GEMEENTEBESTUUR VAN VEENDAM 17 juni 2013 Nummer: Afdeling: 2013R0058 EDV Veendam, 7 mei 2013 Onderwerp: Tijdelijke Verordening kwijtschelding privé-belastingen ondernemers Voorstel 1. Pilot instellen ten behoeve van kwijtschelding voor ondernemers; 2. Mogelijke overschrijding budget kwijtschelding verwerken in de tariefstelling belastingen 2014; 3. Bij de behandeling van de begroting 2014 op basis van de ervaringen in de pilot besluiten tot definitieve invoering van kwijtschelding voor ondernemers. Aanleiding Aan de gemeenteraad is een Verordening kwijtschelding voorgelegd. In deze verordening zijn de beleidskeuzes opgenomen die de raad op het terrein van kwijtschelding heeft. Uitzondering hierop is de beleidskeuze ten aanzien van kwijtschelding voor ondernemers. Dit raadsvoorstel ziet op de mogelijkheden en gevolgen van deze beleidskeuze. Samenvatting De gemeente Veendam maakt daar waar mogelijk gebruik van de wettelijke mogelijkheden om ondernemers te ondersteunen. Kwijtschelding van de privé-belastingen aan ondernemers is sinds 2011 een nieuwe mogelijkheid. De mogelijkheden en gevolgen van deze beleidskeuze zijn inmiddels onderzocht. In dit voorstel wordt tot uitdrukking gebracht dat voorkomen moet worden dat het invoeren van deze beleidskeuze leidt tot onnodig lastige en kostenverhogende uitvoeringsproblematiek. Om deze reden wordt een pragmatische handelwijze voorgesteld, waarbij tevens wordt aangesloten bij onderdelen van de door de (in opdracht van de) gemeente uitgevoerde ondernemerstoets conform het Besluit Bijstandsverlening Zelfstandigen 2004. Een goede inschatting maken van de financiële gevolgen van deze beleidskeuze, blijkt niet eenvoudig te zijn. Daarom wordt voorgesteld het jaar 2013 te gebruiken als pilot-jaar. Op basis van de ervaringen van dit jaar kan vervolgens een financieel onderbouwd voorstel aan de raad worden gedaan. Inleiding Tot 1 april 2011 was er bijna geen mogelijkheid tot het verlenen van kwijtschelding aan ondernemers voor hun privé-belastingen. Alleen bij een zogenaamd crediteurenakkoord met alle schuldeisers (inclusief de gemeente) kwam het restant van de verschuldigde bedragen voor kwijtschelding in aanmerking. Met ingang van 1 april 2011 is de Uitvoeringsregeling Invorderingswet 1990 (verder: UR 1990) gewijzigd. Ondernemers kunnen nu voor die belastingen die geen betrekking hebben op de bedrijfsvoering (dus alleen voor de privé-belastingen) onder dezelfde voorwaarden in aanmerking komen voor kwijtschelding als particulieren. Een ondernemer is in dit kader een natuurlijk persoon die een bedrijf of een zelfstandig beroep uitoefent. Door de wijziging in de regelgeving heeft de gemeenteraad de mogelijkheid gekregen om een keuze te maken: - een ondernemer krijgt alleen kwijtschelding onder voorwaarde van een crediteurenakkoord; of - de regels voor het geheel of gedeeltelijk verlenen van kwijtschelding aan particulieren worden ook toegepast op ondernemers. Bij de laatste optie geldt dan wel de restrictie dat het om privé-belastingen gaat. Belastingen die geheel of gedeeltelijk verband houden met de uitoefening van het beroep of bedrijf vallen buiten de verruiming van de regelgeving.
