gemeente Eindhoven Inboeknummer 13bst00922 Dossiernummer 13.22.151 28 mei 2013 Commissienotitie Betreft startnotitie Prioriteiten beleidskader integrale veiligheid 2014-2017. Inleiding Artikel 38b van de nieuwe politiewet verplicht de gemeenteraad om ten minste eenmaal in de vier jaar de doelen vast te stellen die de gemeente op het terrein van veiligheid nastreeft. Het huidige beleidskader zit thans in het laatste loopjaar, zodoende staan we aan de vooravond van een nieuw beleidskader. Net als in het huidige beleidskader zal er in het nieuwe beleidskader gewerkt worden met prioriteiten. Van deze prioriteiten zullen de visie, strategische doelen en uitgangspunten vastgelegd worden. Voortvloeiend uit het beleidskader zal het College van B&W jaarlijks actieplannen vaststellen. De actieplannen bevatten concrete projecten, activiteiten en maatregelen die moeten leiden tot verwezenlijking van de strategische doelstellingen uit het beleidskader. Bij het opstellen van het beleidskader integrale veiligheid 2014-2017 wordt er voortgeborduurd op het huidige beleidskader dat tot het einde van dit jaar loopt. Op dit moment richten wij ons op de prioriteiten risicojeugd, woninginbraken, autoinbraken, fietsendiefstallen, overvallen, woonoverlast, geweld (relationeel en overig geweld), georganiseerde criminaliteit en veilig uitgaan. Startpunt voor het opstellen van het nieuwe beleidskader is het vaststellen van de prioriteiten voor de komende vier jaar. De prioriteiten zijn veiligheidsthema s die er toe doen en waar wij als overheid effect kunnen sorteren. Of een veiligheidsthema er toe doet hangt onder andere af van de inbreuk op de persoonlijke integriteit, het gevoel van onveiligheid dat het met zich meebrengt en de maatschappelijke en sociale impact. Waar wij als overheid effect kunnen sorteren hangt af van quick-wins, het perspectief op duurzame effecten en een kosten-baten analyse (hoeveel moet er geïnvesteerd worden om resultaat te zien?). Hoewel bovenstaande onderbouwing van het begrip prioriteit een subjectief component met zich mee draagt (de inbreuk op iemands persoonlijke integriteit of het gevoel van onveiligheid is voor iedere individu anders) geeft het een goede basis voor het maken van keuzes. We bepalen namelijk de thema s die er voor de grootste groep mensen toe doen en waar wij als overheid effect kunnen sorteren. Het maken van deze keuzes is essentieel: als alles namelijk prioriteit heeft, krijgt niets echt
prioriteit. Het is daarom belangrijk om een kleiner aantal problemen tot echt zwaartepunt te benoemen. De problemen die we als zwaartepunt benoemen zijn de thema s die we voor de komende jaren het meest belangrijk vinden en waar we extra aandacht aan besteden in de vorm van beleidsontwikkeling, monitoring en toezicht en handhaving. De overige onderwerpen en thema s worden uiteraard niet genegeerd. Wanneer vanuit de reguliere aandacht blijkt dat er een actueel veiligheidsprobleem speelt, zal hier door alle veiligheidspartners alert op gereageerd worden. Dergelijke acute veiligheidsproblemen vragen niet gelijk om wijzigingen binnen de prioritering van het beleidskader maar vragen om tijdelijke operationele/tactische prioritering die door middel van projecten en projectleiders aangepakt worden. Bestuurlijk kader b Wettelijke taak Gemeente is verplicht minimaal eens in de vier jaren doelen vast te stellen die de gemeente op het terrein van veiligheid nastreeft. (Nieuwe politiewet, artikel 38b en het voorstel wet regierol gemeenten.) Veiligheidsanalyse DSP groep De DSP groep heeft in de afgelopen weken onderzoek gedaan om te komen tot een aanbeveling voor prioriteiten voor het komende beleidskader. De onderzoekers zijn gestart vanuit de prioriteiten van het huidige beleidskader. Deze prioriteiten heeft men uitgebreid met prioriteiten uit het veiligheidsbeleid van de gemeenten Tilburg, Nijmegen en Amsterdam en de actuele trendrapportage van het Centrum voor Criminaliteitspreventie en veiligheid (CCV). Om de lijst te completeren zijn er interviews gehouden met diverse