Moduleboek Homiletiek Leerjaren 3 en 4 2012-2014 1
Module Homiletiek keuzevak PW-/GL-variant leerjaren 3 en 4 drs. J. van Mourik ORIËNTATIE 1. Titel collegeserie Het Woord vertolken 2. Introductie a. Wat is het eigen karakter van het spreken van God in de Heilige Schrift? En op welke wijze komt dat spreken van God tot mensen in de gemeente en daarbuiten? Welke plaats geeft de Heere daarin aan mensen? Hoe vindt communicatie van het Woord op effectieve wijze plaats? Wat is de betekenis van het werk van de Heilige Geest? Welke vormen van overdracht zijn er? In welke contexten kan het Woord worden doorgegeven? Wat is een meditatie? Wat is een appelwoord? Hoe houd je een bijbelstudie? Wat is het eigene van een evangelisatietoespraak? Hoe lees je een preek? Wat is noodzakelijk in de voorbereiding? Deze collegeserie gaat over deze en dergelijke vragen en de betekenis daarvan voor de praktijk van het werk in dienst van de gemeente. b. Het doorwerken van deze module is relevant voor de toekomstige pastoraal werker, omdat het doorgeven van het Woord in allerlei contexten tot een van zijn taken behoort. Het is daarom noodzakelijk zich op deze taak voor te bereiden door studie en door oefening. Gezien de aard van de opleiding is de voorbereiding op het houden van een preek in eigenlijke zin nadrukkelijk uitgesloten van het curriculum, omdat dit niet tot de taak van de pastoraal werker behoort. De aandacht gaat hoofdzakelijk uit naar de vele mogelijkheden van communicatie van het Woord die zich in het beroepsveld van pastoraal werker voordoen. c. Voor toekomstige cliënten is het van betekenis een op dit terrein competente pastoraal werker voor zich te hebben. Zijn wijze van omgaan met het Woord is in hoge mate exemplarisch voor degenen die het horen en daarom is het voor hen van betekenis dat de pastoraal werker daarin onderwezen en geoefend is. Verder is deze module van betekenis met het oog op de hulpdienst die de ouderling aan de prediking verleent in het lezen van preken en in het toezicht houden op de prediking. 3. Opbouw module a. In de vier colleges zal de docent aandacht geven aan de stof, de werkvormen en de vaardigheden, alsmede aan de relevantie daarvan voor het beroepsveld. Voor de planning van leerstof en studielast zie de onderstaande tabel. De colleges worden aan de gezamenlijke leerjaren 3 en 4 gegeven en derhalve gespreid over twee cursusjaren. b. Van de student wordt verwacht dat hij de colleges volgt. Daarnaast is literatuurstudie een belangrijk onderdeel van zijn taak. Verder wordt verwacht dat de student zich met het oog op zijn eigen praktijk oriënteert op de werkvormen die tijdens de colleges worden gebruikt en op zijn/haar activiteiten reflecteert. 4. Moduledoelen en vereiste competenties a. De bedoeling van deze module is: - de student kennis te laten maken met de bijbelse en historische achtergronden van de prediking als bediening van het Woord en andere vormen van communicatie van 2
het Woord, alsmede de betekenis daarvan te laten zien voor de huidige praktijk van het pastorale werk; - met de student te werken aan de vorming van de attitude, kennis van het vakgebied, de beschikbare methoden en werkvormen en kennis van de hedendaagse cultuur en spiritualiteit; - de student door stage, praktijkoefening en oriëntatie op het werkveld voor te bereiden op toekomstig functioneren op het werkveld en de daarvoor noodzakelijke competentie aan te kweken. b. Voor het realiseren van genoemde moduledoelen is het nodig: - dat de student volgens de gegeven planning de werkmap homiletiek bijhoudt en voorbereid op het college verschijnt; - dat de student zich tijdens het contactuur interactief opstelt en optimaal aan het leerproces deelneemt; - dat de student reflecteert op het leerproces en een op deze reflectie gebaseerde planmatige aanpak van de ontwikkeling van kennis en vaardigheden heeft. c. Aan het einde van deze module: - heeft de student voldoende kennis en vaardigheden op het gebied van de homiletiek om in de praktijksituatie op het werkveld te kunnen functioneren; - kan de student de relevantie van deze kennis en vaardigheden voor het toekomstige beroepsveld aangeven en heeft hij een houding van evaluatie en zelfreflectie ontwikkeld die toekomstig functioneren mogelijk maken; - heeft de student zich georiënteerd op de verschillende contexten waarin communicatie van het Woord plaatsvindt en heeft hij zich op een van deze deelgebieden verder gespecialiseerd. 5. Beginvereisten De student moet voldoende vooropleiding hebben om de colleges te kunnen volgen. Hij moet tevens beschikken over basale kennis van de Bijbel en de belijdenisgeschriften. 6. Planning en studielast Tabel voor het cursusjaar 2012-2014: Jaar College Activiteit Omschrijving Studielast in uren 2013-2014 1 College 1 Communicatie van het Woord in 2 Bijbels-theologisch perspectief 2 College 2 Communicatie van het Woord in 2 historisch perspectief 3
