Plastische chirurgie en handchirurgie Gewrichtsslijtage duim 1
Wilt u bij ieder bezoek aan het ziekenhuis uw ponskaartje meebrengen. Als u verhinderd bent, wilt u dan bellen met het secretariaat poli plastisch chirurgie en handchirurgie. Plastisch chirurgen en handchirurgen Drs. R.J.M. ter Braak Dr. J. Schweter Secretariaat poli plastische chirurgie en handchirurgie Tel: 0591-69 13 20 Fax: 0591-69 13 21 E-mail:info@plastici.nl 2
Inhoudsopgave Blz. Hoe ontstaat gewrichtsslijtage 4 Welke klachten kunt u hebben 4 Hoe stellen we de diagnose 4 Hoe kunnen we u behandelen 5 Artrodese 5 Artroplastiek 6 De ingrepen 7 Wat gebeurt er na de ingreep 7 Wat zijn de risico s 7 Heeft u nog vragen 8 Bereikbaarheid verpleegkundigen 8 Tenslotte 9 3
Hoe ontstaat gewrichtslijtage Gewrichtsslijtage wordt ook artrose genoemd. In een normaal gewricht zijn de uiteinden van de botten bedekt met kraakbeen. Hierdoor kunnen de botten soepel en pijnloos over elkaar bewegen. Bij artrose is de kraakbeenlaag versleten. De kale botuiteinden komen tegen elkaar. Dat veroorzaakt pijn. Artrose ontstaat vaak in het basisgewricht van de duim. Dit gewricht wordt gevormd door het zadelvormige beentje (trapezium) en het middenhandsbeentje (Metacarpale I) van de duim. Slijtage van dit gewricht komt vaak bij vrouwen boven de 50 jaar. Vaak wordt gesteld dat men ermee moet leren leven. Dit hoeft niet, artrose in dit gewricht is goed te behandelen. Welke klachten kunt u hebben De eerste klacht die u kunt krijgen is dat u pijn heeft bij het pakken van een voorwerp tussen de duim en de vingers. Sommige patiënten hebben ook pijn bij veranderingen van het weer. Als de slijtage door gaat, krijgt u steeds sneller pijn. Ook wanneer u weinig kracht gebruikt. U kunt minder goed knijpen. Ook kan er een zwelling optreden ter hoogte van het gewricht. Langzaam gaat het gewricht uit de kom. U kunt uw duim daardoor steeds minder goed bewegen. Vooral het naar buiten bewegen van de duim. Als het gewricht volledig uit de kom is, kan het middenhandsbotje van de duim wegzakken in de handpalm. Hierdoor kunt u geen grote voorwerpen meer pakken. Hoe stellen we de diagnose Uw klachten geven aan dat artrose mogelijk is. De plastisch chirurg zal tijdens het onderzoek op het gebied rondom uw gewricht drukken. Dit kan pijnlijk zijn. We maken altijd röntgenfoto s van de hand. Soms is nog aanvullende echografisch of MRI (röntgen)onderzoek nodig. 4
Hoe kunnen we u behandelen De keuze van behandeling is afhankelijk van hoeveel klachten u heeft en wat u zelf graag zou willen. We kiezen niet meteen voor een operatie. We proberen eerst de klachten te verminderen door spalktherapie en pijnstillers. Hiermee verlichten we voornamelijk de pijn. Ook verminderen we de belasting van het gewricht. Als deze behandeling niet het gewenste resultaat heeft kunnen we een operatie uitvoeren. Hierbij kunnen we uw gewricht vastzetten (artrodese) of vervangen (artroplastiek) We lichten beide soorten operaties hieronder toe. De keuze hangt af van verschillende zaken: Wat voor werk doet u? Uw leeftijd is van belang. Heeft u in het verleden ook klachten gehad? Of heeft u andere aandoeningen (medische voorgeschiedenis)? En natuurlijk is het belangrijk om aan te geven wat uw wensen zijn. Artrodese Deze methode is meestal niet de eerste keus. Bij deze ingreep zetten we uw basisgewricht namelijk vast. Deze methode is vooral geschikt voor als u zwaar lichamelijk werk verricht. Ook patiënten met weke delen reuma zoals Systemische Lupus Erythomatosis (SLE) komen in aanmerking voor een artrodese. De voordelen van een artrodese zijn: doordat we uw gewricht verstijven, kunt u uw duim weer zwaar belasten. Uw duim is stabiel. een korte nabehandeling (ongeveer 6-8 weken). Nadelen van een artrodese zijn: uw duim is minder beweeglijk. U kunt u duim minder goed tegenover uw pink te plaatsen. er bestaat een kans dat uw bot niet vastgroeit. 5
u kunt last hebben van het materiaal waarmee het bot is vastgezet. u heeft meer kans artrose te krijgen in het gewricht dat onder het basisgewricht ligt. Artroplastiek Naar deze methode gaat meestal onze voorkeur uit. Ook hier zijn verschillende technieken die we kunnen gebruiken. De keus hangt af van hoe erg de slijtage is, wat uw wens is en wat de chirurg ervan vindt. In principe verwijderen we het kraakbeen aan beide zijden van het gewricht. De ruimte die hierdoor ontstaat, kunnen we op verschillende manieren opvullen. We kunnen er een volledige prothese of een spacer in plaatsen. Een prothese is een hulpstuk. Een spacer vult de ruimte op. De spacer kan bestaan uit lichaamseigen materiaal of lichaamsvreemd materiaal. Lichaamseigen materiaal komt uit uw eigen lijf, bijvoorbeeld een pees. Als het materiaal niet uit uw lichaam komt, noemen we dit lichaamsvreemd materiaal. Zo kunnen we een ring maken van pyrocarbon. Wanneer de artrose in zijn eindstadium is, betekent dit dat we meer moeten verwijderen. We moeten dan het hele trapezium verwijderen. Onderstaand geven we de drie meeste gebruikte vormen van Artroplastiek. 