Steeds meer ondernemers hebben moeite om het hoofd boven water te houden. Dit is tevens af te leiden uit het stijgende aantal ondernemers dat in aanmerking komt voor aanvulling op het inkomen middels de Bbz-regeling (Besluit bijstandverlening zelfstandigen). De hierboven genoemde mogelijkheid om kwijtschelding aan ondernemers te verlenen sluit aan bij de gemeentelijke zienswijze om ondernemers daar waar mogelijk te ondersteunen. Hieronder worden de gevolgen van de nieuwe beleidskeuze nader toegelicht. Uitvoeringsproblematiek In de UR1990 zijn de regels vastgelegd waar de gemeente zich aan moet houden bij de behandeling van een verzoek om kwijtschelding. Ten aanzien van kwijtschelding van de privé-belastingen voor ondernemers zijn er nu twee mogelijkheden: 1. Kwijtschelding onder de voorwaarde van een algeheel crediteurenakkoord; 2. Kwijtschelding conform de vastgelegde regels die voor particulieren gelden. De gemeenteraad moet een keuze uit deze twee mogelijkheden maken. Als bij ondernemers dezelfde regels worden toegepast als die voor particulieren gelden, leidt dit in de uitvoering tot de volgende twee problemen: Hoe wordt het vermogen bepaald en hoe wordt het inkomen bepaald. Vermogen Voor particulieren zijn heel beperkte vermogensbestanddelen vrijgesteld. De belangrijkste zijn: - inboedel tot een executiewaarde van 2.269,- - een auto tot een waarde van 2.269,- en - een (totaal) banksaldo van circa 1.200,- (alleenstaanden), 1.450,- (alleenstaande ouders) of 1.700,- (gehuwden / samenwonenden). Deze vermogensdrempels gelden dus ook voor ondernemers. Aanvullend is door de Minister van BZK (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) aangegeven dat het voor het bedrijf noodzakelijke bedrijfsvermogen niet tot het vermogen wordt gerekend. Alle overige vermogensbestanddelen staan het verlenen van kwijtschelding in de weg (zoals bijvoorbeeld overwaarde van een in bezit zijnde woning). Hoe het noodzakelijke bedrijfsvermogen moet worden vastgesteld, is niet in de regelgeving opgenomen. Er moet echter wel op een eenduidige manier worden getoetst. Hoe wordt bijvoorbeeld omgegaan met de aanwezigheid van twee auto s (één bedrijfsauto en één voor privégebruik), hoe wordt een splitsing gemaakt tussen de zakelijke en de privé-financiën (saldo op een bankrekening), welke vermogensbestanddelen van een ondernemer worden extra buiten beschouwing gelaten (op grond van noodzakelijkheid )? Hier moet door de gemeenteraad een nadere invulling aan worden gegeven. Inkomen Op grond van de voorgeschreven regels wordt het inkomen van een particulier bepaald naar de situatie op het moment van indienen van een verzoek om kwijtschelding. Aan de hand van de laatste inkomstenspecificatie (loonstrook, uitkering) wordt het gemiddeld per maand te verwachten nettobesteedbare inkomen over de toekomstige periode van 12 maanden berekend. De UR 1990 geeft voor ondernemers geen andere berekeningswijze van het inkomen. Een ondernemer beschikt echter niet over een inkomstenspecificatie zoals een loonstrook. Daarnaast is per branche verschillend of er sprake is van een hoog- en laagseizoen, of dat er sprake is van constante inkomsten. Ook ten aanzien van de wijze waarop het gemiddeld te verwachten inkomen wordt bepaald, moet door de gemeenteraad invulling worden gegeven. Toetsingsmogelijkheden Wijze van toetsing uit het wetsvoorstel Bij de behandeling van het wetsvoorstel is de problematiek van de toetsing van een verzoek om kwijtschelding door een ondernemer slechts summier aan de orde geweest. De WIK (Werkgroep Inkomens- en Kwijtscheldingsbeleid) heeft onderzocht welke mogelijkheden er zijn. Het geformuleerde uitgangspunt was dat zoveel mogelijk bij bestaande wet- en regelgeving zou moeten worden
aangesloten. De WIK concludeerde dat de meest zuivere wijze van toetsing alleen achteraf plaats zou kunnen vinden. Verwezen werd naar de toets op het inkomen door de Belastingdienst middels de definitieve aanslag IB/PVV (aanslag inkomstenbelasting/premie volksverzekeringen). Deze toets heeft echter alleen betrekking op het bepalen van het inkomen. Over de toets naar het (bedrijfs)vermogen is niet geadviseerd. Toetsingswijze andere gemeenten De gemeente Veendam is niet de enige gemeente waar de toetsingsproblematiek speelt. Door diverse andere gemeenten is deze mogelijkheid van kwijtschelding voor ondernemers al ingevoerd. Navraag bij deze gemeenten heeft geleid tot de constatering dat de meeste gemeenten alleen aan ondernemers met een toegekende Bbz-uitkering (aanvulling inkomen) effectief kwijtschelding verlenen (Bbz = Besluit bijstandverlening zelfstandigen 2004). Bij ondernemers die