertheid voorkomen en vroegtijdig ontdekken van problemen Dit vereist vakmanschap van de medewerker en de manager: steeds meer aandacht voor vakmanschap verbeteren van onderliggende werkprocessen en management

6 Handhaving in de dagelijkse praktijk Een manier om gewenst gedrag op te roepen: re-integratie, participatie, persoonlijke ontwikkeling; Rechtmatige en doelmatige verdeling van overheidsgeld; Handhaven verbeteren met behulp van methodisch werken: hoogwaardig handhaven Werkwijzer Handhaving rechtmatigheid en arbeidsverplichting

7 Wat is uitkeringsfraude Het verstrekken van onjuiste en/of onvolledige gegevens, dan wel het verzwijgen of niet (tijdig) verstrekken van, voor de bepaling van het recht op uitkering en de duur en hoogte van de uitkering relevante gegevens, met als gevolg dat een uitkering geheel of ten dele ten onrechte wordt verstrekt (definitie Openbaar Ministerie). Zes soorten veel voorkomende uitkeringsfraude: Witte fraude Zwarte fraude Inkomensfraude Woonvormfraude Domiciliefraude Vermogensfraude

8 Type fraudeur en hoofdmotief 1. Gemakzuchtigen: financieel gewin; 2. Actieve wwb ers: financieel gewin; 3. Onafhankelijke vrouwen: financiële onafhankelijkheid; 4. Gedeprimeerden: ongevoelig voor risico s; 5. Onaantastbaren: financieel gewin; 6. Klanten die worden gebruikt: financieel gewin (van derden).

9 Type klantgedrag 1. Wel willen, wel kunnen: actieve wwb ers, onafhankelijke vrouwen; 2. Wel willen, niet kunnen: onafhankelijke vrouwen; 3. Niet willen, wel kunnen: actieve wwb ers, gemakzuchtigen, onaantastbaren; 4. Niet willen, niet kunnen: gedeprimeerden en klanten die worden gebruikt door derden

10 Bouwstenen voor een effectieve fraudebestrijding 1. Effectieve indicatiestelling: elke medewerker kan fraudesignalen identificeren; 2. Fraude-alertheid verweven in de organisatie, bijvoorbeeld door: a. Het werken met risicoprofielen b. trainingen en cursussen rondom fraudealertheid c. Digitale fraudealertheid: bestandskoppeling 3. Meldpunt/kliklijn 4. Het kennen van klanten: harde en zachte gegevens a. combineer harde en zachte gegevens 5. Korte lijnen in de sociale dienst: a. het instellen van een bedieningsstructuur b. handhavers aan de voorkant van de handhandhavingsketen

11 Werkwijzer handhaving en rechtmatigheid Doel van de werkwijzer het versterken van het vakmanschap door: het systematisch en integraal toepassen van handhaving de dienstverlening; door middel van methodisch werken: hoogwaardig Handhaven; met als resultaat: het verbinden van handhavingsmethoden van gemeenten; het uniformeren van de handhavingsaanpak door gemeenten; het vermijden van (de schijn van) willekeur.

12 Opbouw van de werkwijzer Het klantproces opdelen in fases: Intake Diagnose Plan van aanpak Uitvoeren Evalueren Verbinden aan Hoogwaardig Handhaven: De cirkel van naleving Per fase een beschrijving van het handhavingsvraagstuk; Handhavingsmogelijkheden; Tips, do s and don ts; Instrumenten van handhaving. Verbinden aan het type fraudeur en klantgedrag Vroegtijdig informeren Daadwerkelijk sanctioneren Optimaliseren van de dienstverlening Controleren op maat

13 Het klantproces

14 Leeromgeving vakmanschap & handhaven E-learning (3 uur) 3 workshops van 4 uur Methodisch handelen en cirkel van naleving Vroegtijdige detectie en fraude alertheid Daadwerkelijk sanctioneren Hoe kan handhaving worden ingezet om de doelmatigheid te versterken? Hoe kun je de klant het beste benaderen

15 Hoe ziet de leeromgeving eruit?

16 Een onderdeel. Zijn klanten zich bewust van de geest van de wet? En van de consequenties van eigen handelen? En de rol van de klantmanager hierin Kern van de WWB: grondrecht tijdelijke ondersteuning werk gaat boven uitkering klant is zelf verantwoordelijk gemeente helpt met re-integratie en participatie niet vrijblijvend (niet naleven van verplichtingen moet worden bestraft)

17 Een paar voorbeelden Hoe pak je het gesprek aan? Hoe maak je het bespreekbaar? Film uit de blended: Hoe bespreek je de inlichtingenplicht en de daarbij horende consequenties

18 Casus 1 Een klant ontvangt WWB: je hebt een tip gekregen dat je klant een hond heeft waarmee hij fokt en dat hij daardoor wellicht inkomsten heeft.

19 Casus 2 De klant is op een traject gezet omdat hij niet aan werk komt. Hij komt sinds 4 weken regelmatig te laat op afspraken en lijkt niet gemotiveerd. De klantmanager nodigt hem uit om te komen praten. Wat voor gesprek voer je?

20 Casus 3 Werken jullie met sociale wijkteams? De sociaal werker komt thuis bij een probleemgezin. Er zijn schulden, schooluitval kinderen, alcoholprobleem etc. De moeder geeft aan dat ze zwart bijklust.. Wat adviseer je de sociaal werker?

21 Casus 4 Sociaal werker binnen een wijkteam constateert of heeft in elk geval een sterk vermoeden van bijstandsfraude in een gezin dat hij begeleidt. Maar daarnaast is er veel meer aan de hand, dat in zijn ogen urgenter is. Dus besluit hij de fraude nu maar even niet te melden. Wat vind je hiervan?

22 Samenvatting De balans zoeken tussen begeleiden en handhaven, én de eigen verantwoordelijkheid en zelfredzaamheid van de klant WWB Rechtmatigheid: heeft de klant recht op een uitkering? Doelmatigheid: hoe bereik je de doelstelling re-integratie of participatie? Aandacht voor vakmanschap; methodisch werken Ga het gesprek met de klant aan! De klant is zelf verantwoordelijk Preventie in plaats van repressie: Voorkomen is beter dan straffen Maar ook; continueren van opsporen en sanctioneren

23 Zijn er nog opmerkingen en/of vragen??? Bedankt voor jullie tijd!!