2012-2013 3 College 3 Communicatie van het Woord 2 in methodologisch perspectief 4 College 4 Communicatie van het Woord in 2 de praktijk STUDIEHANDLEIDING 7. Omschrijving van collegedoelstellingen - De doelstelling van het eerste college is kennis en inzicht verwerven in de bijbelse wortels van de communicatie van het Woord en de betekenis daarvan voor de huidige praktijk van het pastoraat. - Het doel van het tweede college is zich in te lezen in de wijze waarop in het verleden en vooral sinds de tijd van de Reformatie en Nadere Reformatie vormgegeven is aan de communicatie van het Woord. - In het derde college wordt de communicatie van het Woord geplaatst in methodologisch perspectief en vindt oriëntatie plaats op de beschikbare methodes, de doelgroepen en de eigen doelstellingen van de verschillende vormen van overdracht. - Het vierde college heeft als doelstelling praktische ervaring op te doen in de context van de eigen groep en daaruit lering te trekken voor andere praktijksituaties. 8. Didactische route - Zich voorbereiden op het college door de beschikbaar gestelde werkmap homiletiek door te werken, zodat hij de colleges goed kan volgen, kan responderen en gerichte vragen kan stellen. - Op een interactieve wijze deelnemen aan het college om zich de collegestof en de daarbij gebruikte werkvormen eigen te maken. - Aan het einde van het contactuur of aan de hand van de meegegeven opdracht reflecteren op de inhoud van het college, de gebruikte werkvormen en de relevantie voor het werkveld. - Tijdens de colleges worden enkele werkvormen ingezet waarvan het gebruik exemplarisch is voor het toekomstige beroepsveld. Met name wordt aandacht besteed aan de weg van het Woord naar de hoorders (de applicatio) en de verschillende vormen die hiervoor ten dienste staan. 9. Leertaak Voor deze module wordt een werkmap homiletiek samengesteld die de student doorwerkt en op het in de planning afgesproken moment inlevert bij de docent ter beoordeling. 4
ORGANISATIE 10. Docent van deze module De module wordt verzorgd door drs. J. van Mourik. 11. Relatie met eindtermen en vakspecifieke bekwaamheden Homiletiek maakt deel uit van de groep praktisch-theologische vakken. De algemene doelstelling is het verschaffen van kennis omtrent de achtergronden, het ontstaan en de inhoud van de pastoraat in de gemeente en in christelijke instellingen en de vorming van de daarvoor noodzakelijke competenties. Uitgangspunt is daarbij een reformatorische visie op het unieke karakter van het pastoraat in de gemeente. Daarbij behoort een evenwichtige visie op de betekenis van bestaande vormen van hulpverlening in de sector van de psycho-sociale zorg en in voorkomende gevallen de gerichtheid op de samenwerking in de praktijk. Gezien de aard van deze module wordt vooral gewerkt aan de hermeneutische, educatieve, agogische en communicatieve competentie. Indirect is er aandacht voor de andere competenties, zoals leiderschap en de persoonlijke competentie in het kader van het pastoraat in de ambtelijke context of in instellingspastoraat. Er wordt aangestuurd op een houding van zelfreflectie en verantwoordelijkheid voor het voortgaande leerproces van de student. 12. Leermaterialen Aan het begin van de collegeserie wordt een werkmap homiletiek aangeboden. Aanbevolen literatuur: - Hoekstra, dr. T., Gereformeerde homiletiek, Ton Bolland, Amsterdam, 1975 - Klippert, W., Van tekst tot preek. Handboek voor de prediking, Heerenveen 1997 - Trimp, C., De preek; een praktisch verhaal over het maken en houden van preken, Kampen 1963 - Wisse, G., Homiletiek 13. Beoordeling De beoordeling vindt plaats via procesbegeleiding, zelfevaluatie gedurende de periode dat de colleges gegeven worden. De werkmap homiletiek moet na twee jaar worden ingeleverd, binnen twee maanden na het laatste college. Bij de beoordeling van het resultaat wordt op een evenwichtige wijze gekeken naar de onderdelen die betrekking hebben op kennis en inzicht in de stof en vaardigheden en competenties in relatie tot het toekomstige beroep. 14. European Credit Transfer System Dit onderdeel levert 6 credits op voor twee leerjaren. 5