geen Bbz-aanvraag hebben ingediend, maar die wel een verzoek om kwijtschelding indienen, wordt door deze gemeenten een zogenaamde uitstelconstructie toegepast. De kwijtscheldingstoets wordt pas uitgevoerd als het inkomen kan worden bepaald op basis van de definitieve aanslag IB/PVV. Deze handelwijze is overigens formeel in strijd met het gelijkheidsbeginsel, aangezien bij deze toets andere normen worden gehanteerd dan conform de Bbz-regeling. Door deze gemeenten is aangegeven dat zowel gemeente als ondernemer gedurende de periode van uitstel in onzekerheid verkeert over het al dan niet verlenen van kwijtschelding. Op het moment van indiening van het verzoek om kwijtschelding wordt uitstel verleend tot het moment dat de belastingdienst het inkomen van de ondernemer heeft vastgesteld (definitieve aanslag IB/PVV). Aan de hand van de definitieve aanslag IB/PVV en rekening houdend met de fiscale ondernemersfaciliteiten (zoals zelfstandigenaftrek), kan het inkomen van de ondernemer achteraf goed bepaald worden. Dit betekent wel dat een verzoek om kwijtschelding dat voor het jaar 2013 wordt ingediend (medio februari / maart 2013) niet eerder dan medio juli 2014 behandeld kan worden. Heeft de betreffende ondernemer bij de belastingdienst om uitstel voor het doen van aangifte verzocht (waar door veel kleine ondernemers gebruik van wordt gemaakt), dan kan de behandeling hierdoor zelfs vertraagd worden tot (uiterlijk) medio juli 2015. De mogelijkheid bestaat dat het verzoek om kwijtschelding wordt afgewezen en er een cumulatie van verschuldigde belastingaanslagen heeft plaatsgevonden (inmiddels verschuldigde belastingaanslagen van 2013, 2014 en 2015). Gemeenten die deze toetsingswijze hanteren, kampen daarom met het probleem dat er veel dossiers blijven liggen en er geen duidelijkheid aan de ondernemer verschaft kan worden. Pragmatische toets Slechts een enkele gemeente (met name kleine gemeenten) hanteert voor ieder verzoek om kwijtschelding door een ondernemer een volledige toets, gericht op de onderdelen noodzakelijk bedrijfsvermogen en inkomen. Aangesloten wordt bij de toetsingswijze die binnen de Bbz-regeling wordt toegepast. Deze gemeenten voeren de toets niet zelf uit, maar hebben voor de uitvoering van de Bbz-regeling externen ingehuurd. Gericht op de extra te toetsen dossiers ten behoeve van kwijtschelding voor ondernemers wordt aangegeven dat de uitvoeringskosten tussen 400,- en 750,- per verzoek bedragen. Het aantal specifiek te toetsen verzoeken wordt echter beperkt door een pragmatische handelwijze. Eerst wordt getoetst of particuliere vermogensbestanddelen, zoals de overwaarde van de in eigendom zijnde woning, het verlenen van kwijtschelding in de weg staan. Wanneer dit het geval is, wordt het verzoek afgewezen onder vermelding van de gronden. Alleen voor die verzoeken om kwijtschelding waar geen particuliere vermogensbestanddelen aanwezig zijn, wordt de (kostbare) ondernemerstoets op noodzakelijk bedrijfsvermogen en te verwachten inkomen uitgevoerd. Deze handelwijze staat haaks op de (nu) in de gemeentelijke Leidraad Invordering opgenomen beleidsregel dat op grond van het zorgvuldigheidsbeginsel alle afwijsgronden in een afwijzende uitspraak worden opgenomen. Om onnodige hoge uitvoeringskosten te voorkomen is het echter verdedigbaar om deze beleidsregel aan te passen. Advies ten aanzien van de toetsing Ten aanzien van de behandeling van kwijtscheldingsverzoeken van ondernemers wordt geadviseerd om een zo pragmatisch mogelijke werkwijze er op na te houden. Om (onnodig) hoge
uitvoeringskosten te voorkomen wordt geadviseerd om het beleid ten aanzien van deze categorie belastingschuldigen in de Leidraad Invordering aan te passen. Staan particuliere afwijsgronden kwijtschelding in de weg, dan wordt geen nader onderzoek gedaan naar het noodzakelijke bedrijfsvermogen en het (bedrijfs)inkomen van de ondernemer. Het is mogelijk dat er geen particuliere afwijsgronden zijn. Of dat de ondernemer in een administratief beroep de particuliere afwijsgronden met succes bestrijdt. In die gevallen wordt alsnog de zogenaamde ondernemerstoets uitgevoerd. Geadviseerd wordt om voor deze verzoeken ten aanzien van de toets op het noodzakelijke bedrijfsvermogen en de toets op het te verwachten inkomen, aan te sluiten bij de wijze waarop deze onderdelen binnen de Bbz-regeling worden vastgesteld. Organisatorische en financiële gevolgen Organisatie Uit het vorenstaande blijkt dat de toets van een verzoek om kwijtschelding voor ondernemers een ander specialisme is dan de toets van een verzoek om kwijtschelding voor particulieren. Bij de medewerkers van het team Gegevensbeheer, die