1. Sardellenplastiek (of interpositieplastiek) Middenhands beentje Basisgewricht Zadelvormige beentje (trapezium) Hierbij verwijderen we een deel of het gehele trapezium. We vullen de opening op met een opgerolde pees of een kunststof rolletje. De pees die eventueel gebruikt wordt komt uit de voorzijde van de pols (palmaris longus pees). 2. Peesplastiek Hierbij verwijderen we een deel of het gehele trapezium. Vervolgens gebruiken we een pees in de pols voor de stevigheid. Zo voorkomen we dat de duim verder inzakt. 6
3. Pyrocarbonring prothese implantatie Hierbij verwijderen we een deel van het trapezium en het duimbot. We plaatsen een ringprothese van pyrocarbon materiaal in de holte. Deze houden we op zijn plek door middel van een peesplastiek. De voordelen van deze 3 vormen van operatie zijn dat uw gewricht beweeglijk blijft. Ook kunt u uw duim belasten en is deze redelijk stabiel. Het nadeel is de langere revalidatieperiode. Deze is minimaal 3 tot 6 maanden. De ingrepen Deze ingrepen worden in dagbehandeling en onder plaatselijke verdoving gedaan. Uw arm wordt helemaal verdoofd en dit dove gevoel kan een aantal uren duren. Als u naar huis gaat kan uw arm nog doof en zwaar aanvoelen. Wat gebeurt er na de ingreep Afhankelijk van de gebruikte techniek krijgt u soms 4 of 6 weken een onderarmgips. Hierna krijgt u handtherapie in het Scheper Ziekenhuis. U kunt ook nabehandeld worden door een erkende handtherapeut in uw eigen omgeving. Dit gebeurt in overleg. Bekent is dat de napijn van deze operatie erg vervelend kan zijn. U krijgt hiervoor pijnmedicatie voorgeschreven. Deze medicatie moet u consequent, dus op de juiste tijden, innemen om het maximale effect te krijgen. U begint hier al mee als de verdoving nog in uw arm zit. Welke risico s zijn er Bij iedere handoperatie kunnen er complicaties ontstaan. Complicaties kunnen nabloedingen en infecties zijn. Ook kan het zijn dat uw handen pijn doen wanneer het koud is (koude-intolerantie). Daarnaast kunt u een vegetatieve ontregeling ontwikkelen. Dit is een reactie op de operatie. Deze reactie bestaat uit zwelling, stijfheid, pijn, zweterigheid en roodheid 7
van de aangedane vinger of zelfs de gehele hand. De oorzaak is onbekend. De risico s hangen ook af van de techniek die we hebben gebruikt. Er bestaat een kans op krachtsverlies, gevoelsstoornissen, pijn of een combinatie hiervan. Bij een artrodese bestaat er een kans dat het bot niet vastgroeit. Bij een artroplastiek kan de duim aan kracht verliezen. Ook kan de duim inzakken of de prothese losraken. Heeft u nog vragen Deze brochure is bedoeld als aanvulling op het gesprek met uw arts. De algemene informatie kan niet altijd recht doen aan iedere individuele situatie. Garantie op de resultaten en op een ongestoord verloop van de ingreep kunnen wij u niet geven. Heeft u na het lezen van deze informatie nog vragen, dan zal de specialist ze tijdens het spreekuur graag met u doornemen. Het kan handig zijn uw vragen van tevoren op papier te zetten. U kunt ook te allen tijde telefonisch contact met ons opnemen. Bereikbaarheid verpleegkundigen De verpleegkundigen zijn telefonisch bereikbaar van: ma. t/m vrijdag: 9.30-10.00 uur en ma. t/m donderdag: 13.00-13.30 uur Buiten deze tijden heeft de verpleegkundige spreekuur. Wij verzoeken u hier zoveel mogelijk rekening mee te willen houden. Telefoonnummer: 0591-69 13 25 Als de verpleegkundigen niet aanwezig zijn kunt u bellen met de poli plastische chirurgie en handchirurgie op telefoonnummer: 0591-69 13 20, u kunt dan overleggen met onze secretaresse. Buiten kantooruren kunt u contact opnemen met het Scheper Ziekenhuis tel. 0591-69 19 11 en vragen naar de spoedeisende hulp (zij helpen u verder). 8
Tenslotte Alle plastisch chirurgen van het Scheper Ziekenhuis zijn geregistreerd in Nederland. Ook zijn ze lid van de Nederlandse vereniging voor plastische chirurgie. Dit betekent dat ze volgens de regels van deze vereniging werken. Voor u als patiënt betekent dit dat u de best mogelijke zorg krijgt. Wij staan voor kwaliteit, deskundigheid en betrouwbaarheid. Verantwoording tekst Deze folder is samengesteld door de poli plastische chirurgie en handchirurgie in samenwerking met de dienst patiëntenvoorlichting van het Scheper Ziekenhuis. Bent u van mening dat bepaalde informatie ontbreekt of onduidelijk is, dan vernemen wij dat graag. 9
10
11
Boermarkeweg 60 7824 AA Emmen Postbus 30002 7800 RA Emmen Tel. 0591 69 19 11 MA 2181 08-14-v1 - H 12