Infectiepreventie bij tandheelkundige ingrepen Frans A.C. Knaake, Tandheelkunde& Kaakchirurgie Veterinair Specialistisch Centrum De Wagenrenk, Wageningen (NL) Verwijspraktijk, Den Haag (NL) (facknaake@ziggo.nl)
Infectiepreventie bij tandheelkundige ingrepen Behandelaar Patiënt
Infectiepreventie bij tandheelkundige ingrepen Bacteriëmie Aerosol
Infectiepreventie bij tandheelkundige ingrepen Bacteriëmie Bacteriën in de bloedbaan Niet gelijk aan een sepsis Altijd in geval van: tandenpoetsen gebitsreinigingen extractie(s)
Infectiepreventie bij tandheelkundige ingrepen Bacterie mie De bacterie n worden bij een intacte afweer, binnen enkele minuten door het reticuloendotheliale systeem gee limineerd. Doorgaans is het bloed na 20 minuten weer steriel (een transie nte bacterie mie) (Nord CE, Heimdahl A. Cardiovascularinfections : bacterial endocarditis of oral origin. Pathogenesis and prophylaxis. J Clin Periodontol 1990; 17: 494-496.)
Infectiepreventie bij tandheelkundige ingrepen Transie nte bacteriëmie. De omvang van de ingreep is niet gerelateerd aan het optreden van een bacteriëmie. Mogelijkheden: 1. spontaan vanuit chronische ontstekingen, zoals parodontitis en periapicale granulomen. Thoden van Velzen SK, Abraham-Inpijn L, Moorer WR. Plaque and systemic disease: a reappraisal of the focal infection concept. J Clin Periodontol 1984;11: 209-220.
Infectiepreventie bij tandheelkundige ingrepen Transie nte bacteriëmie 2. Ten gevolge van geringe manipulaties, zoals kauwen en poetsen in aanwezigheid van plaque en gingivitis/parodontitis Heimdahl A, Hall G, Hedberg M, etal. Detection and quantitation by lysis-filtration of bacteremia after different oral surgical procedures. J Clin Microbiol 1990; 28: 2205-2209.
Infectiepreventie bij tandheelkundige ingrepen Transie nte bacteriëmie 3. Ten gevolge van bloedige tandheelkundige ingrepen zoals: scaling en rootplaning, endodontische behandeling extracties (Heimdahl et al, 1990).
Infectiepreventie bij tandheelkundige ingrepen Tijdens het kauwen is het aantal bacteriën dat de bloedbaan binnendringt via de lymfevaten ongeveer 1000 maal groter dan tijdens een dentale extractie.. (Guntheroth WG. Am J Cardiol. 1984 Oct 1;54(7):797-801)
Infectiepreventie bij tandheelkundige ingrepen
Infectiepreventie bij tandheelkundige ingrepen Voorkom infecties. Mondkapje/masker Hergebruik? Voldoende afstand tot mond Volledige bescherming?? Gelaatsmasker/ beschermende bril Ooginfecties Beschadigingen cornea
Infectiepreventie bij tandheelkundige ingrepen Voorkom infecties/hygie ne. Hoofddeksel Handschoenen (niet steriel) Wondinfecties Transmissie bacteriën Geur
Infectiepreventie bij tandheelkundige ingrepen Is er een indicatie voor een antibioticum? Formularium (KNMvD 2011): Gingivitis: geen, alleen in ernstige gevallen Biofilm! Zonder professionele gebitsreiniging is elke vorm van antibioticumtherapie onverantwoord Parodontitis: niet genoemd helaas
Antibioticagebruik in mondholte Antibiotica nooit gebruiken als monotherapie voor orale infecties Antibiotica niet gebruiken als preventie voor orale infecties Statement AVDC Board of Directors 2005 (American Veterinary Dental College)
Profylaxe en therapie Antibiotica profylaxe - Het voorschrijven van een antibioticum in afwezigheid van een orale infectie - Preventie van een bacteriëmie en kolonisatie van wonden - Verminderen kans op postoperatieve infecties/complicaties
Profylaxe en therapie Antibiotica therapie - Het voorschrijven van antibiotica in geval van een bestaande orale infectie
Antibiotica profylaxe? - De genezingscapaciteit van de orale weefsels is erg goed vanwege de uitgebreide vascularisatie - Post operatieve complicaties met infectie zijn zeldzaam (3%)
Antibiotica profylaxe? Wat heeft invloed op het genezingsproces? - Bloedvoorziening - Trauma - Omgang met de orale weefsels door chirurg
Antibiotica profylaxe? Wat heeft invloed op het genezingsproces? -Leeftijd patiënt -Gegeneraliseerde infectie -Diabetes mellitus -Corticosteroïden
Antibiotica profylaxe? Do s and Don ts.. Is er een profylaxe noodzakelijk? Correcte chirurgische techniek: - Werk zo aseptisch mogelijk - Weefselhandling - Instrumenten - Atraumatische techniek - Operatieduur
Antibiotica profylaxe Do s and Don ts.. 1 mg plak bevat ongeveer 100 miljoen bacteriën
Antibiotica profylaxe Do s and Don ts.. - Gebruik geen antibiotica als profylaxe voor slechte techniek - Beperk antibiotica profylaxe tot een minimum
Antibiotica profylaxe Wanneer is een profylaxe geindiceerd? -Verminderde wondgenezing ten gevolge van systemische of metabole ziekten -Systemische en metabole ziekten (diabetes, hartaandoeningen, nierproblemen) - Immuungecomprimeerde patiënt (FIV, Cushing) - Langdurige en/of uitgebreide traumatische chirurgie - Major maxillofacial surgery - Ernstige orale infectie (stomatitis) - Gecontamineerde diepe weefsels door orale bacteriën
Antibiotica profylaxe Preoperatief -Liefst vermijden- resistentie! -Stomatitis Peri-/intraoperatief -Vlak voor chirurgische ingreep ( 30-60 minuten) -Twee keer de therapeutische dosis aanbevolen Postoperatief - Verhoogd niet de efficiëntie van de profylaxe
Antibiotica profylaxe Welk antibioticum? - Bactericide - Werkzaam tegen G-&G+ anaeroben - IV-route voorkeur - Snelle opname, korte werking - Bijwerkingen??