de particuliere toets uitvoeren, is de benodigde kennis voor het uitvoeren van de specifieke ondernemersonderdelen van deze toets niet aanwezig. Deze kennis is wel aanwezig bij de medewerkers van Interon bv, die de zogenaamde Bbz-toets voor de gemeente uitvoeren. Interon is een bedrijf dat gespecialiseerd is in het uitvoeren van ambtelijke werkzaamheden met betrekking tot het Besluit bijstandverlening zelfstandigen 2004 (Bbz 2004) en de Wet Inkomensvoorziening voor Oudere en gedeeltelijk Arbeidsongeschikt gewezen Zelfstandigen (Ioaz). Hiermee is Interon op het gebied van het Bbz 2004 en de Ioaz de intermediair tussen ondernemer en gemeente. Interon voert de Bbz-regeling uit voor de gemeenten Veendam, Pekela en Bellingwedde. Interon geeft voorlichting aan (startende) zelfstandigen, neemt de Bbz-aanvraag in behandeling en adviseert de gemeente met betrekking tot de Bbz-wetgeving. Met de contactpersoon van Interon bv is besproken op welke wijze invulling gegeven kan worden aan de ondernemerstoets ten behoeve van een verzoek om kwijtschelding. Binnen de Bbz-toets wordt namelijk ook een toets gedaan naar noodzakelijk bedrijfsvermogen en verwacht inkomen. Voor het omrekenen naar de specifieke bepalingen die (afwijkend op de Bbz-toets) voor kwijtschelding gelden, dient een aanvullende berekening gemaakt te worden. Deze berekening kan tegen beperkte kosten door Interon bv uitgevoerd worden. De overige ondernemers de groep zonder Bbz-uitkering of -aanvraag moeten op grond van het gelijkheidsbeginsel wel op dezelfde wijze getoetst worden. Voor deze categorie geldt dat door Interon bv een toets naar noodzakelijk bedrijfsvermogen en verwacht inkomen uitgevoerd kan worden. Het openstellen van de mogelijkheid om kwijtschelding te verlenen voor de privé-belastingen zal mogelijk leiden tot een verdere aanzuigende werking van Bbz-aanvragen. Daarnaast is de verwachting dat een ondernemer, die een financieel moeilijke periode doormaakt, eerder gebruik zal willen maken van de mogelijkheid om kwijtschelding aan te vragen, dan tot op heden gebruik is gemaakt van de mogelijkheden tot uitstel van betaling of een betalingsregeling. Financiën Het aantal ondernemers dat een verzoek om kwijtschelding in zal gaan dienen is niet goed in te schatten. Ervaringen bij andere gemeenten zijn heel verschillend. Bij de meeste gemeenten blijft het aantal verzoeken het eerste jaar achter bij de verwachtingen. Om deze reden wordt geadviseerd om dit jaar (2013) te gebruiken als pilot, om voor het jaar 2014 een financieel onderbouwd voorstel te kunnen doen ten aanzien van de invoering van kwijtschelding voor ondernemers. Voorgesteld wordt om een mogelijke overschrijding van het budget kwijtschelding op te vangen in de tariefstelling van de belastingverordeningen 2014. Eindconclusie Met de voorgestelde tijdelijke beleidskeuze om aan ondernemers voor de privé-belastingen kwijtschelding te verlenen, wordt invulling gegeven aan de zienswijze van de gemeente om ondernemers, daar waar (wettelijk) toegestaan, te ondersteunen. Voorkomen moet worden dat de gemeente door invoering van deze beleidskeuze met onnodige uitvoeringsproblematiek wordt
geconfronteerd. Daarom wordt voorgesteld om voor de toetsingswijze een pragmatische handelwijze te hanteren, die aansluit bij de wijze waarop binnen de Bbz-regeling toetsen worden uitgevoerd. Omdat structurele financiële gevolgen niet goed onderbouwd kunnen worden, wordt voorgesteld om het jaar 2013 te gebruiken als pilot. Met de in deze pilot opgedane kennis kan voor het jaar 2014 een definitief en financieel onderbouwd voorstel worden gedaan, op grond waarvan door de raad besloten kan worden tot het al dan niet invoeren van de beleidskeuze om aan ondernemers voor de privébelastingen kwijtschelding te verlenen. Communicatie Na vaststelling van het besluit door de raad wordt deze bekendgemaakt in de Veendammer. De Tijdelijke beleidskeuze kwijtschelding privé-belastingen ondernemers zal ter inzage gelegd worden in het gemeentehuis. Tevens zal dit besluit op het internet geplaatst worden. Commissie De commissie BEM heeft geadviseerd dit voorstel als bespreekstuk te agenderen voor de vergadering van de raad van 17 juni 2013. burgemeester en wethouders van Veendam, A. Meijerman, burgemeester. A. Castelein,secretaris.
Nummer: 2013R0058/ EDV De raad der gemeente Veendam gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders d.d. 7 mei 2013 b e s l u i t De tijdelijke verordening kwijtschelding privé-belastingen ondernemers vast te stellen. Besloten in de openbare vergadering van 17 juni 2013 De raad voornoemd, Voorzitter, Griffier, A.Meijerman R. Brekveld