30-5-2012 ORGANIZATIONAL LIFE IN THE DESIGN OF ENTERPRISE ARCHITECTURES The persistent challenge of a discipline and its users Sander Meijer, NGI bijeenkomst 29 mei 2012 Promotieonderzoek onder leiding van prof. Dr. TW Hardjono Niets uit deze presentatie hergebruiken zonder afstemming met de auteur. Trends in de maatschappij zijn indicaties van het belang van het beschouwen en incorporeren van sociale en culture aspecten van organisaties in enterprise architecturen Verwachtingen medewerkers Individualisatie Informalisatie Participatie Professionalisering Kennisdeling Horizontale netwerken Context van een ontwerp Transformatie publieke sector Elektronische dienstverlening OneStopShop Ontzorgen van burgers Life events Aanleiding ontwerp "no major enterprise can be successfully prosecuted in which the leaders do not simultaneously guide both the social and the economic activities of their organization." (Whitehead, 1935) "Society shapes technology according to the needs, values and interests of people who use the technology. Furthermore, information and communication technologies are particularly sensitive to the effects of social uses on technology itself (Castells & Cardoso, 2006) 1
Om e-overheidsontwikkelingen binnen de publieke sector te faciliteren worden nieuwe enterprise architecturen gemaakt Uitgaven sinds 1999: 5 mrd De overheid gebruikt veelvuldig de enterprise architectuur discipline Advies Postma&Wallage, 2007: gebruik NORA als referentie-architectuur Organisatie Processen Informatie Applicatie Enterprise architectuur Referentie architecturen binnen de overheid WILMA NORA GEMMA PETRA Techniek Architectuur kan gezien worden als:.. the fundamental organization of a system embodied in its components, their relationships to each other and to the environment and the principles guiding its design and evolution IEEE 1471 Er zijn een aantal ontwerpissues in de transformatie van de publieke sector Frissen, 2007: traditionele organisatiestructuren, sterke focus op technologie Postma&Wallage, 2007: uitvoering is een technologische operatie Raad van State, 2008: Business en ICT zijn ontkoppelde domeinen Leeuwen, 2009: Eenzijdige focus op ICT en techniek Management SVB, 2009: Waarborgen rol en positie medewerkers 2
Daarom de vraag: Hoe beschouwt en incorporeert de enterprise architectuur discipline sociale en culturele aspecten van organisaties in haar ontwerp en ontwerpproces? Het onderzoeksproces Karakteristieken van het onderzoek pragmatisme mixed method participatie design research Literatuur Onderzoek is gepositioneerd als een ontwerponderzoek in de traditie van de socio-technical ontwerpschool Literatuur van Trist, Emery, Mumford, Schein Maar ook van Virtruvius, Jacobs, Christopher uit traditionele architectuur Weinig literatuur voorhanden uit EA mbt deze onderzoeksvraag. Het belang van de aspecten wordt onderkend, maar geen theorie voorhanden hoe ermee om te gaan. Wel socio-technische ontwerpbenaderingen in IS research 3
Het onderzoek richt zich op16 aspecten, sociaal, cultureel en tijdsgebonden Context van de organisatie in het ontwerp Effect van het ontwerp op de organisatie Het onderzoek is gestart met 8 proposities die obv de literatuurstudie zijn geformuleerd 1. De EA discipline beschouwt organisaties als programmeerbare systemen; 2. Het wordt erkend in de EA discipline dat in een ontwerp sociale en culturele factoren evenveel aandacht moeten krijgen als technische onderwerpen; 3. De EA discipline heeft geen instrumenten om sociale aspecten te beschouwen en op te nemen in een ontwerp; 4. De EA discipline richt zich op de objectieve realiteit van organisaties; 5. Tijd is een ongewenste complexiteit in de complexe EA ontwerpen; 6. EA ontwerpen zijn niet geschikt voor de ondersteuning van organisaties die gericht zijn op participatie, verandering en innovatie; 7. EA ontwerpen zijn niet geschikt om fluïde de organisatievormen te ondersteunen; 8. Een onduidelijke definitie van wat EA is maakt het onduidelijk of een EA architect sociale en culturele aspecten kan beschouwen in een ontwerp. 4
Onderzocht is Wat de 16 aspecten zijn in een ontwerpsituatie Hoe die aspecten zijn beschouwd Hoe die aspecten terugkomen in het ontwerp en de proposities zijn gestest die obv het literatuur onderzoek zijn geformuleerd Na de case Na de expert panel Alleen proposities die in alle drie onderzoeksinstrumenten geaccepteerd zijn, zijn opgenomen in de conclusies Na de enquête Conclusies 5
5 4 3 2 1 1 2 R Sq Linear = 0,077 10 100 102 103 104 105 106 107 108 109 11 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 12 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 13 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 14 140 141 30-5-2012 Uit dit onderzoek komt onder andere naar voren dat de sociale en culturele aspecten van organisaties door EA beoefenaars wel gezien en gewaardeerd worden, maar niet beschouwd worden als ontwerpparameters Casussen Expert panel Enquete Het referentiearchitecturen De overheidsorganisaties zijn vertaald in systemen waarvan de onderliggende aanname is dat zij rationeel en coherent functioneren. Het nieuwe EA ontwerp in de case studie De organisatie is vertaald in een systeem waarvan de onderliggende aanname is dat het systeem rationeel en coherent functioneert. Experts bevestigen dat sociale, culturele en tijdsgebonden factoren belangrijk zijn, beschouwd en geïntegreerd moeten worden in EA ontwerpen. Echter, een aantal factoren voorkomen dat dat gebeurt. Social, cultural and temporal aspects worden niet meegenomen in het ontwerp van een EA How often do you incorporate the culture in the enterprise architecture Code_F3A9 RESP Er zijn voorlopig tien factoren geïdentificeerd die beïnvloeden hoe de sociale en culturele aspecten beschouwd en geïncorporeerd worden in EA ontwerpen Vijf factoren in de EA discipline zelf én vijf organisatorische factoren 6
Ook blijkt dat De officiële aanbeveling om meer gebruik te maken van enterprise architectuur in de transformatie in de publieke sector niet zal leiden tot minder nadruk op technologie. De enterprise architectuur discipline niet voldoende geëquipeerd is om de sociale en culturele aspecten uit dit onderzoek te beschouwen en te incorporeren. De wijze waarop ontwerpprocessen zijn opgezet en de EA discipline in die processen wordt toegepast waarschijnlijke oorzaken zijn van een dominante focus op technologie in de transformatie van de overheid. De rationele en positivistische filosofische grondhouding van de EA discipline leidt tot een ingenieurs perspectief op organisaties en sociale aspecten van organisaties, met als gevolg een nadruk op programmeerbare componenten van organisaties en een onderwaardering van subjectieve elementen. De aanname dat binnen organisaties en transformatieprocessen een scheiding nodig is tussen de business en ICT, en de allocatie van de EA discipline aan het ICT domein draagt eraan bij dat in een EA ontwerp de focus ligt op techniek. 7