professionals, bestuurders en leden van de raadswerkgroep veiligheid. De lijst met prioriteiten is door het bureau geaggregeerd en heeft geresulteerd in een longlist met prioriteiten. Onder het motto als alles prioriteit heeft, krijgt niets prioriteit is er vervolgens in werksessies met professionals en de raadswerkgroep toegewerkt naar een shortlist met prioriteiten. De shortlist bevatte prioriteiten van verschillende orde van grootte of niveau. Daarom is er nog een slag gemaakt en is er een indeling gemaakt die recht doet aan deze verschillen in grootte/niveaus. Daarmee is het bureau tot het volgende voorstel voor de komende vier jaar gekomen: Thema High Impact Crimes Overlast Jeugd & Veiligheid Veilig Uitgaan Georganiseerde criminaliteit Prioriteit - Woninginbraak - Overvallen - Straatroof - Woonoverlast - Drank en drugsoverlast - Jeugdoverlast en jeugdcriminaliteit - Uitgaansgeweld - Hennepteelt - Mensenhandel 2
Cybercrime Het thema cybercrime is in beide werksessies uitgebreid aan bod gekomen. Het werd duidelijk dat het gebruikt wordt als paraplu-begrip voor allerlei vormen van digitale of virtuele criminaliteit en overlast (van identiteitsfraude tot aan cyberpesten). De grootschalige cybercrime waarbij het World Wide Web gebruikt wordt om grensoverschrijdende criminaliteit te plegen wordt daarbij niet gezien als een taak voor de gemeente. Het is wel de rol van de gemeente om alert te zijn op ontwikkelingen waarbij onze openbare ruimte zich niet alleen maar buiten bevindt maar ook in de virtuele wereld. Daar waar de virtuele wereld het verlengstuk is van onze openbare ruimte moeten we onze aanpak ook richten op die virtuele aspecten. Hier valt bijvoorbeeld te denken aan facebook en twitter als digitale ontmoetingsplaatsen voor jongeren, als aanvulling op de fysieke hangplekken in de openbare ruimte. Het is hiermee dus geen afzonderlijk thema maar een aanpak waar binnen al onze thema s naar gekeken moet worden. Veiligheidsgevoelens Ondanks een toename van de objectieve veiligheid verbetert het gevoel ten aanzien van veiligheid niet in dezelfde mate. Door veel mensen wordt dit als een groeiend probleem ervaren. Als prioriteit is het echter moeilijk te koppelen aan concrete veiligheidsproblemen: het speelt bij elk thema een rol en bij ieder thema moet het op een andere manier aangevlogen worden. Het is geen criminaliteitsprobleem op zich, maar een aanpak of werkwijze. Het moet een onderdeel zijn binnen elk thema waar wij prioriteit aan geven. Dit betekent dat er in binnen elk thema, indien van toepassing, een belevingsparagraaf opgenomen moet worden waarin ingegaan wordt op het verbeteren van de veiligheidsgevoelens. Heling Heling is het verwerven, bezitten of overdragen van een gestolen product. Onder heling valt ook het kopen van gestolen producten als iemand had kunnen vermoeden dat het om een gestolen goed gaat. Heling is echter geen aangiftecriminaliteit. Het voltrekt zich grotendeels buiten het zichtveld van onze inwoners, het heeft in directe zin geen effect op veiligheidsbeleving en het gevaar dreigt dan ook dat heling een ondergeschoven kindje wordt in de veiligheidsaanpak. Een grote misvatting, want: zonder heler, geen steler. Het delict heling is en blijft dan ook een belangrijk onderdeel bij de thema s High Impact Crimes en Georganiseerde criminaliteit. Heling is bovendien een prioriteit in het jaarplan van de politie en inzet van de politie op heling gaat pas echt renderen als die geïntegreerd wordt met een gemeentelijke inzet. Overige werkzaamheden thema Veiligheid Veiligheid is een relatief begrip, niets is onder alle omstandigheden volledig zonder gevaar. En als we volledige veiligheid zouden willen nastreven, komen we in het gedrang met eigen verantwoordelijkheid van burgers, privacy en de spontaniteit en 3
