Handtherapie na operatie ivm van CMC I-artrose

Transcriptie

1 Handtherapie na operatie ivm van CMC I-artrose Handtherapie MST Bezoekadres Ziekenhuis Enschede Ziekenhuis Oldenzaal Gebouw Ariënsplein Prins Bernhardstraat 17 Polikliniek 50 Polikliniek 32 Telefoon (053) Telefoon (053) Polikliniek Haaksbergen Wiedenbroeksingel 4 Polikliniek 2 Telefoon (053) Inleiding U wordt behandeld vanwege artrose van de duim. Deze folder geeft informatie over de anatomie, de aandoening en operatieve behandeling bij deze aandoening van de hand. De hand Om de nabehandeling beter te kunnen begrijpen geven wij u een korte inleiding in de opbouw (anatomie) van de hand. Een gewricht wordt gevormd door twee of meer botten, bijeengehouden door een gewrichtskapsel en banden. Deze laatste zorgen voor de stabiliteit. Het oppervlak van het bot dat het gewricht vormt is bedekt met kraakbeen. Figuur 1. Normale duim Aangedane duim Artrose (slijtage) van de duim Artrose is een aandoening van de gewrichten, ook wel gewrichtsslijtage genoemd. Bij deze aandoening verdwijnt het gewrichtskraakbeen geleidelijk. Hierdoor wrijven de oppervlakten van de botten tegen elkaar waardoor pijnklachten kunnen ontstaan. Het proces van slijtage van kraakbeen stopt niet en is niet te genezen. 1

2 Het gewricht dat bij artrose van de duim is versleten, wordt gevormd door een handwortelbeentje (os trapezium) en het middenhandsbeentje van de duim (carpometacarpale gewricht, of CMC-I). Zie figuur 1. De oorzaak van artrose is niet bekend, maar mogelijke factoren die een rol spelen bij het ontstaan van deze aandoening zijn: hogere leeftijd, trauma s, veranderende belasting en herhaalde bewegingen van de duim. De aandoening komt vaker bij vrouwen voor dan bij mannen. Pijn en stijfheid zijn de voornaamste klachten bij artrose. Wanneer CMC-I-artrose optreedt, kan door aantasting van de gewrichtsoppervlakken de duim een afwijkende stand aannemen (figuur 2). Figuur 2. De diagnose wordt aan hand van de symptomen gesteld. Röntgenfoto s kunnen de diagnose bevestigen. De mate van klachten hoeft niet overeen te komen met de afwijkingen op de foto. In het beginstadium van de klachten wordt meestal gekozen voor de conservatieve (nietoperatieve) behandeling. Hierbij wordt, naast het gebruik van een spalk, aandacht besteed aan hoe en hoeveel de duim gebruikt wordt. Doel is de pijn te verminderen. Als de conservatieve behandeling niet voldoende (meer) helpt, kan gekozen worden voor een operatie. De operatie Voor een operatieve behandeling bestaan er verschillende operatietechnieken. Welke methode voor u het beste is, is afhankelijk van de ernst van de aandoening, botkwaliteit en stand van het duimgewricht. De meest voorkomende techniek is het operatief verwijderen van het aangedane botstukje (os trapezium) waarbij de ontstane holte wordt opgevuld met een deel van een pees.welke techniek voor u de juiste is wordt door uw behandelend (plastisch) chirurg beoordeeld. Behandeling na de operatie. 1e fase: 0-6 weken na de operatie. Gipsspalk. Na bovengenoemde operatie mag de duim/hand de eerste 4-6 weken niet worden bewogen. Daarom krijgt u een gipsspalk. De hand kan in het begin gezwollen en pijnlijk zijn. 2

3 Het is belangrijk dat de hand hoog gehouden wordt, zodat het vocht beter afgevoerd kan worden. De goede houding is de hand boven de oksel te houden: s nachts op een kussen, in zit hand omhoog of voldoende omhoog gesteund, bij lopen hand op de schouder dragen. Oefentherapie. Om spierspanning te voorkomen is het in deze periode raadzaam de schouder en de elleboog regelmatig te bewegen en rustig te oefenen naar de eindgrenzen van het gewricht. Voorbeeld schouderoefening. Uitgangshouding: zittend of stand. Uitvoering: beweeg de schouder omhoog, naar achteren en naar beneden in een rollende beweging. Aandachtspunten: Het gips mag niet nat worden: bij het douchen beschermen met een plastiek zak. Met gips mag u niet autorijden en/of fietsen. 2 e fase: 6-12 weken na de operatie. Spalk. Het gips wordt verwijderd en de handtherapeut maakt een afneembare spalk voor de duim. U mag starten met lichte, onbelaste oefeningen van de duim/hand, in combinatie met het dragen van de spalk. Oefening 1: Uitvoering: strek de vingers zo ver mogelijk en houd deze positie 5 tellen vast. Oefening 2: Uitvoering: buig de vingers bij de knokkels, maar houd de pols en rest van de vingers gestrekt. Herhaal dit 4 à 5 keer. Oefening 3: Uitvoering: indien mogelijk, sluit de hand tot een volledige vuist. 3

4 Oefening 4: Uitvoering: indien mogelijk, sluit de hand tot een platte vuist. Oefening 5. Uitgangshouding: zit met de elleboog gesteund op tafel Uitvoering : de duim en vingers spreiden en sluiten. Houd deze positie 5 tellen vast. Herhaal dit 10 keer. Oefening 6. Uitgangshouding:zit met de elleboog gesteund op tafel Uitvoering: breng de top van de duim naar de top van de andere vingers. Houd deze positie 3 tellen vast. Herhaal dit 10 keer. Aandachtspunten. Het gebruik van de spalk mag geleidelijk afgebouwd worden. Het litteken 2 keer per dag masseren met een vette crème (bv. Calendulazalf/vaseline) De hand mag, op geleide van de pijn, worden gebruikt bij lichte activiteiten, zoals wassen, kleden en kopjes vastpakken. Het gebruik van de hand is beperkt. Fietsen, autorijden, huishoudelijke activiteiten en werken is niet veilig. 3 e fase: na 12 weken na de operatie. 4

5 Oefeningen. De oefeningen met name voor de duim, zoals hierboven beschreven, blijven uitvoeren. Aandachtspunten. Alle activiteiten kunnen worden opgebouwd in overleg met de handtherapeut Het herstel na deze operatie en de inzetbaarheid van de hand heeft veel tijd nodig, minimaal een half jaar. Mocht u nog vragen hebben dan kunt u altijd terecht bij uw handtherapeut! Eigen aantekeningen/ extra instructies: