Improviseren in de muziek Een expertvisie op improvisatie-expertise Iwan Wopereis Prelude Wat is een goede improvisator?
Een goede improvisator is iemand die met open vizier en gespitste oren het podium betreedt, klaar voor het onverwachte Een goede improvisator is iemand die een persoonlijke, herkenbare stem heeft
Een goede improvisator is iemand die weet wanneer hij even niet of niet te veel moet spelen Een goede improvisator is iemand die niet bang is om fouten te maken
Een goede improvisator is iemand die weet wanneer hij zijn improvisatie af moet ronden Uw presentator? (Limb, 2008)
Improvisatiefasen (NOVIET EXPERT) Exploratie Proces-georiënteerde improvisatie Product-georiënteerde improvisatie Vloeiende improvisatie Gestructureerde improvisatie Stylistische improvisatie Persoonlijke improvisatie Kratus (1991) Improvisatiefasen (NOVIET EXPERT) Exploratie Proces-georiënteerde improvisatie Product-georiënteerde improvisatie Vloeiende improvisatie Gestructureerde improvisatie Stylistische improvisatie Persoonlijke improvisatie Kratus (1991)
Expert concept mapping studie Inleiding Methode Resultaten Conclusie Expert concept mapping studie Inleiding Methode Resultaten Conclusie
Creativiteit (MUZIEK) uitvoering improvisatie expressie nieuwigheid natuurgetrouwheid compositie interpretatie voorbereiding Creativiteit (NONCE-DEFINITIE) iets Nieuws creëren Optioneel nieuw voor de maatschappij Non-deterministisch proces afhankelijk van Criteria/constraints is gebaseerd op bestaande Elementen Johnson-Laird (2002)
Creativiteit (NONCE-DEFINITIE) iets Nieuws creëren Optioneel nieuw voor de maatschappij Non-deterministisch proces afhankelijk van Criteria/constraints is gebaseerd op bestaande Elementen Johnson-Laird (2002) Improvisatie: een model Referent Practice Poin of improvisation Realization of improvisation Perception of improvisation Knowledge base Performing experience (Kenny & Gellrich, 2002)
Improvisatie: een model Referent Practice Poin of improvisation Realization of improvisation Perception of improvisation Performing experience Knowledge base (Kenny & Gellrich, 2002) Improvisatie (FOCUS) Free jazz Perzische / Indiase muziek Orgel virtuoso traditie Cadens Jazz solo (song form) 17 e eeuws barok ensemble Rockmuziek Japanse muziek 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 Improvisatie (%) Pressing(1984)
Improvisatie (FOCUS) Free jazz Perzische / Indiase muziek Orgel virtuoso traditie Cadens Jazz solo (song form) 17 e eeuws barok ensemble Rockmuziek Japanse muziek 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 Improvisatie (%) Pressing(1984) Onderzoeksvraag Wat kenmerkt een expert improvisator Kennis Vaardigheden Attitudes
CULTURE Domain SOCIETY Field Individual PERSON Csikszentmihalyi (1999) CULTURE Domain SOCIETY Field Individual PERSON Criticus Docent Musicus
Expert concept mapping studie Inleiding Methode Resultaten Conclusie 26 experts 2 14 10 Fase 1 (n=16) Fase 2 (n=24)
Procedure (VERZAMELING DATA) Genereren kenmerken (fase 1; in groep) Sorteren kenmerken (fase 2; thuis) Waarderen kenmerken (fase 2; thuis) Kirschner & Stoyanov (2004); Trochim (1989) Procedure (VERZAMELING DATA) Genereren kenmerken Een goede improvisator is iemand die Kirschner & Stoyanov (2004); Trochim (1989)
Procedure (VERZAMELING DATA) Genereren kenmerken Sorteren kenmerken (n=169) Waarderen kenmerken (n=169) Kirschner & Stoyanov (2004); Trochim (1989) Een goede improvisator is iemand die weet wanneer hij zijn improvisatie moet afronden. 33 1 = relatief onbelangrijk 2 = enigszins belangrijk 3 = belangrijk 4 = heel belangrijk 5 = extreem belangrijk