levendigheid die bij een stad hoort. Het gaat er om dat risico s verkleind worden om zo de inwoners van de stad een zo goed mogelijk woon- en leefklimaat te bieden. Naast het feit dat Veiligheid een relatief begrip is, is het ook een breed begrip waar iedereen iets anders onder verstaat. Om prioriteiten vast te stellen is het van belang om inzicht te hebben in de wijze waarop diverse veiligheidsthema s binnen de staande organisatie al zijn geborgd. Deze thema s hoeven daarom niet als prioriteit aangemerkt te worden. Fysieke kwaliteit leefomgeving Met de sector Gebiedsontwikkeling staan wij als gemeente dicht bij de inwoners van onze stad. Daar waar de openbare ruimte is aangetast door zwerfvuil, graffiti of vernieling kan dit gemeld worden middels ons nummer 14040 of via de wijkcoördinator. In samenspraak met de afdeling Beheer wordt de openbare ruimte weer in oorspronkelijke staat hersteld. Schoolveiligheid De veiligheid op scholen is in eerste instantie de verantwoordelijkheid van de school zelf. Dit betekent ondermeer dat alle voortgezet onderwijs scholen een schoolveiligheidsplan hebben. Dit proces rondom spilcentra en basisonderwijs is gaande en ligt bij de sector M&M. Verkeersveiligheid Verkeersveiligheid gaat om veiligheid in het verkeer voor verkeersdeelnemers in het algemeen, voor specifieke doelgroepen en in bepaalde gebieden. Deze veiligheid wordt beïnvloed door de infrastructuur en het rijgedrag van verkeersdeelnemers. De sector ORVM van de gemeente houdt zich bezig met verkeersveiligheid binnen de gemeente Eindhoven. Brandveiligheid Het thema brandveiligheid heeft betrekking op de brandveiligheid van bepaalde soorten gebouwen en de voorwaarden voor parate dienstverlening. Om de brandveiligheid te waarborgen zien de gemeente en de brandweer toe op een adequaat niveau van preventie door verlening van- en controles op gebruiksvergunningen en door het geven van voorlichtingen aan doelgroepen. De brandweer prepareert zich op de bestrijding van incidenten en calamiteiten. Externe veiligheid Kern van de aanpak van externe veiligheid is beheersing van de naar buiten gerichte (=externe) veiligheidsrisico s van gevaarlijke stoffen binnen bedrijven en bij vervoer. Beheersing van deze risico s geschiedt via milieuwetgeving, RO-maatregelen, risicocommunicatie en voorbereiding op rampenbestrijding. Deze beheersingstaken zijn belegd bij de sector ORVM van de gemeente. 4
Rampenbestrijding en crisisbeheersing Bij de afdeling veiligheid zijn twee coördinatoren rampenbestrijding en crisisbeheersing in dienst. De coördinatoren Rampenbestrijding en Crisisbeheersing zijn verantwoordelijk voor beleidsontwikkeling en advisering in het kader van rampenbestrijding en crisisbeheersing. Ter voorbereiding van de uitvoering van de gemeentelijke taken tijdens een ramp/crisis worden de gemeentelijke rampenbestrijdingsprocessen gecoördineerd en worden opleidingen en oefeningen gepland. Tijdens een ramp/crisis worden de gemeentelijke processen gealarmeerd en gecoördineerd. Naast deze taken kunnen de coördinatoren ook worden ingezet bij kortlopende complexe veiligheidsprojecten. 112 projecten Veiligheid is een dynamische en actiegerichte wereld. Om hier op in te spelen beschikt de afdeling Veiligheid over een 24-uurs dienst die direct kan inspelen op allerlei situaties in de stad. Hiervoor is een aantal projectleiders beschikbaar die actiegericht zijn en vanuit een goed intern en extern netwerk direct en slagvaardig kunnen inspelen op acute situaties. In dergelijke situaties worden de projectleiders aangestuurd door het sectorhoofd. Naast de 112 situaties worden de projectleiders ook ingezet bij kortlopende complexe veiligheidsprojecten, hier valt onder andere te denken aan de aanpak van acute veiligheidsproblemen. Bij deze taken vindt aansturing plaats vanuit het afdelingshoofd van de afdeling Veiligheid. Voorstel De raad besluit: - In te stemmen met voorgestelde prioriteiten voor het beleidskader integrale veiligheid 2014-2017 Argumenten 1.1 Het voorstel voor de prioriteiten is tot stand gekomen met behulp van afstemming met diverse betrokkenen Om te komen tot een voorstel met prioriteiten voor de komende vier jaren is door de DSP groep gebruik gemaakt van de kennis en kunde zoals die aanwezig is in de stad. Diverse professionals (GBO, M&M, VTH, politie, OM, veiligheidshuis, RIEC, welzijn, scholen, woningcorporaties), bestuurders en leden van de raadswerkgroep Veiligheid zijn betrokken in het proces. Zowel in interviews om te komen tot een groslijst als wel als bij werksessies waarbij de groslijst is ingekort naar het uiteindelijke voorstel. 1.2 Het voorstel voor prioritering is zuiver en heeft enkel betrekking op thema s in plaats van aanpakken of werkwijzen In de interviews hebben professionals, bestuurders en leden van de raadswerkgroep diverse onderwerpen aangedragen als mogelijke prioriteiten. Bij het bestuderen van 5