Antibiotica profylaxe Welk antibiotica? Ampicilline 20 mg/kg IV 30 minuten of oraal 60 minuten preoperatief - Herhaal elke 2 uur en/of na 6 uur Alternatief: cefazolin iv or clindamycine in geval van een allergische patiënt voor ampicilline. (Sarkiala-Kessel E., Use of antibiotics and antiseptics. In: Oral and Maxillofacial Surgery in dogs and Cats 2012)
Antibiotica therapie Er is geen enkele orale/dentale aandoening die kan worden genezen met uitsluitend een antibiotica therapie
- Bestaande infectie met klinische verschijnselen van een dentale infectie welke zich heeft uitgebreid naar het botweefsel buiten de alveole zoals: - cellulitis, abces, osteomyelitis - Stomatitis - Gecompliceerde kaakfracturen Antibiotica therapie INDICATIES:
Antibiotica therapie INDICATIES: - Soms ook in geval van acute of chronische abcessen gecombineerd met een chirurgische behandeling: - extractie(s) - endodontische behandeling
ANTIBIOTICA THERAPIE ANTIBIOTICA THERAPIE ALLEEN IS NIET EFFECTIEF BIJ BEHANDELING VAN DENTALE ABCESSEN
Antibiotica therapie Gingivitis Parodontitis - Dentale plak = BIOFILM - Zeer resistent voor antibiotica - 1 mg dentale plak bevat 100 miljoen bacteriën - Minimaal 600 soorten bacteriën in dentale plak
Gebruik van antibiotica - Empirisch gebruik van antibiotica vermijden. - Voorschrijven gebaseerd op: - diagnose - gevoeligheidstesten
Gebruik van antibiotica Meeste odontogene infecties: -Meerdere soorten bacteriën bij betrokken -Veroorzaakt door saprofyten in orale flora -Voornamelijk gram - anaeroben (Porphyromonas,Fusobacterium,Bacteroides,Prevotella, Pseudomonas,Spirocheten)
Gebruik van antibiotica Kweek en gevoeligheidbepaling aanbevolen in geval van: -Postoperatieve infectie -Persisterende infectie na (chirurgische) behandeling -Frequente recidive infectie -Immuungecomprimeerde patiënt -Snelle ontwikkeling en verspreiding van infectie
Antibiotica 2013 Nederlandse regelgeving betreffende antibioticagebruik 1 ste keus 2 e keus 3 e keus Doxycycline Amoxicilline +/- clavulaanzuur Clindamycine Metronidazol Enrofloxacin Pradofloxacin Cefovecin
Antibiotica Amoxicilline(+clavulaanzuur) Bactericide Goede weefselpenetratie Eerste keus wereldwijd NL 2 e keus.. Spectrum: Gr- & gr + aeroben Obligate anaeroben Dosering: 10-20mg/kg q8-12h
Metronidazol Antibiotica Bactericide Optimale weefselpenetratie Goede combinatie met amoxicilline/clavulaanzuur Anti-inflammatoire activiteit Spectrum: G+ & G- anaeroben Spirocheten Dosering: 30mg/kg q6-8-12h
Antibiotics Spiramicine Bactericide or bacteriostatisch Optimale weefselpenetratie Gingivale weefsels Hoge speeksel concentratie Spectrum: G+ and micoplasma In combinatie met metronidazol > Stomorgyl
Clindamycine HCL Bacteriostatisch and bactericide tegen G+ en G- aeroben and anaeroben Optimale weefselpenetratie en distributie Bot Speeksel Gingivale weefsels Indicatie: osteomyelitis, abcessen and patiënten met een allergie voor penicillines Dosering: 5-20mg/kg q12h Antibiotica
Doxycycline Antibiotica Bacteriostatisch Breed spectrum Vooral werkzaam tegen gr+ bacteriën Goede weefselpenetratie in gingivale sulcus Inhibitie osteoclastische activiteit (parodontitis!) Dosering: 7-20 mg/kg q8-12h
Antiseptica Chlorhexidine digluconate Breed spectrum G+, G-, aeroben, facultatieve anaeroben, gisten, schimmels en virusen Hecht zich aan orale weefsels Actief 8-12 hours 0.05-0.125% oplossing Chlorhexidine acetate is minder oplosbaar dan chlorhexidine digluconate
Antiseptica Chlorhexidine digluconate - Pre-/ intraoperatief - Vermindering van de bacteriën in de aerosol - Vermindering van risico bacteriëmie - Postoperatief - Bevordert weefselherstel - Vermindert plak accumulatie - Vermindert ontsteking in weefsel - Ondersteuning bij gingivitis/parodontitis en stomatitis
Tijdschrift voor Diergeneeskunde Deel 135, afl. 9, 1 mei 2010 Veiligheid behandelaar (assistente, dierenarts) Gebruik van persoonsgebonden veiligheidsmaatregelen Instrumenten en veiligheid Veiligheid voor de patiënt
Dank voor jullie aandacht! Vragen????