Procedure (ANALYSE DATA) Multidimensional Scaling (MDS) Hiërarchische Clusteranalyse (HCA) Semantische Analyse Waardering (importantie kenmerken) Kirschner & Stoyanov (2004); Trochim (1989) Expert concept mapping studie Inleiding Methode Resultaten Conclusie
Rang Een goede improvisator is iemand (die) M SD Range 1 met veel liefde voor muziek 4.33 1.129 1-5 2 in staat is zeer goed te luisteren 4.29 0.624 3-5 3 een persoonlijke, herkenbare stem heeft 4.29 0.751 3-5 4 goed kan luisteren naar de muziek om hem heen 4.25 0.737 3-5 5 goed kan luisteren naar anderen 4.21 0.779 3-5 6 niet bang is om fouten te maken 4.21 0.833 2-5 7 met ideeën 4.21 0.977 1-5 8 alert reageert op de inbreng van zijn medemusici, in spannende interactie 4.17 0.702 3-5 9 kritisch naar zichzelf durft te luisteren 4.17 0.761 3-5 10 reageert op zijn medemusici 4.17 0.761 3-5 143 88 93 149 94 13 135 68 157 75 87 59 50 65 42 2 109 137 103 26 12897 41 17 98 155 105 47 147 81 132 129 44 141 153 146 113 117 120 58 12 91 111 83 46 104 156 127 27 151 3 5 649 67 164 145 96 32 31 70 73 60 131 138 85 152 79 16 118 92 144 21 14 40 140 116 142 62 101 100 48 125 107 25 74 160 84 29 38 139 11 56 78 43 136 51 18 168 162 19 20 150 126 76 163 166 82 33 1 39 133 106 124 53 10 69 148 15 34 4 37 102 35 22 66 54 158 89 123 165 130 110 30 8 64 161 45 112 71 108 134 115 61 77 7 122 86 99 57 159 24 119 28 80 36 154 52 114 23 63 55 72 167 169121 95 9 90
Affect Ideaal Durf Regulatie Respons Creatie Basis Cluster Bridging Rating Aantal Regulatie.09 3.63 19 Basis.16 3.61 26 Affect.18 3.32 36 Durf.30 3.59 22 Creatie.33 3.60 22 Respons.48 3.23 16 Ideaal.70 3.08 28
Regulatie Een goede improvisator is iemand die kritisch naar zichzelf durft te luisteren snel muzikale verbanden legt anticipeert begrijpt dat niet spelen ook spelen is kan helikopteren boven de eigen muziek
Basis Een goede improvisator is iemand die zijn instrument beheerst een zeer goed ontwikkeld ritmegevoel heeft hele goede oren heeft en daarmee luistert gevoel heeft voor muzikale spanningsbogen melodisch en ritmisch ideeën kan genereren
Affect Een goede improvisator is iemand (die) met veel liefde voor de muziek gepassioneerd is sensitief is plezier heeft goed kan concentreren
Durf Een goede improvisator is iemand die op zijn muil durft te gaan met open vizier en gespitste oren het podium betreedt, klaar voor het onverwachte kaders niet per se benauwend vindt, maar gebruikt / misbruikt voor nieuwe vormen en gedachten risico s durft te nemen en avontuurlijk is, maar niet roekeloos
Creatie Een goede improvisator is iemand die een persoonlijke, herkenbare stem heeft in staat is een muzikaal idee op te pikken, het te transformeren en verder te geven in staat is tot instant componeren ter plekke een nieuwe muzikale situatie kan genereren
Respons Een goede improvisator is iemand die reageert op medemusici goed muzikaal met medemusici kan communiceren de muziek (en de muzikanten) kan sturen / beïnvloeden
Ideaal Een goede improvisator is iemand die met zijn improvisatie de luisteraars weet te boeien mij emotioneel beroert respect verdient (M=2,29) schoonheid schept (M=2,96) mooi speelt (M=2,67)
Critici Musici 4 4 Basis Regulatie Creatie Creatie Regulatie Durf Durf Basis Affect Affect Respons Respons Ideaal Ideaal 3 3 r =.98 Expert concept mapping studie Inleiding Methode Resultaten Conclusie
Conclusie Belang van kennisbasis Belang van regulatie Belang van motivatie (affect) Belang van basisvaardigheden Belang van attitude (durf, lef, risico) Oefening / education permanente onderbelicht Coda Vragen?