deze lijst kwam naar voren dat er zowel thema s als aanpakken zijn aangedragen als prioriteit. Om de werkwijze zuiver te houden is er voor gekozen om enkel veiligheidsthema s in het voorstel voor prioritering op te nemen. De aanpakken/werkwijzen die in de interviews naar voren zijn gekomen worden meegenomen bij de uitwerking van de actieplannen. 1.3 Er wordt gewerkt met overkoepelende thema s en concrete prioriteiten Het beleidskader stelt de prioriteiten voor de komende vier jaren vast, daarbij zal er balans moeten zijn tussen enerzijds genoeg ruimte om in te kunnen spelen op tussentijdse ontwikkelingen en anderzijds genoeg kaders om niet te verzanden in te veel werk. De overkoepelende thema s zorgen er voor dat de grootste en belangrijkste veiligheidsthema s de komende vier jaren centraal staan in het Eindhovense veiligheidsbeleid. De specifieke prioriteiten zorgen voor focus en specifieke richting binnen de thema s. 1.4 Het werken met overkoepelende thema s biedt flexibiliteit De maatschappij waarin wij leven is dynamisch en aan veranderingen onderhevig. Het heeft daarom niet de voorkeur om het veiligheidsbeleid voor de komende vier jaar in beton te gieten. De overkoepelende thema s met daarbinnen specifieke prioriteiten biedt ons als gemeente flexibiliteit om in te springen op nieuwe ontwikkelingen. Acute en tijdelijke veiligheidsontwikkelingen vragen om tactische en operationele prioritering. Bij dergelijke veiligheidsproblemen worden tijdelijke projecten ingesteld om in te spelen op de actualiteit. Bij structurele veiligheidsontwikkelingen is er behoefte aan beleidsontwikkeling, regie, sturing en monitoring. Wanneer dergelijke ontwikkelingen zich binnen het veiligheidsdomein voordoen kan er binnen de thema s gekozen worden voor andere prioriteiten. De voorgestelde thema s beslaan een dermate breed scala aan veiligheidsproblemen dat herprioritering gedurende de looptijd van vier jaar geen problemen op hoeft te leveren. 1.5 Er is oog voor nieuwe ontwikkelingen: cybercrime en veiligheidsgevoelens De ontwikkelingen ten aanzien van cybercrime en veiligheidsgevoelens is duidelijk verwoord in de diverse interviews en werksessies. Belangrijkste conclusie voor beide thema s: het zijn geen thema s om te prioriteren, maar moeten er wel iets mee. Voor cybercrime geldt dat daar waar de openbare ruimte zich uitgebreid heeft naar de virtuele wereld dit meegenomen moet worden in de aanpak van het thema. Daar waar veiligheidsgevoelens een rol spelen binnen een thema zal datgene wat nodig is toegepast worden om de veiligheidsgevoelens te vergroten. Geen afzonderlijk thema, maar nog belangrijker: het wordt binnen ieder thema nadrukkelijk tegen het licht gehouden en daar waar mogelijk worden slimme combinaties gemaakt. 6
Uitgangspunten, doelstelling en randvoorwaarden Doelstelling Het ontwikkelen van een breed gedragen beleidskader integrale veiligheidsbeleid 2014-2017. Uitgangspunten Bij de ontwikkeling van het nieuwe beleidskader wordt er gewerkt vanuit een aantal uitgangspunten: Kernbeleid veiligheid als leidraad Het vorige beleidskader is opgesteld volgens het kernbeleid veiligheid. Voor het nieuwe beleidskader zien wij het kernbeleid veiligheid als een methode waar we ook onze eigen visie in willen brengen. Dit omdat de opzet en structuur van de methode niet helemaal aansluit bij de hedendaagse praktijk. Zodoende wordt het stappenplan van het kernbeleid veiligheid gebruikt als leidraad, maar niet als een compleet vaststaand proces. Aansluiting op P&C- cyclus We willen met het nieuwe beleidskader IVB en de actieplannen IVB 2014 aansluiten op de bestaande financiële cyclus. Dit betekent dat het beleidskader en de actieplannen vóór de begroting moeten zijn vastgesteld. Eind oktober wordt de begroting door de Raad vastgesteld, dit betekent dat het beleidskader en de actieplannen op 1 oktober worden vastgesteld. Dit uitgangspunt is het belangrijkste gegeven in de planning van het gehele beleidstraject. Veranderende rol van de overheid Naast het toepassen van bestuurlijke maatregelen bestaat de gemeentelijke rol in veiligheid vooral uit het in positie brengen van bewoners, ondernemers en partners. Wij zijn op de hoogte van de veiligheidsproblemen die spelen, maar we lossen ze niet (alleen) op. Wij zorgen ervoor dat de juiste partners bij elkaar komen, in stelling worden gebracht en maken onderling afspraken over wie welke bijdrage aan de aanpak of de oplossing gaat leveren. Wij zorgen ervoor dat onze partners goed beslagen ten ijs komen. Onze rol is daarin faciliterend: wij zorgen voor sturing, kennis, netwerken en middelen die nodig zijn voor succesvolle samenwerkingen en het bereiken van gezamenlijke doelen. Deze visie richt zich niet alleen op integrale veiligheid, maar deze veranderende rol is ook zichtbaar binnen de herstructurering van het sociale domein (WIJEindhoven) en het ruimtelijke domein. Naast het feit dat dit betekent dat de afdeling veiligheid aansluit op de gezamenlijke opdracht voor het sociaal domein, zullen de uitgangspunten van WIJEindhoven en het ruimtelijke domein ook meegenomen worden bij de ontwikkeling van het nieuwe beleidskader IVB 2014-2017. 7
Meedenken We vinden het belangrijk dat inwoners, ondernemers en andere belanghebbenden met ons meedenken bij het opstellen van het nieuwe beleidskader integrale veiligheid. We willen inwoners, ondernemers, raadsleden en diverse andere belanghebbenden mee laten denken over doelstellingen en acties en maatregelen. Op 20 juni zal er een (fysieke) bijeenkomst georganiseerd worden om iedereen uitleg te geven over de geprioriteerde thema s en de werking van de digitale consultatie. Vervolgens zullen we in een tijdsbestek van twee weken mensen via de digitale weg laten meedenken. Procesafspraken Na het voorlopig vaststellen van de prioriteiten zal het beleidskader 2014-2017 en de actieplannen 2014 nader uitgewerkt worden. Het beleidskader zal de visie, strategische doelen, uitgangspunten en veiligheidsprioriteiten bespreken waarop we ons de komende vier jaar gaan richten. De actieplannen bevatten concrete acties en maatregelen die moeten leiden tot verwezenlijking van de strategische doelstellingen uit het beleidskader. Belangrijke input voor beide documenten is de inspraak van diverse externe partners. Door middel van een digitale consultatie worden externe betrokkenen gevraagd mee te denken over doelstellingen en maatregelen binnen het veiligheidsbeleid. De aftrap voor deze digitale consultatie vindt plaats op donderdag 20 juni. 18 juni Commissie F&B: commissienotitie prioriteiten beleidskader 20 juni Introductieavond inspraak externe partners 20 juni t/m 3 juli digitale inspraak externe partners 8 augustus sectorberaad - bespreken concept beleidskader + concept actieplannen 27 augustus Collegebehandeling: beleidskader 2014-2017 + actieplannen 2014 24 september Commissiebehandeling: beleidskader 2014-2017 + actieplannen 2014 1 oktober Raadsbehandeling: Beleidskader 2014-2017 Kosten De kosten voor de analyse van de DSP groep ( 21.570 (ex BTW)) en de digitale consultatie met externe partners ( 14.500 (ex BTW)) worden gedekt vanuit de reserves van 2012. Het vaststellen van de prioriteiten brengt geen kosten met zich mee. Bij de uitwerking van de actieplannen zullen de kosten voor de acties en maatregelen nader gespecificeerd worden, hierbij wordt gewerkt binnen de bestaande budgetten van de afdeling Veiligheid. Ter inzage gelegde stukken - Veiligheidsanalyse DSP-groep Burgemeester en wethouders van Eindhoven, secretaris esm/be13009734 8